Dizionario sobre espezies animals y bexetals en o bocabulario altoaragonés

Page 1

RAFAEL VIDALLER TRICAS

40r 7-z(7

DIZIONARIO SOBRE ESPEZIES ANIMALS Y BEXETALS EN O BOCABULARIO ALTOARAGONÉS i v

„.


INSTITUTO DE ESTUDIOS ALTOARAGONESES (C.S.I.C.) (DE LA DIPUTACIÓN DE HUESCA)

Colección: «Cosas nuestras», 7 Director: Ignacio ALMUDÉVAR ZAMORA Redacción y Administración:

Instituto de Estudios Altoaragoneses Avda. del Parque, 10 22002 HUESCA


DIZIONARIO SOBRE ESPEZIES ANIMALS Y BEXETALS EN O BOCABULARIO ALTOARAGONÉS1

1 Diccionario sobre las especies animales y vegetales en el vocabulario altoaragonés.



Rafel VIDALLER TRICAS

DIZIONARIO SOBRE ESPEZIES ANIMALS Y BEXETALS EN O BOCABULARIO ALTOARAGONÉS2

DIPUTACIÓN DE HUESCA

2 Diccionario sobre las especies animales y vegetales en el vocabulario alto aragonés.


Composición: Charo MARTÍN RODRÍGUEZ Corrección: M.4 Teresa SAS BERNAD Depósito Legal: Z. 2029-89 I.S.B.N.: 84-86856-23-X Imprime: COMETA, S.A. — Ctra. Castellón, Km. 3,400 — Zaragoza


Cal agradexer a aduya que ha teniu iste libro de Juan M. LANTERO NAVARRO, en os aspeutos teunicos; María A. SUÁREZ LASIERRA, en o triballo de cambo; Chulio BALENGA LOSCERTADES y Joaquín SUBÍAS PUYUELO, en a informazión ta poder fer-ne; IEA, por a beca conzedita ta i-poder fer-lo3.

3 Debo agradecer la ayuda que este libro ha tenido de Juan M. LANTERO NAVARRO, en los aspectos técnicos; de María A. SUÁREZ LASIERRA, en el trabajo de campo; de Chulio BALENGA LOSCERTADES y Joaquín SuBfAs PUYUELO, que me han proporcionado información para llevarlo a cabo, y del IEA, por la beca concedida para su realización.


ti

,ft e

4

11

I a


ENDIZE (ÍNDICE)

1. DENTRADA INTRODUCCIÓN 2. PARABRAS ALCORZATAS (PALABRAS ABREVIADAS) 3. NOME ZIENTÍFICO-NOMES POPULARS (NOMBRE CIENTÍFICO-NOMBRES POPULARES)

3.1. Plandas fanerogamas (plantas fanerógamas) 3.2. Plandas criptogamas (plantas criptógamas) 3.3. Abes (aves) 3.4. Mamifers (mamíferos) 3.5. Peches y reptils (peces y reptiles) 3.6. Imbertebratos (invertebrados)

9 15 21

31 31 74 77 89 92 96

7


4. NOMES POPULARS. CLASIFICAZIÓN Y/U DESCRIZIÓN (NOMBRES POPULARES. CLASIFICACIÓN Y/0 DESCRIPCIÓN) 4.1. Plantíos fanerogamas (plantas fanerógamas) 4.2. Plandas criptogamas (plantas criptógamas) 4.3. Abes (aves) 4.4. Mamifers (mamíferos) 4.5. Peches y reptils (peces y reptiles) 4.6. Imbertebratos (invertebrados)

105 105 203 211 239 247 255

5. PRIMERA PROPUESTA TA RA NORMALIZAZIÓN DE ROS NOMES DE RAS PLANDAS EN ARAGONÉS (PRIMERA PROPUESTA PARA LA NORMALIZACIÓN DE LOS NOMBRES DE LAS PLANTAS EN ARAGONÉS)

279

6. BIBLIOGRAFÍA

327

8


1. DENTRADA1

Iste dizionario fue prexinato por a demba de bioloxía de l'Instituto de Estudios Altoaragoneses en l'añada 1986. A gran cantidá d'espezies animals y bexetals que bi ha en l'Altoaragón, que ye ro puesto do s'alza a fabla aragonesa (millor dito aragonés), fa que bi esista una ripa de nomes populars de gran balura y que cal replegar por millor bida de ixa fabla y por o craro intrés de sapér-ne. L'Altoaragón ye puesto an se chuntan dos fablas autotonas, l'aragonés y ro catalán, y se charra, más que más, atra terzena trayita de fuera: o castellano. Os nomes de animals y plandas, os nomes que queremos tratar en irte libro y que son os orixinals de cada puesto, son pues en aragonés u en catalán. O catalán ye o de Aragón; no ye nome catalán o que se diz como en catalán normalizato, sino o que, por as suyas trazas y desembolique de ra suya radiz, seiga de trazas catalanas (parixe una fateza, pero ye bueno dezir-ne). Ye por isto, en pagas de que ro libro seiga en aragonés, que ra grafía de ros nomes populars replegatos en l'Altoaragón, anque sigan prou castellanizatos, han d'ir escritos como se fa en aragonés y no con trazas castellanas, pues amagarban o suyo orixen. Os nomes de filiazión catalana tamién en ban por no fer güegas, no embolicar o dizionario. 1 Traducción en p. 15 y ss.

9


Como en cualsiquier fabla y puesto, se son editatos dica agora muitos triballos que replegaban istos nomes, bien en bocabularios chenerals, bien en bocabularios por dembas, u mesmo en triballos sobre as plandas u ros animals d'Aragón. De istos zagueros, cal parar cuenta en as floras d'Aragón de Francisco LOSCOS, ya más de zien añadas d'isto, u en as replegas de ra Gran Enciclopedia Aragonesa de un tiempo t'aquí. Con to y con ixo, l'alazet primero ta iste dizionario ha siu l'aragonés de mosen Rafael ANDOLZ, que parixe a millor replega de lecsico aragonés que ye editada dica uei. O problema de iste ye que, eszeuto en nomes plateros, se fa muito difízil u mesmo imposible fixar a qué planda u animal fa referenzia cada nome. Encara que seiga un poqued definiu ro nome, iste dizionario, que ye tamién replega de ros que dica allora eban aparexito, no corrixe craras falletas que s'eban feito en atras recullitas de material, y que por atro costau, tampó son fazils de correxir que no seiga con o triballo de cambo. Lo triballo de cambo que s'alazeta en aber bistero ro animal u planda que se demanda, u, si no ye posible, en definizions craras. No bi ha falletas sólo que por no definir bien a espezie, que son as más importans, sino tamién por o ran de deformazión que aiga ro nome. Ista deformazión, maltrazadura, suele estar causa de que ro demandador pertenexca a atro ambito luengüistico que ro informante. Ta ro caso de l'Altoaragón que mos ocupa, ye fázil d'oserbar que dica aquers triballos que con más cudiau son feitos, como ro libro Plantas medicinales del Pirineo aragonés y demás tierras oscenses, que fa una replega sistematica y muito correuta, se i [roban una ripa de castellanismos —maltraziaduras de ro nome orixinal a la fin— que no han loxica denguna. Asinas, o emplego de articlos castellanos como el, ficaus en nomes populars altoaragoneses, en que se charra aragonés, por meter bel exemplo. Parti de culpa de isto ye en a conzenzia de mal charrar que ha abito dica fa bellas añadas y que ha lebau mesmo a "rebaltizar" bellas plandas, como ro nome de "enagüitas de la birjen" ta ra dedalera. Pero, en otros casos, ye l'animo de l'informante de enrasarse culturalmén con o demandador, de fabla castellana, castellanizando ro nome; esfendo ne. Istas parabras cal tornarlas ta ro suyo orixen, bien rechirando millor, bien por loxica, pero isto no ye custión de iste libro, ni s'ha feito.

10


As trazas de trestallar o dizionario son alazetatas en os diferens cuatrons que adube. Asinas, bi ha seis trestallos: Plandas fanerogamas. Astí ban as Angiospermas y ras Gimnospermas, que son a mayor parti de ras conoxitas. Plandas criptogamas. Con ista biella clasificazión, pero tan útil, se charra de ras Talofitas (algas, liquens y fongos) y de ras Cormofitas; de ras Briofitas, que son as molsas y epaticas, y Pteridofitas, isto ye, ros felzes. Como intresaba, ros Fongos son puestos chuntos, dezaga de ras demás, en una subcolla. En ista demba, ros triballos son pocos y curros. En c s fongos, Rafael GASTÓN y Francho NAGORE han ubierto un poquet o camín, pero no ye encara que una miqueta esbarzato. En as demás, bel triballo suelto y ros articlos de José María PALACIN son l'unico que se i troba. En pagas, ro triballo de cambo se fa difízil, y en o caso de ros fongos, se ha de alzar ta añadas de agüerros umedos. Mamifers (animals que tetan). Ye una lista curta que ha ra traba de ra identificazión de ros nomes. Cal aber fundas definizions de cada parabra ta poder izir de cuálo se ye charrando. Fernando VALLÉS fizo un triballo sólo que diste cuatrón, anque ras replegas chenerals fan muitas referenzias a ros mamifers. •

Abes. Que seiga fázil fer una lista de ras espezies que bi ha u biben bel tiempo en Aragón ha permitiu que ros nomes de ras abes en aragonés salgan sistematizato dende fa bellas añadas. Asinas, ya en 1982 chen de ro Consello d'a Fabla Aragonesa presentaban una "Propuesta ta ra normalización de ros nomes de ras abes en aragonés", o que suposaba que ya bi eba replegas amplas y craras. Adolfo ARAGÜÉS y Javier LUCIENTES, dende Zaragoza, feban tamién replegas que se publicón en libros sobre ras abes d'Aragón y en a GEA. A la fin, en a Enciclopedia Temática de Aragón, chunto a ros nomes zientificos de cada abe, César PEDROCCHI i mete ro nome popular aragonés.

Peches y reptils. Ye una demba, con a siguién, prou difízil, por a manca de triballos que aigan esbarzato ro tema y porque demandar

11


sobre istos no da, cuasi nunca, definizions que dixen craro bella cosa; más que más, as gripias y ros peches. Inbertebratos (animals que no han esquinazo). Bi ha ro mesmo u más problema que con os peches y reptils. Cada nome popular puede fer referenzia a terzenals d'espezies diferens. Tanto en iste como en o zaguero caso, Juan Manuel LANTERO ha fito una clasificazión alazetata en as definizions replegatas. Ista clasificazión ha ra balgua de ra saputez de ro Dr. LANTERO y ra inseguridá de ras definizions que ha teniu que triballar. Con to y con ixo, creigo ye un punto importán de an pueden naxer estudios más concretos y seguros, y que yera bueno ficar-ne toz os datos que bi abese. Bi ha una pregunta encara sin contestar: ¿ta qué silbe replegar to iste material? No ye iste un material de museyo, que aiga de estar astí meso ta que alufren propios u foranos. O libro ha ra fin de que istos nomes, que con o prozeso de aculturazión que abemos en ista tierra se son perdendo, aigan una utilidá, ra de abarcar o cambo natural dentro de ra fabla de ista tierra: l'aragonés. Manca aflora, ro que se ha feito en todas as fablas, proponer uno u dos nomes populars de ixa fabla que siga ro nome normal ta clamar a ixa espezie. Isto que ya se ha dito se fizo con as abes en 1982 y se continó con os arbols en 1985, ye en a zaguera parti de ro libro, en o respeutibe a ras plandas. Ye una lista de plandas con os nomes populars en siete fablas, amán de ros que se i mete, si bi n'ha, l'aragonés. Sólo ye que una primera propuesta sobre ra que triballar entre ra poblazión alfabetizata de l'aragonés; en cualsiquier caso, ye una propuesta presonal. Charrando ya de aspeutos concretos de ra replega, as trazas en que aparixe son istas: Matapollos: Iris sp., Iris foetidissima (sa.). Iris foetidissima: matapollos (sa.). Supone isto que, en Salas Altas, se clama matapollos, en cheneral, a ras plandas de ro chenero Iris, pero ro nome ye más que más u ro Iris foetidissima. Supone tamién, por a segunda zita, que sólo en Salas Altas se ye replegato iste nome ta ro Iris foetidissima. Poderba aber tamién bellos

12


nomes de cheneros diferens que corresponden a ro mismo nome popular y en un mismo lugar; allora, a lista de istos nomes irba féndose la uno debaxo de la otro, y en o zaguero o lugar u lwv.rs an se clama con ixe nome a ixas plandas u animals. Bi ha muitas sinonimias, isto ye, muitos lugars en que se conoxe una planda u animal con bellos nomes; allora, no ye estraño que ixa planda aiga barias pintas u fichas de nomes populars. Cuan son frutals y plandas de güerta, aparixen nomes de bariedaz dentro de una espezie; allora, i mete (bariedá) u bien (bar.). Si bi ha bel dandaleo en a clasificazión, se i beye, seguntes do seiga, una interrogazión. Si ye matapollos? (sa.) ye que ro nome no se achusta totalmén a ra espezie; si ye Iris foetidissima? (sa.) ye a espezie a que no ye segura con o nome (que ye ro mermo pero en atro [restallo); si ye matapollos (sa., rad.?) ye en Raiquero an no ye segura a descrizión.

13


•1,4

t


1. INTRODUCCIÓN

Este diccionario fue proyectado por el Área de Ciencias de la Naturaleza del Instituto de Estudios Altoaragoneses en el año 1986. El gran número de especies animales y vegetales que existen en el Altoaragón, espacio donde se habla el aragonés, hace que se halle una gran cantidad de nombres populares de enorme valor, que es necesario recoger con celeridad. En el Altoaragón se juntan dos lenguas, el aragonés--y el catalán de Aragón, y se habla, sobre todo, otra tercera extraña al territorio, el castellano. Los nombres de animales y plantas que aparecen en este diccionario son los originales de cada lugar, y son, consecuentemente, nombres del aragonés o del catalán de Aragón. Es por esto, además de que el libro esté escrito en aragonés, por lo que la grafía empleada es la aragonesa, aunque se trate de palabras muy castellanizadas. Consideramos, por otra parte, que el uso de la grafía castellana dificulta la comprensión del origen de la palabra. Las de filiación catalana también aparecen con la grafía aragonesa, por no complicar la realización del diccionario; en todo caso, su área geográfica y sus características permiten fácilmente su identificación. Son muchos los trabajos editados hasta el momento que recogen estos nombres, bien en vocabularios generales, bien en diccionarios específicos de plantas o animales. De ellos, hay que destacar la Flora de Aragón, de Francisco LOSCOS, desde cuya publicación han transcurrido ya cien años, o los vocabularios de la Gran Enciclopedia Aragonesa. 15


De todas formas, la base primera para la realización de este libro ha sido el Diccionario Aragonés, de Rafel ANDOLZ, que es el mejor compendio de léxico aragonés editado hasta hoy. El problema de este diccionario reside en que, excepto algunos nombres, que sí poseen una definición clara, el resto resulta difícil (si no imposible) descubrir a qué planta o animal hace referencia. Aunque esté esbozada la definición del nombre, este diccionario, que es también síntesis de los publicados hasta entonces, hace suyos los errores cometidos por aquellos autores; han quedado, pues, sin corregir algunos fallos en muchos casos claros, que van pasando de un libro a otro y que no pueden enmendarse más que con el trabajo de campo. Los fallos no se limitan a erróneas definiciones de la especie —aun siendo éstos los más importantes—, sino que también se producen deformaciones en los nombres, debidas con frecuencia a que el investigador pertenece a otro ámbito lingüístico que el del informador. En el caso del Altoaragón, es fácil observar que, hasta en aquellos libros que más metódica y perfectamente se han realizado —así, Plantas medicinales del Altoaragón y demás tierras oscenses, elaborado de forma muy cuidadosa—, se encuentran castellanismos-deformaciones del nombre original exentos de toda lógica. Por ejemplo, el empleo de artículos castellanos como el acompañando a nombres populares altoaragoneses, en lugares donde se habla el aragonés. Parte de la culpa de esto se encuentra en la conciencia de hablar mal que ha existido hasta hace pocos años y que ha llevado incluso a rebautizar algunas plantas (enagüitas de la Virgen por dedalera). En otros casos, influye el ánimo del informante de igualarse culturalmente con el que le pregunta, de lengua castellana, castellanizando erróneamente el nombre. Pero hay ocasiones en que esta deformación es trabajo exclusivo del investigador, que ignora, o quiere ignorar, que se halla en otro ámbito cultural (tal vez el caso más llamativo sea la definición del topónimo caixicarosa —bosque de robles— como "fuente de la cajita rosa"). El diccionario está dividido en seis apartados, que se agrupan en dos mayores: científico-aragonés y aragonés-científico-definición. Estos seis son: •

16

Plantas fanerógamas (Angiospermas y Gimnospermas), que constituyen la mayor parte de las plantas conocidas.


Plantas criptógamas. Con esta vieja clasificación, pero tan útil, se alude a las Talofitas (algas, líquenes y hongos); a las Cormofitas; a las Briofitas (musgos y hepáticas), y a las Pteridofitas (los helechos). Los hongos aparecen en un subgrupo, detrás de las demás. El trabajo de campo, para las criptógamas, es más difícil (en el caso de los hongos, se reduce a los otoños húmedos). De ahí quizás lo poco que se ha editado sobre el tema; algún trabajo suelto y la labor de José M. PALACÍN son lo único que puede destacarse. En cuanto a los hongos, Francho NAGORE y Rafael GASTÓN han abierto algo el camino. •

Mamíferos. Es una lista corta, en la que aparecen buenas definiciones. Fernando VALLES trabajó en este campo concreto, y, además, los vocabularios generales aportan muchas referencias.

Aves. La existencia de listas de las especies que habitan o pasan por Aragón ha permitido que los nombres de las aves en aragonés estén recogidos desde hace tiempo. Así, ya en 1982 el Consello d'a Fabla Aragonesa presentaba una Propuesta ta ra normalizazión de ros nomes de ras abes en aragonés, lo que suponía la existencia ya de amplios repertorios. Adolfo ARAGüES y Javier LUCIENTES, desde Zaragoza, investigaban también en esta área; han publicado libros sobre las aves de Aragón, con listado de nombres autóctonos, y han colaborado en la GEA. Más próxima en el tiempo, destaca la Enciclopedia Temática de Aragón, en la que a los nombres científicos de cada ave, César PEDROCCHI añade el nombre popular aragonés.

Peces y reptiles. Es un apartado, junto con el siguiente, difícil, por la falta de trabajos que hayan esbozado el tema; además, preguntar sobre estos animales no proporciona, casi nunca, definiciones que dejen claro nada, sobre todo en cuanto a las culebras y a los peces.

Invertebrados. Al igual que en los peces y reptiles, en éstos cada nombre hace referencia a numerosas especies diferentes. Tanto en éste como en el caso anterior, Juan Manuel LANTERO ha realizado una clasificación basada en las definiciones recogidas, la cual posee el valor de la sapiencia del Dr. LANTERO y la inseguridad de las definiciones que ha tenido que manejar. A pesar de ello, creo que se 17


trata de un interesante punto de partida para posteriores investigaciones, por lo que he introducido todos los datos con los que contaba. Queda por fin una cuestión sin contestar: ¿para qué sirve recoger todos estos datos? No se trata en ningún caso de un material de museo, para ser contemplado mientras se recuerda la riqueza cultural que esta tierra tuvo hasta el s. XX. Su objetivo, por el contrario, es retomar estos vocablos, que se pierden en el proceso de aculturación general del Altoaragón, para que mantengan la utilidad que aún conservan, a saber, la de designar a los elementos de la naturaleza dentro de la lengua del Altoaragón: el aragonés. Es necesario para ello iniciar un proceso que se ha llevado a cabo en todas las lenguas: proponer uno o dos nombres populares para cada especie y convertirlos en su designación "normal". Esto, que —como se ha apuntado— se llevó a cabo con las aves en el año 1982 y con los árboles en 1985, se encuentra en la última parte del diccionario en lo que respecta a las plantas. Se trata de una lista de plantas con los nombres populares en siete lenguas, entre las que se encuentra el aragonés. Constituye tan sólo una primera propuesta, sobre la que tiene que trabajar la población alfabetizada del aragonés; es, pues, en todo caso, una propuesta personal. Vamos a explicar a continuación algunos aspectos concretos del libro. La forma en que aparece cada especie es la que sigue: Matapollos: Iris sp., Iris foetidissima (sa.). Iris foetidissima: matapollos (sa.). Supone esto que, en Salas Altas, se denomina matapollos, en general, a las plantas del género Iris, pero el nombre se refiere sobre todo al Iris foetidissima. Supone también, por la segunda cita, que tan sólo en Salas Altas se ha recogido este nombre para el Iris foetidissima. Podría haber también varios nombres de géneros diferentes que se corresponden con el mismo nombre popular y en el mismo pueblo; entonces, éstos irían poniéndose uno detrás del otro, y en el último, el pueblo o pueblos donde se designa con ese nombre a esas plantas o animales. Existen, por lo demás, muchas sinonimias, muchos pueblos en los que se conoce una planta o animal con varios nombres, por lo que no es

18


extraño que esa planta tenga varias fichas de nombres populares en un mismo pueblo. Cuando se trata de árboles frutales y plantas de huerta, se recogen nombres de variedades dentro de la especie; en ese caso, aparece (bariedá) o bien (bar.). Si la clasificación no es segura, se añade una interrogación. Así, matapollos? (sa.) significa que el nombre no se ajusta totalmente a la especie; Iris foetidissima? (sa.), que no está claro que la especie se ajuste al nombre; matapollos (sa., rad.?), que la descripción no es segura en Radiquero.

19


f,

.1;

rZs

19#

110

sir

?.7


2. PARABRAS ALCORZATAS1

2.1. Nomes de lugars alcorzatos (alazetato en as alcorzaduras de Rafel ANDOLZ, en o suyo dizionario)2 A A.A. Alto Aragón ab. Abay abi. Abiego Adagüesca ad. ag. Aguabiba agü. Agüero ag s. Arquis Aísa aí. aín. L'Aínsa Aineto ait. Almudébar al. alb. Albarrazín alba. Albalate albo. Alborge

albz. Albalate de l'Arzobispo A.A. Alto Aragón alc. Alcañiz alca. Alcampell alcc. Alcolea de Zinca alcu. Alcubierre alf. Alforque alm. Almunia de Doña Godina almd. Almonacid almo. Almolda almr. Almunia de o Romeral almu. Almunia de San Chuan alq. Alquézra alto. Altorricó an. Ansó

1 2

Palabras abreviadas. Nombres de lugar abreviados (basado en las abreviaturas que Rafael ANDOLZ utiliza en su Diccionario).

21


ang. angs. ant. anz. ar. ara. aras. arag. arb. arc. ard. ardí. arg. ars. art. as. asa. ay. aye. az. aza. azu.

Angüés Os Anglis Antillón Anzanigo Aragón Aragüés de lo Puerto Arascués Araguás Arbaniés Arcusa Ardanuy Ardisa Argabieso Aragüés de o Solano Artosilla Aspe Ardisa Ayerbe Ayera Azaila Azanuy Azuara

B Bazo Aragón B.A. ba. Bara Badaguás bad. Baells bae. Balbona bal. bald. Baldealgorfa Baljunquera balj. balp. Balpalmas Baldetorno balt. Ballobar ball. ballc. Ballezillo ballu. Baldellou Banaguás ban. band. Bandaliés Balbastro bar. baro. Barós

22

barr. bars. beb. bel. ben. ber. berd. berg. bern. bes. bese. besp. best. bge. bi. bie. bin. bind. bio. bis. bisa. hiu. bg. bl. ble. bns. bo. bol. bolt. bon. bor. borr. bot. br. bro. bs. bu. bub. bue.

Barrachina Baraguás Benabarri Belmonte de Mezquín Benás3 Bergosa Berdún Berbegal Beranuy Besians Bescós Bespén Bestué Bierxe4 Bal de Bielsa Biel Binéfar Binazed Bal de Bio Biscarrués Bisagorri5 Biu Bergua Blesa Blecua Biniés Borja Bolea Boltaña Bonansa Borau Borrés Botaya Bentué de Rasal Broto Biescas Buesa Búbal Buerba


buj.

Bujaraloz

C. cal. cam. camp. can. canb. cand. canf. canz. c añ. cap. car. c as. casb. casl. casll. casn. casr. cast. castes. casz. cc. ce. cene. cerl. 5. cio. cl. clm. cllo. cm. cod. col. con. cre. csa. css.

Canal de Berdún Calaceite Campo Camporrells Caniás Cañada de Berich Candasnos Canfrán Calasanz Cariada Capella Cartirana Caspe Castilsabás Castelserás Castellote Castanesa Castiliscar Castillonroy Castillo de Sos6 Castillazuelo Cuevas de Cañart Cella Zeresa S arllé7 Zinco Billas Cinco Olivas Clamosa Calamocha Castiello de Chaca Castejón de Monegros Codoñera Colungo Conzilio Cretas Castillón d'Arbaniés8 Castillón de Sobrarbe

cu.

Cuarte (AA)

cha. chi. chs.

CH Charo Chiprana Chimillas

d.

Daroca

ech. ej. emb. en. enc. ep. er. erl. es. esca. escl. escs. esp. espl. espo. espu. est.

E Echo Exea9 Embún Ena Encinacorva Épila Erés Erla Espés Escarrilla Escalona Escartín de Sobrepuerto Espierba Esplús Esposa Espuéndolas Estadilla

F. f. fa. fan. fant. far. fans. fba. fis. fo. fod.

A Fuebal° Foz Fago Fanlo Fantoba Farlete Farasdués Fabara Fiscal Fonz Foradada del Toscar

C

23


for. forn. fr. fra. fraj. fre. frs. fru. fue. fuen. fuj.

Fortanete Fornillos Fraga El Frago Fraxén11 Fresneda El Frasno Frula Fuentes de Ebro Fuencalderas Fuendejalón

g ab. g all. gallo. gay. gea. gel. ger. gin. gri. go. gr . gra. gú. gua. guas. güe. gui. gur.

Gabasa Galligo Gallocanta Gabín Gea de Albarrazín Gelsa Gerbe Ginebrosa Grañén Gotor Graus Lo Graul2 Gúdar Guasillo Guaso Güel Guinaliu13 Gurrea de Galligo

H. híj. ho.

H Uesca Híjar Foya de Uesca

I. ib. ibr.

Bal de l'Isábena Ibieca Ibirque

G

24

igr. ip.

Igriés Ipas

J ja. j as. jav.

Campo de Chaca" Chasal 5 Chabierregay16

L Llitera L. Lanuza la. lab. A Buerdal7 Labata labt. Lacanal lac. Lanfortunada laf. Laguarres lag. La Ball lall. Lanaxa18 lan. lana. Lanau19 Larués lar. larr. Larrés lasc. Laszellas lasp. Laspuña Lalueza laz. Lezina le. Linás Linares lin. Litago lit. Lobarre2° lo. Longás lon. Loporzano lop. Losanglis los. losc. Loscorrales losco. Loscos lu. Luna Luesia lue. lum. Lumpiaque lup. Lupiñén Lusera lus.


LL

Ile.

Lledó Lliri21

M M. Monegros mag. Magallón mar. Martillué marc. Marcuello Matidero mat. Mediano med. meq. Mequinenza Minuesa min. Mipanas mip. mo. Mora mog. Monegrillo mom. Morillo de Monclús mon. Monzón mont. Montalbán montm. Momtmesa monz. Monzarbarba mor. Morés Morcat mot. mos. Mosqueruela Mundot mud. mug. Murillo de Galligo mun. Muniesa Murillo de las Liesas mur. Mazaleón maz. na. nab. nas. ner. noa. nob. noz. nue.

N Nabasa Nabal Nabasilla Nerín Noales Nobés Nozito Nueno

O o c.

ol. olv. on. 01". ort. orú. o t. oto.

Oczitano Oliste Olbena Ontiñena Orante Ortilla Orús Otal Oto P

pall. pan. par. pau. ped. per. pera. perl. Pi. pl a. pn. po. pol. poz. pra. pu. pue. puey. puf. puh. puse. puy.

Pallaruelo

Pandicosa Pardinilla Las Paúls Pedrola Peralta de la Sal Perarruga22 Peraltilla Pina Plasenzia de o Mon23 Panzano Poleñino Polituara Pozán de Bero Pradilla de Ebro Puebla de Castro Puebla de Roda Pueyo de Chaca Puebla de Fantoba Puebla de Híjar Pueyo de Santa Cruz Puyarruego Q

qu. qui. quin.

Quinto Quizena Quinzano

25


rub. rue. rañ.

R Ribagorza Raiquero24 Rasal Rodel Remolins Renanué Ricla Riglos Roda de Isábena Robres Rodellar El Rtm Rubiellos Rueda Rañín

S. s a. sab. sac. sad. sal. sali. sall. sam. samp. san. san. sarv. sb. se. see. sei. sel. sen. ser. serr.

S Sobrarbe Salas Altas S amianigo25 Samper de Calanda Sádaba Salbatierra Salillas Sallent Sarsamarcuello Samper S andiniés S anión S arbisé Sobrarbe Sena Sesué Seira San Estéban de Litera Senegüé Sercué Serraduy

R. rad. ras. rd. rem. ren. ric. rig. ro. rob. roc.

26

svl. sy. szx.

Serbeto Sesa San Feliu de Beri S anfelizes Semontano Uesca Siétamo Sigüés Sinués Sixena Ziresa26 San Chuan de Plart27 Salas Baxas Sarabillo Sobremonte Sopeira Sos Santolaria de Chaca Santolaria de Campo Santolaria de Galligo Santolaria (a Mayor) S antalezina Santa María de Buil Suelbes San Vicente de Litera Sabayés Santa Zilia de Chaca

T. tab. tad. tam. tar. tau. TE. tel. ter. tie. tierr. tit.

Teruel Tabernas Tardienta Tamarit de Llitera Tarazona Tauste Bal de Tena Tella Temer Tiermas Tierrantona Titaguás

serv. ses. sfb. sfes. S.H. sie. sig. sin. sina. sir. sj. slb. silo. sobr. sop. so s . stae. stec. steg. stem. stlz. stmb. su.


to. tob. tol. tor. Torc. torm. torr. tra. tram. tro. tur. tz.

Torrezilla Torre Torres de Berrellén Tolba Torla Torrente de Zinca Torres de Monte Torres de lo Bispe28 Tramacastilla de Tena Tramazed Tronchón Turbón Tierz

un. ur. us.

U Uncastillo Urdués Used

vi. viu. vna.

V Billanuga29 Biu Bilanoba3°

xi.

X Bal de Xistau31

ye. yeq• yp.

Y Yebra de Basa Yéqueda Ypiés

Z. za. zu.

Zaragoza Zaidín Zuera

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Benasque. Bierge. Bisaurri. Castejón de Sos. Cerler. Castejón de Arbaniés. Ejea. La Fueva. Fragén. El Grado. Aguinaliu. Campo de Jaca. Jasa. Javierregay. Labuerda. Lanaja. Lanave. Loarre. Liri. Perarrúa. Plasencia del Monte. Radiquero. Sabiñánigo. S iresa. San Juan de Plan. Torres del Obispo. Villanúa. Villanova. Valle de Gistau.

27


2.2. Nomes de autors y parabras comuns alcorzatas32 A.A.S.

Adolfo ARAGOÉS SANCHO (vid. bibliografía).

ANDZ.

Rafel ANDOLZ (vid. bibliografía).

ant. doc. Parabras aparexitas en documentos d'antismás33. ant. Til. Parabras biellas34 (TILANDER, Gunnar, Los fueros de Aragón, t. II, Lund, 1937, 648 pp.). Ball.

BALLARÍN, Ángel, Vocabulario de Benasque, I.F.C., Zaragoza, 1971.

C.F.A.

Consello d'a Fabla Aragonesa.

Coll

COLL Y ALTABAS, Benito, Colección de voces usadas en la Litera, Zaragoza, 1908 (apud Borao).

C.P.R.

César PEDROCCHI RENAULT (vid. bibliografía).

D.A.A.

Aragonesismos en o Diccionario de la Lengua Española (2 vol.), R.A.E., Gredos, Madrid, 1984 (20.a ed.).

F.N.L.

Francho NAGORE LAN (vid. bibliografía).

Foz y P. FOZ Y PONZ, Vicente, Vulgarismos, vicios de dicción, provincialismos, voces familiares y arcaísmos más comunes en Aragón, Tip. Escar, Zaragoza, 1903. Fs.

"Fuellas d'informazión d'o Consello d'a Fabla Aragonesa".

F.V.C.

Fernando VALLES CALVO (vid. bibliografía).

I.A.

Inazio ALMUDÉVAR ZAMORA.

incaf.

Guía de Incafo de los Árboles y Arbustos de la Península Ibérica (vid. bibliografía).

J.H.

Juan HERRERO ISERN.

32 Nombres de autores y palabras comunes abreviados. 33 Palabras aparecidas en documentos antiguos. 34 Palabras antiguas. 28


J.M.P.

José M.' PALACÍN LATORRE (vid. bibliografía).

Kuhn

KUHN, Alwin, Estudios sobre el léxico aragonés; animales y plantas, I.F.C., Zaragoza, 1971.

Loscos

Francisco LOSCOS (vid. bibliografía).

L.V.

VILLAR PÉREZ, Luis, Los recursos forestales de Echo, II Semana Cultural del Valle de Echo, Lib. General, Zaragoza, 1982.

Mon.

Fichero Moneva de voces aragonesas, Universidad de Zaragoza (inédito).

M.R.

MARTÍNEZ RUIZ, Diccionario ciclostilado.

P.A.

Pardo ASSO.

P.R.

M.' Paz RÍOS NASARRE (vid. bibliografía).

p.m.p.

Plantas medicinales del Altoaragón y demás tierras oscenses (vid. bibliografía).

P. Mst.

Pedro MONTSERRAT (vid. bibliografía).

R.G.

Rafael GASTÓN NICOLÁS (vid. bibliografía).

Royo Vil. ROYO VILLANOVA, Ricardo, El folklore médico aragonés, ed. La Cadiera, Zaragoza, 1957. V.V.

Eduardo VICENTE de VERA.

29



3. NOME ZIENTIFICO - NOMES POPULARS1

3.1. Plandas fanerogamas2 Abies alba: abet (bi., R., sfb.); abete (an., cam., ech., bi., tr., rod., borr., sobr.); abez (xi.); abetuna (incaf., p.m.p.); pinabete (p.m.p.). Acacia: alcazia (h.). Acer: alsiró (es., ren.); alsirón (es., ren.); alziró (bon.); escarronero (oto., borr.); escarronera (rod., borr.). Acer campestre: azirón (bs., fraj., li., tor., xi.); asirón (R.); illón (ja.); escarrón (incaf., fo., L.V.). Acer monspessolanum: escarrón (ara., ja., li., tor.); escarronera (ara., larr.); izcarrón (ara., ello.); azirón (incaf., Loscos, L.V.). Acer opalus: escarrón (ara., ja., li., tor.); escarronera (ara., larr.); izcarrón (ara., dio.); azirón (incaf., L.V.); ilión (L.V.). Acer platanoides: azirón (fraj., li., tor.).

1 Nombre científico - nombres populares. 2 Plantas fanerógamas.

31


Acer pseudoplatanus: azirón (bs., fraj., li., tor., xi.); asirón (R.); illón

(ja.). Achillea ageratum: camamila (Loscos, szx.); ierba cabezona (szx.); cabare-

tes (ballu.). Achillea millefolium: erba blanca (Andz.); milorio (J.M.P.); mil en rama

(Loscos); camamila de la sierra (Loscos); camamila de monte (Loscos); floresmil (p.m.p.); ierba cabezuda (p.m.p.); ierba de la falz (p.m.p.); manzanilla (p.m.p.); mermasangre (p.m.p.); milflores (p.m.p.); mil oja (p.m.p.); té purgante (p.m.p.); yerba de corto (p.m.p.); yerba purgante (p.m.p.). Aconitum: mermasangre (L., rad.); napech (ben.); tora (ard., bon., es.);

tuara (bis., ren.); tuera (ben.). Aconitum napellus: napech (ben., F.N.L., p.m.p.); tuara (bis., ren.,

F.N.L., p.m.p.); tuera (ben., F.N.L., p.m.p.); matalobos (Loscos); napés (p.m.p.); toara (p.m.p.). Aconitum vulparia: roldón (Loscos). Aesculus hippocastanum: castañera borde (ags., h.); castaño caballuno

(P.m.p.). Agrimonia eupatoria: agrimonia (Loscos); alimonia (p.m.p.); arquimonia

(p.m.p.); esmermasangre (p.m.p.); mermasangre (p.m.p.); oraga (P.m.p.). Agropyron: lastón (p.m.p.). Agrostemma githago: negrillón (ben., ep., L., mont., Loscos, cam., P.

Mst.); negrillona (ben., L., ep., mont.); ierba negrera (p.m.p.). Ailanthus altissima: llantio (tam.). Aira caryophyllaea: yerba formental (ben.); feno (Andz.). Ajuga chamaepitys: camepiteos (Loscos). Alcea rosea: malba (pn.). Alchemilla vulgaris: ierba estrellada (p.m.p.); pata de onso (p.m.p.).

32


Alchemilla plicatula: flor de roca (ech., p.m.p.). Alisma plantago-aquatica: flor de los aguachales (p.m.p.); ierba de los

aguachales (p.m.p.); plantaina de las charcas (p.m.p.). Allium (borde): ajo de bruja (Coll, L., bie.). Allium cepa: bruno (an.); burlo (an.); grillón (an.); seba (beb., R., sfb.);

zeba (per.); zeboja (bs.). Allium porrum: alla (per.); porro (Andz., rod., borr.); ajo de burro

(p.m.p.); ajuelo (p.m.p.); puerrina (p.m.p.); puerro (S.H., sa., bar.). Allium roseum: ajo de culebra (Asso, ej.). Allium sativum: alío (bi., ben., gr., rod., F.N.L.); porro (gr.). Allium schoenoprasum: zebollino de puerto (p.m.p.); ajo de puerto

(I) • m•P .). Alnus glutinosa: alberniz (sie., arg., arb., puse.); putril (TE.?). Alopecurus: coda de rata (Loscos). Althaea afficinalis: malbobisco (p.m.p.); malobispo (p.m.p.). Amaranthus: bleto (P.A.). Amelanchier ovalis: escallonera (ara.); senera (ye., sa., sab., Andz., pn.,

rad., labt., sie., guas., mud., bie., rod., borr., sobr.); bruñuelera? (berd.); griñolera (incaf., agü.); sena (ab., bese.); grillonera (ja., balp.); carrasquilla (Loscos, Asso); curronera (ja.); grijolera (balp.); griñales (ara.); gruñolera (ech.); comiera (Loscos, J.M.P.); cornera (cam., P. Mst.); curñera (sfb., pue.); criñonera (p.m.p.); criñolera (p.m.p.); curruñé (p.m.p.); griñolera (p.m.p.); ierba del riñón (p.m.p.); serniera (p.m.p.). Anagallis arvensis: ierba de las güebras (p.m.p.); ierba dibisiera (p.m.p.);

ierba pajera (p.m.p.). Anchusa arvensis: vid. Lycopsis arvensis. Anchusa officinalis: buglossa (Asso).

33


Anethum graveolens: aneto (D.A.A., F.N.L.). Anethum foeniculum: fenollo (F.N.L.); zenollo (F.N.L.); zenullo (F.N.L.); zenojo (F.N.L., cam., P. Mst.). Angelica sylvestris: yerbatana de puerto (p.m.p.). Antennaria dioica: cola de fuina (p.m.p.); ierba rasa (p.m.p.); pelegrina (P.m.p.). Anthemis arvensis: manzanilla borde (p.m.p.). Anthemis cotula: ruda (balp., lu.). Anthriscus sylvestris: zibuda (cam., P. Mst.); zecuta (p.m.p.). Antirrhinum majus: abrebocas (sa.); conejetes (sa., sie.); morros de ternero (P.m.)? •). Aphyllanthes monspeliensis: chunza (F.N.L., cam., P. Mst.); chunquetas (p.m.p.). Apium graveolens: apio (Loscos); apio borde (Asso); apio silbestre (P.m.p.). Aquilegia vulgaris: pajarilla (Asso); palometa (p.m.p.). Arabis alpina: carchesia (Asso). Arachis: calcagüete (H., on.). Arbutus unedo: modrollera (bie., mug., steg., sa., labt., pla., Andz.); alborzera (alq., Andz., pn., csa., rad., almr., rod., col.); alborozera (Andz.); alborze (Otín); modrollo (bie., ej., mug., sal., steg.); modroño (fruto) (agü., su.,); arbetón (agü.); arbetomeral (puesto d'arbetons) (agü.); albrozera (F.N.L.); alborezera (incaf.); porronetes (flor) (su.). Arctium minus: cachurrera (esta., bi., sar., pan., agü., ech., ej., puh., sar.); cachorro (H.); cachurrero (ej.); conspins (xi.); cospinera (bon.); paza (an.); cospins (cam., P. Mst.); cochorros (fo.); cospineta (p.m.p.); bardana (p.m.p.); cachorrera (p.m.p.); garruchera

34


(p.m.p., ech.); laparata (p.m.p.); pegadillo (p.m.p.); yerba tiñosa (P.m.p.). Arctostaphylos uva-ursi: buixereta (F., Loscos); buxarolera (agü.); bucharela (J.M.P.); bucharguala (J.M.P., mud., su.); buchereta (J.M.P.); grisirolera (incaf., tur.); grisirola (incaf., tur., cam., P. Mst.); buchargüelo (pn.); buchargüela (labt.); buxarala (guas.); buxareda (p.m.p.); bucharuala (p.m.p.); buxetas (p.m.p.); farigola (p.m.p.); manzanetas (fruto) (su.); manzanetas de Manuel (p.m.p.); modrollo rastrero (p.m.p.); muserola (p.m.p.); bijolera (bie.); porronetes (flor) (su.). Aristolochia pistolochia: enredadera (p.m.p.); ierba banzera (p.m.p., H.); pulmonera (p.m.p.). Armeria: mermasangre (p.m.p.); té (br., p.m.p.). Arnica montana: arnica (Bge., p.m.p.). Artemisia absinthium: chansama (ben.); chansana (ben., bon.); donzel (D.A.A.); isenso (es., ren.); ixenzo (cam.); jenzo (ad., alq., sa.); artemisa (p.m.p.); ajenzo (p.m.p.); asenjo (p.m.p.); asensio (p.m.p.); jento (p.m.p.). Artemisia herba-alta: ontina (Fs.); untina (ej.); manzanilla de flor (p.m.p.). Artemisia vulgaris: altamisa (sa., p.m.p.); ierba sanjuanera (p.m.p.). Arum italicum: ojas de fuego (p.m.p.); matafuego (p.m.p.). Arum maculatum: aro (Loscos); ojas de fuego (Loscos). Arundo donax: cana (beb., pue.); caña (Loscos, H., S.H.). Arundo plinii: caña borde (Loscos). Asarum europaeum: erba corasonera (bis.). Asparagus officinalis: espargo (Andz., fo.); esparguera (Loscos); esparquera (P.m.P.).

35


Asperula cynanchica: yerba tosquera (Loscos); ierba del mal de tripas (p.m.p.); ierba tripera (p.m.p.); pinillo (p.m.p.); pinochetas (P.m.p.). Asphodelus albus: abozo (al., pan., ech., M.); albesons (ben., sfb.); agozos (an.); albezons (fo.); gallo (p.m.p.). Asphodelus ramosus: abozo (al., H., bie.); albezons (fo.). Atriplex halimus: sosa (al., incaf., J.H.); salobre (incaf.); sosera (sie., stlz.). Atriplex hortensis: almoll (L., R.); armuello (ej., F.N.L.); bledos moles (Loscos), armuelle (Loscos), bledo (Loscos), armoll (sfb.). Atropa belladonna: pech (pan.). Avena sativa: sebada (R.); zebada (H., ara., rad., guas., mud., bie., borr.); libada (beb., ben., casn., sfb.); zibae (fr.); zebata (tra.). Avena fatua: ballico (Andz.); balluaca (Andz., S.H., pn., sa., ang.); balloca (fr.); bellico (Andz.); ordio montañés (J.H.); ballueca (on.). Balsamita major: menta (p.m.p.); salbia (p.m.p.). Bellis: alparnuzio (sa.); bioleta silbestre (see.); palmuzio? (al., marr., ort., zu.). Berberis vulgaris: azotacristos (an., ara., casll., clm., ja., ech.); engrazietas (p.m.p.); grazeteras (p.m.p.); ierba binagrosa (p.m.p.); sopetas de pastor (p.m.p.); binagreras (p.m.p.). Beta vulgaris: baladra (Royo Vil.); berdura (pu.); berza (S.H., bar., rad., sa.); blleda (ben., bis., bon., es., tam.); zelga (p.m.p.); zelgas (p.m.p.). Beta vulgaris subsp. marítima: azelgueta de monte (Loscos). Betula pe ndula: abetoch (F.N.L.); albá (ben., gr., see., sfb.); albar (bi., Loscos, pl., borr.); barrazera (bs., sobr.); albarrazera (bs.); albarén (la., pan.); abetocha (an.). Borago: borraina (R., F.N.L., see.); borraña (pue.).

36


Brachypodium pinnatum: astón (emb.); lastón (ej., 5, S.H., xi., sa., pn.,

sie., ad., guas., mud., on.); llastón (L., pue., R.). Brassica napus: napo (sa., S.H., bi., guas., sfb.). Brassica nigra: mostaza (p.m.p.). Brassica oleracea: bróquil (bariedá) (Andz., F.N.L.); pella (bariedá) (Andz.,

S.H., sa., su., nab., bar., on., fo., sfb.). Bryonia cretica subsp. dioica: tuca (Asso, J.M.P., sj., sb.); trueca (radiz)

(p.m.p.); esparraguera (p.m.p.); esparragos (ja., p.m.p.). Bunium incrassatum: chufera (Loscos). Bupleurum falcatum: manzanilla fuerte (p.m.p.); manzanilla de puerto

(p.m.p.). Bupleurum protractum: coleta (cam., P. Mst.). Buxus sempervirens: boix (beb.); bucho (alq., noz., rad., rod., pn., 5);

buixo (bi., F., R., Loscos, see., fo.); buxo (ech., agü., lab., pl., nab., guas., an., bie.); quilleta (fruto) (bia.); caballeta (fruto) (ard., es.); buchera (rad.); caballico (fruto y matullera) (sa.); caballete (fruto) (balp.); caballer (fruto) (guas.). Cactacea: cauto (sa.). Calamintha graveolens: poleo (Loscos). Calluna vulgaris: yerba del riñón (p.m.p.). Calycotome spinosa: erizo (incaf.). Calystegia: En cheneral, ha ro mesmo nome que ro Convolvulus3 (vid. Convolvulus arvensis). Camphorosma monspeliaca: rebollo (Loscos).

3

En general, se le designa con el mismo nombre que al Convolvulus.

37


Cannabis sativa: caimo (cam.); cañimo (Andz., F.N.L., sa., on., borr.);

carné (R.); camén (ben.); cañim (per.); cañimeta (ra mata femella4) (ara., arag.); cañemo (xi.). Capparis spinosa: tápara (D.A.A.). Capsella bursa-pastoris: paniquesillo (p.m.p., H.); zurrón de pastor (ech.). Capsicum annum: coral (F.N.L., H.); coralé (-t, -d, -r) (F.N.L., sa., H.);

coraleta (F.N.L.); chil (F.N.L.); pimentera (p.m.p.); pimentero (P.m.P.). Cardamine: berro de prado (p.m.p.). Cardaria draba: coronas (sa.). Carduus: carz (pue.). Carex humilis: espadera (F.N.L., cam., P. Mst.). Carlina acanthifolia subsp. cynara: ierba de broxas (p.m.p.); peines

(11m .P.). Carlina acaulis: cardigaz (pue.); cardigaza (p.m.p.); cardo (p.m.p.); cardo de

broxas (p.m.p.); cardo de puerto (ech., p.m.p.). Carthamus tinctorius: macuca (Mon., Andz.). Castanea sativa: castañera (an., bi., aí., lo., salí., tor., borr., berd.). Celtis australis: alatonero (Otín, Asso); litonero (alq., H., sa., poz., casz.,

bar., S.H., bol., ay., pn., rad., mud., ang., rod., bie., borr.); gruñuelo (ech.); latonero (D.A.A.); ledón (D.A.A.); liroler (bi., pl.); lodón (Andz.); llironé (beb.); llironero (pue., fo.); lladoné (za.); laitonero (guas). Centaurea calcitrapa: abrojos (Loscos, P.A.). Centaurea conífera: cuchara de pastor (Asso). Centaurea cyanus: azuletes (ja., p.m.p.).

4

38

La mata hembra.


Centaurea jacea: yerba ojera (ech., p.m.p.). Centaurea pratensis: repenera (cam., P. Mst.). Centaurea scabiosa: anipeta (an., ech., borr., p.m.p.); yerba ojera (ech., P-111.1).). Centaurium erythraea: zentaurea menor (Loscos); amargón (p.m.p., lar.); zentaura (p.m.p.); zintaura (p.m.p.); ierba de la iel (p.m.p.); quina (ur., p.m.p.); tintaura (p.m.p.). Centranthus ruber: ierba de mil flores (p.m.p.); orejas de liebre (p.m.p.). Ceratonia siliqua: garrofera (H., S.H., sie., sa., Fs.); garrofero (ang.); pachoca (fruto) (pla.). Chamaerophyllum: zecuta (p.m.p.). Chamaespartium sagitale: carchesia (Mon.). Chamomilla aurea: como Chamomilla recutita. Chamomilla recutita: =Matricaria chamomilla aut. Vid. Matricaria recutita L. Chelidonium majus: ziridueña (J.M.P., serv.); zeledonia (fan., J.M.P.); saladonia (see.); zilidueña (p.m.p.); flor de berrugas (p.m.p.); salsa de burro (p.m.p.); selidonia (p.m.p.); yerba de yodo (p.m.p.). Chenopodium album: zeniziellos (sa., stlz.?); cagadors (ech.); bledos (Loscos). Chenopodium bonus-henricus: serrons (Asso, bor., Loscos); xarrons (pan., salí., tor., F.N.L.); charrons (pan., F.N.L.); chardons (borr.); sarrions (sobr.); sarrión (ech., an., F.N.L.); sarrón (ben., Loscos, F.N.L.); alimoaches (p.m.p.); almoches (bi., p.m.p.). Chenopodium botrys: biengranada (Loscos). Chenopodium viride: zenizoso (Andz.). Chenopodium vulvaria: sardinera (Loscos); meaperros (Andz.). Chondrilla juncea: achicoria dulze (Loscos).

39


Chrozophora tinctoria: tornasol (Loscos). Chrysanthemum parthenium: camamila de g체ertos (p.m.p.). Chrysanthemum vulgare: artemisia (Loscos); ierba lombriguera (p.m.p.). Cichorium intybus: chicoina (xi., L., sfb., rod.); chicoria (Andz., pn.,

labt., sie., borr.); usillo (D.A.A.); chicoira (F.N.L.); achicoria (labt.); achicoria amarga (Loscos); amarg처n (p.m.p.); chocoria (p.m.p.); chocaina? (abi., stlz.). Cicer arietinum: garbanso (R.); garbanzera (p.m.p.); trompo (ag체.). Cirsium arvense: cardo (cam., P. Mst.). Cirsium monspessolanum: rallero (cam., P. Mst.). Cistus albidus: estrepilla (Asso); estepilla (incaf.). Cistus laurifolius: estrepa (Asso); estepa (p.m.p.). Cistus salvifolius: estepa negra (Loscos). Citrus limon: limonera (S.H.); llimonero (R.). Citrus sinensis: narancha (fruto) (an.). Clematis vitalba: belliguera (ben.); betiquera (H., incaf., alq., pn., pan.,

rad., sal., bie., rod., borr., sobr.); betiguera (ej., 5, bol., nab.); petiquera (S.H.); bitiquera (sig.); meliguera (est.); bitijera (Loscos); betiguera borde (Loscos); billiguera (see.); beliguera (sfb.); botiguera (Loscos); betifuera (p.m.p.); tabiquera (p.m.p.); yerba de los pordioseros (Loscos). Clinopodium vulgare: ierba capuchina (ech.). Colchicum autumnale: fll처 de semente (es.); colchico (Loscos). Colutea arborescens: sonaja (D.A.A.); sonajas (incaf.). Conium maculatum: azecuta (pan.); chicuta (an.); secuta (xi., F.N.L.); pe-

rejil de burro (p.m.p.); zecuta (p.m.p.).

40


Conopodium majus: xirbión (ech.); xerbillón (TE.); zerbillón (li., tor.); ziribions (xi.); zeribión (xi.); silbión (F.N.L.); sirbión (F.N.L.); xiribión (F.N.L.); urión (ben.). Convallaria majalis: pepitos (see.); lidio de puerto (p.m.p.); lirio de los valles (p.m.p.); plantaina de puerto (p.m.p.). Convolvulus arvensis: corguellas (per.); corretiella (P.A.); corrotillas (stlz., sa.); corrotilla (P.A., cam., bin., fo., guas.); corrioles (ben.); corruzialla (cam., lall.); currubialla (bis.); currugüella (xi.); currutiella (F.N.L., borr.); gorritiecha (F.N.L.); gorrotillas (Loscos); recotillas (labt.); recautilla (sie.). Convolvulus sepium: yedra campana (Asso). Coriaria myrtifolia: zapatera (p.m.p.); emborrachacabras (p.m.p.). Cornus sanguinea: sanguino (incaf.); sanguiné (bon., es.); sanguín (cam.); sanguinera (biu.); sanguiñera (rod.); cornera de lobo (cam., P. Mst.); sangueño (labt.); sangueñero (labt.); sangonillo (p.m.p.); sanguiño (bie., p.m.p.); sanguniño (p.m.p.); pelaburros (bie., ej.). Coronilla scorpioictes: coleta (p.m.p.); ierba cornuda (p.m.p.); ierba de l'amor (p.m.p.). Corylus avellana: abellanera (S.H., bo., pl., bar., see., fo.); abillanera (an., bol., pan., tor.); bellanera (bis., ren.). Cotoneaster nebrodensis: griñolera (Loscos). Cotula aurea: camamila fina (Loscos). Crataegus azarolus: corma (Royo Vil.); manzanita de dama (D.A.A.). Crataegus monogyna: arto (H., rad., bol., sie., bie.); botironero (ara.); camicheronero (bs., pan.); camichirón (pan.); camicherón (pan., bs.); gorrillón (sal., sig.); gurrillón (sal.); guachamironero (F.N.L.); lilois (frax.); manzaneta de pastor (L.V.); manzanica de pastor (sos.); arto blanco (p.m.p.); arto marino (p.m.p.); arto motillonero (p.m.p.); arto benenoso (p.m.p.); cachimironero (sobr., p.m.p.); espinaula (p.m.p.).

41


Crataegus oxiacantha: arto bllanco (see.). Crepis paludosa: arnica (p.m.p.). Crocus sativus: cafrán (ant. doc.); safrán (ben.); fafrán (bie.); zafrán (sar., fo., bie., stlz., pla.); afafrán (cap.); carcamo (bie.). Cruciata glabra: té de Guara (p.m.p.); té fino (p.m.p.). Cucubalus baccifer: tomates del diablo (p.m.p.); ubas del diablo (p.m.p.). Cucumis sativus: pepinera (Andz.); perpinera (lo.). Cucurbita pepo: carbasera (ben., sfb.); carbazera (bin., cam., fo., per.); crabazín (bar.) (xi.); calabazera (guas.). Cucurbita pepo: carbaza de rabiquet (F.N.L.); calabaza de rabiqué (F.N.L.). Cuminum cyminum: comino (p.m.p.). Cupressus sempervirens: aziprés (cas.). Cuscuta: seda de culebra (ait.); seda (cam., P. Mst.); tiña (p.m.p.). Cydonia oblonga: codonera (beb., per.); codoñera (R.); coduñera (cam.); membrillero (guas., bs.); codoño (bs.); codoñero (see.); membrillera (to., bie.). O toponimo codoñera ye espardito por to ro Altoaragón5. Cymbalaria muralis: zimbalaria (p.m.p.); enredadera de muros (p.m.p.); ierba trepadora (p.m.p.). Cynara scolymus: agarchofa (mon.); agalchofera (berd.); gachofa (bue.); galchofa (ech.); garchofa (L., bar.); garchofera (sa., F.N.L.); algarchofera (F.N.L.); algachofa (fo.). Cynodon dactylon: gramen (L., sa., H., bol., ang., fo.). Cynoglossum officinale: lengua de perro (Asso, p.m.p.); zinoglosa (Loscos, p.m.p.); biniebla (Loscos); yerbeta (see.); carruchete (p.m.p.).

5

42

El topónimo codoñera se encuentra en todo el Altoaragón.


Cyperus: chinzeta (chi.). Daphne laureola: estefa (J.M.P.); estepa (J.M.P.); barrabón (p.m.p.); bu-

cheta (p.m.p.); buxeta (p.m.p.); solimán (bie., p.m.p.). Daphne mezereum: matacabras (ur., p.m.p.). Datura stramonium: estramonio (Loscos, p.m.p.); espantarratones

(p.m.p.); trompetillas (p.m.p.); yerba ratonera (p.m.p.). Daucus carota: azanoria (alc., ej., mug., puh., H.); azenoira (ech., sir.);

cholobía (borde) (gra.); garrota (bi.); sanaferia (ble.); carrota (F.N.L.); ierba meona (p.m.p.); ierba mosquera (ja., p.m.p.). Delphinium staphisagria: abarroz (P.A.); ierba piojera (P.A.); ierba piojosa

(P.A.). Dianthus: clabelero (Andz.); clabellera (ben., fo.); clabellinera (bi.); cllabel

(ben., cam., fo., per.); ziento en pie (vid.) (P.A.). Dianthus carthusianorum: clabelina (Andz.); clabellinera (bi.); esqueje

(bi.). Dictamus hispanicus: chitán (Asso); timonreal (fr., p.m.p.). Digitalis purpurea: campanillas (p.m.p.); dedalera (p.m.p.); dedaleta

(p.m.p.); ditalera (Fs.); enagüitas de la birjen (p.m.p.); tuera (p.m.p.). Diospyros kaki: palosanto (gr., labt., H.); palosantero (fo.). Diplotaxis erucoides: rabanizas (Loscos). Dipsacus fullonum: cardencha (ech.); cardincha (an., balp., bie., ej.); car-

dón (bol.); cardoncha (pan., Loscos); gardancha (bio.); gardincha (baro., S.H.); candincha (p.m.p.); cardigaza (p.m.p.); matracas (cam., P. Mst.); peines de broza (p.m.p.); peine de bruja (labt.). Dipsacus sylvestris: como Dipsacus fullonum. Dittrichia viscosa: arnica (p.m.p.); cholibarda (p.m.p.); tabaqueras

(P.m.11). Doronicum grandifolium: amica (bi., p.m.p.). 43


Doronicum pardalianches: arnica (p.m.p.). Dorycnium hirsutum: mermasangre (p.m.p.); yerba de pastor (p.m.p.). Dorycnium pentaphyllum: escobizo (J.H.). Ecballium elaterium: pepinetes de o diablo (ad.); pepinillos amargos

(Loscos); ierba del diablo (p.m.p.). Echinochloa crus-galli: pierna de gallo (Loscos); sorroix (Loscos). Echinospartum horridum: abrizón (rod., xi.); arizón (H., alq., rad., bol.);

alizón (noz., oto.); erisó (R.); erizón (ja., pn., borr.); eriz (borr.); tollaga (P.A.); carpín (cam., tur., incaf., P. Mst.); esterizón (ay., bol., lo., ej., F.N.L.); escarpín (incaf., tur., sfb.); alberizón (Peña Montañesa, incaf., cam., P. Mst.); brinzón (oto.). Echium vulgare: botón de gato (see.); culebrera (p.m.p.); ierba zerruda

(11m.11). Ephedra nebrodensis: escobizo (p.m.p.). Epilobium hirsutum: clabelillos de San Antonio (p.m.p.); ierba de San

Antonio (p.m.p.). Erica: brécol (R.); bruco (L., pue., tor.); brócal (cas., bon.). Erica multiflora: sapell (incaf.); bruco (Loscos). Erigeron voscosum: olibarda (Andz.). Eriobotrya japonia: niespolera (H.); nispolera (ara., arag.); nisporera

(arag.); garimbastero (p.n.); iezpolero (p.n.). Erodium ciconium: relojes (alc., L.); relojetes? (sie.). Erodium cicutarium: agujetas (p.m.p.). Eruca vesicaria: ruca (Loscos). Eryngium campestre: cardo corredor (Loscos); cardo (p.m.p.); cardo pun-

chero (p.m.p.); cardo santo (rod., p.m.p.); cardo ventero (p.m.p.); cardo birjen (p.m.p.). Eucaliptus: eucaliptus (Andz., SH.).

44


Euonymus europaeus: bonetero (Royo Vil., Loscos, p.m.p.); ebonimus (Foz y P.); modrollonera (p.m.p.). Euonymus japonica: caballicos (sa.). Eupatorium cannabinum: eupatorio (p.m.p.); orégano de agua (p.m.p.). Euphorbia: letrera (Coll, L., sa., fo.); lecheruela (ej.); leteruala (fan.); lleiterola (casi.); Hetera (ben.); letreriza (J.M.P.); sarruego (J.M.P.); lechera (p.n.); leche de bruja (p.m.p.); lechefría (lo., mug., steg.); lechigüela (p.m.p.); lechiruelas (p.m.p.). Euphorbia characias: ierba topera (p.m.p.); letrera (p.m.p.); palmeretas (p.m.p.); piñonzillo (p.m.p.); llullos cagadors (fruto) (p.m.p.). Euphorbia helioscopia: yerba negrera (p.m.p.). Euphorbia lathyris: ierba de la purga (p.m.p.); manzanetas (p.m.p.). Euphrasia hirtella: eufrasia (p.m.p.); ierba cresta (p.m.p.). Fagus sylvatica: fabarra (espo.); fabarrina (ara., ja.); fabo (ara., bio., pan., pn., rod., borr., sobr.); fau (ech., bi., R., pl., pan., sfb.); fai (sop.); fayo (an., bol., ay., lo.); faba (incaf.); fabeta (fruto) (ara.); fabeta (Loscos); chaparra (chicoteó) (ech., ja.); chaparro (chicote) (ech.); fabosa (selba) (bi., ben.); fagarra (chicote) (an.); fayeta (fruto) (an.). Ferula: canifierro (ej.); cafíaferra (F.N.L.). Ficus carica: figonero (da figons, frutos royos y negros7) (agü., sa., rad., mud.); figuera (H., S .H., L., R., sa., pn., rad., guas., see., mud., fo., sfb., pla.); figuera (da figas, frutas blangas y berdas8) (sa., mud.). Filipendula vulgaris: palometas (p.m.p.). Foeniculum vulgare: fenojo (ben., gr., per., labt., ej.); fenoll (bis., bon., per.); fonoll (fo.); zenojo (ait., ej., sos., pn., rad.); zenoll (cam.); 6 7 8

Pequeño. Da figons, frutos rojos y negros. Da figas, frutos blancos y verdes. 45


zenullo (ech.); zinojo (S.H.); fenollo (F.N.L.); zenollo (F.N.L.); fenol (fo.). Fragaria yesca: fraga (ara., ech., pl.); frara (ech.); magoria (an.); martoll (bon., es.); martuall (bis., ren., see.); martuel (xi.); martuello (ben.); matruel (bi.); morterol (fod., ge., mon., tierr.); mortol (sfb.). Frangula alnus: sanguiñera (p.m.p.). Fraxinus: flaichí (bi.); fleixín (bi.); frachín (ara., emb., fis., ja.); frachino (ech., an.); fraichín (bio., ser.); frais (F.); fraixino (R.); fraj (pan.); frajen (bs., pan.); frajín (ara., bs.); frasín (ja.); frasino (R.); frasno (ej., ip., ba.); fraxín (bi., guas. mud., borr.); fraxinu (an.); frazno (bol., la., salí.); freixén (bi.); freise (R.); freixal (xi.); freixe (ben., see.); freixel (R., pl.); freixenco (bi.); freixín (R.); fraxen (F.N.L.); fraxino (ech., an.); fleja (incaf.); freix (cam., P. Mst.); frax (mud.); fraix (fo.); frajín (sobr.). Fuman ericoides: ierba sillera (p.m.p.). Fumaria: palomilla (Asso); yerba pichadera (J.M.P.); cantagallicos (p.m.p.); clabelinas (p.m.p.); manetas de Dios (p.m.p.). Gagea arvensis: azafrán de marzo (Loscos). Galium aparine: amor de ortelano (Asso, Loscos); reboleta (F.N.L., cam., P. Mst.); raspasayas (p.m.p.); sangralenguas (p.m.p.). Galium odoratum: doradilla (p.m.p.); estrella de bosque (p.m.p.); ierba estrellada (p.m.p.). Galium tricornotum: reboleta (cam., P. Mst.). Galium vernum: cuajaleche (Asso, Loscos); zera birjen (p.m.p.); lagrimera (p.m.p.); cuajaleches (ur., p.m.p.). Genista florida: chinestra (Loscos). Genista hispanica: icrba de la matriqucra (p.m.p.); esparragos (p.m.p.). Genista occidentalis: cascaula (an.); cascabla (an.).

46


Genista scorpius: aldiaga (cam., P. Mst.); aliaga (H., S.H., sa., oto., pn.,

rad., lab.); allaca (al., agü., bol., steg.); aliaga (ech., ej., noz., guas., bie., rod., borr., berd.); archelaga (R.); archelagra (R., see.); arxelaga (ben.); chelagra (bis., bon., ren.); eschelaga (est., fo.); eschelagra (bis., per., pue., ren., sfb.); llaga (an.); aliaca (oto.). Gentiana acaulis: cluchitos (p.m.p.). Gentiana lutea: chanzana (J.M.P., lab., sb.); chonzana (J.M.P., puy.,

serv.); chansana (ben., bon.). Geranium colombinum: pie de paloma (p.m.p.); agullas (p.m.p.); agujetas

(p.m.p.); pico de grulla (p.m.p.); pico de zigüeña (p.m.p.). Geranium robertianum: perejil de burro (P.A., p.m.p.). Glechoma hederacea: yedra terrestre (Loscos). Gleditsia triacanthos: alcazia (Fs., H., bar., pn., sie., sa., S.H., borr.,

pla.); garrofera (sie.). Globularia: salseta de pastor (cam., P. Mst.); cabezuelas (p.m.p.); coluba-

ria (p.m.p.); ierba negra (p.m.p.). Globularia alypum: bocha (Asso); zeballada (P.A.); zocollada (Loscos). Globularia repens: ierba negra (p.m.p.); ierba de las piedras (p.m.p.);

siemprejunta (p.m.p.). Glycyrrhiza glabra: alfendoz (ej.); findoz (P.A.); fustdoiz (Andz.); regalizia

(on., stiz.); regalisia (R.); regaliza (p.m.p.); palodulze (p.m.p.). Gossypium: alcotón (M.R.); cotón (Andz., sa.). Gratiola officinalis: graziola (Loscos). Gypsophila: albada (Loscos). Hedera helix: liedra (xi.); paretaña (beb.); yedrera (Andz., S.H., sa., rod.,

borr.); chedra (M.R.); liedrera (M.R.); lledrera (p.m.p.). Helianthemum: ierba cloquera (canf.).

47


Helanthus annus: carasol (ben.); chirasol (bi., fo.); scarapela (salí.); mirasol (borr., J.M.P.); tornasol (p.m.p.). Helianthus tuberosus: patata (Loscos); patata turma (pan.); pataquera (ur., p.m.p.). Helichrysum stoechas: siemprebiba (Loscos). Heliotropum europaeum: cola de mardano (p.m.p.); ierba cornuda (p.m.p.). Helleborus foetidus: eleboro (Asso); ullarca (R.); chibuerro (J.M.P.); chigüerre (rad., mud.); matapullo (J.M.P., cam., P. Mst., best.); oliarca (J.M.P., cam., P. Mst.); zatre (p.m.p.); zetre (J.M.P.); sagüerro (Loscos); uliarca (cam., P. Mst.); pan de culebra (sj., serv., J.M.P.); icharruego (puy., J.M.P.); ichigüerro (puy., J.M.P.); chiguarra (labt.); culebrera (p.m.p.); chiguado (p.m.p.); chigüerrio (p.m.p.); flor de bruja (p.m.p.); ixagüerro (p.m.p.); ixarruego (p.m.p.); matarruego (p.m.p.); pan de broxas (sir.); planta de las brujas (p.m.p.); tetas de bruja (p.m.p.). Hepatica nobilis: oja de tres picos (p.m.p.); primaberas (p.m.p.). Heracleum: zecuta (p.m.p.). Hieracium pilosella: pelosilla (p.m.p.). Hippocrepis unisiliquosa: yerba del pico (p.m.p.). Hippophae rhamnoides: arto (incaf.); quitasombreros (Loscos); titinera (bs.). Hordeum: chibada (cam.); güerdio (aí., ech., espo.); ordi (beb., pue., R.); ordio (D.A.A., S.H., sa., pn., rad., bi., lab., serv., ej., guas., mud., ang., fo., sfb.); zebao (ech., emb., sir.); zibada (ech., per., fo.). Hordeum hurinum: espigadilla (balp., ej., sad., un.); rumpisac (cam., P. Mst.); espigueta? (sie.). Humulus lupulus: bidarria (Asso); ombrezillos (Asso); betiguera (Loscos, Andz.); parra (p.m.p.); tetas de gitana (p.m.p.). Hupercia selago: selago (p.m.p.).

48


Hyoscyamus albus: beleño (Loscos). Hyoscyamus niger: beleño (Asso, Loscos); anillón (F.N.L.); guixeta (borr., F.N.L.); negrillón (borr., F.N.L.); ierba falaguera (ant. doc.); ierba loca (p.m.p.); ierba de locos (p.m.p.); justiamo (p.m.p.); matarrata (p.m.p.). Hypericum: yerba corxonera (bor.). Hypericum perforatum: ipericón (Loscos); pericón (guas.); ierba de la sangre (p.m.p.); ierba gorodada (p.m.p.); ierba sanjuanera (p.m.p.); trescalar (p.m.p.). Hypochoeris radicata: achicoria (Loscos). Iberis amara: sanapizes (ech.). Ilex aquifolium: alebro (xi., pl.); areulo (R., see.); cardón (Andz., Loscos, pn.); cardonera (Andz., Loscos, an., pan., borr., sobr.); crébol (Andz.); grébol (R., sfb.); grebolé (incaf.); grabolé (incaf.). Inula conyza: té purgante (ech., p.m.p.); garboxo (ech., p.m.p.). Inula helenioides: arnica (p.m.p.). Inula montana: arnica (p.m.p.), gargallo (p.m.p.). Iris: llirio (R.); matapollos (sa., rad.); ojo de poll (fo.); lidio (p.m.p.); lidio azul (p.m.p.). Iris foetidissima: matapollos (sa.). Iris germanica: lidio azul (p.m.p.). Iris latifolia: lidio azul (p.m.p.). Iris pseudoacorus: lidio amarillo (p.m.p.). Jasonia glutinosa: té (Loscos); té de ralla (J.H.); té de roca (pn.); té de gratal (p.m.p.); té de peña (p.m.p.). Jasonia tuberosa: té de burro (p.m.p.); té de glera (p.m.p.); té de piedra (11m .1) .).

49


Juglans regia: coquera (ber., sobr.); coca (fruto) (rod., berd., borr.); noguera (bi., ech., ej., emb., lan., pan., mud., H., sa., bol., nab., oto., ang., sobr.); noguero (bis., L., ren., fo.); noguera (bi.); nuaz (fruto) (tor.); nuera (fruto) (R.); nugué (bon., casn., es.); nuguera (cra., xi., puf.); nuguero (ben., tierr., F., pue., cam., P. Mst., see.); nuquera (pan., tor., rad.); nogaxo (fruto) (V.V.); nuzera (pn.); nubera (pn.). Juncus: en cheneral, ha ros mesmos nomes que ro Scirpus holoschoenus9. Juniperus comunnis: ayaga (bs.); chinepro (bs., bie.); chenebro (bue.); chinabro (pan.); chinarro (pan.); chinebrero (alq.); chinipro (agü., bi., mug., stag.); grojo (incaf.); jinebro real (ircaf.); chinebro (pn., sa., rad., lab., pl., bs., puf., ang., see., fo., sfb.); chinibro (lab., nab., guas., mud.); xinastra (cam., P. Mst.). Juniperus oxycedrus: ayaga (bs.); chinepro (be., bie.); chenebro (bue.); chinebrero (alq.); chinepro (bs.); chinipro (agü., bi., mug., stag.); chinebro (pn., sa., rad., lab., pl., bs., puf., ang., see., fo., sfb.); chinibro (lab., nab., guas., mud.). Juniperus phoenicea: sabina (mug., ech., sa., S.H., us., Loscos, pn., guas., fo.); terrera (cm.); sabina de roca (p.m.p.). Juniperus sabina: sabina (see.). Juniperus thurifera: sabina (M.). Kochia prostata: rebullón (J.H.). Kochia scoparia: bardallera (perl., J.H.). Knautia arvensis: fielera (p.m.p.). Lactuca sativa: ensalá (xi.); ensalada (Andz., fo., S.H., bar.). Lactuca serriola: asquerola (bin., fo.); esquirola (ard., ben., bis., casn., pue.); esquerola (S.H., rad., Andz., guas.). Lamium maculatum: chordiga muerta (p.m.p.).

En general, se le designa con los mismos nombres que al Scirpus holos-

choenus.

50


Lapsana: artusa (J.M.P.). Laserpitium siler: ierba de las tres ojas (p.m.p.). Lathyrus: alberja (ej.); arbeja (Asso); guicha (alq., en., ech., rad.); guijera (E); guixes (ben.); guijas (Loscos, pn.). Lathyrus pratensis: arbelleta (see.). Laurus nobilis: laurelero (pn., sa.). Lavandula: espícol (berg.); espigallo (cas.); espigo (Ball.); espígol (Andz., sa., pn., rad., guas., mud., fo.); esplico (bi.); espligo (an., xi., agü.); pániol (p.m.p.); póliol (p.m.p.). Lemna: graneta (vid) (ang.). Lens culinaris: dentilla (ben., bis., casn.); lentella (ara., ech., tor., sobr.); lentilla (bi., xi., sfb.); ternilla (an.); tenyeja (pan., sall.); dentella (F.N.L.). Lepidium sativum: mastuerzo (Loscos). Leucojum: campana (ech.). Ligustrum vulgare: pisagang (bis., ren.); dentisco (p.m.p.); legustre (P.m.P.). Lilium candidum: lirio blanco (p.m.p.); bara de San Antonio (p.m.p.). Lilium martagon: azuzena de puerto (p.m.p.); azuzena silbestre (p.m.p.); lidio (p.m.p.); martagón (p.m.p.). Lilium pyrenaicum: arnica (p.m.p.). Linum catharticum: canchilagua (Asso, Loscos); cantilagua (Asso). Linum usitatissimum: lino purgante (p.m.p.). Lithodora fruticosa: yerba de siete sangrías (Loscos); chupamieles (sa.); esmermasangre (p m.p.); esperella (p.m.p.); mermasangre (p.m.p.); estremonzillo (p.m.p.).

51


Lithospermum officinale: té de Benás (R.); ierba granada (emb.); té (p.m.p.); té de la birjen (p.m.p.); té de perla (p.m.p.); té en grano (p.m.p.); té negro (p.m.p.); té purgante (p.m.p.). Lolium: luello (ang., labt.). Lolium perenne: margall (R., F.N.L.); margallo (Andz., F.N.L., Loscos, cam., P. Mst., fo.); margüello (stlz.). Lolium temulentum: bidaga (L.); biraga (bi., L., S.H., Loscos); adaza (P.A.); jisca (bol., lo.); balluarta (bin.); biraca (ech.); cogul (per.); luello (al., ara.); Hollo (ben.); lluello (ej.); llull (est.); codeta (Loscos). Lonicera: zapatera (guas.); manetas de Dios (borr.); manotera (borr.). Lonicera etrusca: suegra y nuera (incaf.); madreselba (Loscos). Lonicera implexa: madreselba (Loscos). Lotus corniculatus: guixa rastrera (p.m.p.); trébol amarillo (p.m.p.). Lunaria: lunaria (Asso). Lycium: carronera? (xi.); arto (Loscos); arzino (Loscos); cambronera (Loscos). Lycopersicon esculentum: tomatera (pn., sa., S.H.); tomatero (rad., guas.). Lycopsis arvensis: buglosa (Loscos); gulosa (Loscos, L.). Lygeum spartum: esparto (Loscos, on., S.H.); albardín (J.H., stlz.); esparto basto (J.H.). Lysimachia vulgaris: ierba de las zequias (p.m.p.); ierba de la sangre (p.m.p.). Lythrum salicaria: ierba lachazera (p.m.p.); ierba de las tripas (p.m.p.); tripera (p.m.p.). Malus domestica: manzanera (S.H., sa., bol., lo., TE., pn., rad., guas., fo., bie., berd., sobr., pla.); mazanera (ech., sir.); pomera (R., sfb.); mansanera (sfb.); manzañonera (p.m.p.).

52


Malus sylvestris: manzanera borde (TE., fraj., li., bs., lab., S.H.). Malva: paneles (pan., berd., sie., S.H.); malba (pn., see.). Mantisalca salmantica: cabezuela (p.m.p.); escobillas (p.m.p.). Marrubium: marruego (xi., berd., stlz.); marrueco (L., Coll); manruego

(cam., F.N.L., P. Mst.); camarruego (p.m.p.); malrubio (balp., bie., ej., sos.); manrubio (p.m.p.); marruego (p.m.p.); morruego (p.m.p.). Matricaria: matricaria (Loscos); camamila de los güertos (Loscos). Matricaria recutita: camamilón (ej.); camamila (ben., bi., fo., camp., aj.,

borr., on., stlz., F., Loscos, J.M.P.); camamilla (bin., per., cam., P. Mst.); majola (fr.). Medicago lupulina: meligón (cam., pue., P. Mst.). Medicago polimorpha: carretillas (P.A.). Medicago sativa: alfalfe (an., ech.); alfás (R., see.); alfalz (S.H., H.,

F.N.L., Loscos, rad., sa., lab., guas., mud., bar., on., fo., sfb.); alfanse (pan.); alfalze (S.H., F.N.L., ang., rod.). Medicago sativa subsp. falcata: almerca (ej.); amialca (pn.); mielga (sie.);

almelca (sie.); almialca (sie.). Melica ciliata: triguerillas (sa.). Melissa officinalis: toronjina (Loscos, p.m.p.); tolonjina (borr., p.m.p.);

tronjina (p.m.p.); té (p.m.p.). Melittis melisophyllum: toronjín (p.m.p.); tolonjina (p.m.p.). Melilotus: amielcón (?vid.) (ang.); ierba de los caminos (p.m.p.). Mentha: alfádega (ej.); menta (see.); ierbabuena (p.m.p.); pipirita (p.m.p.);

tronjina negra (p.m.p.); ierba de zapo (p.m.p.). Mentha pulegium: poleo (Loscos). Mentha rotundifolia: ierba zapatera (bor.); mastranzo nebado (P.A.);

padastro (balp., bie., ej., Asso, Loscos); mentastro (Loscos).

53


Mentha sativa: sándalo (Loscos). Mentha sylvestris: salarga (cam., P. Mst.). Mercurialis annua: mercurial (Loscos, p.m.p.). Mespilus germanica: galimbastera (fis.); garimbastero (P.A., bs., fraj., ja., sab., pn.); garimbastera (borr., br., pn., art., ibr.); iezpolero (pn.); mispolero (p.m.p.); miezpolera (borr.); miezpolero (berd.); mizpola (fruto) (stlz.). Meum athamanticum: zenullo de puerto (p.m.p.); meón (p.m.p.); sistra (p.m.p.); té purgante (p.m.p.). Micromeria fruticosa: albaca silbestre (p.m.p.); ierba tripera (p.m.p.); menta (p.m.p.); pániol (p.m.p.); púmiol (p.m.p.); púniol (p.m.p.); pulido (p.m.p.). Molinia caerulea: escoba (p.m.p.). Morus: morera (S.H., arb., sie., sa., bar., fo., ja.); moratera (F.N.L.). Morus alba: morera blanca (p.m.p.). Muscari: pastoras (sa.); ugetas (labt.). Narcissus poeticus: flló de liz (see.); flló de llis (ben.). Narcissus pseudonarcissus: campaneta de puerto (p.m.p.); narziso (p.m.p.). Nasturtium officinale: berro de agua (p.m.p.). Nepeta catarla: gataria (P.A.); gatera (bar., Asso); ierba gatera (Loscos, p.m.p.); cataría (p.m.p.); manruegos (p.m.p.). Nepeta nepetella: té (ja.). Nerium oleander: baladre (BA., berd.); laurel rosa (Foz y P.); laurel zerezo (Foz y P.). Nigella arvensis: axenuz (Asso). O cidum basilicum: aufadega (Mon.); albaca (S.H., sa., guas., ja., S., sfb., pla.); alpaca (p.m.p.).

54


Olea europaea: eulibera (fr.); olibé (bon., casn.); olibera (Andz., sa., S.H.,

bol., pn., ja., rad., puf., guas., bar., see., fo.). Olea europaea var. sylvestris: olibera borde (Andz.); bordizo (incaf.). Onobrychis viciifolia: esparseta (bab.); esparzeta (Andz., rad.); pempiriga-

llo (tor., espu.); pentineta (ban., bi., xi., see., sfb.); pimpirigallo (bs., fis., pan.); pipirigalla (bor.); pipirigallo (ait., lac., lo., emb., salí., ras., pn.); pripigallo (gua.); peperigallo (rad., lab.); pemprigallo (lab., guas., mud.). Ononis: orejetas de gato (labt.); orejagato (labt.). Ononis aragonensis: ierba pedreguera (p.m.p.). Ononis fruticosa: garbanzillera borde (incaf.). Ononis procurrens: bolomada (F.N.L., L.); bolomaga (F.N.L., L.); esbo-

lomaga (es.); galomaga (lo.); grumaca (ech., sir.); grumuaca (F.N.L.); gurumaca (F.N.L.); molomaga (berg., ara., nob., mue.). Ononis repens: bolomaga (F.N.L., L., cam., P. Mst., guas., oto.); molo-

maga (F.N.L., berg., ara., nob., mue.); gurumaca (F.N.L.); grumuaca (F.N.L.). Ononis tridentata: asnallo (Asso, J.H.); arnacho (incaf., Andz.); arnallo

(al., M., J.H.); asnacho (incaf.). Ononis spinosa: bolomada (L., F.N.L.); bolomaga (L., F.N.L.); brumaga

(balp., ej., sos., un.); detienebuei (Asso); esbolomaga (es.); rumaga (balp., bie., ej., lu.); molomaga (berg., ara., nob., mue., F.N.L.); gurumaca (F.N.L.); grumuaca (F.N.L.); bolomaca (p.m.p.); carnerios (p.m.p.); cornicrabas (p.m.p.); gatillos (p.m.p.); mormaga (p.m.p.); uñas de gato (p.m.p.). Orchis maculata: palmacresta (p.m.p.). Origanum vulgare: zenojo (agü., bol., lo., rad.); orégano (see., ja.); organo

(p.m.p.); perigüel (p.m.p.). Ornitholagum umbellatum: flores de gallina (p.m.p.); leche de primabera

(p.m.p.).

55


Orobanche: espargo de perro (Loscos). Oryza sativa: arrós (ben.); roz (F.N.L., S.H.). Osyris alba: guardalobo (Loscos); retama blanca (Loscos). Oxalis acetosella: azederilla (p.m.p.); binagretas (p.m.p.). Pallenis spinosa: arnica (p.m.p.); zebadilla de Aragón (p.m.p.). Panicum miliaceum: millo (bi., xi.). Papaver rhoeas: ababol (S.H., rad., sa., nab., puf., ej., guas., mud., ang., fo., bie., borr., pla.); ababolera (sal., borr.); babol (R., see.); rosa de perro (P.A.); fraires (bie.). Parietaria diffusa: yerba caracolera (Loscos); paletaria (p.m.p.); parietaria (Loscos); beletón (S., alq., rad.); ierba de las ruinas (p.m.p., agü.). Paris quadrifolia: uba de raposa (p.m.p.); ojos de zorra (p.m.p.). Parnassia palustris: parnasia (p.m.p.). Paronychia: sanguinaria (Asso); esmermasangre (p.m.p.); ierba sanguinera (p.m.p.); mermasangre (p.m.p.); nebadeta (p.m.p.); rebajasangre (p.m.p.); sanguina (p.m.p.); berbasangre (p.m.p.). Pastinaca sativa: chiribía (Loscos); cholobía? (gra.). Peganum harmala: tarracozín (M., J.H.); gamanza (p.m.p.). Petroselinum crispum: chulibert (R.); perexil (pan.); prejil (bi.); prexil (bi.). Phalaris arundinacea: sintes (ben.). Phaseolus vulgaris: baixoca (11.); bainetera (berd.); chodía (ech.); chodiga (ara.); chondiga (la.); chordiga (bs.); choría (an.); chudiga (ara.); jodía (bi., gr., pan., tor., yp.); judiera (ej., ho., H.); chodiera (F.N.L.). Phillyrea angustifolia: olibillo (P.A.). Phlomis lichnitis: zerruda (p.m.p., Ball.); orejas de liebre (p.m.p., emb.); té (p.m.p.). 56


Phoenix dactylifera: datilera (Andz.). Phragmites communis: sisca (L., fo.); cañeta (Loscos); lista (bie., e •,

un.); cañapita (labt.). Physocaulis nodosus: cachurrera (Loscos). Pimpinella: pimpiniellas? (S.H.). Pimpinella anisum: matafalúa (D.A.A.); batafalúa (Andz., F.N.L.);

batazalúa (F.N.L.); betafalúa (p.m.p.); betazalúa (p.m.p.). Pimpinella magna: nitro (cam., P. Mst.). Pinguicula grandiflora: flor de las fuentes (p.m.p.). Pinus: pi (bon., casn.); pin (bi., pl.). Pinus halepensis: pino carrasqueño (Loscos); pino albar (Loscos); pinarro

(sa.); pino borde (sierra de Guara); pino rebordenco (sierra de Guara). Pinus nigra: pino nazarrón (incaf., Loscos); pino nasarro (incaf., Loscos);

pino nasarre (incaf.); pino blanco (incaf.); pino albar (incaf., Loscos); pino larizio (bie.). Pinus sylvestris: pino royal (Loscos); pino albar (Loscos); pino royo (ja.,

agü., see.). Pinus uncinata: pino negro (incaf., Loscos). Pistacia lentiscus: lentisco (Loscos, p.m.p.); almástiga (p.m.p.); bucho

(p.m.p.); dentisco (p.m.p.); mata (p.m.p.); mata dentisca (p.m.p.). Pistacia terebinthus: sarrampuz (alq., rad., le.); cornicabra (Loscos). Pisum sativum: arbeja (xi.); bisaltera (Andz., F.N.L.); bisalto (F.N.L.,

S.H., rad., guas., fo.); bisarto (tard.); quixons (beb.); guisón (M.R.); arbella (F.N.L.); bisaltero (berd.). Plantago: Ilantai (L.); plantaina (Andz., Loscos, fo.); pllantaina (ben.,

bis., es.); ierba pajariquera (sie.); planta pajariquera (sie.). Plantago coronopus: yerba estrella (Asso).

57


Plantago lanceolata: plantaina (Loscos, P. Mst., cam.); coda de rata (sa., P.R.); pllantaina (see.); zinco benas (p.m.p.); ierba de las zinco benas (p.m.p.); metapepines (p.m.p.); Ilantaina (p.m.p.). Plantago major: plantaina (Loscos); morro de bou (cam., P. Mst.); plantaina de oja ancha (p.m.p.); pisto (p.m.p.). Plantago media: morro Hitón (see.). Plantago psyllium: zaragatona (Loscos). Plantago sempervirens: zaragatona (Loscos); ierba pedreguera (p.m.p.); piné (p.m.p.); pinillo (p.m.p.); pinocha de glera (p.m.p.). Platanus: platanera (sa.); platanero (S.H.). Plumbago europaea: matarrabiosa (Andz., see., Asso, R.). Podospermum laciniatum: zaragallas (epi., híj.). Policos melanophtalmus: chodigas blanquirroyas (F.N.L.); chodigas royas (F.N.L.); chodigas pintas (F.N.L.); chodigas de careta (F.N.L.); lulos (F.N.L.); bolinches (F.N.L.). Polygala: ierba amarga (bns., p.m.p.); ierba gatera (p.m.p.); oreja de rata (p.m.p.); sanamuda (ech., p.m.p.). Polygonatum odoratum: ierba lagrimera (p.m.p.). Polygonum aviculare: yerba rastrera (ben.); curiolas (F.N.L., cam., P. Mst.); ierba nudosa (p.m.p.); ierba terrera (p.m.p.). Populus: coplle (bon., es.); copllie (torr.); copye (es.); chop (ag.); choplo (F., gra.); chopo (S.H.). Populus alba: albarén (bol.); choblán (fr.); albar (sie.); urmo Manco (L.). Populus alba ssp. bolleana: álamo (H.). Populus nigra: lombardo (bi., xi., h.); chopo royo (labt.); urmo negro (L.); negrilla (L.). Populus tremula: trémul (incaf.); albar (br.); escaleral (sa.). tremoleta (bs., ja., borr.); temblero (emb., ara.); tembo (nob.); tembrero (P.A.);

58


tiemble (berd.); tiemblo (sal.); trembolera (sall.); tremboleta (par.); trémol (R., xi., Loscos, bi.); tremoleta (bs., ja.); tremolín (D.A.A., Loscos, an.); tremolino (ech., sie.); triambol (bue.); triamol (bs., pan.); trimbolín (an.). Portulaca oleracea: berdolaga (Loscos); ierba femera (p.m.p.); loraca (mug.). Potentilla erecta: siete en rama (bor.); estrelletas (p.m.p.). Potentilla reptans: corredera de güerta (p.m.p.); corretera (p.m.p.); enredadera (agü., p.m.p.); mermasangre (p.m.p.); oraga (p.m.p.); pata de gallo (p.m.p.). Primula veris: campanillas (see.); chocolateras (p.m.p.); primaberas (p.m.p.). Prunella vulgaris: orejas de gato (p.m.p.). Prunus armeniaca: abericoque (cam.); alberje (sa.); abridor (bariedá) (Andz.); alberjero (H., S.H., pn., sa., rad., guas., on., pla.); alberje (ben., bin., fo., gr.); alberjera (fo., gr.); cascabeliquero (tor.). Prunus avium: zerezera (sa., S.H., rad., bar., fo.); sirerera (bon.); siresera (ben., ben.); sirerera (ben.); zeresera (F.); zirasera (bi.); zirazera (tor.); zirera (beb., ben., tam.); zirezera (cam., fis., gr., la., pan., per.); sirera (sfb.); sirisera (sfb.); ziresera (borr., sobr.). Prunus cerasus: guindera (H., S.H., sa., bie., berd.); ziresera de rafal (pan.). Prunus domestica: claudiera (bar.) (H., Andz.); jirgüellero (agü., ay., mug., steg.); peruné (bis., ren.); prun (fruto) (bon., es.); pruné (casn., es.); zercollé (xi.); zergollere (xi.); zerigüello (larr.); zerollero (fis., guas.); zeruellera (fab.); zirgolera (lo.); zirgoller (bi.); zirgollera (ech., emb., la., sir.); zirgüellera (ech., sa., H., pla.); zirgullero (lo.); zirigollero (bs.); zirolera (pan.); zerolero (sobr.); zirollero (li.); ziruellera (an,, lac.); ziruldero (salí.); zirulera (ait.); zirullero (tor.); zirigüellero (pn., borr.); zeruello (fruto) (css.); zergüello (fruto) (mud.); zirgüellero (ang., berd.); prunera (fo.); zirollera (fo.); prunero (sfb.); zerullero (bue.).

59


Prunus domestica ssp. insititia: zeroliquero (H.). Prunus dulcis: amellé (bon., cas.); almendrera (Andz., alq., sa., S.H., pn.); amellera (per., tam.). Prunus mahaleb: pudriera (incaf., Loscos, L.V.); zerezino (incaf.); arto (L.V.); arto cutio (p.m.p.). Prunus persica: durasnal (bar.) (P.A.); malacatonero (H., rad., on.); maracatonero (ech.); maragatonero (ech.); mullarerer (fr.); mullarero (fr.); pabiera (bar.) (Andz.); preixenera (F.); présic (abridor) (beb., pue.); presiega (fruto) (tor.); presiego —(fruto) (tor.); (fruto abridor) (alq., H., rad., mud.)—; presiguero —(an., berd.); (abridor) (P.A.)—; preziequer (bi.); prisiego (fis.); presquero (F.N.L.); presieguero (F.N.L.) preseguera (guas.); malacatonera (guas.). Prunus spinosa: chinchón (est.); arañonero (borr., berd., Andz., S.H., H., ad.); espinau? (bon.); priñó (R.); priñón (xi., R.); priñoné (casn., sj.); priñonera (ben.); arto arañón (pn.); arañón (rad., ang., see., sfb., pla.); arto (rad., puy., escs., guas.); arto arañonero (bie.); arangonero (borr.). Psoralea bituminosa: ierba negra (p.m.p.); tefla basta (p.m.p.). Puccinelia: picutín (J.H.). Pulicaria dysenterica: ierba cabezona (p.m.p.); ierba del manantial (p.m.p.). Pulmonaria affinis: ierba zerruda (p.m.p.); ierba tiñosa (p.m.p.). Pulmonaria officinalis: frexurera (see.). Punica granatum: mangranera (1., puf.); menglanera (bi.); mengranera (H., sal., ej., on., berd.); mil en grana (fruto) (Andz.); minglanera (Andz., sa., S.H., bar., poz., gra., mud., rad., pn., nab., guas., stlz., pla.); minguianera (fo.). Pyracantha coccinea: arto (H.). Pyrus communis: perera (Andz., sa., S.H., pn., rad., bar., fo., sfb.); peronero (bar.) (lo.).

60


Quercus coccifera: coscojo (bol., M.); coscollera (alq., sa., rad., agü.); coscollo (agü., L., pn., ang., on.); coscoll (Loscos, fo.); coscollina (fruto) (agü.). Quercus ilex: vid. Quercus rotundifolia (= Quercus ilex ssp. rotundifolia). Quercus petraea: chaparro (agü., H., an., berd. No ye ro caxico chicote, como se fa en o castellano y mesmo en bel puesto de l'Altoaragón, sino ro caxico más grann; glanero (P.A.); quechigo (ben.); queixic (ben.); queixigo (R.); quejigo (fab.); quisigo (bis., ren.); caxico (ech., an., lab., rod., tra., borr., sobr.); cachico (al., ara., ech., jas.); cachigo (alq., fis., rad., ad.); caichigo (ser.); caixigo (R., pl., lab., nab., sfb.); caixico (bi.); cajico (Andz., sa., H., pn., agü.); cajigo (xi.); roure (ard., bon., es.); glan (fruto) (agü., an., borr., rod.). Quercus rotundifolia: alsina (ben.); carrasca (S.H., aín., bo., bol., pn., rad., sa., an., lab., guas., mud., fo., berd.); demón (per.); lezinera (5, H., berd.); llezina (R., torr.); olsina (beb., per., tam.); lezina (fruto) (agü., an., bie., berd.). Quercus x subpyrenaica: caxico de fuella machurrida en l'agüerro, que no caye ta ro sulero, a esferenzia de ro Quercus petraeall. Cachico (al., ara., ech., jas.); cachigo (alq., fis., rad., ad.); caichigo (ser.); caixigo (R., lab., pl., nab., fo., afb.); caixico (bi.); cajico (Andz., sa., pn., agü., ang.); cajigo (xi.); glanero (P.A.); glan (fruto) (agü., guas., an., borr., rod.); quechigo (ben.); caxigo (guas., mud.); queixic (R.); quejigo (fab.); quisigo (bis., ren.); caxico (an., ech., tra., bie., rod., lab., borr., sobr.); casico (ad.); roure (ard., bon., es.); chaparro (agü., an., bie., H., berd.; vid. Quercus petraea); quixigo (see.); puHizo (ro chicote12; agü.); galas (pitos que se fan en os caxicos por a fizadura de ros cucos13; bie.).

113 No se trata del roble pequeño, como en castellano e incluso en algún lugar del Altoaragón, sino del roble más grande. 11 Roble de hoja marchita en otoño, que no cae al suelo, a diferencia del Quercus petraea. 12 El pequeño. 13 Bolas que aparecen en los robles por la picadura de los insectos.

61


Ramonda myconi: ierba zerruda (p.m.p.); orejeta d'oso (p.m.p.); orella d'onso (p.m.p.). Ranunculus: ierba de la idropesĂ­a (p.m.p.); manetas de gato (p.m.p.); patetas de gato (p.m.p.); pie de gato (p.m.p.). Ranunculus ficaria: primaberetas (p.m.p.). Raphanus raphanistrum: rabanizia (L.). Reseda luteola: gualda (Loscos). Retama sphaerocarpa: chinastra (bis., es., casn.); chinestra (bis., casn., es., rod.): jinestra (incaf., Loscos, balp., ej., bie., un., sad., stlz.); jinestrera (albo., cas., alc., L.). Rhamnus alaternus: carrasquilla (ej., Loscos); lantemo (D.A.A.); lantierno (P.A.); palo mestro (Asso); alatiemo (p.m.p.); alitierno (rod.); coscollina (p.m.p.); coscollino (p.m.p.); mermasangre (p.m.p.); rebajasangre (p.m.p.). Rhamnus alpinus: pudio (Loscos); sanatodo (ech.). Rhamnus lycioides: escambrĂłn (M.); encambrones (incaf.). Rhinanthus: sanosa (ben., xi.). Rhinanthus majus: fosillada (cam., P. Mst.). Rhododendron ferrugineum: barrabĂłn (tor.); farnusera (ben.); farnuzera (J.M.P.); bujo (Loscos). Rhus coriaria: puros de arba (ej.); zumaque (Loscos). Ribes rubrum: rosilla (F.N.L.); rosillera (F.N.L.); rosellera (berd.). Ribes uva-crispa: agraz (p.m.p.); rosilla (p.m.p.); tormenzillos (p.m.p.); tremonzillos (p.m.p.). Robinia pseudoacacia: alcasia (ben., sfb.); alcazia (S.H., H., sa., pn., borr., pla.); alcarzia (F.N.L.). Rorippa anphibia: yerbana amarilla (sa.).

62


Rosa: foricaculo (an., ech.); gabardera (sa., an., ara., rad., bie., bio., ech., mug., sobr., sal., sie., borr., rod.); galabardera (F., cc., Loscos, guas.); galbardera (ech.); garrabonera (R., fo.); pataculos (bol.); petacul (L.); picaculos (noz.); rosa de burro (P.A.); rose (xi.); roser (b.); rosera (a de chardín) (an., aí., ej., L., pan., sa., S.H., fo.); rosere (xi.); tapaculos (Andz., H.); agabarda (F.N.L.); gabarrera (F.N.L.); carronera (F.N.L., bi., xi., pl.); albardera (sa.); garrabera (cam., see., sfb., P. Mst.); gorrillón (fruto) (borr.); goliñón (fruto) (borr.). Rosmarinus officinalis: romé (alca., bon., casn., sel., tam.); romero (sa., pn., lab., guas.); romero (mud.). Rubia: risca (ben.); roya (P.A.); raspalengua (p.m.p.); yerba baquera (P.m.p.). Rubus: barza (S.H., sa., H., rad., bol., Andz., ad., guas., an., bar.); barzera (S.H., sa., ang.); charga (nob., sal., 5, borr., berd.); charra (ara., jas.); farza (an.); barsa (R., see.); barzero (cam., fo., gr.); magardera (an.); masura (ech.); muara (pan.); muera (bi.); rosera (fruto) (an.); sarguera (berd.); turrustel (vid.) (balp., bie., ej., un.); xarga (P.A.); xarguera (P.A., tra.); charguera (F.N.L., 5, borr.); esbarzero (on.). Rubus caesius: zarzeta de rastrojos (chi.); chorrosquitos (ech.). Rubus idaeus: chordolón (F.); chordón (canf., vi., H., ara., Loscos, sfb., borr., sobr.); chordonera (ben., bol., ech., berd., pan., H., pl., borr.); chordonero (bue.); chorrustral (c.); churlestre (an.); fraga (ara.); fresa (an.); sangüeso (incaf.). Rumex: engrazie 3 Rumex acetosa: renabre (ben., bis., bon., es.); sigoletes (ben.); lapazuala (J.M.P.); lapaza (F.N.L.); azitota (Loscos); binagreras (p.m.p.); binagretas (p.m.p.). Rumex crispus: renabre (cam., P. Mst.); lapaza (p.m.p.); lengua de buei (p.m.p.); tabaqueras (p.m.p.). Rumex glomeratus: romaza (Ball.).

63


Rumex longifolius: rapazuela (p.m.p.). Rumex obtusifolius: lenguaperro (p.m.p.). Rumex pulcher: lapazuala (p.m.p.); rapazuala (p.m.p.); rapazuela (p.m.p.). Ruscus aculeatus: bucheta (ara.); buxareta (ja.); buxarreta (bs., pan.); bu-

xeta (J.M.P.). Ruta: ruda (Loscos, pn., fo.); ruta (J.M.P.). Ruta graveolens: ruta (J.M.P.). Ruta montana: ruda montesina (p.m.p.). Salix: berduguera (bis.); berduquera (P.A.); berguinchera (an.); clades (R.);

desmayo (P.A.); falze (P.A.); ixalenca (R.); salenca (bis., bon., es.); salieto (bi., xi.); salse (bis., es.); salz (Andz., sie., borr.); salzamorra (cllo., par.); salze (ara., borr., oto., pla.); salzera (cllo., ara., jas., oto., rod.); salzero (cllo., ara., jas.); sarga (pn.); sarguera (ben.); salenquera (F.N.L.); salzamorro (vid.) (oto.); berguera (salz gran) (bie.). Salix (cultibato): bimbinera (es.); bimberra (bis.); bimbrera (an., emb.,

S.H., guas., oto.); brimbera (bis., ech., sir., yp.); salitĂŠ (xi.); salze (an., tor.); salzera (bs.); salzmimbre (D.A.A., labt.); sarzera (ech.); berdiaso (sfb.); salenca (sfb.). Salix alba: salze (Loscos). Salix atrocinerea: salzmimbre (incaf.). Salix babylonica: salz plorĂłn (fue.); desmayo (berd.). Salix caprea: gatell (ja.); salze blanco (Loscos). Salix matsudana: salz (sie.). Salix purpurea: sarga fina (Loscos). Salix viminalis: bimbrera (cam., P. Mst.). Salsola vermiculata: salado (L.); salaus (ala., bor.); sisallo (al., sel., Los-

cos, S.H., sie., ang., stlz.); jigallo (P.A.).

64


Salsola kaki: espinardo (Loscos). Salvia aethiopis: oropesa (Loscos); ierba lobera (p.m.p.). Salvia glutinosa: tabaco de montaña (Loscos). Salvia lavandulifolia: salbia (p.m.p.); saubia (p.m.p.). Salvia officinalis: salbia (Loscos, pn., guas.). Salvia pratensis: tarrago (Loscos). Salvia verbenaca: balsamina (Loscos); balsamo (p.m.p.); cresta de gallo (p.m.p.); salbia (p. m .p .). Sambucus: no más se cultiba que ro Sambucus nigra14. Sabuco (ech., sir., ur., pn., mud., bie.); sabuqué (pan.); sabuquero (an., bs., ech., pan., emb., la., sall., tor., sa., sie., guas., rod., borr., berd.); samuquer (bi.); samuquera (xi.); sauqué (ben., casn., cre.); sauquero (bis., bon., pn., rad., sfb.); sayuco (M.R.); sauquerero (see.). Sambucus ebulus: yebo (ab., baro.); yabo (Andz.); follanastro (R., F.N.L.); putiera (R., F.N.L.); xenlo (cam., P. Mst.); sabuquillo (ech.). Sanguisorba: pimpinela (Loscos). Sanguisorba minor: jazmia (bie., ej., balp., lu.); yerba je (balp., bie., ej., lu., 5); ierba de la garganta (p.m.p.); pempinela (p.m.p.); pimpineta (P. m .P.). Sanicula europaea: ierba agostera (p.m.p.); ierba fría (p.m.p.). Santolina chamaecyparissus: boleta de San Juan (p.m.p.); manzanilla (p.m.p.); manzanilla salbaje (p.m.p.); ontina de cabezeta (p.m.p.). Saponaria officinalis: erbada (P.A.); matafuego (H.); sabonera (ben.); jabonera (p.m.p). Satureja: axedrea (Asso); jadrea (Foz y P.).

14 Sólo se cultiva el Sambucus nigra.

65


Satureja montana: saborea (D.A.A.); albaca montesina (p.m.p.); sabiduría

(pn.); saborija (p.m.p.); sasculia (p.m.p.); té (p.m.p.); té blanco (p.m.p.); té de flor blanca (p.m.p.); té de piedra (p.m.p.); té de roca (P. m .P.). Saxifraga corbariensis: consuela (p.m.p.); consuelda (p.m.p.); consuenda

(p.m.p.); combelda (p.m.p.); ierba pegajosa (p.m.p.); mermasangre (p.m.p.). Saxifraga longifolia: codaborrega (Andz.); coda de borrega (F.N.L.); corona

de rei (cam., P. Mst.); gallo (sb.). Saxifraga moschata: consuelda fina (Loscos). Scabiosa: escabiosa (Asso, lab.). Scabiosa atropurpurea: cabezas de zapo (ech.). Scandix australis: camerios (p.m.p.). Scandix pecten-veneris: peinera (taro., sab.); peinetera (or.). Scirpus holoschoenus: junquera (Loscos); chum (pue.); chong (bis., ren.,

es.); chunco (agü., ben., S.H., sa., guas., oto., fo.); chung (ard., bon.); chunquera (S.H.); jungo (ja.); chungo (borr., F.N.L.); chunguera (borr., sa.). Scorzonera: escorzonera (Andz., Loscos); escurzonera (pue.); mermasangre

(P. m .P.). Scorzonera laciniata: barba de choto (ep., Loscos); farfalla (Asso). Scrophularia canina: meaperros (p.m.p.). Secale cereale: bllau (ben.); sagal (bis., es., ren.); segal (Ball.); séguel

(bon., casn.); selga (ben.); mestura (F.N.L.); mistura (F.N.L.); zentén (bi.); zenteno (serv.). Sedum acre: arrós (Andz.); arroz (p.m.p.); pan de pajaricos (berd., p.m.p.);

platanetes (p.m.p.). Sedum album: arrozillo (p.m.p.); arroz (p.m.p.); platanicos (p.m.p.); roz

(P•rn .P.)-

66


Sedum telephium ssp. maximum: balsamo (p.m.p.); col podrida (p.m.p.); currugüel (p.m.p.); ierba de los callos (p.m.p.); ojos de fuego (p.m.p.); matafuego (p.m.p.). Sempervivúm: rebullón (FI.); ierba de todo el año (p.m.p.); siemprebiba (P. m •P-). Senecio doronicum: arnica (p.m.p.). Senecio jacobea: arnica (p.m.p.); flores mil (p.m.p.). Senecio pyrenaicus: arnica (p.m.p.). Senecio vulgaris: gatets (see.); ierba conejera (szx.). Setaria: mirguala (vid.) (ang.). Setaria verticilata: pegalosilla (L.); azotalenguas (p.m.p.); cola de lagarto (p.m.p.); cola de rata (p.m.p.). Sideritis hirsuta: rabo de gato (p.m.p.); rabogato (p.m.p.). Sideritis hyssopifolia: té (p.m.p.); té borriquero (p.m.p.); té de glera (p.m.p.); té de monte (p.m.p.); té de roca (p.m.p.); té de tasca (p.m.p.); té purgante (p.m.p.); té rastrero (p.m.p.); té berdadero (p.m.p.); té fino (p.m.p.). Sikne saxifraga: ierba de las piedras (p.m.p.); ierba fina (p.m.p.). Silene vulgaris: colleja (ja.); cruixideres (R.); petado (Ball.); yerba cruixidera (R.); petador (F.N.L.); tacabols (F.N.L.); acoletas (ang.); coleta (labt., fo.). Sinapis alba: ierbana (al., sa.); yerbanas (abi., al., M., sa., fo., stlz.); yerbana amarilla (sa., P.R.); albedollos (abi.); libiana (al., bie.?). Sinapis arvensis: alberdollo (ang.); senabe (P.A.). Sisymbrium irio: irio (Asso). Smilax aspera: zarzaparrilla (pn.); mermasangre (p.m.p.). Solanum dulcamara: dulcamara (Loscos); tomatetes del diablo (p.m.p.); ubas del diablo (p.m.p.); ubas de zorro (p.m.p.).

67


Solanum melongena: alberchina (tam.); alberjena (cas., mon., F.N.L., bar., on.); alberxina (za.). Solanum nigrum: yerba mora (Loscos); ierba negra (p.m.p.). Solanum tuberosum: patatera (Andz., sa., S.H.); triumfa (P.A.); trunfera (ech., emb.); trufero (gr.); trumfa (az., beb., bi., ech., gr., R., xi., sa., vna., fo., sfb., mud., sobr.); trumfera (ben., bir., bon., es.); tabaqueras (gall.); trufa (sobr.). Solidago virgaurea: palo de oro (p.m.p.). Sonchus oleraceus: latazín (sa., pn., rod.); lechazín (p.m.p.); lechazino (ej., mag., M., sal., sig., bie., berd.); letachín (al., ay., lo.); letazín (H., on., berd.); llatarins (R.); llatasín (ben.); Iletasins (R.); fletera (es.); lletezín (pue.); zerraja (Asso); llatazín (fo.). Sonchus crassifolius: ensaladetas (Loscos). Sonchus maritimus: amargón (Loscos). Sorbus aria: mochera (S.H., frax., oto., P.A., Loscos, pn., rod.); moisera (bon., casn., es.); moixera (pl., cllo.); moixero (ben.); moxera (alq.); mostallonero (Andz.). Sorbus aucuparia: abesurt (ben.); bezurt (ben., es.); bezurc (bon., es.); boxadero (P.A.); buzadero (P.A.); fixordera (li., tor., frax.); bixordero (frax.); buxardero (TE.); buxarolera (F.N.L.); pixorrotera (F.N.L.); aliso (incaf.); zerollera borde (L.V.). Sorbus domestica: azarollo (Andz.); zerollera (alq., S.H., sa., guas., ang., stlz.); azerolera (Andz., bie.); azerollera (balp., ej.); serbera (pue., fo.); zerolera (agü., mug.); azarollero (F.N.L.); zeroldera (borr.); zarola (fruto) (berd.); zarola escañadera (fruto) (berd.); zerola (fruto) (berd.). Sorghum halepense: millaca (Loscos); charrachón (ang., sa.); sarraixón (est., fo.); sarraichón (L.); sarrajón (L., stlz.). Spinacea oleracea: espinacs (ben.); espinaes (H.); espinais (Andz., sa., alq., on., rod., borr., berd., pla.); espinals (Ball.); espinaques (bi., L., tor., sa., rad., guas.); espinayes (cas.). 68


Stachys officinalis: betronica (p.m.p.). Stachys sylvatica: chordiga morada (p.m.p.). Stellaria media: ierba de los callejones (p.m.p.); ierba de los rincones (P.m.p.). Suaeda vera: salaus (incaf.); selons (J.H., M.). Succisa pratensis: lamparones (ur.). Symphytum tuberosum: sariz (Loscos); orejas de burro (p.m.p.). Syringa vulgaris: flló de amor (gr.); jerimomo (R.); liloilera (F.N.L.); ferimomero (labt.); ferimomo (labt., see.); zirimomo (guas.); marimomos (p.m.p.). Tamarix: tamariz (ej., sie.); tamariza (L., stlz.). Tamus vulgaris: tuca (p.m.p.); enredadera (p.m.p.). Taraxacum officinale: encamarol (F.N.L.); encarnagüelo (sie., pn.); xicoya (cam., P. Mst.); farol (fruto y toz os frutos parellanos a ro Taraxacum15; sie.); farolete (fruto) (sie.); pichaperros (flor) (sie.); xicoira (an.); achicoria amarga (p.m.p.); camarroja (p.m.p.); carnagüello (p.m.p.); carnalón (p.m.p.); lengua de pajarico (p.m.p.); perdigons (p.m.p.); pixatina (p.m.p.); camabol (fis., tor., bro.); carnagüelo (bs., bub., pan., pol., labt., rod.); carnanuelo (Andz.); carnarol (bro., fis., tor., oto.); carnigüelo (bol., S.H., L.); chicoina (xi., see., sfb.); chicoines (ben.); chicoira (ech.); chocaina ? (abi., stlz.); encarnaruel (xi.); carramocha (cm.); pichaperros (arg., H.); letazín (on.); moscallonera (ech.); sopetas (pla.). Taxus bac cata : tacho (an., ara., ech., sall., lab., pn., labt., le.); taxo (ech., Loscos); teix (bi.); tellizo (M.R.); taixo (F.N.L.). Teucrium capitanum: poleo montuno (Loscos).

15 Nombre con que se designa al fruto y a todos los frutos parecidos al Taraxacum.

69


Teucrium chamaedrys: camedreos (Asso); camedros (ben.); camelios (p.m.p.). Teucrium gnaphalodes: zamarrilla (Loscos). Teucrium marum: maro (Loscos). Teucrium polium: culiquera (J.M.P.); tomillo borde (p.m.p.); tomillo borriquero (p.m.p.). Teucrium pyrenaicum: ierba gatera (ech.). Teucrium scordioides: escordio (Loscos). Thapsia villosa: caflaguerra (p.m.p.). Thymelaea tinctoria: bufalaga (ja., Loscos); clujidera (al., J.M.P.); bufaralda (Loscos); yesca fría (Loscos); bufaralga (p.m.p.); crujidera (p.m.p.); culiquera (p.m.p.); pino rastrero (p.m.p.). Thymus pulegioides: té morau (S.). Thymus serpyllum: serpol (Loscos); tomillo de puerto (arag., p.m.p.); tomillo rastrero (p.m.p.). Thymus vulgaris: morquera (P.A.); estremonzillo (L., bol., per., pue., borr., berd.); tremonzillo (sa., bi., xi., pn., rad., F., ad., lab., guas., mud., ang., bar., on., fo., stlz., rod.); axedrea (Asso); timonet (bon., casn., as.); tremonsillo (bis., see.); tremontillo (agü.); tumillo (ech.); farigola (p.m.p.); estremunsell (p.m.p.); tomilo (p.m.p.); tomizo (p.m.p.); estremunzillo (pla.). Thymus zygis: salseta de pastó (L.); tomillo salsero (Loscos). Tilia: tella (ara.); tellera (bi., R., tor., xi., pl., see.); tilera (lo., sall., berd.); tilero (an., berd., bol., ech., emb., lo., sal., berd., pn.); tillera (ait., cam., P. Mst., rod.); tillero (bs.). Tordylium maximum: ierba raspera (p.m.p.).

70


Tragopogon pratensis: barba cabruna (Andz.). A traduzión de ro nome franzés ye barba de buco16. Tribulus terrestris: abreojos (D.A.A.); abriojos (ej., L.); abrojos (Loscos). Trifolium: entrepol (bol.); tefla (ara., bi., ech., pn., sie., guas., oto., rod., borr., berd., sobr.); teflo (pan.); trebla (pan.); trefla (ben., bi., ara., vna.); trefollo (pue., R.); trépol (an., c.); trefolio (see., sfb.). Trifolium alpinum: mandil (bi., F.N.L.); regaliz (p.m.p.); regaliz de puerto (p.m.p.). Trifolium incarnatum: ferrol (Loscos); tefla (p.m.p.). Trifolium pratense: meliguell (cam., P. Mst.); meriguell (p.m.p.); tefla (p.m.p.); tefla común (p.m.p.). Trifolium repens: trebolet bllanco (see.). Trigonella foenum-graecum: senigrec (L.); albolba (ara., F.N.L.); olba (labt., F.N.L.); lorba (balp., bie., ej., sos., F.N.L.); albolda (p.m.p.); alforba (p.m.p.); arbilluala (borr., F.N.L.); arbilluela (ech., F.N.L.). Triticum: bllat (beb., bon., es., fr., pue.); trigo (S .H., lab., bi., serv., guas.). Tropaelum majus: llagas de Cristo (p.m.p.). Turgenia latifolia: cadillo (Asso, bo., clm., cla.). Tussilago farfara: pata de caball (R.); pata de caballo (Loscos); pata de mulo (Loscos); matacaballo (p.m.p.); pata de mula (p.m.p.); uña de caballo (an.). Typha: albardín (alq., bin., fo.); palma (per.); boneta (labt.); anea (guas.); xunco (ech.); chuflos de anea (ech.). Ulex: aliaga (Loscos, F.N.L.).

16 La traducción del nombre francés es barba de cabrón.

71


Ulmus: almudella (pu., cam.); orm (bon.); ormo (Andz., pn., ech., rod., borr., stlz., pla.); ulmo (bi.); urmo (fo., ben., pan., sa., guas., see., L.); uromo (bs., pan., tor.); monegro (L.). Ulmus glabra: almudella (cam., P. Mst.). Umbilicus erectus: basillo (Asso); orejas de monje (Asso, Andz.). Umbilicus rupestris: cazoletas (p.m.p.). Urtica: anchordiga (sa.); chordica (lan., pan., sall., sobr.); chordiga (an., H., S.H., pan., rad., F., S., 5, guas., sobr., berd., rod., bie.); enjordiga (L.); enxordiga (R., S.); ixordiga (ben., xi., see., fo.); ixordica (bi.); jordiga (P.A.); ordiga (ech.); sordiga (bayo.); urdiga (jas.); xordiga (beb., an., sfb.); yerba de macho (bal.); xordica (F.N.L.); ichordiga (cha.); fordiga (on.); enfordigas (stlz.). Urtica urens: forniguilla (H., J.M.P.); picasarna (Loscos). Vaccinium myrtillus: comiera (F., R.); abayรณn (xi., F.N.L.); anayรณn (F.N.L.); murtilo (ech.); olibetas de puerto (ara.). Valeriana: cheulo (see.). Veratrum album: berdegambre (tie., Asso); milloquera de puerto (p.m.p.). Verbascum: berbasco (S.H.); croca (R.). Verbascum boerhavii: oja de lobo (xi.); oja d'onso (xi.). Verbascum thapsus: guardalobo (cam., P. Mst.); ierba jigante (p.m.p.); ierba jabonera (p.m.p.); matapezes (p.m.p.). Verbena officinalis: berbena (Loscos); curasana (ech.); ierba de los ribazos (szx.). Veronica: betonica (p.m.p.); betronica (p.m.p.). Veronica anagallis-aquatica: cabellera de agua (p.m.p.); taxas (p.m.p.). Veronica beccabunga: becabunga (Loscos). Veronica chamaedrys: beltronica (Loscos). Veronica latifolia: beltronica (Loscos). 72


Veronica serpyllifolia: ontineta (sa., P.R.). Viburnum lantana: betelaina (sal., borr., berd.); tintilaina (ben., cam., P. Mst.); bitilaina (incaf., Loscos); betilaina (incaf., Loscos); betalaina (incaf., bie.); mentironera (Loscos); petichaina ? (guas.). Viburnum opalus: membrera (stae.). Viburnum tinus: betatana (mug.). Vicia: arbejuela (Asso); abeses (beb.); abeza (ech., F.N.L., pn., rad., guas., fo.); disante menor (Asso). Vicia ervilia: guixons (guas.). Vicia faba: abera (Andz.): faba (ben., ca., fo., H., per., sa., guas., mud.). Vinca minor: yerba donzc la (sa., P.R.); flor de los zementerios (p.m.p.). Viola: biolera (P.A.); brioleta (bon., cas.). Viola tricolor: pensamientos (p.m.p.). Viscum album: bisca (ech.); besque (Andz., S.H., bie.); bisco (Loscos, P.A., an., borr., sobr.); molsa (bi., laf.); bisque (Loscos); bíscol (p.m.p.); bizco (borr., berd.). Vitis vinifera: bitau (alq., rad.); lambrusquera (borde) (Otín); parruzera (borde) (L.); uga (fruto) (S.H., rad., sa., on.); zepo (fo.); parrera (a que puya por as parez17) (bie., borr., berd.). Xanthium: cachorro (H.); cachurrera (esca., bi., sar., pan., agü., ech., ej., puh., sar.); cachurrero (ej.); cochorro (fo.); conspins (xi.); cospinera (bon.). Xanthium spinosum: alquerque (ej.); cachurro (fuen.); cardo alcorqueño (ej.); cardencha espinosa (p.m.p.). Xanthium strumarium: ierba cachurrera (p.m.p.). Zea mays: capiello (ara.); panizo (Andz., S.H., sa., rad., lab., guas., mud., ang., fo.); maizera (P.A.); milloca (an., agü., ech., emb., pan., 17 La que trepa por las paredes.

73


berd., borr.); milloquera (fa., borr., berd.); panís (fr., R.); paniso (ben., R., sfb.); panizera (on.); pinochera (p.m.p.). Ziziphus jujuba: chincholero (pue., puy., aras.); gayubera (Mon.); jinjolero (P.A., sa., bin.); aliquera (F.N.L.); jinjolera (fo.).

3.2. Plandas criptogamas18 Adianthum capillus-veneris: culandrillo (Asso); falzija (Loscos); colondrillo (J.M.P.); ierba meadera (J.M.P., ib.). Asplenium caterach: doradilla (Asso, Loscos). Asplenium ruta-muraria: mermasangre (p.m.p.); manetas (p.m.p.). Asplenium trichomanes: mermasangre (art. fem.) (p.m.p.); sardineta (11m •P-) • Asplenium viride: mermasangre (art. fem.) (p.m.p.). Ceterach officinarum: sardineta (lab., J.M.P.); doradilla (J.M.P.); esmermasangre (J.M.P.); mermasangre (pn., Andz., J.M.P.); ierba lanzera (P.m.p.). Cystopteris fragilis: mermasangre (p.m.p.). Dryopteris filix-mas: felza (ja.). Equisetum: nudé (J.M.P., cl.); estañera (J.M.P., pl.); cola de caballo (J.M.P., sj., serv., escs.); cola de rata (J.M.P., sy.); coda de rata (sy.); cola de lagarto (p.m.p.); estrañera (ej., 5); pinocha (p.m.p.). Evernia: pulmonera (J.M.P.). Filicineas (en cheneral19): falaguera (sal., sig., xi., pl.); falguera (R.); felguera (bio., R., see.); felz (ara., ech.); felze (ara., ech., an.); fuelze (fab.); felequera (F.N.L.). Lobaria pultnonaria: musgo de las zepas (p.m.p.). 18 Plantas criptógamas. 19 En general.

74


Muscineas (en cheneral): molsa (ben., F., xi., pl., guas., as., rod., berd.); molla (P.A.). Phyllitis scolopendrium: berduna (fan., J.M.P.); zerbuna (escs., puy., ras., stem., sfb., J.M.P.); mermasangre (stae., stem., J.M.P.); escalopendra (p.m.p.); lengua zerbuna (p.m.p.); esmermasangre (p.m.p.). Polypodium vulgare: barlenda (P.A.); zerbuna (p.m.p.); zerbuna borde (p.m.p.); felze (p.m.p.); felze de las rayas (p.m.p.); feleguera (p.m.p.); felequera (p.m.p.). Pteridium aquilinum: felze (p.m.p.); felguera (p.m.p.). Usnea: seda (xi., J.M.P.); seda de pino (p.m.p.); borreta (p.m.p.); barbas de abeto (p.m.p.).

FONGOS20 (talofitas) Agaricus: sisรณn (pan., borr., bs.); isรณn (ara.); sisรณn ? (sobr.). Agaricus campestris: cogoma (F.N.L.); codoma (F.N.L.); fongo de corzo (F.N.L.); guisana (bie., p.m.p.). Boletus edulis: fongo (p.m.p.). Boletus granulatus: fongo baboso (F.N.L.); fongo de pino (F.N.L.); fongo amarillo (p.m.p.). Boletus luteus: fongo amarillo (p.m.p.); Boletus satanas: matapariens (R.G., ech.); mataparians (pan.); podrigรณ (bon.); podrigรณn (pue.). Bovista: bufa de llop (ben.); bufina (P.A., xi.); bufina de lobo (F.N.L.); bufineta de lobo (F.N.L.); bufina d'onso (F.N.L.); cabasets (Loscos); fuxina de lobo (p.m.p.); pedolobo (p.m.p.). Calvatia gigantea: bufina (p.m.p.); bufina de lobo (p.m.p.); fuxinas de lobo (p.m.p.); pedolobo (p.m.p.). 20 Hongos.

75


Clavaria: coda de ratón (sa.); maneta (pan., puey., bs.); manetas de Dios (ara., ban., sig.); manetas de ratón (sa.); pata de rata (pue., sa.); patarrata (alq., sa.); paticas de rata (F.N.L.). Claviceps purpurea: negrillón del zenteno (p.m.p.). Clitocybe nebularis: caperán (an., R.G., F.N.L.); pandilla (R.G.); caperón (F.N.L.); champiñón de sanmiguelada (p.m.p.). Forres fomentarius: yesca (ech.); yesquero (p.m.p.); esca (L.). Hygrophorus russula: carlet (p.m.p.). Polyporus frondosus: ongo de bellizo (ej.). Fungus (en chenera121): camparols (bi.); fonc (per.); fongo (bin., ech., fo., L.); frongo (fis., sobr.); musardón (bis.); fungo (M.R.). Lactarius deliciosus: fongo royo (pan., puey., ara.); robellón (sfb., S.H., sa.); ongorrés (steg.); rebichuelo (ech., ara.); rubillón (R.); rebollón (F.N.L., rad., bie.); robillón (F.N.L.); royo (bie.). Lepiota procera: potrecón (F.N.L.); cogomas (cam., P. Mst.); fongueta (p.m.p.). Lycoperdon: bufina (xi., P.A.); bufina de lobo (F.N.L., J.M.P.); bufineta de lobo (F.N.L.); bufina d'onso (F.N.L.); cabasets (Loscos); pedo de lobo (J.M.P.); fuxinas de lobo (p.m.p.); pedolobo (H., p.m.p.). Macrolepiota procera: sisón de primabera (pan.); paraguas (puey.). Marasmius oreades: muixardina (ben., castes., lli.); carisoneta (pan.); moixardina (ben., pue., rd., serr.); muxordina (xi.); muxardina (F.N.L.); moixordina (F.N.L.). Morchella: morgula (pue.); morluga (xi.); morrungla (P.A.); morugula (P.A.); murgula (P.A.); maraula (F.N.L.); morilla (F.N.L.); cagarria (F.N.L.); cascarria (F.N.L.); morula (F.N.L.); monugla (F.N.L.); murgona (F.N.L.); morrongla (p.m.p.).

21 En general.

76


Panaeolus: fongo de fiemo (F.N.L.); fongo fematero (F.N.L.); fongo de

femera (F.N.L.). Pholiota aegerica: seta de chopo (R.G.). Pleorotus eryngii: seta cardonera (H.); seta de gardincha (F.N.L.); seta de

cardincha (F.N.L.); chírgolas (Loscos). Tricholoma georgii: isón (R.G.); isón de primabera (ara.); moisardó (es.,

R.G.); moixardón (ben., pue., serr.); muisardó (bon.); muixardón (cam.); muxordón (xi.); usón (an., ech.); boxardón (H.); muxardón (M.R.); grisoleta (F.N.L.); sisón (F.N.L.). Tricholoma portentosum: negrilla (ja., R.G.); fongueta (as.). Tricholoma terreum: negrilla (ja., R.G.); seta negra (p.m.p.). Tuber brumale: tofona (p.m.p.). Tuber (en cheneral, y atros cheneros parellanos22): cazoleta (F.N.L.);

trunfa (F.N.L.); tuberas (P.A.); tufera (Otín).

3.3. Abes23 Accipiter nisus: eixoriqué (ben.); esparabé (per.); esparabel (fo.); esparaber

(beb.); esparabet (bi., pue.); esparbé (R.); esparbel (H., borr., pn.); esparbel perdiguero (sa.); esparber (F.); esparbere (xi., cam., pl.); esparberet (bi.); esparbero (alq., bin., bis., ren., pn., rad., guas., ner., pan.); esparbero perdiguero (sa.); espargué (pan.); ixoriqué (ben.); alforrocho (ara., ech., emb., steg., berd.); alforocho (ara., ja.). Acrocephalus arundinaceus: carrasclís (A.A.S.); zerradero (A.A.S.); carra-

clís (pi.). Acrocephalus scirpaceus: carrasclís (G.E.A., A.A.S.); carraclís (pi.). Actitis hypoleucos: chifleta (A.A.S.). 22 En general, y otros géneros parecidos. 23 Aves.

77


Alauda arvensis: aloda (Andz., rad., ej., labt.); calandria (ben.); terrereta

(L.); calandria serrano (A.A.S.); caliandra (bind., fo., L., per.); golloria mediana (C.P.R.). Alcedo athis: bernapescaire (ben.). Alectoris rufa: perdiz (S.H., S., ja.); perdigacho (chicota24) (ben., H., L.,

stlz.); perdigana (chicota) (Andz., S.H., sa., pn., borr., berd., sie.); perdiu (ben., lle.); perdigacha (biella25) (sa., P.R.); perdigacho (o masclo26) (on., bie.). Anas: anec (bon., cas.); aneda (ben., bi., bis., es.); nadón (L.). Anas acuta: collilargo (P.A., Royo Vil.). Anas clypeata: cucharón (A.A.S.). Anas crecca: zerzeta (A.A.S.); martinica (A.A.S.); gabacheta (pi.). Anas penelope: chilladera (gallo.); chilladero (A.A.S.). Anas platyrhyncha: azulón (ej., 5); pato fino (A.A.S.); ánade (pi.). Anser: auca (S.H., bar., on.); auco (pi.). Anthus: yerberica (pi.). Anthus campestris: corredera (A.A.S.). Anthus pratensis: tordilla (A.A.S.); zistrilla (alq.). Anthus spinoletta: negrete (Andz., A.A.S.); tordilla (A.A.S.). Anthus spinoletta spinoletta: tordilla (C.P.R.); negreta (C.P.R.). Anthus trivialis: zistrilla (Andz., A.A.S.); tordilla (C.P.R.). Apus: alfaizino (ara., bab., jas.); barzino (5, berd.); barziño (5); bauzino

(ej.); bauziño (sin.); benzello (ara., espo., jas.); chirlo (mug.); falsilla (ben., gr., pue.); falzeña (alcc.); falzeta (ara., aí., abi., pn., 24 Pequeña. 25 Vieja. 26 El macho.

78


sie., sa.); falzilla (bi., bin., cam., fo., L., per., ner.); falzino (emb.); falziño (ben., agü.); fauzeño (espo.); fauziño (sig.); fenzejo (H., bol.); mirarán (arag.); alfonzino (Andz., A.A.S.); referzinete (Andz., A.A.S.); alfalzino (pi.); falzeño (on.); alfalzilla (est.). Apus melba: falzet de tripa blanca (A.A.S.). Aquila (y aíras parellanas27: Circaétus gallicus, Hiereietus,...): alguía (fo.); aliga (fo., per., R.); lica (bi.); alica (Andz., guas.); aguila (pan.). Ardea cinerea: garrapescaire (L., ej., A.A.S.); pescaire (ej.). Ardea purpurea: garrapescaire (L., ej., A.A.S.); pescaire (ej.). Asio otus: cabré (R., pl.); cabrero (ara., la., R., salí.); carnero (est.); crabered (A.A.S.); clabero (gra., pu.); craberet (bi.); crapero (pan.). Aythya ferina: cabezudo (A.A.S.). Aythya fuligula: curilla (G.E.A., A.A.S.). Athene noctua: clluc (R.); muchuelo (gra., sa., pu.); muchelo (rod.). Botaurus stellaris: abetoro (A.A.S., montm.). Bubo bubo: babueso (ech., puh.); bagüeso (an., ara.); bobón (agü., est., noz., mug., F., bie., gra., pu.); bu (5, sar.); bugo (noz.); bubón (A.A.S., borr.). Burhinus oedicnemus: algarabán (Andz., sa., bo.); chorlobit (L.); chorlobita (ban., L.); chorrobit (za.); terlid (A.A.S., Andz.). Calandrella cinerea: recachadera (Mon., A.A.S.); correndera (alq.); corrugaña (G.E.A., A.A.S.). Calandrella rufescens: charreta (A.A.S.). Caprimulgus : engañapastor (Andz.); engañapastors (R.); gallina ziega (P.A., pi.); gallineta ziega (borr.); engañapastores (borr.). Carduelis cannabina: pajarel (alq., bs., esca., pie., san., pi.); chillandra (A.A.S., Andz.); pardal (est.). 27 Y otras parecidas.

79


Carduelis carduelis: cardelina (S.H., sa., nab., ja., S., ej., mud., bar., on., sie., alq., gra., pu., guas., pan.); cardellina (R.); cardenilla (ben.); carderolina (pue.); cardalina (za.). Carduelis chloris: berderoi (xi.); berderol (H., pi., sie., pu., guas., bi., pan.); paxaro d'albar (pan.). Carduelis spinus: lucán (H.); lucano (ho., sa., poz., casz., ba., pn., bie.); luer (G.E.A., A.A.S.); taril (pi., borr., berd.); loerte (alq.). Certhia: corretroncos (alq., rad., A.A.S.); trepatroncos (G.E.A., A.A.S.); tronquero (labt.). Charadrius dubius: chifleta (A.A.S.). Charadrius hiaticula: chifleta (A.A.S.). Charadrius morinellus: chorlito (A.A.S.). Chersophilus duponti: rozín (Andz., A.A.S.). Ciconia ciconia: zigüeña (A.A.S., H.). Cinclus cinclus: aguadera (bi.); torda nadadera (pan.); anadetas (Andz., A.A.S.); pescadera (Andz., A.A.S.). Circus: aguilacho (sig.). Coccothraustes coccothraustes: trencapiñol (L.); trincapiñones (abi., gra.); rompegüesos (rod.); trincapiñol (labt., mud.); trancapiñols (est.); trancapiñón ? (guas.). Columba: torcazo (F.); paloma (H., S.H.). Columba livia: paloma peñasquera (alq.); paloma peñazera (alq.). Columba oenas: sisella (C.P.R., est., gra.). Columba palumbus: trucazo (agü., alq., bi., bol., sa., us., mud., rad., sie., est., ara., pu.); turcaso (ben.); turcazo (Andz., pi., guas.). Corvus corax: corbás (R.); corbaso (ben.); curbeta (lo.); cuerbo (A.A.S., sa., P.R.); burrero (alq.); alforjero (alq.); bolaco (pan.).

80


Corvus corone: corbatiella (P.A.); corbatiello (Bor.); corbeta (P.R., sa., sie., alq., gra., pu.); gralla (R., pn.); cuerbete (G.E.A., A.A.S.); cuerbeta (alq.). • Corvus frugilebus: gralla (agü., beb., sie., ej., sop., rad., alq., gra., pu., ner., bi., pan.); graya (en., pan.); gruya (pan.). Corvus monedula: grajo cabeza clara (A.A.S.); gralla de nuca zenizosa (alq•)• Coturnix coturnix: cotorniz (bolt.); gualla (R.); guanlla (casn., pue.); palpala (G.E.A., A.A.S.). Cuculus canorus: cocu (bs., pan.); coculda (ara.); coculo (mu., sal.); cucú (tor.); cucut (R.); cuculo (an., lo., TE., sa., pn., rad., est., ner., P.R.); cucullo (ait., css., pla.); cucut (ben., bi.); cucuto (ech.). Delichon urbica: capuchet (pue.); codorbetes (abi.); coralbé (est.); culandrín (sa.); pimpán (ech.); codalbet (Andz., A.A.S.); golondrina peñazera? (pn.); redibuelo (pi.). Dendrocopos: picatrompo (xi.); picatroncos (Andz.); carpintero (A.A.S.). Emberiza: ristra (ben.); zistra (abi., labt.). Emberiza calandra: vid. Miliaria calandra. Emberiza cia: zistra parda (alq.); pinero (A.A.S.); zispardo (xi.). Emberiza cirlus: zistra berde (A.A.S.); berdosa (A.A.S.); zisberbu (A.A.S.); zisberde (xi., sa., P.R.); zistra barbuda (alq.). Emberiza citrinella: zistra amarilla (A.A.S.); chilla (A.A.S.). Emberiza hortulana: triguerete (G.E.A., A.A.S.). Emberiza schoeniclus: matinero (G.E.A., A.A.S.). Erithacus rubecula: pitré (pla.); barbarroja (monz.); paparroi (pan., tra.); paparroyo (pan.); papiroi (Andz.); papirroi (ait., bs., ech., sall., pn., labt., oto., mud., sie., guas.); papirroyo (an., emb.); papis (abi.); pedred (sa.); pedro (sa.); pedrolé (bs.); petoi (tor.); petred (sa.); pintarroi (R.); pitarroi (ben., xi., pu., pla.); rebesta (bi.); petrer (labt.,

81


rad.); pabirroi (labt.); pechirroyo (pi.); parriboi (labt.); petré (css., guas.); petret (mud.); petrico (est.); petrez (gra.). Falco naumanni: esparbel (pi.). Falco peregrinus: falcó (Andz.); falcón (Andz., pn., rod.); garrapiña (mug.). Falco tinnunculus: ziquilín (Andz., H., S.H., sa., pn., on., stlz., sie.); ga-

bilaneta (A.A.S.); esparbero pequeño (A.A.S.); esparbel (pi.); esparbero (gra.). Ficedula hypoleuca: aleta (A.A.S., pi.); alica blanca (alq.). Fringilla coelebs: pilsán (ben.); pinchán (emb., S.H., sa., pn., mud., rad.,

berd., sie., gra., guas., ner.); pinchón (lo., pan., tor.); pinzón (ait., alc., an., bi., alq., mon.); pinzano (A.A.S.); minchán (pan.). Fringilla montifringilla: me (abi.); mec (abi., L., alq.); pinchán roquero

(abi.); meco (A.A.S., pi.); guión de pinzanos (A.A.S.). Fulica atra: biuda (A.A.S.). Galerida: cubullada (per.); cucullada (bin., steg., pn., est., stlz., on., labt.);

cabullada (za.); moñuda (A.A.S.); cocullada (sa., P.R.). Galerida cristata: golloria (G.E.A., A.A.S.); moñuda (C.P.R.); cucullada

(C.P.R.); golloria moñuda (C.P.R.); aloda (sie.). Galerida theklae: golloria de monte (A.A.S.); moñuda (C.P.R.); cucullada

(C.P.R.). Gallinago gallinago: becardón (P.A.); biecadín (R.); gorgota (ej.); polla de

agua (P.A.); becazina (A.A.S.); bequezina (pi.). Gallinula chloropus: polla de agua (H., A.A.S.); polleta ? (pn.); gallineta

(pi.); polleta d'aigua (est.). Gallus: pirina (ara., ech.); pirita (ara.). Garrulus glandarius: gai (F., abi., TE., R., xi., sa., est., ner., pan., pla.);

gaig (G.E.A., A.A.S.); gayo (G.E.A., A.A.S.). Grus grus: brúa (bi.); grúa (L.); gruda (ech., guas.); gruga (A.A.S.); brulla

(borr.). 82


Gypaltus barbatus: cluchigüesos (rad.); debantagüesos (ech.). Gyps fulvus: aligote (P.A.); abestruz (sa.); futre (sa.); butre (sa., us., bis.,

pn., rad.); güeitre (Andz., an., emb., ech., lo., mug); boitre (tor.); bueitre (ech., fis.); güitre (ech., ej.); gutre (ej.). Hiera tus fasciatus: águila perdiguera (A.A.S.). Himantopus himantopus: sartenero (Andz., A.A.S.). Hippolais: chinchiburris (G.E.A., A.A.S.); charguero (A.A.S.). Hirundo rustica: engolondrina (L.); bolondrina (ard., ben., noa.); falsilla

(bis., es); gorloya (tor.); gorroya (tor.); gulondrina (lo.); gulundrina (pan.); oroneta (beb.); angrineta (za.); engrineta (on.). Jynx torquilla: repicapuerco (G.E.A., A.A.S.); ormiguero (A,A.S.). Lagopus mutus: perdiu bllanca (ben.); perdiz blanca (A.A.S.). Lanius: picapuerco (bi., bor., est., F., pn., gra.); repicapuerco (A.A.S.);

cabezudo (pi.); picopuerco (borr.). Lanius excubitur: cabezudo (A.A.S.); guión de repicapuercos (A.A.S.). Lanius senator: repicapuerco cabeza colorada (A.A.S.). Larus: gabiota (H., pi., A.A.S.). Loxia curvirostra: piñonero (G.E.A., A.A.S.); pico cruzado (A.A.S.); cru-

zeta (pi.); pico cruz (C.P.R.). Lullula arborea: petrolí (alq.); tirulí (A.A.S., G.E.A.). Luscinia megarrhynchos: reiseñor (bs., ner.); ruiseñor (sa., P.R.); rosinol

(ben.); rosiñol (pue.). Luscinia svecica: pimentonero ? (A.A.S.). Lymnocryptes minimus: becardón pequeño (A.A.S.). Melanocorypha calandria: collana (Andz., A.A.S.); corbatón (G.E.A.,

A.A.S.); caliandra de collar (pi.); collano (alq.); chireta (est.). Meleagris gallopavo: pabo (ben., sa., H.).

83


Merops apiaster: abejaruelo (ej.); abejero (P.A., rad., pi.); abejorro (ej., sos.); abellarol (Ball.); abellerol (L., sa., mon., est.); abellero (sa.); billarol (sa., poz., A.A.S., G.E.A.); abiador (sa.); ribazera (A.A.S.); abirol (pn.); abiarol (stlz.); garabiu (pu.); alemán (montm.). Miliaria calandra: triguero (abi., ej., pn., labt.); clujidor (A.A.S.). Milvus: abadejero (steg., borr.); esparbero (sa., alq., 1-1., bol., S.H., mon.); espárbel (anz.); abadejo (A.A.S.); esparbel (berd.). Monticola saxatilis: cola roja (A.A.S., C.P.R.). Monticola solitarius: solitario (alq., sa., P.R.). Motacilla: engañapastor (S.H., sa., labt., berd., alq., bi.); engañapastors (R., est.); engañapastores (stlz., gra., pu.); nebero (ej.); pacharica de nieu (emb., ech., jav., sir., ur.); petingana (S.H.); corradoja (an.); berdincha (pan.). Motacilla alba: biche blanco (A.A.S.); andarríos (A.A.S.); engañapastor (A.A.S., pi.). Motacilla cinerea: correrríos (alq.); aguaniebe amarilla (A.A.S.); guía (pi.). Motacilla flava: biche (Andz., A.A.S.); guía (pi.). Montifringilla nivalis: chirla (C.P.R.). Muscicapa striata: aleta bordizo (H., Andz., A.A.S., C.P.R.); papamosca (A.A.S.); aleta parda (alq.). Neophron pernopterus: boleta (Andz., on., bol., pan., S.H., sa., pn., pi., sie.); milopa (Andz., A.A.S.). Netta refina: pato pico colorado (A.A.S.). Numenius arquata: chiflón (A.A.S.). Numenius phaseopus: churrupetas (Andz., A.A.S.). Oenanthe: cudiblanca (borr.).

84


Oenanthe hispanica: culiblanca (G.E.A., A.A.S.); rebalba (A.A.S., C.P.R.); cudiblanca (pi.). Oenanthe leucura: cudiblanca (bol.); cudiblanco (ej.). Oenanthe oenanthe: culiblanca (G.E.A., A.A.S.); rebalba (A.A.S., C.P.R.); cudiblanca (sie., alq., bol., ner.). Oriolus oriolus: engarabiu (R.); garabiu (est.); cagadaga (H., rad., A.A.S., G.E.A.); taranlara (alq.); tranlara (labt.); tranlarala (labt.); dorotín doroteo (G.E.A., A.A.S.); martín durero (A.A.S.); madura el igo (pi.). Otis tarda: auca (sie., A.A.S.); abucharda (sa.). Otus scops: olibeta (bol.); oliba (pi., A.A.S.); choliba (A.A.S.). Parus: chinchipera (slb.). Parus major: chichipán (bor.); chinchepela (xi.); chinchiper (ben.); chinchirana (F.); calderero (G.E.A., A.A.S.); chincharana (rod., mud., guas.); zerrajero (Andz., A.A.S.); calderón (borr.); chinchampaf (gra.); chinchimpera (gra.); chinchipera (pu.). Passer domesticus: gurrión (Andz., S.H., bar., sa., on., S., ja., est., stlz., rod., bie., gra., pu., guas., pan.); gurrión de canalera (balp., aín., lab., H.); gurrión zurdo (Andz.); mixón (gr.); muixón (tierr., samp.); pardal (bon., casn., fr.); torodán (pue.); torrodá (beb., es.); urión (ben.). Passer montanus: gurrión catalán (M., pi.); gurrión de monte (M.); gurrión peñasquero (lab.). Perdiz perdix: perdiu grisa ? (ben.); perdiu charra (ben.); pardilla (A.A.S.). Petronia petronia: chilandra (G.E.A., A.A.S.); paiza (G.E.A., A.A.S.); chirla (L., sie.); chirleta (pi.); chillandra (C.P.R.); pairachisla (C.P.R.). Phalacrocorax carbo: gallo marino (pi.). Phasianus colchicus: fresana (P.A.); pabo (ben.).

85


Phoenicurus ochruros: carroya (serv.); codetarroya (pue.); culirroya (agü.);

culroyeta (R.); curloi (xi., pl.); cudirroyo (pi.); cudirroi (sa., P.R.); culroi (alq.); culroyé (est.); cudirroya (ner., pan.). Phoenicurus phoenicurus: carroya (serv.); codetarroya (pue.); culirroya

(agü.); culroyeta (R.); curloi (xi.); cudirroyo (pi.); cudirroi (sa., P.R.). Phylloscopus: zinchiburris (Andz., A.A.S.); embustero (alq.); picharris

(pi.); mosqueta (est., mon.). Phylloscopus bonelli: chinchiburris (C.P.R.); embustero (C.P.R.). Phylloscopus collybita: chinchiburris (C.P.R.); embustero (C.P.R.). Pica pica: garla (R.); garza (S.H., sa., bar., alq., nab., puf., bi., ss., est.,

pan., css., rad., pla., sie., gra., pu., guas., ner.); pepa (H., stlz.); picaraza (Andz., S.H., sa., pn., ej., sie.); picana (ej.); garzón (chicote28) (ada., S.H., sa.). Picus viridis: aguazé (xi.); aguazero (abi., bs., F., rad., bar., mud., pan.);

aiguadé (bi., R., est.); aiguader (est.); picaguazero (ara., ban., pn., sa., guas., ner., Andz.); yeguazero (ban., ber., cllo., alq.); picaguazer (Andz., A.A.S.); aguador (gra., pu.); picatronco (pan.). Pluvialis: chorlito (A.A.S.); chiflete (pi.). Podiceps cristatus: capuzete grande (A.A.S.); gallo de agua (A.A.S.). Podiceps nigricollis: capuzete (pi., A.A.S.). Pterocles alchata: churra (P.A.). Pterocles orientalis: turra (Andz., A.A.S.); churra (on., A.A.S.); chorla

(pi.). Pyrrhocorax graculus: gralla pico amarillo (A.A.S.); gralla de pico amari-

llo (C.P.R.). Pyrrhocorax pyrrhocorax: gralla (berd., A.A.S.).

28 Pequeño. 86


Pyrrhula pyrrhula: cardenal (G.E.A., A.A.S., H.). Rallus aquaticus: polla de agua (A.A.S.). Recurvirostra avosetta: cascarrón (G.E.A., A.A.S.). Regulus: repetí (pan.); reipetí (pan.); rei de la barza (pue.); reipetit (ben.,

pue., bi.); clabelet (alq., Andz., A.A.S., C.P.R.). Regulus ignicapillus: pajarico de la estrella (A.A.S.); clabelet (alq.). Remiz pendulinus: alaiguer (abi.); botellerico (G.E.A., A.A.S.); peduquero

(H., S.H., labt., G.E.A., A.A.S.); pialero (G.E.A., A.A.S.); bolsero (pi., A.A.S.); peduco (sie.). Riparia riparia: golondrina de ribera (A.A.S.). Saxicola rubetra: cagamangos (A.A.S.); resisallero (A.A.S.); escachacarros

(pi.). Saxicola torquata: cagamangos (A.A.S., G.E.A.); albardero (sa., P.R.,

A.A.S.); escachacarros (pi.). Scolopax rusticola: buardán (Andz., A.A.S.); becada (A.A.S.). Serinus citrinella: guión de lucanos (A.A.S.); taril de Canfranc (ja.,

C.P.R.). Serinus serinus: cham1 ariz (Andz., A.A.S.); gafarrón (H., sie., sa., pi., M.,

D.A.A.); caferrón (est.). Sitta europaea: trepador (A.A.S.). Streptopelia: rulleta (L., pue.); rolleta (est.); ruleta (gra.); tortorela (Ball.);

tortorilla (ben.); tordoleta (pn., ner.). Strix aluco: cabré (R.); cabrero (ara., la., sall., R.); carnero (est.); crabero

(agü., pue., sa.); crapero (pan., tor.). Sturnus: estornel (est.); estornell (P.A.); esturnell (R.); tordo americano

(S.H.); tordo (A.A.S.); gorrión americano (C.P.R.). Sylvia atricapilla: papaigos (A.A.S.); apapafiga (est.). Sylvia borin: morero (Andz., A.A.S.); papaígos (A.A.S.).

87


Sylvia communis: rezarzalero (G.E.A., A.A.S.). Sylvia hortensis: cabezinegro de berano (G.E.A., A.A.S.). Sylvia undata: paxaré royo (labt.). Tachybaptus ruficollis: capuzete chico (A.A.S.). Tetrao urogallus: aurón (P.A.); pabo (pl., A.A.S.); urogallo (pl.). Tetrax tetrax: sisón (A.A.S.); sicote (pi., A.A.S.); sisa (D.A.A., A.A.S.);

sisot (L.). Tichodroma muraria: picaport (ben.); pintapared (alq., rad.); tararainero

(labt.); pintaperez (xi.); titarañero (ech.); arañero (G.E.A., A.A.S.); arañera (C.P.R.). Tringa erythropus: churrupetas (A.A.S.). Tringa glareola: chiflón (Andz., A.A.S.); pescadera (pi.). Tringa ochropus: chiflón (A.A.S.); pescadera (pi.). Troglodytes troglodytes: mosqueta (abi., ben., H., pu.); pájaro mosca

(lab.); barzero (labt.). Turdus: torda (pi.); charro (guas., ner.); charla (pan.); charlo (pan.). Turdus iliacus: malbiz (Andz., A.A.S.); torda gasca (alq., labt., su.). Turdus merula: chardo (agü.); chorda (ech., lo., mug., borr.); chordo (agü., ay., con., ech., lo., mug.t rig., sa. (por un regle, se dama chordo a

ro masclo, que ye negro29); miarla (Andz., alq.); sorda (ja.); torda (S.H., sa., ner.); torlla (ben.); torlla de pico amarillo (ben.); zarzal (an.); torda negra (o masclo") (H., pn., A.A.S., labt., su.); torda parda (a femella31) (pn., labt., su.). Turdus philomelos: sistón (G.E.A., A.A.S.); torda parda (A.A.S.). Turdus pilaris: charla (P.A.); guión de torda (A.A.S.); gabacho (A.A.S.). 29 En general, se llama chordo al macho, que es negro. 30 El macho. 31 La hembra.

88


Turdus torquatus: chirla (ej., L.); torda franzesa (alq.). Turdus viscivorus: charla (L.); charlo (abi., bs., pan., tor., ay., con., mug., rig.); charro (ben., L., R., sa., rad.); charra (pi., A.A.S.). Tyto alba: babiaca (Ball.); babieca (bi., es., pl.); babueca (xi.); choliba (sa., pn., bar., sie., gra., Ball.); chotiba (mon.); chuta (L., on., stlz.); fabiaca (ben., bin.); llabiser (L.); melaza (bs., pan., bro.); olipa (M.R.). Upupa epops: borbut (ja., mug.); borbute (ja., mug.); burbute (agü., ay., ban., pla., H.); gallé de San Martín (xi.); gallet de San Martín (bi.); gallico de San Juan (sos.); gallo de San Martín (sig., sal., berd., pl.); gurgó (P.A.); gurguete (bs., bie., ej.); gurgute (balp.); poput (R.); cucute (pi.); porpuz (alq., mud., rad., guas.); pupú (est.); puput (P.A., stlz., gra., pu.); purput (A.A.S.); popuz (sa., P.R.); purpú (ej.); apuput (sie., sa.); burbu (pan.). Vanellus vanellus: charla (bs., pan., bro.); chudía (P.A.); judía (D.A.A., A.A.S., pi., sie.); quinze (ej., balp., bie.); quinzeta (Andz., A.A.S.).

3.4. Mamifers32 Apodemus: chorigué (an.); churi (ech.); zorz (F.N.L.); xuri (M.R.). Arvicola terrestris: topo (pi.). Canis: cocho (nab., puf.); gos (alq., beb.); can (pn., sa., rad., oto.). Canis lupus: Tupo (pera.); llobo (est.); llop (ben.); llopet (chicote33) (ben.); Topo (M.R.). Capra: craba (S.H., sa., pn., rad., puf., 5, tel.); crapa (oto.). Capra hispanica: bucardo (fan., bro., sar., tor., borr.); ercum (ant., Til.). Capreolus capreolus: cuerzo (ara., emb.). 32 Mamíferos. 3 3 Pequeño. 89


Cervus elaphus: pardo (Andz.). Eliomys quercinus: mincharra (ej., losc., pan., bol., labt., rad., rod.); rata fillarda (on.); rata grillera (sa.); rata careta (pi.); mincharra roya (labt.). Erinaceus europaeus: erizo (labt., on.). Felis: michino (pn., sa.); mixino (H., sa., borr.); mixín (berd.). Felis sylvestris: gato montesino (F.V.C., rod.); gato montesín (borr.); marzelina (stlz.). Genetta genetta: cheneta (rod.); martolina ? (noz.); tremostela (gr., F.V.C.); jineta (labt.). Glis glis: mincharra blanca (labt.). Lepus canensis: liepre (bi.); liebre (an., ben., est.); matacán (vid.) (P.A., ej.); farnaca (chicota34) (F.V.C., sa., pi., on.); fornaca (ej.); liebre (S.H., sa., bar., on.); liebrón (masclo35) (on.). Lutra lutra: loira (an., ech., tor.); ludía (P.A.); ludria (D.A.A.); luria (ben.); lutria (Andz.); noira (pan., TE.); neutra (rod.). Marmota marmota: missara (oc.). Martes: faína (ard., noa.); fuina (aín., lo., pan., sa., on.). Martes foina: fuina (ech., R., sal., sig., sa., pn., on., rad., rod., bie., borr., pla.); fuína (ren.); fuyina (ben., bi.); foina (S.H.). Martes martes: fuyina (bi.); fuyina de papo amarillo (bi.); marta (on.). Meles meles: melón (ara., balp., mug., sal., borr., sig., pn., ay., labt., bie.); tachón (ara., ech.); tachubo (ara., jas.); tachugo (pan.); tafugo (E.T.A., montm.); tafubo (steg.); taixó (xi., pl.); taixón (F.); tajudo (ej., sal., sig., H., sa., pn., pi.); tajugo (L.); taxón (ech.); tejugo (pan.); texón (ben.); taxugo (Andz.); teixón (puf.).

34 Pequeña. 35 Macho.

90


Mus: chorigué (an.); churi (ech.); zorz (F.N.L.); xuri (M.R.). Mustela erminea: albano (A.A.); almiño (pan.); minchoso (yp.); arminio (M.R.); paniquesa blanca (E.T.A.). Mustela nivalis: mostrela (L., stlz.); mostrellada (P.A.); paniquera (pue., R.); paniquesa (Andz., S.H., sa., pn., labt., ej., mud., borr., berd., pla.); panitiecha (bi.). Mustela putorius: forón (alq., sa.); furón (L., sa., labt.). Oryctolagus cuniculus: conello (agü.); conill (ben., ben., pue.); cunill (per., sfb.); curto (o montesino36) (bol., lo.); lapín (gr.); coniello (M.R.); Horca (o chicote37) (on.); gachapo (o chicote) (rod.); cunil (pn.). Panthera leo: lleón (R.). Pongidae: ongarután (LA.); orangután (bol.). Rupicapra rupicapra: charsos (ben.); chizar (bi.); chizard (bi.); chizardo (R., pl.); chizart (bi.); chizarz (bi.); ixarso (ben.); matrero (o masclo38) (pan.); sarrio (Andz., borr., H., bar., rad., rod., berd., pla., tor.); sarrio chino (vid.) (tor.); sasirdo (D.A.A.); solenco (sarrio solenco39) (tor.); soleu (sarrio solenco) (tor.). Sciurus vulgaris: esquirgüelo (bs., la., lo., pan., pn., berd.); esquirguollo (la.); esquirigüelo (bi., sall., borr.); esquirol (bi., R.); esquiruelo (Andz., sa., rad., labt., mud., berd., pla.); escrigüelo (an.). Soricidos (en cheneral40): moregol (R.); morerol (L.); morgaño (D.A.A.); muslaño (bi.); ratón minador (ej.); ratón musgaño (pi.).

36 El montés. 37 El pequeño. 38 El macho. 39 Rebeco solitario. 40 En general.

91


Sus: cochín (S.H.); cuto (sal., sig.); chinón (pue., sfb., puf., sus.); latón

(bi., xi.); lletó (es.); llitón (ben., bis., gr.); tozino (Andz., S.H., sa., bar., lo., bol., ay.); trulla (gr.); gorrín (rad.). Sus scrofa: chabalí (ja.); chabalín (F., st., agü., sfb., puf.); jabalín (ben.,

berg., ej., r., sa., rad.); jaro (o chicote41) (tor.); xabalín (ech., jav., ur.); barroner (o chicote) (labt.). Talpa europaea: taboné (R.); tabonero (R.); tauba (pan., salí.); taupa

(bon.); top (bi.). Ursus arctos: onso (an., bol., bs., ech., lo., pan., tor., xi., pl., bar., rod.,

borr.). Vespertilionidos (en chenera142): apagacandil (ej.); murziacalo (Andz.);

chiquerete (sig.); chudiguel (bi.); matacandil (ej., 5); morisiego (ben., ber., cam., gr., rd.); chirigüelo (borr.); moriziego (cap., est., xi.); morziacalo (ay., lo., noz., ye.); morziagalo (lo., S.H.); morzigalo (ej., 5); muisirec (R.); muriazi (fab.); murisiego (bis.); murziácalo (bi.); murziagalo (yp., on.); murziálago (ej., sar., tor.); murziegalo (an., ech., sal., sall.); murzieralo (ech., fa., sir.); murzigalo (ej., sad., sos., un.); muriziego (Andz.); morzielago (ej.); cuquín (bie.); chodiguel (pla.). Vulpes vulpes: guineu (beb., bon., casn., gr.); rabosa (Andz., sa., rad.,

stlz., berd., borr.); raboso (Andz., pn., pla., berd., bie.); raposa (ech.); reposo (bol.); rabosa carbonera (vid.) (labt.); raposo (TE.). 3.5. Peches y reptils4 3 Alosa fallax: saboca (P.A.). Anguilla anguilla: enguila (cam., ech., L., mug., on., stlz., pla.). Barbus: cornato (vid.) (bie.).

41 El pequeño. 42 En general. 43 Peces y reptiles. 92


Barbus barbus: barbol (ech.). Barbus haasi: codirroyo (berd.); colirroyo (sal.); culirroyo (Comena). Bufo bufo (en chenera144): zapo (H., Andz., S .H., sa., pn., pi., berd., nab., puf., on., rad., borr., stlz., pla.); saput (tam.); zap (pue.). Chondrostema toxostoma (vid. Rutilus arcasi). Clupea arengus: arengue (pan.). Elaphe escalaris (en chenera145, vid. Natrix maura). Emys orbicularis (ye más fázil que os nomes populars charren de la otro caballico, o Mauremys caspica46): galapago (J.M.F.); tortuga (J.M.F.); caballico (H., Andz., J.M.F.). Exox lucius: luz (ant. doc.). Gambusia affinis: zamarugo ? (P.A.). Lacerta hispanica (vid. Lacerta muralis). Lacerta lepida (vid. Lacerta viridis): esclabeta ? (ja.); zernalla ? (agü.). Lacerta monticola (vid. Lacerta muralis). Lacerta muralis (tamién Lacerta hispanica, L. monticola y L. vivipara, ista zaguera de paúls y puestos chupius47): engardaixina (ben., F., pue., gr., nab.); engardixa (est.); engartalla (ben.); sagardiana (agü., ay., bisc., losc., bsc., m.); sagartana (sin.); salangrana (pan.); sangardana (alq., sa., an., rad.); sangartesa (P.A.); sardagana (noz.); sargantana (cc., sal., sig., ej., berd.); sargantesa (D.A.A.); sargantella (ben.); sigartana (sin.); sengartalla (ben.); sangardicha (ada.); changardina (sa.); zurriagana (pn.); zurriangana (labt.); culembrina

44 En general. 45 En general. 46 Es más fácil que los nombres populares aludan al otro galápago, el Mauremys caspica. 47 También Lacerta hispanica, L. monticola y L. vivipara, esta última de lugares húmedos. 93


(xi., pl.); engarchina (bar.); engardaxina (mud.); sangartana (pi., sig., cc., sal.); xingartalla (R.); zanganana (bie.); zarangana (bie.); zargallana (H., pla.); zergallana (H., Andz.); zigalantera (bi., tor.); zingardana (on.). Laceria viridis (tamién Laceria lepida48): agardacho (ara.); fardacho (Andz.,

pi.); alagarto (car., sin.); algardacho (ech.); engardaix (beb., pue.); engardaixo (xi., pl., puf.); esfardacho (ag.); esgardacho (ej.); gardacho (ej.); langarto (alq., sa., bi., labt., rad.); langrandacho (Ball.); lardacho (ara., cc.); largandacho (an.); sangardacho (jas.); singardaixo (ben.); singardall (R.); Iadracho (bie.); lagartacho (mud.); xingardaixo (R.); zangargacho (sin.); zargaracho (aí.); zargatacho (ara.). Laceria vivipara (vid. Laceria muralis). Leuciscus cephalus (vid. Rutilus arcasi). Leuciscus leuciscus (vid. Rutilus arcasi). Malpolon monspessolanum (en cheneral, vid. Natrix maura49). Mauremys caspica: galapago (J.M.F.); tortuga (J.M.F.); caballico (H.,

Andz., J.M.F.). Micromesistius poutassou: abadecho (R., tam.); abadeixo (per.); abadejo

(Andz.). Natrix maura (y tamién Natrix natrix, Elaphe escalaris, Malpolon monspessolanum50): zerp (pue.); aserp (vid.) (tam.); barbacán (pan.,

sall.); bicha (vid.) (Mon.); culebrizo (vid.) (agü.); cullebra (vid.) (bi., ech.); ficón (vid.) (pla.); serp (vid.) (R.); sirpiente (ech.). Natrix natrix (en cheneral, vid. Natrix maura51): zerp? (pue.); barbacán

(sall., pan.).

48 También Laceria lepida. 49 En general, vid. Natrix maura.

50 Y también Natrix natrix,... 51 En general, vid. Natrix maura. 94


Osteictia (clase): pech (alq., ba., olv.); peche (sa., us., rad.); pex (mud., M.R.). Platichthys flesus: palaya (F.). Pleuronectes platessa: palaya (F.). Psammodromus algirus: furtarropas (est.). Rana ridibunda (y atras parellanas52): cabezudo (chicota53) (bie.); cullarata (chicota) (bie.); culleret (chicota) (ben.); cullereta (chicota) (pue., R.); granota (M.R.); rama (ben.); rano (chicota) (P.A.); ranueco (chicota) (ay., pla., on.); renueco (chicota) (bol., sal., L.); samarugo (chicota) (bol., D.A.A.); cuchareta (chicote54) (lu., agü., bi., bin., cam., fo., gr.); cullareta (chicote) (Andz.). Rutilus alburnoides: Vid. Rutilus arcasi. Rutilus arcasi (tamién Rutilus alburnoides, Leuciscus leuciscus, Leuciscus cephalus, Chondrostema toxostoma55): madrilla (H., berd., sal., mug., bol., mon.). Salamandra salamandra: salamanquesa (Andz., pi., sa., pla., rad., borr., berd.); sagardiana (bol.); salamanca (bis.); zalamanquesa (ait., yp.); zalamanquesa grande (labt.). Salmo trutta: truita (ech., emb., jav., sir., R.). Tarentola mauritanica: escorpión (sa.); salamanquesa (H., sa.); salamanquesa chicota (labt.). Thunnus thynus: tonina (ant. doc.). Trachurus trachurus: chichón (bi.). Trichinella spiralis: bichello (L.); bichiello (alq.).

52 Y otras parecidas. 53 Pequeña. 54 Pequeño. 55 También Rutilus alburnoides,...

95


Triturus: cullarata (chicote56) (bie.); culleret (chicote) (ben.); cullereta (chicote) (per., R.); samarugo (chicote) (bol.); cullareta (chicote) (Andz.); tritón royo (pl.). Vipera aspis: aserp? (tam.); culebre (bon.); gripia (an., ara., ech., fis., pan., salí., borr., berd., pla.); gripión (agü.). Vipera berus: gripión (agü.). Vipera latastei: aserp? (tam.); culebre (bon.); gripia (an., ara., ech., fis., pan., salí., borr., berd., pla.); gripión (agü.).

3.6. Imbertebratos57 Acrididos: grichón (pan.); langosto (F.); llangosta (pue.); pantingana (est.); saltacampos (F.N.L.); saltadó (ben.); saltador (Ball.); saltapericos (ech., berd., borr.); saltapraus (F.N.L.); saltic (bis., es., castes.); saltirec (bon., casn.); saltocapot (F.N.L.); saltón (P.A.); saltaprau (xi.); santocapot (bi.). Afidos: malecón (H.); polecón (ad., rad., S.H., bol.); polegón (H.); pollegó (gr.). Agriotes lineatus: gusano de alambre (ej.). Agrostis segetis: azeitero (ej.). Allolobophora caliginosa (vid. Lumbricus terrestris). Anacridium aegyptum: langoste (sa.); langosto (mon.); llangosta (pue.); santocapot? (bi.). Anax imperator (vid. Libellula depressa). Ista traza de teixidor ye a más gran58. Aphis fabae: gurriana? (P.A.).

56 Pequeño. 5 7 Invertebrados. 58 Este tipo de libélula es la más grande.

96


Apis melifera: abejeta (on., sa.); abella (agü., oc., R.); abellá (ben.); abelleta (R., L., puf., mud.); obejeta (oto., rad.); rayera (vid.) (P.A.); superiora (vid.) (sal.); zandango (vid.) (sa.). Araneae (orden): araina (F.N.L.); arana (rod.); estarasaña (ben., bis.); esterasaña (ben.); estirasaña (ben); taradaña (bon., es.); tararaina (a tela59) (alq., sa., labt.); tararaña (a tela) (ben., cam., gr., pue.); telaraina (a tela) (abi., pan.); teleraina (a tela) (P.A.); tiraraña (a tela) (agi., bi.); titaraña (a tela) (emb.). Arion sp. (y atros cheneros parellanos60): caracol de burro (agü.); fallamuro (ara., jas.); limaco (Andz., le., pla.); limarca (lac.); limarco (ej., mag.); llimac (pue.); llimaco (ben.); talamuco (P.A.); tamalluco (ech.). Armadillium vulgare: tozinetes (labt., sa.). Aromia moschata: macuba? (ad.). Ascaris lumbricoides: remeleco (bi.). Blatta orientalis (y tamién Blatella germanica y Periplaneta americana61): cuca (R.); escarabachina (L., stlz.); falleta (F.N.L.); gorrinilla (P.A.); zapatero (ech., emb., sir.). Blatella germanica (vid. Blatta orientalis). Bombus terrestris (y tamién Megabombus hortorum, Pyrobombus lapidarius, Melolontha melolontha o Macroglossum stellatarum62): bamboló (bon., per.); bomboló (R.); bombolón (F.N.L., rad., sa., nab., bar. (vid.); bombolón royo (sa.); mombolón (L., F.N.L.). Buthus occitanus: alacrán (sa., pn.); alicreo (bol.); arraclabos (Asso); arraclán (ej.); arriclán (pan.); carraclán (berd.); escarpió (sop.); escorpió (beb.); escurpión (bin., cam., stlz.); escurzón (P.A.); gripión (sab.).

59 La tela de araña. 60 Y otros géneros parecidos. 61 Y también Blatella germanica y... 62 Y también...

97


Calliphora vicina: ternizes (o cuco63) (P.A., an.). Camponotus: alada (forniga femella alata64) (pu.); alaica (forniga femella alata) (Andz.); alaida (forniga femella alata) (rod.); alaiga (forniga femella alata) (alq., sa., rad., nab.); fotín (forniga masto alato65) (sa.). Camponotus foreli: forniga gorda-negra (sa., P.R.). Cernuella arigonis: baqueta (vid.) (sar.); caracol de la Bardena (vid.) (ej.). Chilopodos (orden): cuca capadera (ben.); malapiga (L.); ziempatas (berd.); ziengarras (ej., 5, borr., sa., F.N.L.). Chrysops (vid. Tabanus sp.). Cicada orni (tamién Cicadetta montana y Cicada plebeja, entre atras66): chorcher (con., steg.); chorchete (con., steg.); feté (es., on., stlz.); fefet (ben.); ferfé (balp., ej., sad., un., bar.); ferfet (L., nab., puf., mud.); ferfeta (abi., sa., rad.); repantingana (xi.); zicala (H., pla.); zigala (H.). Cicada plebeja (vid. Cicada orni). Cicadetta montana (vid. Cicada orni). Clausilia commutata: caragoleta (ben.). Coccinella septempunctata: baqueta de Dios (F.N.L.); baquica de Dios (mur., rig., sal., sig., sos.); boleta de Dios (xi.); cuqueta de Dios (sa., F.N.L.); cuqueta de Monzón (ben., pue.); gusano de Dios (bie.); maneta de Dios (berd.); marieta (F.N.L.); mariíca (ej.). Coleopteros (en chenera167): cuca (bon., es., ren.); escarabacho (bin., cam., stlz., fo., L., sa., berd.); escarabat (per.); escarbat (tam.); esgarabachos (rod.). 63 El gusano. 64 Hormiga hembra alada. 65 Hormiga macho alado. 66 También Cicadetta montuna y Cicada plebeja, entre otras. 67 En general.

98


Colias Tale: cuco de as cols (o cuco68) (F.N.L.). Crytomphalus aspersa (vid. Helix aspersa). Ctenocephalides canis (vid. Pulex irritans). Ctenocephalides felis (vid. Pulex irritans). Culex pipiens (y afros parellanos69): chiboso (bi.). Curculionidos (inseutos coleopteros7°): corcojo (ej.); corcoll (per.); coreollo (ben., an., berd.); corcullo (P.A.); curcullo (M.R.). Dermapteros: cortacucas (Andz.); cortachicha (ait.); cortapichas (ait., borr., berd.); cortapichetas (sa.); cortapichinas (ej.); cortaticheras (rad.); estijeretas (pue.); santapica (vid.) (pue.). Dermestes lardarius: zerrena (P.A., Mon.). Dermestes maculatus: zerrena (P.A., Mon.). Dipteros: moscallón (rad., borr., sa., H., stlz., fa., ech., sir., ja., pla.); moscarda (ej., 5, pi.); moscardón (H.). Drosophila melanogaster: mosquín? (F.N.L.). Eisenia foetida (vid. Lumbricus terrestris). Ephippiger ephippiger: pantingana (ben.); repantingana (pla.). Escorpius flavicandis: alacrán (sa., pn.); alicreo (bol.); arraclabos (Asso); arraclán (ej.); arriclán (pan.); carraclán (berd.); escarpió (sop.); escorpió (beb.); escurpión (bin., cam., stlz.); escurzón (P.A.); gripión (sb.). Forficula auricularia (vid. Dermapteros): estijeretas (pue.). Formica rufa: forniga gorda-loca (sa., P.R.).

68 El gusano. 69 Y otros parecidos. 70 Insectos coleópteros. 99


Formicidos: formiga (Andz.); fornica (bi., bu.); forniga (beb., cam., gr.,

H., xi., sa., rad., pl., mud.); orniga (sal., sig.). Gerris: maría (puy.); sastre (noz., labt.); tejedor (pi.); zapatero (H., borr.). Gerris lacustris (vid. Gerris sp.). Gryllotalpa gryllotalpa: cuca (ej.). Gryllus campestris: berigüeta (F.N.L.); birigüeta (xi.); chorcher (con.,

steg.); chorchete (con., steg.); grichón (la.); sancheta (Andz., F.N.L.); sangreta (pan., salí.). Haematopota (vid. Tabanus sp.). Helicella iberica: baqueta (vid.) (sar.). Helicella itala: baqueta (vid.) (sar.). Helix aspersa: caracol judío (Andz.). Helix pomatia (y atras espezies parellanas71): caragal (bes.); caragol

(Andz.). Hippobosca equina: mosca de mula (H.). Hirudo medicinalis: cuca (L.); sandrijuela (ej., sal.); sangonella (bon.,

ard.); sangonera (ben., bis., es., est., tam.); sangrijuela (mag.); sansuga (bi.); sangonera (bar.). Hypoderma bovis: mosca de güei (sos.). Iberus alodensis: baqueta (vid.) (sar.). Ixodes ricinus: caparna (agü., sa., bie.); caparra (H., S.H., sa., rad., nab.);

caparrón (Asso); chibarra (ben., bon.); quibarra (es.). Lampyris nocticula: cuco de luz (Andz.); cuqueta de luz (bi., mud.); cu-

queta de llum (ben.); gusano de luz (Andz., bie., boa., berd ); lumbreta (Andz., labt., rad., sa.). Lasioderma serricorne (vid. Stegobium paniceum). 71 Y otras especies parecidas.

100


Lasius niger: alada (forniga femella alata72) (pu.); alaica (forniga femella alata) (Andz.); alaida (forniga femella alata) (rod.); alaiga (forniga femella alata) (alq., sa., rad., nab.). Lepidopteros (diurnos): birabolas (F.N.L.); bolandrina (bon., es.); bolondrina (bisa.); gallus (bella espezie73, vid.) (sall.); pacharella (bella espezie, vid.) (bro., bu., fan., oto., sarv., tor.); pajarel (bella espezie, vid.) (fab.); pajareta (pla.); paxarella (M.R.); pitarazana (F.N.L.); pitazana (bella espezie, vid.) (bs.); tanitosa (bella espezie, vid.) (pan.). Lepidopteros (nueiturnos74): apagacandiles (bie.); boletas nocturnas (borr.); pajarilla (D.A.A.); paloma (bub., pan., salí.); palometa (H., sa., ej.). Leptinotarsa decemlineata: cañuelo (o cuco75) (ay., bol., lo.); cuco de as trumfas (F.N.L.); cuco patatero (borr.). Libellula depressa (tamién Anax imperator, Sympetrum sanguineum y Orthetrum cancellatum, entre as más corriens76): abión (ej.); chichidor (sa.); ferrero (F.N.L.); marieta (per.); techidor (abi.); teixidor (puy•)• Lucilia caesar: mosqueta berde (sa.). Lumbricus terrestris (tamién Eisenia foetida y Allobophora caliginosa77): demeleco (xi.); gusán (pan.); leremico (R.); lombrico (Ball.); lombrigo (Ball.); llembric (torr.); llembriz (R.); llombrigo (ben.); remelico (le.). Lycosa: orgaño (Mon.); tragantula (abi.).

72 Hormiga hembra alada. 73 Alguna especie. 74 Nocturnos. 75 El gusano. 76 También Anax imperator, Sympetrum sanguineum y Orthetrum cancellatum, entre las más comunes. 77 También...

101


Macroglossum stellatarum (vid. Bombus terrestris). Mantis religiosa: santamaría (cam., lab., borr.); teresa planta la mesa

(berd.); tocamanetas (L.). Megabombus hortorum (vid. Bombus terrestris). Melolontha melolontha (vid. Bombus terrestris): gallineta (o cuco78) (ej.,

F.N.L.). Menopon gallinae: pedilluelo (F.N.L., borr.). Odonatos: ruedabalsas (L.). Oestrus equii: mosca de ganchet (L.). Oniscus asellus (vid. Armadillium vulgare). Orthetrum cancellatum (vid. Libellula depressa). Ostrintia nubilaris: barrenilla (vid.) (balp., ej., lu., un.). Pediculus humanus: alicancano (sa., H., an., bie., F.N.L.); cáncano (Foz y

P.); pedullo (R.); pegollo (an., ech., emb., sir.); piello (F.N.L.); pioll (L.); piollo (ben.); ploll (bis., es.); pllojo (gr.). Periplaneta americana (vid. Blatta orientalis). Pheidole pallidula: fomiga roya (sa.). Pholcus phalangioides: garrilarga? (F.N.L.). Phthirus pubis: cabras (bon.); morpión (R.). Pieris brassicae: pamparola (guas.);_pelinzaina (F.N.L.); pilazana (pan.,

sall., F.N.L.); polegón (o cuco /9) (ben.). Pieris napi (vid. Pieris brassicae). Pieris rapae (vid. Pieris brassicae). Plecopteros: draga (o cuco) (ech., H.). 78 El gusano. 79 El gusano.

102


Polistes gallicus (tamién Vespula germanica, que son as fizetas más corriens80): abiespa (sal., sig.); abiespra (F.N.L.); abrespa (puf.); abrespia (mud.); abriespa (an.); abrispa (est., fo., rad.); agraspia (F.); bespra (bon., es.); biespa (F.N.L.); brespa (bi., pue.); briaspa (oto.); briespa (F.N.L.); brispa (bis., sa., rod.); diespra (an.); fiza (mon.); fizadera (bar.); fizeta (bol., puy.); iezpa (berd.); yespra (Kuhn); yezpa (berd.). Porcellio scaber (vid. Oniscus asellus). Ptilinus pectinicortis (vid. Stegobium paniceum). Pulex irritan (tamién Ctenocephalides felis y C. canis. Pulsa81) (R.). Pyrobombus lapidarius (vid. Bombus terrestris). Rumina decollata: capitierna (ej.). Sarcophaga carnaria: mosca cagadera (P.A.); ternizes (o cuco82) (P.A., an.). Scarabaeus sacer: cagaletero (vid.) (labt.); escarabajo pelotero (P.A.); furrunllón (sal.). Scolopendra cingulata (vid. Chilopodos). Stegobium paniceum (tamién Xestobium plumbeum, Xestobium rufovillosum, Ptilinus pectinicortis, Lasioderma serricorne83): corc (vid.) (bon., casn.); crera (M.R.); cuco (bin.); quera (beb., cam., ej., berd., bar., fo., meq., S.H., sa., pi., an.); quere (fr.); quero (R.). Sympetrum sanguineum (vid. Libellula depressa). Tabanus (tamién Chrysops, Haematopota y atros parellanos84): atabán (borr.); mosca de mula (pi.); tabá (R.); tabán (agü., pan., borr., guas.); [abano (S.H., sa.). 80 También Vespula germanica, que son las avispas más comunes. 81 También...

82 El gusano. 83 También... 84 También Chrysops, Haematopota y otros semejantes. 103


Tettigonia viridissima: gricha (bro., bs., pan., tor., F.N.L.); paltigana (bis., ren., es.); pantigana (ben.); santocapot (bi.). Tinea granella: barrenilla (vid.) (balp., ej., lu., un.). Velia (vid. Gerris sp.). Vespula germanica (vid. Polistes gallicus). Xestobium plumbeum (vid. Stegobium paniceum). Xestobium rufovillosum (vid. Stegobium paniceum). Xilocopa violacea: bombolรณn negro (sa.). Zebrina detrita: caracola? (Andz.).

104


4. NOMES POPULARS. CLASIFICAZIÓN Y/U DESCRIZIÓN1

4.1. Plandas fanerogamas2 Ababol: Papaver sp. (S.H., rad., sa., nab., puf., ej., guas., mud., ang., fo., bie., borr., pla.); Papaver rhoeas (P.A.). Ababolera: Papaver sp. (sal., borr.). Abanicadera: "Tiene una flor parecida a la tefla" (labt.). Abarroz: Delphinium staphisagria (P.A.). Abayón: Vaccinium myrtillus (xi., F.N.L.). Abazera: "Hierba que emplean los pastores en el monte para hacer la cama" (ech.). Abellanera: Corylus avellana (S.H., bo., pl., bar., see., fo.). Abera: Vicia faba (Andz.). Abericoque: Prunus armeniaca (cam.).

1

2

Nombres populares. Clasificación y/o descripción. Plantas fanerógamas. 105


Abeses: Vicia sativa (beb.). Abesurt: Sorbus aucuparia (ben.). Abet: Abies alba (bi., R., sfb.). Abete: Abies alba (an., cam., ech., bi., tr., ros., borr., sobr.). Abetoch: Betula pendula (F.N.L.). Abetocha: Betula pendula (an.). Abetunas: Abies alba (Incaf., p.m.p.). Abez: Abies alba (xi.). Abeza: Vicia (ech., F.N.L., pn., rad., guas., fo.). Abillanera: Corylus avellana (an., bol., pan., tor.). Abines: "Especie de habas pequeñas" (ej.). Abón: "Judía más seca y amarilla. Haba panocha" (an.). Abozo: Asphodelus albus; Asphodelus ramosus (al., bie., M., borr., pan., ech.). Abrebocas: Antirrhinum (sa.). Abreojos: Tribulus terrestris (D.A.A.). Abridor: Prunus armeniaca (bar.) (Andz.). Abriojos: Tribulus terrestris (ej., L.). Abrizón: Echinospartum horridum (rod., xi.). Abrojos: Centaurea calcitrapa (P.A., Loscos); Tribulus terrestris (Loscos). Abugós: "Peretas de San Juan" (on.). Acoleta: "Planta forrajera que se cría en pozos, balsas, etc..." (abi.); "Hierba mala que se cría entre los trigos" (pn.). Acoletas: Silene inflata (ang.); Silene vulgaris (ang.). Achicoria: Hypochoeris radicata (Loscos); Cichorium sp. (labt.).

106


Achicoria amarga: Cichorium intybus (Loscos); Taraxacum officinale (p.m.p.). Achicoria dulze: Chondrilla juncea (Loscos). Adaza: Lolium temulentum (P.A.). AfafrĂĄn: Crocus sativus (cap.). Afitola: "Cierta hierba comestible" (xi.). Agabarda: Rosa sp. (F.N.L.). Agalchofera: Cynara scolymus (berd.). Agarchofa: Cynara scolymus (mon.). Agozos: Asphodelus albus (an.). Agraz: Ribes uva-crispa (p.m.p.). Agrimonia: Agrimonia (Loscos). Agujetas: Geranium colombinum (p.m.p.); Erodium cicutarium (p.m.p.). Agullas: Geranium colombinum (p.m.p.). Agullerons: "Da una flor que se pone muy blanca y un fruto tambiĂŠn blanquecino, es parecido al de los cachimironeros" (sobr.). Ajenzo: Artemisia absinthium (p.m.p.). Ajo de burro: Allium porrum (p.m.p.). Ajo de bruja: Allium (montesino3) (Coll., L., bie.). Ajo de culebra: Allium roseum (Asso, ej.). Ajo de puerto: Allium schoenoprassum (p.m.p.). Ajuelo: Allium porrum (p.m.p.). Alamo: Populus alba ssp. bolleana (H.). Alatierno: Rhamnus alaternus (p.m.p.). 3

Silvestre. 107


Alatonero: Celtis australis (Otín, Asso). Albá: Betula pendula (ben., gr., see., sfb.). Albaca: Ocidum basilicum (S.H., sa., guas., ja., S., sfb., pl a.). Albaca montesina: Satureja montana (p.m.p.). Albaca silbestre: Micromeria fruticosa (p.m.p.). Albada: Gypsophila hispanica; Gypsophila struthium (Losc os). Albalribiera: "Hierba del vidrio; quizás alvitrina" (Mon.). Albar: Betula pendula (bi., pl., borr., Loscos); Populus tremula (br.); Populus alba (sie.). Albarda: "Matorral espinoso con una fruta silvestre" (ech. ). Ye fázil que siga Rosa sp. Albardera: Rosa sp. (sa.). Albardín: Lygeum spartum (J.H., stlz.); Typha (alq., bin., o.). Albarán: Populus alba (bol.); Betula pendula (la., pan.). Albarrazera: Betula pendula (bs.). Albedollos: Sinapis alba (abi.). Albeja: "Guisante, arveja" (an.). Alberchina: Solanum melongena (tam.). Alberdollo: Sinapis arvensis (ang.). Alberizons: Echinospartum horridum ("Peña Montañesa", Incaf., cam., P. Mst.). Alberda: Lathyrus (ej.). Alberjé: Prunus armeniaca (ben., bin., fo., gr.). Alberjena: Solanum melongena (F.N.L., bar., cas., mon., on.). Alberjera: Prunus armeniaca (fo., gra.). Alberjero: Prunus armeniaca (pta., guas., H., S.H., sa., pn ., rad., on.).

108


Albemiz: Alnus glutinosa (sie., arg., arb., puso.). Alberxina: Solanum melongena (za.). Albesons: Asphodelus albus (ben., sfb.). Albezons: Asfodelus sp. (fo.). Albolba: Trigonella foenum-graecum (ara., F.N.L.). Albolda: Trigonella foenum-graecum (p.m.p.). Alborezera: Arbutus unedo (Incaf.). Alborozera: Arbutus unedo (Andz.). Alborze: Arbutus unedo (OtĂ­n). Alborzera: Arbutus unedo (rad., almr., Andz., alq., pn., csa., rod., col.). Albrozera: Arbutus unedo (F.N.L.). Alcasia: Robinia pseudoacacia (ben., sfb.). Alcazia: Robinia pseudoacacia; Gleditsia triacanthos (H., sa., pn., borr., pla.); Acacia sp. (H.). Alcarzia: Robinia pseudoacacia (F.N.L.). AlcotĂĄn: Gossypium sp. (M.R.). Aldiaga: Genista scorpius (cam., P. Mst.). Alforba: Trigonella foenum-graecum (p.m.p.). Alebro: Ilex aquifolium (xi., pl.). Alfadega: Mentha sp. (ej.). Alfalfe: Medicago sativa (an., ech.). Alfals: Medicago sativa (R., see.). Alfalz: Medicago sativa (H., S.H., F.N.L., rad., sa., lab., guas., mud., bar., on., fo., sfb.). Alfalze: Medicago sativa (F.N.L., S.H., ang., rod.). Alfanse: Medicago sativa (pan.). 109


Alfanze: Medicago sativa (ara.). Alfendoz: Glycirrhiza glabra (ej.). Algachofas: Cynara scolymus (fo.). Algarchofera: Cynara scolymus (F.N.L.). Aliaca: Genista scorpius (oto.). Aliaga: Genista scorpius (oto., S., sa., S.H., pn., rad., lab.); Ulex sp. (Loscos, F.N.L.). Aliquera: Ziziphus jujuba (F.N.L.). Alimoaches: Chenopodium bonus-henricus (p.m.p.). Alimonia: Agrimonia eupatoria (p.m.p.). Aliso: Sorbus aucuparia (Incaf.). Alitierno: Rhamnus alaternus (rod.). Alizรณn: Echinospartum horridum (noz., oto.). Almรกstiga: Pistacia lentiscus (p.m.p.). Almelca: Medicago sativa ssp.falcata (sie.). Almendrera: Prunus dulcis (alq., sa., S.H., pn., rad., guas., see., fo.). Almerca: Medicago sativa ssp.falcata (ej.). Almialca: Medicago sativa ssp.falcata (sie.). Almielga: Medicago sativa ssp.falcata (sie.). Almoches: Chenopodium bonus-henricus (bi., p.m.p.). Almoll: Atriplex hortensis (L., R.). Almudella: Ulmus sp. (pu.); Ulmus glabra (cara., P. Mst.). Alpaca: Ocidum basilicum (p.m.p.). Alparnucio: Bellis sp. (sa.). Alquerque: Xanthium spinosum (ej.).

110


Alsiró: Acer sp. (es., ren.). Alsirón: Acer sp. (es., ren.). Altamisa: Artemisia sp. (sa., p.m.p.). Altos marineros: «parecidos a la aliaga pero más altos. Sus frutos verdes y redondos se llaman 'altos marinos'» (bie.). Alsiró: Acer sp. (bon.). Alla: Allium porrum (per.). Allaca: Genista scorpius (al., agü., bol., steg.). Aliaga: Genista scorpius (ech., ej., noz., guas., bie., rod., borr., berd.). Allo: A llium sp. (bi., ben., gr., rod., F.N.L.). Amargón: Sonchus maritimus (Loscos); Centaurium erythraea (lar., p.m.p.); Cichorium intybus (p.m.p.). Amellé: Prunus dulcis (con., cas.). Amellera: Prunus dulcis (per., tam.). Amialca: Medicago sativa ssp.falcata (pn.). Amielca: "Género Medicago" (ang.). Amolomaga: "Hierba mala de fuertes pinchos que crecía en los trigales" (pn.). Amor de ortelano: Galium aparine (Asso, Loscos). Anayón: Vaccinium myrtillus (F.N.L.). Anchordiga: Urtica sp. (sa.). Anea: Typha (guas.). Aneto: Anethum graveolens (D.A.A., F.N.L.). Anillón: Hyoscyamus niger (F.N.L.). Anipeta: Centaurea scabiosa (an., ech., p.m.p., borr.). Apio: Apium graveolens (Loscos).

111


Apio borde: Apium graveolens (Asso). Apio silbestre: Apium graveolens (p.m.p.). Arangonero: Prunus spinosa (borr.). Arañón: Prunus spinosa (rad., ang., see., sfb., pla.). Arañonero: Prunus spinosa (H., S.H., ad., Andz., borr., berd.). Arbeja: Pisum (xi.); Lathyrus (Asso). Arbejuela: Vicia (Asso). Arbella: Pisum (F.N.L.). Arbelleta: Lathyrus pratensis (see.). Arbena: "Hierba parecida a la barilla" (bin.). Arbetón: Arbutus unedo (agü.). Arbetomeral: Arbutus unedo (puesto en do bi ha arbetons4) (agü). Arbilluala: Trigonella foenum-graecum (F.N.L., borr.). Arbilluela: Trigonella foenum-graecum (F.N.L., ech.). Archelaga: Genista scorpius (R.). Archelagra: Genista scorpius (R., see.). Arébel: "Como el orébel, menos fino y de hojas más punzantes; arbusto" (bi.). Areulo: Ilex aquifolium (R., see.). Arizón: Echinospartum horridum (H., alq., rad., bol.). Annoll: Atriplex hortense (sfb.). Armuelle: Atriplex hortense (Loscos). Armuello: Atriplex hortense (ej., F.N.L.). Arnacho: Ononis tridentata (Andz., Incaf.). 4

112

Lugar donde hay madroños.


Amalio: Ononis tridentata (J.H., perl.). Árnica: Arnica montana (bge., p.m.p.); Crepis paludosa (p.m.p.); Dittrichia viscosa (p.m.p.); Doronicum grandiflorum (p.m.p.); Doronicum pardalianches (p.m.p.); Inula helenioides (p.m.p.); Inula montana (p.m.p.); Pallenis spinosa (p.m.p.); Senecio doronicum (p.m.p.); Senecio jacobaea (p.m.p.); Senecio pyrenaicus (p.m.p.). Aro: Arum maculatum (Loscos). Arquimonia: Agrimonia eupatoria (p.m.p.). Arrós: Oryza sativa (ben.); Sedum acre (Andz.). Arroz: Sedum acre (p.m.p.); Sedum album (p.m.p.). Arrozillo: Sedum album (p.m.p.). Artemisa: Artemisia absinthium (p.m.p.). Artemisia: Chrisanthemum vulgare (Loscos). Artiluengo: "Arto, mata" (salí.). Arto: Crataegus monogyna (H., rad., bol., sie., bie.); Hippophiie rhamnoides (Incaf.); Lycium europaeum (Andz., Loscos); Pyracantha coccinea (H.); Prunus spinosa (rad., puy., escs., guas.); Prunus mahaleb (L.V.). Arto arañón: Prunus spinosa (pn.). Arto arañonero: Prunus spinosa (bie.). Arto benenoso: Crataegus monogyna (p.m.p.). Arto blanco: Crataegus monogyna (p.m.p.). Arto bllanco: Crataegus oxyacantha (see.). Arto cutio: Prunus mahaleb (p.m.p.). Arto marino: Crataegus monogyna (p.m.p.). Arto motillonero: Crataegus monogyna (p.m.p.). Artusa: Lapsana communis (J.M.P.).

113


Arxelagra: Genista scorpius (ben.). Arzino: Lycium europaeum (Loscos). Arzolla: "Planta herbácea de la familia de las compuestas, de tallo muy ramoso, de unos 30 cm. de altura, blanquecino como todo el vegetal, hojas lineares divididas en lacinias y flores purpúreas con cabezuela cubierta de espinas" (D.A.A.). Asenjo: Artemisia absinthium (p.m.p.). Asensio: Artemisia absinthium (p.m.p.). Asirón: Acer campestre; Acer platanoides; Acer pseudoplatanus (R.). Asnacho: Ononis tridentata (Incaf.). Asnallo: Ononis tridentata (Asso). Asquerola: Lactuca serriola (bin., fo.). Astón: Brachypodium pinnatum (emb.). Aufadega: Ocidum basilicum (Mon.). Axedrea: Satureja montana (Asso); Thymus vulgaris (Asso). Axenuz: Nigella arvensis (Asso). Ayaga: Juniperus communis; Juniperus oxycedrus (bs.). Azafrán de marzo: Gagea arvensis (Loscos). Azanoria: Daucus carota (Andz.). Azarollero: Sorbus domestica (F.N.L.). Azarollo: Sorbus domestica (Andz.). Azecuta: Conium maculatum (pan.). Azederilla: Oxalis acetosella (p.m.p.). Azelga de monte: Beta vulgaris ssp. marítima.

114


Azelgueta de monte: Beta vulgaris ssp. marítima (Loscos). "Bella planda que ye como ra azelga5" (sie., ba., L.). Azenoira: Daucus carota (ech., sir.). Azerolera: Sorbus domestica (Andz., bie.). Azerollera: Sorbus domestica (balp., ej.). Azipeta: "Especie de diente de león" (tor.). Aziprés: Cupressus sempervirens (Andz.). Azirón: Acer platanoides (bi., xi., frax., bs., li.); Acer opalus (Incaf., L.V.); Acer monspessolanum (Incaf., Loscos, L.V.); Acer pseudoplatanus (bi., xi., frax., bs., li.). Azitota: Rumex acetosa (Loscos). Azotacristos: Berberis vulgaris (an., ara., casll., clm., ja., ech.). Azotalenguas: Setaria verticillata (p.m.p.). Azuletes: Centaurea cyanus (ja., p.m.p.). Azuzena de puerto: Lilium martagon (p.m.p.). Azuzena silbestre: Lilium martagon (p.m.p.). Babol: Papa ver rhoeas (R., see.). Bainetera: Phaseolus vulgaris (berd.). Baixoca: Phaseolus vulgaris (11.). Baladra: Beta vulgaris (Royo Vil.). Baladre: Nerium oleander (B.A., berd.). Balsamina: Salvia verbenaca (Loscos). Balsamo: Salvia verbenaca (p.m.p.); Sedum telephium ssp. maximum (P.m.p.). Ballico: Avena fatua (Andz.). 5

Planta semejante a la acelga. 115


Balloca: Avena fatua (fr.). Balluaca: Avena fatua (S.H., pn., sa., ang.). Balluarta: Lolium temulentum (bin.). Ballueca: Avena fatua (on.). Bara de San Antonio: Lilium candidum (p.m.p.). Bara San José: "Bella planda"6 (labt.). Barba cabruna: Tragopogon pratensis (Andz.). Barba de choto: Scorzonera laciniata (ep., Loscos). Bardallera: Kochia scoparia (J.H., perl.). Bardana: Arctium minus (p.m.p.). Barilera: "Hace bolas que lleva el viento como el esparto" (sie.). Barrabón: Rhododendron ferrugineum (tor.); Daphne laureola (p.m.p.). Barrazera: Betula pendula (sobr., bs.). Barrillas: "Vid. capitana" (stlz.). Barsa: Rubus sp. (see., R.). Barza: Rubus sp. (H., S.H., sa., rad., bol., Andz., ad., guas., an., bar.). Barzera: Rubus sp. (S.H., ang., sa.). Barzero: Rubus sp. (cam., fo., gr.). Basillo: Umbilicus erectus (Asso). Batafalúa: Pimpinella anisum (F.N.L., Andz.). Batazalúa: Pimpinella anisum (F.N.L.). Becabunga: Veronica beccabunga (Loscos). Belentón: "Clase de hierba que pasta el ganado vacuno" (bar.). Beleño: Hyoscyamus niger (Asso, Loscos); Hyoscyamus albus (Loscos). 6

116

Una planta.


Beletons: Parietaria diffusa (alq., rad.). Beliguera: Clematis vitalba (sfb.). Beltronica: Veronica chamaedrys (Loscos); Veronica latifolia (Loscos). Bellanera: Corylus avellana (bis., ren.). Bellico: Avena fatua (Andz.). Belliguera: Clematis vitalba (ben.). Bellomera: "NĂ­spero falso membrillo" (Loscos); Eryobotria, Mespilus? Berbasangre: Paronychia (p.m.p.). Berdegambre: Veratrum album (tie., Asso). Berbena: Verbena officinalis (Loscos). Berdiaso: Salix sp. (cultibato7) (sfb.). Berbolaga: Portulaca oleracea (Loscos). Berduguera: Salix sp. (bis.). Berduquera: Salix sp. (P.A.). Berdura: Beta vulgaris (pu.). Berguera: Salix sp. (ye un salze gran8) (bie.). Berguero: "Ă rbol grande sin fruto. Su madera no se utiliza por ser retorcida" (bie.). Berguinchera: Salix sp. (an.). Berro de agua: Nasturtium officinale (p.m.p.). Berro de prado: cardamine (p.m.p.). Berza: Beta vulgaris (al., sa., rad., S.H.). Berzurc: Sorbas aucuparia (bon., es.). 7 8

Cultivado. Es un sauce grande. 117


Besque: Viscum album (bie., S.H.). Betafalúa: Pimpinella anisum (p.m.p.). Betalaina: Viburnum lantana (Incaf., bie.). Betatana: Viburnum tinus (mug.). Betazalúa: Pimpinella anisum (p.m.p.). Betelaina: Viburnum lantana (sal., borr., berd.). Betifuera: Clematis vitalba (p.m.p.). Betiguera: Clematis vitalba (ej., 5, bol., nab.); Humulus lupulus (Andz., Loscos). Betiguera borde: Clematis vitalba (Loscos). Betiquera: Clematis vitalba (bie., Incaf., alq., pn., pan., sal., H., rod., rad., borr., sobr.). Betilaina: Viburnum lantana (Incaf., Loscos). Betonica: Veronica sp. (p.m.p.). Betronica: Veronica sp. (p.m.p.); Stachys officinalis (p.m.p.). Rezan: Sorbus aucuparia (ben., es.). Bichón: "Planta de la familia del bisalto" (ej.). Bidaga: Lolium temulentum (14. Bidarria: Humulus lupulus (Asso). Biengranada: Chenopodium botrys (Loscos). Bijolera: Arctostaphylos uva-ursi (bie.). Billiguera: Clematis vitalba (see.). Binagrera: Rumex acetosa (p.m.p.). Binagretas: Rumex acetosa (p.m.p.).

118


Bimberra: Salix (cultibato9) (bis.). Bimbinera: Salix (cultibato) (es.). Bimbrera: Salix (cultibato) (an., emb., guas., oto., S.H.); Salix viminalis (cam., P. Mst.). Binagreras: Berberis vulgaris (p.m.p.). Binagretas: Oxalis acetosella (p.m.p.). Biniebla: Cynoglossum officinale (Loscos). Biolera: Viola sp. (P.A.). Bioleta silbestre: Bellis perennis (see.). Biraca: Lolium temulentum (ech.). Biraga: Lolium temulentum (bi., L., S.H., Loscos). Bisaltera: Pisum sativum (Andz., F.N.L., H., S.H.). Bisaltero: Pisum sativum (berd.). Bisaltillo: "Planta leguminosa parecida al guisante pero sin filamentos para trepar" (ej.). Bisalto: Pisum sativum (fo., guas., Andz., F.N.L., S.H., rad.). Bisarto: Pisum sativum (tard.). Bisca: Viscum album (ech.). Biscaruelo: "Planta parecida a la veza, que es muy perjudicial para el ganado" (P.A.). Bisco: Viscum album (P.A., sobr., berd., borr., Loscos, an.). BĂ­scol: Viscum album (p.m.p.). Bisque: Viscum album (Loscos). Bitau: Vitis virufera (alq., rad.). Bitijera: Clematis vitalba (Loscos). Cultivado. 119


Bitilaina: Viburnum lantana (Incaf., Loscos). Bitiquera: Clematis vitalba (sig.). Bixordero: Sorbas aucuparia (frax.). Bizco: Viscum album (borr.). Blanquilla: "Planta silvestre de la familia de las compuestas. Se emplea para hacer las escobas burdas con que barren las eras" (L.). Bledos: Chenopodium album (Loscos); Atriplex hortensis (Loscos). Bledos moles: Atriplex hortensis (Loscos). Bleto: Amaranthus ? (P.A.). Blez: "Hierba mala" (xi.). Bllat: Triticum sp. (beb., bon., es., fr., pue.). Bllau: Secale (ben.). Blleda: Beta vulgaris (ben., bis., bon., es., tam., sfb.). Bocha: Globularia alypum (Asso); "Planta cuya rama se da a los gusanos para que suban a elaborar el capel" (Andz.); "Pareziu a la allaga, anque sin punchas, s'emplega pa colar o mosto"1° (guas.). Boix: Buxus sempervirens (beb.). Bojeta: "Planta baja que tiene las hojas como el boj" (P.A.); Ruscus aculeatus? Boleta de San Juan: Santolina chamaecyparissus (p.m.p.). Bolinches: Policos melanophtalmus (F.N.L.). Bolomaca: Ononis spinosa (p.m.p.). Bolomada: Ononis procurrens (L.); Ononis spinosa (ho.); "Arzolla o matagallegos" (Andz.). Bolomaga: Ononis procurrens (E); Ononis spinosa (ho.); Ononis repens (F.N.L., L., cam., P. Mst., guas., oto.). 10 120

Parecida a la aulaga, aunque sin pinchos, se emplea para colar el mosto.


Bonetero: Euonymus europaeus (Royo Vil., Loscos, p.m.p.). Bordizo: Olea europaea ssp. sylvestris (Incaf.). Borraina: Borago officinalis (R., see., F.N.L.). Borraña: Borago officinalis (pue.). Borretas: Typha sp. (labt.). Botiguera: Clematis vitalba (Loscos). Botironero: Crataegus monogyna (ara.). Botón de gato: Echium vulgare (see.). Boxadero: Sorbus aucuparia (P.A.). Bradín: "Césped. Hierba tupida y fina de poca altura" (bie.). Brécol: Erica sp.; Calluna vulgaris (R.). Brimbera: Salix (cultibato11) (bis., ech., sir., yp.). Brinzón: Echinospartum horridum (oto.). Brioleta: Viola sp. (bon., cas.). Brócal: Erica sp.; Calluna vulgaris (bon., cas.). Bróquil: Brassica oleracea (Andz.). Broxera: "Planta parásita de los sembrados que echa vilanos" (ech.). Bruco: Erica (L., pue., tor.); Erica multiflora (Loscos). Brumaga: Ononis spinosa (balp., ej., sos., un.). Bruno: Allium cepa (an.). Bruñuelera: "Arbusto sin espinas del que se sacaba el material para hacer cepillos de barrer" (berd.). Ye fázil que siga ro Amelanchier ovalis12. Buchareda: Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.). 11 Cultivado. 12 Es fácil que se trate del Amelanchier ovalis. 121


Bucharela: Arctostaphylos uva-ursi (J.M.P.). Bucharguala: Arctostaphylos uva-ursi (mud., J.M.P., su.). Buchargüela: Arctostaphylos uva-ursi (labt.). Buchargüelo: Arctostaphylos uva-ursi (pn.). Bucharuala: Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.). Buchera: Buxus sempervirens (rad.). Buchereta: Arctostaphylos uva-ursi (J.M.P.); Ruscus?, Arctostaphylos? (borr.). Bucheta: Daphne laureola (p.m.p.). Bucho: Buxus sempervirens (alq., noz., rad., rod., sa., pn., 5); Pistacia lentiscus (p.m.p.). Bufalaga: Thymelaea tinctoria (ja.). Bufaralda: Thymelaea tinctoria (Loscos). Bufaralga: Thymelaea tinctoria (p.m.p.). Buglosa: Anchusa officinalis (Asco); Lycopsis arvensis (= Anchusa arvensis) (Loscos). Buixereta: Arctostaphylos uva-ursi (F., Loscos). Buixirina: Arctostaphylos uva-ursi? (sfb.). Buixo: Buxus sempervirens (bi., see., F., R., fo., Loscos). Bujo: Rhododendronferrugineum (Loscos). Burno: Allium cepa (an.). Buxarala: Arctostaphylos uva-ursi (guas.). Buxardero: Sorbas aucuparia (TE.). Buxareta: "Bojes de pequeño tamaño"; Ruscus? (ja.). Buxarolera: Arctostaphylos uva-ursi (agü.). Buxarreta: Ruscus aculeatus (bs., pan.).

122


Buxeta: Ruscus aculeatus (J.M.P.); Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.); Daphne laureola (p.m.p.). Buxo: Buxus sempervirens (ech., agü., lab., guas., pl., nab., an., bie.). Buzadero: Sorbus aucuparia (P.A.). Caballer: Buxus sempervirens (fruto) (guas.). Caballeta: Buxus sempervirens (fruto) (ard., es.). Caballete: Buxus sempervirens (fruto) (balp.). Caballico: Buxus sempervirens (sa.). Se clama a ro fruto, y enamplando el sinificato, a ra mata; mesmo matas parellanas, como ro Euonymus japonica, son clamatas caballicos13. Cabaretes: Achillea ageratum (ballu.). Cabellera de agua: Veronica anagallis-aquatica (p.m.p.). Cabezas de zapo: Scabiosa atropurpurea (ech.). Cabezuela: Mantisalca salmantica (p.m.p.). Cabezuelas: Globularia sp. (p.m.p.). Cachico: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (al., ara., ech., jas.). Cachigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (alq., fis., rad., ad.). Cachimironero: Crataegus monogyna (sobr., p.m.p.). Cachorrera: Arctium minus (p.m.p.). Cachorro: Xanthium; Arctium minus (H.). Cachurrera: Xanthium; Arctium minus (agü., ech., ej., puh., saz.); Physocaulis nodosus (Loscos). Cachurrero: Xanthium; Arctium minus (ej.). Cadillo: Turgenia latifolia (Asso, bo., clm., cla.).

13 Se denomina así al fruto y, ampliando el significado, a la mata; incluso matas parecidas, como el Euonimus japonica, son llamadas caballicos.

123


Cafrán: Crocus sativus (ant. doc.). Cagadors: Chenopodium album (ech.). Caichigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (ser.). Caimo: Cannabis sativa (cam.). Caixico: Quercus petraea; Q uercus x subpyrenaica (bi.). Caixigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (lab., pl., nab., fo., sfb.). Cajico: Quercus petraea (sa ., H., pn., agü.); Quercus x subpyrenaica (sa., H., pn., agü., ang.). Cajigo: Quercus petraea; Que rcus x subpyrenaica (xi.). Calabaza de rabiqué: Cucurbita pepo (F.N.L.). Calabazera: Cucurbita pepo (guas.). Calcagüete: Arachis sp. (H., on.). Camepiteos: Ajuga chamaepitys (Loscos). Camamila: Chamomilla recutita (F., an., ben., bi., cam., fo., aj., Loscos, borr., stlz.); Achillea ageratum (Loscos, szx.). Camamila de güertos: Chrysanthemum parthenium (p.m.p.). Camamila de la sierra: Achillea millefolium (Loscos). Camamila de los güertos: Matricaria sp. (Loscos). Camamila de monte: Achillea millefolium (Loscos). Camamila fina: Cotula aurea (Loscos). Camamilón: Chamomilla recutita (ej.). Camamilla: Chamomilla recutita (cam., P. Mst., bin., per.). Camarroja: Taraxacum officinale (p.m.p.). Camarruego: Marrubium vulgare (p.m.p.). Camatón: "Clase de hierba" (xi.).

124


Cambronera: Lycium europaeum (Loscos). Carné: Cannabis sativa (R.). Camedreos: Teucrium chamaedrys (Asso). Camedros: Teucrium chamaedrys (ben.). Camellos: Teucrium chamaedrys (p.m.p.). Camén: Cannabis sativa (ben.). Camerios: Ononis spinosa (p.m.p.); Scandix australis (p.m.p.). Camicherón: Crataegus monogyna (bs., pan.). Camicheronero: Crataegus monogyna (bs., pan.). Camichirón: Crataegus monogyna (pan.). Campana: Leucojum (ech.). Campaneta de puerto: Narcissus pseudonarcissus (p.m.p.). Campanillas: Primula veris (see.); Digitalis purpurea (p.m.p.). Cana: Arundo donax (beb., pue.). Canchilagua: Linum catharticum (Asso, Loscos). Candincha: Dipsacus fullonum (p.m.p.). Canifierro: Ferula modiflora (ej.). Cañim: Cannabis sativa (per.). Cantagallet: "Hierba silvestre de la familia de las labiadas" (L.). Cantagallicos: Fumaria sp. (p.m.p.). Cantilagua: Linum cathartucum (Asso). Caña: Arundo donax (Loscos). Caña borde: Arundo plinii (Loscos). Cañaferra: Ferula modiflora (F.N.L.). Cañaguerra: Thapsia villosa (p.m.p.).

125


Cañapita: Phragmites vulgaris (labt.). Cañemo: Cannabis sativa (xi.). Cañeta: Phragmites comunnis (Loscos). Cañimeta: Cannabis sativa (planda femella14) (ara., arag.). Cañimo: Cannabis sativa (Andz., F.N.L., sa., on., borr.). Cañolera: "Árbol que se cría en los barrancos, es pequeño como el avellano. Sin fruto"; "parecido a la betelaina"; "parecido al sanguino, que tiene la hoja más pequeña" (bie.). Capiello: Zea mays (ara.). Capitana: "Hierba vivaz"; "También llamada en stlz. barrillas"; "tipo de zarza espinosa, también llamado capitana por tener las espinas en forma de estrella" (ej., stlz., monts.). Carasol: Helianthus annus (ben.). Carbasera: Cucurbita pepo (bon., Carbaza de rabiquet: Cucurbita pepo (F.N.L.). Carbazera: Cucurbita pepo (bin., cam., fo., per.). Carcamo: Crocus sativus (bie.). Carchesia: Chamaespartium sagittale (Mon.); Arabis alpina (Asso). Cardencha: Dipsacus fullonum (ech.). Cardencha espinosa: Xanthium spinosum (p.m.p.). Cardigaz: Carlina acaulis (pue.). Cardigaza: Carlina acaulis (p.m.p.); Dipsacus fullonum (p.m.p.). Cardincha: Dipsacus fullonum (an., balp., bie., ej.); "especie de cardo" (oto.). Cardincha alta: "Parecida a la allaga pero sus ramas son más extendidas y de color más claro. Sin flores" (bie.). 14 Planta hembra. 126


Cardincha blanca: "Planta de hojas rastreras y con pinchos" (bie.). Cardo: Cirsium arvense (cam., P. Mst.); Carlina acaulis (p.m.p.); Eryngium campestre (p.m.p.). Cardo alcorqueño: Xanthium spinosum (ej.). Cardo bentero: Eryngium campestre (p.m.p.). Cardo birjen: Eryngium campestre (p.m.p.). Cardo corredor: Eryngium campestre (Loscos). Cardo de broxas: Carlina acaulis (p.m.p.). Cardo de puerto: Carlina acaulis (ech., p.m.p.). Cardo punchero: Eryngium campestre (p.m.p.). Cardo santo: Eryngium campestre (rod., p.m.p.). Cardón: Dipsacus fullonum (bol.); Ilex aquifolium (Anda., Loscos, pn.). Cardoncha: Dipsacus fullonum (pan., Loscos). Cardonera: Ilex aquifolium (Anda., Loscos, an., pan., borr., sobr.). Carnabol: Taraxacum officinale (fis., tor., bro.). Carnagüelo: Taraxacum officinale (bs., bub., pan., po1., labt., rod.). Carnagüello: Taraxacum officinale (p.m.p.). Carnalón: Taraxacum officinale (p.m.p.). Carnanuelo: Taraxacum officinale (Andz.). Carnarol: Taraxacum officinale (bro., fis., tor., oto.). Carnigüelo: Taraxacum officinale (bol., S.H., L.). Carpín: Echinospartum horridum (cam., Incaf., P. Mst.). Carramocha: Taraxacum officinale (cm.). Carraón: "Trigo chamorro (Triticum monocoocum)" (bi.). Carrasca: Quercus rotundifolia (S.H., aín., bo., bol., pn., rad., sa., lab., guas., fo., mud., berd.). 127


Carrasquilla: Rhamnus alaternus (sos., Loscos); Amelanchier ovalis (Loscos, Pardo). Carretillas: Medicago polymorpha (P.A.). Carronera: Rosa sp. (F.N.L. bi., xi., pl.); Lycium? (xi.). Carrota: Daucus carota (F.N.L.). Carruchero: Xanthium sp. (ej.). Carruchete: Cynoglossum officinale (p.m.p.). Carrucho: Xanthium spinosum (fuen.). Carz: Carduus sp. (pue.). Cascabelera: "Hierba mala que echa una flor en forma de cascabel" (ech.); "Cierta clase de Convolvulacea" (F.N.L.). Cascabeliquero: Prunus armeniaca (tor.). Cascabillera: Vid. cascabelera (ara., F.N.L.). Cascabla: Vid. cascabelera (an., F.N.L.); Genista occidentalis (an.). Cascaula: Genista occidentalis (an.). Casico: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (ja.). Castañera: Castanea sativa (an., bi., aí., lo., sall., tor., borr., berd.). Castañera borde: Aesculus hippocastanum (ags., H.). Castaño caballuno: Aesculus hippocastanum (p.m.p.). Cataluné: "Árbol sin identificar. Da una flor blanca pequeña" (xi.). Catarla: Nepeta catarla (p.m.p.). Cauto: Cactaeas (sa.). Caxico: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (an., ech., tra., bie., sobr., rod., borr., lab.). Caxigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (goas., mud.). Cazoletas: Humbilicus terrestres (p.m.p.).

128


Clabelero: Dianthus sp. (Andz.). Clabelillos de San Antonio: Epilobium hirsutum (p.m.p.). Clabelina: Dianthus carthusianorum (Andz.); Fumaria (p.m.p.). Clabellera: Dianthus sp. (ben., fo.). Clabellinera: Dianthus sp.; Dianthus carthusianorum (bi.). Clades: Salix sp. (R.). Claudiera: Prunus domestica (bar.) (Andz.). Cluchitos: Gentiana acaulis (p.m.p.). Clujidera: Thymelaea tinctoria (al., J.M.P.). Cllabel: Dianthus sp. (ben., cam., fo., per.). Cllabell: Dianthus sp. (gr.). Coca: Juglans regia (fruto) (rod., borr., berd.). Cochorros: Xanthium sp.; Arctium sp. (fo.). Codaborrega: Saxifraga longifolia (Andz.). Coda de borrega: Saxifraga longifolia (F.N.L.). Coda de rata: Alopecurus (Loscos); Plantago lanceolata (sa., P.R.); "Hierba de hojas estrechas y alargadas que suele crecer en lugares húmedos, fondos de balsas, etc." (stlz.). Coda i rata: "Se cría en las huertas al lado de las acequias. Es una planta rastrera de tallos finos y pequeños. No tiene flores" (bie.). Codarrata: "Parexita a ra Beta vulgaris"15 (labt., rod.). Codeta: Lolium temulentum (Loscos). Codonera: Cydonia oblonga (beb., per.). Codoñera: Cydonia oblonga (R.). Codoñero: Cydonia oblonga (see.). 15

Parecida a Beta vulgaris. 129


Codoño: Cydonia oblonga (fruto) (bs.). Coduñera: Cydonia oblonga (cam.). Cogul: Lolium temulentum (per.). Col podrida: Sedum telephium ssp. maximum (p.m.p.). Cola de fuina: Antennaria dioica (p.m.p.). Cola de lagarto: Setaria verticillata (p.m.p.). Cola de mardano: Heliotropium europaeum (p.m.p.). Cola de rata: Setaria verticillata (p.m.p.). Colchico: Colchicum autumnale (Loscos). Coleta: Bupleurum protractum (cam., P. Mst.); Silene vulgaris (labt., fo.); Coronilla scorpioides (p.m.p.). Coliquera: "Bella planda"16 (sfb.). Colombrins: "Bella planda" (fo.). Colubaria: Globularia sp. (p.m.p.). Colleja: Sikne vulgaris (ja.). Collejón: "Planta forrajera de la familia de las crucíferas" (M.). Comino: Cuminum cyminum (p.m.p.). Combelda: Saxifraga corbariensis (p.m.p.). Conejetes: Antirrhinum sp. (sa., sie.). Conejuelo: "Hierba que se cría en abundancia en los terrenos mal cultivados" (ej.). Cospins: Xanthium sp.; Arctium sp. (xi.). Consuela: Saxifraga corbariensis (p.m.p.). Consuelda: Saxzfraga corbariensis (p.m.p.); "Hierba pinchuda, la infusión se utiliza como calmante" (pn.). 16 Una planta.

130


Consuelda fina: Saxifraga moschata (Loscos). Consuenda: Saxifraga corbariensis (p.m.p.). Coplle: Populus sp. (bon., es.). Copllie: Populus sp. (torr.). Copye: Populus sp. (es.). Coquera: Juglans regia (ber., sobr.). Coral: Capsicum annus (F.N.L., H.). Coralé: Capsicum annus (F.N.L.). Coraler: Capsicum annus (F.N.L., H., sa.). Coralet: Capsicum annus (F.N.L.). Coraleta: Capsicum annus (F.N.L.). Corgüellas: Convolvulus sp.; Calystegia sp. (per.). Corma: Crataegus azarolus (Royo Vil.). Cornera: Amelanchier ovalis (cam., P. Mst.). Cornera de lobo: Cornus sanguina (cam., P. Mst.). Cornia: "Fruta silvestre de arbusto, tiene un color azul" (xi.). Cornicabra: Pistacia terebinthus (Loscos). Comicraba: Ononis spinosa (p.m.p.). Comiera: Vaccinium myrtillus (F., R.); Amelanchier ovalis (J.M.P., Loscos); "Bella planda"17 (pl.). Cornudeta: "Planta silvestre de la familia de las crucíferas que tiene la legumbre en forma de cuerno y terminada en punta muy aguda" (bin.). Corña: "Fruta silvestre del tamaño de una lenteja, negra y dulce" (ben.) (vid. corma y comiera). 17 Una planta.

131


Corona de rei: Saxifraga longifolia (cam., P. Mst.). Coronas: Cardaria draba (sa., P.R.); "Planda de fuellas anchas. Flor blanca tirando a parda, en umbela; a emplegan os críos pa fer coronas"18 (sa.). Corredera de güerta: Potentilla reptan (p.m.p.). Corretera: Potentilla reptan (p.m.p.). Corretiella: Convolvulus sp.; Calystegia sp. (P.A.). Corrioles: Convolvulus sp.; Calystegia sp. (ben.). Corrotillas: Calystegia sp. (cam., bin., fo., P.A., sa., guas., stlz.); Convolvulus sp. (P.A., sa., guas., stlz.). Corruzialla: Convolvulus sp.; Calystegia sp. (cam., lall.). Coscojo: Quercus coccifera (bol., M.). Coscoll: Quercus coccifera (Loscos, fo.). Coscollera: Quercus coccifera (sa., alq., rad., agü.). Coscollina: Quercus coccifera (fruto) (agü.); Rhamnus alaternus (p.m.p.). Coscollo: Quercus coccifera (on., pn., mud., agü., L.). Coscuta: "Planda parasita de a olibera"19 (ait.). Cospinera: Xanthium sp.; Arctium minus (bon.). Cospineta: Arctium minus (p.m.p.). Cospinos: Arctium sp. (cam., P. Mst.). Cotón: Gossypium herbaceum (Andz., sa.). Crabazín: Cucurbita pepo (xi., F.N.L.). Crapazín: Cucurbita pepo (F.N.L.).

18 Planta de hojas anchas. Flor blanca tirando a parda, en umbela; la emplean los niños para hacer coronas. 19 Planta parásita del olivo. 132


Crébol: Ilex aquifolium (Andz.). Crespilla: "Pallus esculentus" (Asso). Creta de gallo: Salvia verbenaca (p.m.p.). Criñolera: Amelanchier ovalis (p.m.p.). Criñonera: Amelanchier ovalis (p.m.p.). Croca: Verbascum sp. (R.). Cruixideres: Silene vulgaris (R.). Crujidera: Thymelaea tinctoria (p.m.p.). Cuajaleche: Galium verum (Asso, Loscos). Cuajaleches: Galium verum (ur., p.m.p.). Cuchara de pastor: Centaurea conifera (Asso). Cuchareta: "Planta forrajera de la familia de las crucíferas" (M.). Culebrera: Helleborus foetidus (p.m.p.); Echium vulgare (p.m.p.). Culiquera: Teucrium polium (J.M.P.); Teucrium tinctoria (p.m.p.). Cullera: "Hierba de pasto de tipo lechoso en su tallo. Es purgante" (mug.). Curasana: Verbena officinalis (ech.). Curiolas: Polygonum aviculare (cam., P. Mst., F.N.L.). Curftera: Amelanchier ovalis (pue., sfb.). Curronera: Amelanchier ovalis (ja.). Currubialla: Convolvulus arvensis; Calystegia sp. (bis.). Currugüel: Sedum telephium ssp. maximum (p.m.p.). Currugüella: Calystegia sp.; Convolvulus sp. (xi.). Currufié: Amelanchier ovalis (p.m.p.). Currutiella: Convolvulus arvensis (F.N.L., borr.). Chansama: Artemisia absinthium (ben.).

133


Chansana: Artemisia absinthium (ben., bon.); Gentiana lutea (ben., bon.). Chanzana: Gentiana lutea (J.M.P., lab., sb.). Chaparra: Fagus sylvatica (chicote") (ech., ja.). Chaparro: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (agü., an., bie., H., berd.). Se clama chaparro a ros caxicos grans u a ros de fuella cayediza, no a ros chicotes como se fa en castellano21. Fagus sylvatica (chicote22) (ech., ja.). Charamella: "Una especie de cardo" (casn.). Chardons: Chenopodium bonos-henricus (borr.). Charga: Rubus sp. (5, borr., nob., sal., berd.). Charguera: Rubus sp. (F.N.L., 5, borr.). Charra: Rubus sp. (ara., jas.). Charrachón: Sorghum halepense (sa., ang.). Charranchón: "Hierba gramínea no muy buena para pastar" (S.H.). Charrons: Chenopodium bonus-henricus (pan., F.N.L.). Chedra: Hedera helix (M.R.). Chelagra: Genista scorpius (bis., bon., ren.). Chena: "Hierba parásita que se adhiere con facilidad a la ropa" (rad.). Chenebro: Juniperus communis, Juniperus oxycedrus (bue.). Cheulo: Valeriana sp. (see.). Chibada: Hordeum sp. (cam.). Chibuerro: Helleborus foetidus (J.M.P.).

20 Pequeño. 21 Se denomina chaparro a los robles grandes o a los de hoja caediza, no a los pequeños, como se hace en castellano. 22 Pequeño. 134


Chicoina: Taraxacum officinale (xi., see., sfb.); Cichorium intybus (L., xi., sfb., rod.). Chicoines: Taraxacum officinale (ben.). Chicoira: Taraxacum officinale (ech.); Cichorium intybus (F.N.L.). Chicoria: Cichorium intybus (Andz., pn., labt., borr., sie.). Chicuta: Conium maculatum (an.). Chiguarra: Helleborus foetidus (labt.). Chiguarro: Helleborus foetidus (p.m.p.). Chigüerre: Helleborus foetidus (J.M.P., rad., mud.). Chigüerrio: Helleborus foetidus (p.m.p.). Chil: Capsicum annum (F.N.L.); "Pimiento royo"23. Chinabro: Juniperus communis (pan.). Chinarro: Juniperus communis (pan.). Chinastra: Retama sphaerocarpa (bis., ren., casn.). Chincholero: Ziziphus jujuba (pue., aras., puy.). Chinchón: Prunus spinosa (fruto) (est.). Chinebrero: Juniperus communis; Juniperus oxycedrus (alq.). Chinebro: Juniperus communis; Juniperus oxycedrus (rad., lab., bs., pl., puf., ang., see., fo., sfb.). Chinepro: Juniperus communis; Juniperus oxycedrus (bs., bie.). Chinestra: Retama sphaerocarpa (bis., casn., es., rod.); Genista florida (Loscos). Chinibro: Juniperus communis; Juniperus oxycedrus (lab., guas., nab., mud.).

23 Pimiento rojo.

135


Chinipro: Juniperus communis; Juniperus oxycedrus (agü., bi., mur., stag.). Chinzeta: Cyperus pallescens (chi.). Chirasol: Helianthus annus (bi., fo.). Chiribía: Pastinaca sativa (Loscos). Chitán: Dictamus albus (Asso). Choblán: Populus alba (fr.). Chocaina: Taraxacum?; Cichorium? (abi., stlz.). Chocolateras: Primula veris (p.m.p.). Chocoria: Cichorium intybus (p.m.p.). Chodía: Phaseolus vulgaris (ech.). Chodiera: Phaseolus vulgaris (F.N.L.). Chodiga: Phaseolus vulgaris (ara.). Chodigas blanquirroyas: Policos melanophtalmus (F.N.L.). Chodigas de careta: Policos melanophtalmus (F.N.L.). Chodigas pintas: Policos melanophtalmus (F.N.L.). Chodigas royas: Policos melanophtalmus (F.N.L.). Cholibarda: Dittrichia viscosa (p.m.p.). Cholobía: "Zanahoria silvestre"; Pastinaca sativa? (gra.). Chondiga: Phaseolus vulgaris (la.). Chong: Juncus; Scirpus holoschoenus (bis., ren., es.). Chonzana: Gentiana Chop: Populus sp. (ag.). Choplo: Populus sp. (F., gra.). Chopo: Populus sp. (S.H.).

136

serv., puy.).


Chopo royo: Populus nigra (labt.). Chordica: Urtica sp. (lan., pan., salí., sobr.). Chordiga: Urtica sp. (an., H., S.H., pan., rad., F., sb., 5, guas., sobr., berd., borr., rod., bie.); Phaseolus vulgaris (bs.). Chordiga morada: Stachys sylvatica (p.m.p.). Chordiga muerta: Lamium maculatum (p.m.p.). Chordolón: Rubus idaeus (F.). Chordón: Rubus idaeus (canf., vi., H., sobr., borr., ara., sfb., Loscos). Chordonera: Rubus idaeus (ben., bol., borr., pl., ech., pan., H., berd.). Chordonero: Rubus idaeus (bue.). Choría: Phaseolus vulgaris (an.). Chorrosquitos: Rubus caesius (ech.). Chorrustral: Rubus idaeus (c.). Chudiga: Phaseolus vulgaris (ara.). Chufera: Bunium incrassatum (Loscos). Chuflos de anea: Typha sp. (ech.). Chulibert: Petroselinum (R.). Chum: Juncus sp.; Scirpus holoschoenus (pue.). Chunco: Juncus; Scirpus holoschoenus (agü., ben., S.H., sa., guas., oto., fo.). Chung: Juncus; Scirpus holoschoenus (ard., bon.). Chungo: Juncus; Scirpus holoschoenus (F.N.L., borr.). Chunguera: Scirpus holoschoenus; Juncus (borr., sa.). Chunquera: Juncus; Scirpus holoschoenus (S .H.). Chunqueta: Aphyllanthes monspeliensis (bi., p.m.p.). Chunza: Aphyllanthes monspeliensis (cam., P. Msi, F.N.L.). 137


Chupamieles: Lithodora fruticosum (sa., P.R.). Churlestre: Rubus idaeus (an.). Churreste: "Mora rastrojera" (P.A.). Gen. Rubus. Churrestre: "Mora rastrera" (berd.). Gen. Rubus. Churrustel: "Especie de zarza, de fruto más pequeño, que madura antes, tal vez la frambuesa" (sal.). Gen. Rubus. Datilera: Phoenix dactylifera (Andz.). Daza: "Hierba para pasto que da una semilla negra y una espiga parecida a la del trigo en cierne" (est.). Dedalera: Digilalis purpurea (p.m.p.). Dedaleta: Digitalis purpurea (p.m.p.). Demón: Quercus rotundifolia (per.). Dentella: Lens culinaris (F.N.L.). Dentilla: Lens culinaris (ben., bis., casn.). Dentisco: Pistacia lentiscus (p.m.p.); Ligustrum vulgare (p.m.p.). Desmayo: Salix sp. (P.A.); Salix babylonica (berd.). Despidenobios: "Planta de jardín de flores amarillas" (ej.). Detiene buei: Ononis spinosa (Asso). Disante menor: Vicia sp. (P.A.). Donzel: Artemisia absinthium (D.A.A.). Doradilla: Galium odoratum (p.m.p.). Dulcamara: Solanum dulcamara (Loscos). Durasnal: Prunus persica (bar.) (P.A.). Enagüitas de la Birjen: Digitalis purpurea (p.m.p.). Ebonimus: Euonymus europaea (Foz y P.). Eleboro: Helleborus foetidus (Asso). 138


Encamisada: "Hierba viva" (ej.). Encarnagüelo: Taraxacum officinale (pn., sie.). Encarnarol: Taraxacum officinale (F.N.L.). Encarnaruel: Taraxacum officinale (xi.). Enfordigas: Urtica sp. (stlz.). Engrazieta: Rumex sp. (ech.); Berberis vulgaris (p.m.p.). Enjordiga: Urtica sp. (14. Enredadera: Aristolochia pistolochia (p.m.p.); Tamus communis (p.m.p.); Potentilla reptans (agü., p.m.p.). Enredadera de muros: Cymbalaria muralis (p.m.p.). Ensalá: Lactuca sativa (xi.). Ensalada: Lactuca sativa (Andz., S.H., fo., bar.). Ensaladetas: Sonchus crassifolius (Loscos). Entrepol: Trifolium sp. (bol.). Enxordiga: Urtica sp. (R., sb.). Erba blanca: Achillea millefolium (Andz.). Erba coliquera: "Un tipo de hierba silvestre que se emplea para bebidas en infusión" (pue.). Erba corasonera: Asarum europaeum (bis.). Erbada: Saponaria sp. (P.A.). Erisó: Echinospartum horridum (R.). Eriz: Echinospartum horridum (borr.). Erizo: Calycotome spinosa (Incaf.). Erizón: Echinospartum horridum (ja., pn., borr.). Esbarzero: Rubus sp. (on.). Esbolomaga: Ononis procurrens; Ononis spinosa (es.). 139


Escabiosa: "Scabiosa arvensis" (Asso); Scabiosa sp. (Asso, lab.). Escaleral: Populus tremula (sa.). Escalla: "Planta parecida al trigo pero más basta" (pn.); "Se parece al ordio"24 (rod.). Escallonera: Amelanchier ovalis (ara.). Escambrón: Rhamnus lycioides (M.). Escallabelles: "Hierba centidonia" (Ball.). Escarpín: Echinospartum horridum (Incaf., sfb.). Escarrón: Acer opalus; Acer monspessolanum (ara., ja., li., tor.); Acer campestre (Incaf., L.V.); Acer sp. (borr.). Escarronera: Acer opalus; Acer monspessolanum (ara., larr.); Acer sp. (borr.). Escarronero: Acer sp. (oto., rod.). Escoba: Molinia coerulea (p.m.p.). Escobillas: Mantisalca salmantica (p.m.p.). Escobizo: "Planta de hacer escobas" (pn.); Dorycnium pentaphyllum (J.H.); Ephedra nebrodensis (p.m.p.). Escordio: Teucrium scordioides (Loscos). Escorzonera: Scorzonera sp. (Loscos, Andz.). Escurzonera: Scorzonera sp. (pue.). Eschelaga: Genista scorpius (est., fo.). Eschelagra: Genista scorpius (bis., per., pue., ren., sfb.). Esmermasangre: Agrimonis eupatoria (p.m.p.); Lithodora fruticosum (p.m.p.); Paronychia sp. (p.m.p.). Espadera: Carex humilis (F.N.L., cam., P. Mst.).

24 Cebada. 140


Espantarrabosas: "Mala hierba que se cría en las laderas de los tozales" (stlz.). Espantarratones: Datura stramonium (p.m.p.). Esparragos: Bryonia cretica ssp. dioica (ja., p.m.p.); Genista hispanica (p.m.p.). Esparraguera: Bryonia cretica ssp. dioica (p.m.p.). Espargo: Asparagus officinalis (Andz., fo.). Espargo de perro: Orobanche sp. (Loscos). Esparguera: Asparagus officinalis (Loscos). Esparquera: Asparagus officinalis (p.m.p.). Esparseta: Onobrychis sp. (beb.). Esparto: Lygeum spartum (Loscos, on., S.H.). Esparto basto: Lygeum spartum (J.H.). Esparzeta: Onobrychis sp. (rad., Andz.). Esperella: Lithodora fruticosa (p.m.p.). Espícol: Lavandula sp. (berg.). Espigadilla: Hordeum murinum (balp., ej., sad., un.). Espigallo: Lavandula sp. (cas.). Espigo: Lavandula sp. (Ball.). Espígol: Lavanduie sp. (Andz., sa., pn., rad., guas., mud., fo.). Espiqueta: "Ordio borde" (sie.). Espinacs: Spinacia oleracea (ben.). Espinaes: Spinacia oleracea (H.). Espinais: Spinacia oleracea (Andz., sa., alq., on., rod., bard., pla.). Espinalbo: Crataegus sp. (P.A.). Espinals: Spinacia oleracea (Ball.). 141


Espinaques: Spinacia oleracea (bi., 1., ter., sa., rad., guas.). Espinaque de monte: "Bledo de varillas" (Loscos). Espinardo: Salsola kali (Loscos). Espinau: Prunus spinosa? (bon.). Espinaula: Crataegus monogyna (p.m.p.). Espinaya: "Planta de un metro de altura, espinosa, de flores amarillas, semejantes a la berza" (ej.). Espinayes: Spinacia oleracea (cas.). Esplico: Lavandula sp. (bi.). Espligo: Lavandula sp. (an., xi., agĂź.). Esprilla: Triticum monococcum (Asso, ja.). Esqueje: Dianthus carthusianorum (bi.). Esquerola: Lactuca serriola (S.H., rad., guas., Andz.). Esquirola: Lactuca serriola (ard., ben., bis., casn., pue.). Estefa: Daphne laureola (J.M.P.). Estepa: Daphne laureola (J.M.P.); Cistus laurifolius (p.m.p.). Estepa negra: Cistus salvifolius (Loscos). Estepilla: Cistus albidus (incaf.). EsterizĂłn: Echinospartum horridum (ay., bol., lo., ej., F.N.L.). Estramonio: Datura stramonium (Loscos, p.m.p.). Estrella de bosque: Galium odoratum (p.m.p.). Estrelletas: Potentilla erecta (p.m.p.). Estremonzillo: Thymus vulgaris (L., bol., per., pue., borr., berd.); Lithodora fruticosa (p.m.p.). Estremunsell: Thymus vulgaris (p.m.p.). Estremunzillo: Thymus vulgaris (pla.). 142


Estrepa: Cistus laurifolius (Asso). Estrepilla: Cistus albidus (Asso). Eucaliptus: Eucaliptus sp. (Andz., S.H.). Eufrasia: Euphrasia hirtella (p.m.p.). Eulibera Olea europaea (fr.). Eupatorio: Eupatorium cannabinum (p.m.p.). Faba: Vicia faba (ben., cam., fo., H., per., sa., guas., mud.); Fagus sylvatica (incaf.). Fabarra: Fagus sylvatica (espo.). Fabarrina: Fagus sylvatica (ara., ja.). Fabeta: Fagus sylvatica (fruto) (Loscos, ara.). Fabo: Fagus sylvatica (ara., borr., bio., sobr., pan., pn., rod.). Fabolín: "Habichuela" (F.N.L.). Fabolina: "Habichuela" (F.N.L.). Fafrán: Crocus sativa (bie.). Fagarra: Fagus sylvatica (chicote25) (an.). Fai: Fagus sylvatica (sop.). Fajaladro: "Hierba que enreda el aladro y abunda en algunos terrenos" (Mon.). Falze: Salix sp. (P.A.). Fallagüeso: "Hierba nociva a las plantas, que hace que falle el sementero" (P.A.). Farfalla: Scorzonera laciniata (Asso). Farigola Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.); Thymus vulgaris (p.m.p.). Farnusera: Rhododendron ferrugineum (ben.). 25 Pequeño.

143


Farnuzera: Rhododendron ferrugineum (J.M.P.). Farol: Taraxacum officinale; fruto, u cualsiquier atra planda que tienga ista traza de semillas que s'esparden con l'aire26 (sie.). Farolete: Vid. farol (sie.). Farolitos de la Birjen: Centaurea cyanus (p.m.p.). Farza: Rubus sp. (an.). Fau: Fagus sylvatica (bi., ech., R., pl., pan., sfb., pau.). Fayeta: Fagus sylvatica (fruto) (an.). Fayo: Fagus sylvatica (an., bol., ay., lo.). Feniziellos: "Bella planda"; ye fázil que seigan os zeniziellos de Salas Altas27 (fo.). Feno: Aira caryophyllaea (Andz.). Fenojo: Foeniculum vulgare (ben., gr., per., ej.). Fenol: Foeniculum vulgare (fo.). Fenoll: Foeniculum vulgare (bis., bon., per.). Fenollo: Foeniculum vulgare (F.N.L.); Anethum foeniculum (F.N.L.). Ferimomero: Syringa vulgaris (labt.). Ferimomo: Syringa vulgaris (labt., see.). Ferrol: Trifolium incarnatum (bi., Loscos). Fielera: Knautia arvensis (p.m.p.). Figonero: Ficus carica (o fruto son os figons, royos y negros, rezios28) (rad., agü., sa., mud.).

26 Fruto o cualquier otra planta que tenga este tipo de semillas que se esparcen con el aire. 27 Planta; es fácil que se trate de los zeniziellos de Salas Altas. 28 El fruto son los figons, rojos y negros, grandes. 144


Figuera: Ficus carica (H., S.H., L., see., guas., R., sa., pn., rad., fo., sfb., pla.). Ficus carica (o fruto son as figas, blangas o berdas, chicotas29) (rad., sa., mud.). Findoz: Glycyrrhiza glabra (P.A.). Fixordera: Sorbus aucuparia

tor., frax.).

Flaichí: Fraxinus sp. (bi.). Fleixín: Fraxinus sp. (bi.). Fleja: Fraxinus sp. (incaf.). Flor de berrugas: Chelidonium majar (p.m.p.). Flor de bruja: Helleborus foetidus (p.m.p.). Flor de roca: Alchemilla plicatula (ech., p.m.p.). Flor de las fuentes: Pinguicola grandiflora (p.m.p.). Flor de los aguachales: Alisma plantago-aquatica (p.m.p.). Flor de los zementerios: Vinca minor (p.m.p.). Flores de gallina: Ornithogalum umbellatum (p.m.p.). Flores mil: Achillea millefolium (p.m.p.); Senecio jacobea (p.m.p.). Florezica blanca: Ilecebro paronichia" (Loscos). Floriana: "Planta vivaz que tiene las flores blancas, amarillas o azules" (ej.). Fllo de semente: Colchicum autumnale (es.). Fllo de liz: Narcissus poeticus (see.). Fllo de llis: Narcissus poeticus (ben.). Flor de amor: Syringa vulgaris (gr.). Follanastro: Sambucus ebulus (R., F.N.L.). Fonoll: Foeniculum vulgare (fo.). 29

El fruto son las figas, blancas o verdes, pequeñas. 145


Fordiga: Urtica sp. (on.). Foricaculo: Rosa sp. (fruto) (an., ech.). Forniguilla: Urtica urens (J.M.P., M.). Fosillada: Rinanthus majus (cam., P. Mst.). Fosillo: "Cardo silvestre provisto de fuertes espinas" (L.). Frachín: Fraxinus sp. (ara., emb., fis., ja.). Frachino: Fraxinus sp. (an., ech.). Fraga: Fragaria yesca (ara., ech., pl.); Rubus idaeus (ara.). Fraichín: Fraxinus sp. (bio., ser.). Fraires: Papaver rhoeas (bie.). Frais: Fraxinus sp. (F.). Fraix: Fraxinus sp. (fo.). Fraixino: Fraxinus sp. (R.). Fraj: Fraxinus sp. (pan.). Frajen: Fraxinus sp. (bs., pan.). Frajin: Fraxinus sp. (sobr.). Frajín: Fraxinus sp. (ara., bs.). Frara Fragaria yesca (ech.). Frasín: Fraxinus sp. (ja.). Frasino: Fraxinus sp. (R.). Frasno: Fraxinus sp. (ej., ip., ba.). Frax: Fraxinus sp. (mud.). Fraxen: Fraxinus sp. (F.N.L.). Fraxín: Fraxinus sp. (bi., guas., mud., borr.). Fraxino: Fraxinus sp. (ech., an.).

146


Fraxinu: Fraxinus sp. (an.). Frazno: Fraxinus sp. (bol., la., sall.). Freise: Fraxinus sp. (R.). Freix: Fraxinus sp. (cam., P. Mst.). Freixal: Fraxinus sp. (xi.). Freixe: Fraxinus sp. (ben., see.). Freixel: Fraxinus sp. (R., pl.). Freixén: Fraxinus sp. (bi.). Freixenco: Fraxinus sp. (bi.). Freixín: Fraxinus sp. (R.). Fresa: Rubus idaeus (an.). Frexurera: Pulmonaria officinalis (see.). Fustdolz: Glycyrrhiza glabra (Andz.). Gabardera: Rosa sp. (an., ara., rad., bie., bio., ech., sie., mug., sal., sa., rod., borr., sobr.). Gabarrera: Rosa sp. (sa.). Gachofa: Cynara scolymus (bue.). Galabardera: Rosa sp. (F., cc., guas., Loscos). Galas: Pitos de fiera que fan os cucos en o Quercus x subpyrenaica30 (bie.). Galbardera: Rosa sp. (ech.). Galchofa: Cynara scolymus (ech.). Galimbastera: Mespilus germanica (fis.). Galomaga: Ononis procurrens (lo.). 30

Bolas pardas que produce un insecto en el Quercus x subpyrenaica. 147


Gallez: "Planda borde parellana a la achicoria"31 (cam.). Gallo: Saxifraga longifolia (sb.); Asphodelus albus (p.m.p.). Gamanza: Peganum harmala (p.m.p.). Garballa: "Taraxacum gymnathum" (ej.); "Bella planda"32 (xi.). Garbanso: Cicer arietinum (R.). Garbanzera: Cicer arietinum (p.m.p.). Garbanzillera borde: Ononis fruticosa (incaf.). Garboxo: Inula conyza (p.m.p., ech.). Garchofa: Cynara scolymus (L, bar.). Garchofera: Cynara scolymus (sa., F.N.L.). Gardancha: Dipsacus fullonum (bio.). Gardencha: "Especie de cardo de mata ancha que pincha mucho" (rod.). Gardincha: Dipsacus fullonum (baro., S.H.). Gardincho tozinero: "Planda como ro Cynara"33 (labt.). Gargalla: "Clase de hierba sin identificar" (xi.). Gargallo: ยกnula montana (p.m.p.). Garimbastera: Mespilus germanica (borr., br., ps., art., ibr.). Garimbastero: Mespilus germanica (P.A., bs., fraj., li., ye., ja., sab., pn.); Eryobotria japonica (pn.). Garrabera: Rosa sp. (cam., see., sfb., P. Mst.). Garrabonera: Rosa sp. (R., fo.). Garrofera: Ceratonia siliqua (Fs., H., sa., S.H., sie., bar., pn.); Gleditsia triacanthos (sie.). 31 Planta silvestre parecida a la achicoria. 32 Planta. 33 Planta parecida al Cynara. 148


Garrofero: Ceratonia siliqua (ang.). Garrota: Daucus carota (bi.). Garruchera: Arctium minus (ech., p.m.p.). Gasón: Reberdín, ierba chicota y preta que bi ha sobre ro solero34 (D.A.A.). Gataria: Nepeta catada (P.A.). Gatell: Salix caprea (ja.). Gatera: Nepeta catarla (bar., Asso). Gatets: Senecio vulgaris (see.). Gatillos: Ononis spinosa (p.m.p.). Gatolinera: "Cierto árbol o arbusto" (bi., sfb.). Gaucha: "Margarita grande, amarilla" (alq., rad.). Gayubera: Ziziphus jujuba (Mon.). Glan: Quercus x subpyrenaica (fruto); Quercus petraea (fruto) (agü., an., rod., borr.). Glanero: Quercus x subpyrenaica; Quercus petraea (P.A.). Goliñón: Rosa sp. (fruto) (borr.). Gorrillón: Crataegus monogyna (sal., sig.); Rosa sp. (fruto) (borr.). Gorritiella: Convolvulus arvensis (F.N.L.). Gorrotillas: Convolvulus arvensis (Loscos). Grabolé: Ilex aquifolium (incaf.). Gramen: Cynodon dactylon (L., sa., H., bol., fo., ang.). Graneta: "Género Lemna" (ang.). Grazeteras: Berberis vulgaris (p.m.p.).

34

Césped, hierba pequeña y apretada que brota en el suelo.

149


Graziola: Gratiola officinalis (Loscos). Grébol: Ilex aquifolium (R., sfb.). Grebolé: Ilex aquifolium (incaf.). Grijolera: Amelanchier ovalis (balp.). Grillón: Allium cepa (an.). Grillonera: Amelanchier ovalis (ja.). Griñales: Amelanchier ovalis (ara.). Griñolera: Amelanchier ovalis (agü., bie.); Cotoneaster nebrodensis (Loscos). Griñonera: Amelanchier ovalis (balp.). Grisirola: Arctostaphylos uva-ursi ("turbón", cam., incaf., P. Mst.). Grisirolera: Arctostaphylos uva-ursi ("turbón", incaf.). Grojo: Juniperus communis (incaf.). Grumaca: Ononis procurrens (ech., sir.). Grumada: "Clase de cardo" (sal.). Grumaga: "Clase de cardo" (ej.). Grumuaca: Ononis procurrens; Ononis repens; Ononis spinosa (Andz., F.N.L.). Gruñolera: Amelanchier ovalis (ech., Gruñuelo: Celtis australis? (Andz., ech.). Guachamironero: Crataegus monogyna (F.N.L.). Gualda: Reseda luteola (Loscos). Guardalobo: Verbascum thapsus (cam., P. Mst.); Osyris alba (Loscos). Güerdio: Hordeum sp. (aí., ech., espo.). Guerguidilla: "Veza casubania" (see.). Guicha: Lathyrus sp. (alq., en., ech., rad.). 150


Guichón: "Guisante, bisalto, armuelle" (emb.). Guija: Lathyrus sp. (Loscos, pn.). Guijera: Lathyrus sp. (H.). Guijeta: "Planta leguminosa parecida a la veza, que se cría en los sembrados, especialmente de trigo" (P.A.). Guindera: Prunus cerasus (H., S.H., bie., berd., sa.). Guijones: "Plantas parecidas a los guisantes pero más bastas" (pn.). Guindillera: "Planta de la guindilla" (vid. "coraler", Andz.). Guiñolera: Amelanchier ovalis (p.m.p.). Guirguichita: "Planta como la aveza, con vaina pequeña y granos pequeños. Buena para el forraje" (an.). Guirguillita: "Mala hierba, da una flor morada" (xi.). Guisón: Pisum sativum (M.R.). Guixa rastrera: Lotus corniculatus (p.m.p.). Guixes: Lathyrus sp. (ben.). Guixeta: "Hierba parecida a la veza" (mug., bie.); "Parecida a la veza pero silvestre. Nace en el monte. Su flor es parecida a la de la aliaga, como vainas pequeñas" (bie.); Hyoscyamus niger (borr., F.N.L.). Guixons: Vicia ervilia (guas.). Gulosa: Anchusa arvensis (L.). Gurrillón: Crataegus monogyna (sal.). Gurrullonera: "Prunus spinosa" (ej.). Gurumaca: Ononis sp. (vid. grumuaca, F.N.L., ech.). Icharruego: Helleborus foetidus (puy., J.M.P.). Ichirruego: Helleborus foetidus (puy., J.M.P.). Ichordiga: Urtica sp. (cha.).

151


Ierba agostera: Sanicula europaea (p.m.p.). Ierba amarga: Polygala sp. (bns., p.m.p.). Ierba banzera: Aristolochia pistolochia (FI., p.m.p.). Ierba besquera: "Crexe amán de ro río, s'emplega ta fer o besque. Chicota, zenizosa, flor chicota y amarilla, se saca ro besque de ra radiz"35 (bar., sa.). Ierba binagrosa: Berberis vulgaris (p.m.p.). Ierba cabezona: Achillea ageratum (szx.); Pulicaria dysenterica (p.m.p.). Ierba cabezuda: Achillea millefolium (p.m.p.). Ierba capuchina: Clinopodiwn vulgare (ech.). Ierba carruchera: Xanthium spinosum (p.m.p.). Ierba cloquera: Helianthemum montanum (canf.). Ierba conejera: Senecio vulgaris (szx.). Ierba cornuda: Coronilla scorpioides (p.m.p.); Heliotropium europaeum (13.m.P.). Ierba cresta: Euphrasia hirtella (p.m.p.). Ierba de brozas: Carlina acanthifolia ssp. cynara (p.m.p.). Ierba de l'amor: Coronilla scorpioides (agü., p.m.p.). Ierba de locos: Hyoscyamus niger (p.m.p.). Ierba de mil flores: Centranthus ruber (p.m.p.). Ierba de San Antonio: Epilobium hirsutum (p.m.p.). Ierba de siete sangrías: "Parecido al tremonzillo, con flor más azulada" (F.). Ierba del diablo: Ecballium elateriwn (p.m.p.). Ierba del mal de tripas: Asperula cynanchica (p.m.p.). Crece cerca de los ríos, se emplea para hacer la liga. Pequeña, cenizosa, de flor menuda y amarilla; se saca la liga de la raíz.

35

152


Ierba del manantial: Pulicaria dysenterica (p.m.p.). Ierba del riñón: Amelanchier ovalis (p.m.p.). Ierba de la falz: Achillea millefolium (p.m.p.). Ierba de la garganta: Sanguisorba minor (p.m.p.). Ierba de la iel: Centaurium erythraea (p.m.p.). Ierba de la idropesia: Ranunculus sp. (p.m.p.). Ierba de la matriquera: Genista hispanica (p.m.p.). Ierba de la purga: Euphorbia lathyris (p.m.p.). Ierba de la sangre: Hypericum perforatum (p.m.p.); Lysimachia vulgaris (P.m.p.). Ierba de los aguachales: Alisma plantago-aquatica (p.m.p.). Ierba de las güebras: Anagallis arvensis (p.m.p.). Ierba de las piedras: Globularia repens (p.m.p.); Silene saxifraga (p.m.p.). Ierba de las ruinas: Parietaria diffusa (agü., p.m.p.). Ierba de las tres ojas: Laserpitium siler (p.m.p.). Ierba de las tripas: Lythium salicaria (p.m.p.). Ierba de las zequias: Lysimachia vulgaris (p.m.p.). Ierba de las zinco benas: Plantago lanceolata (p.m.p.). Ierba de los callejones: Stellaria media (p.m.p.). Ierba de los caminos: Melitotus officinalis (p.m.p.). Ierba de los ribazos: Verbena officinalis (szx.). Ierba de los rincones: Stellaria media (p.m.p.). Ierba de todo el año: Sempervivum sp. (p.m.p.). Ierba dibisiera: Anagallis arvensis (p.m.p.). Ierba estrellada: Alchemilla vulgaris (p.m.p.); Galium odoratum (p.m.p.).

153


Ierba falaguera: Hyoscyamus niger (ant. doc.). Ierba femera: Portulaca oleracea (p.m.p.). Ierba fina: Silene saxifraga (p.m.p.). Ierba frĂ­a: Sanicula europaea (p.m.p.). Ierba gatera: Nepeta catarla (Loscos, p.m.p.); Polygala sp. (p.m.p.); Teucrium pyrenaicum (ech.). Ierba gorodada: Hypericum pvforatum (p.m.p.). Ierba granada: Lithospermum officinale (p.m.p.). Ierba jabonera: Verbascum thapsus (p.m.p.). Ierba jigante: Verbascum thapsus (p.m.p.). Ierba lachazera: Lythrum salicaria (p.m.p.). Ierba lagrimera: Polygonatum odoratum (p.m.p.). Ierba loca: Hyoscyamus niger (p.m.p.); "Hierba impĂ­a" (P.A.). Ierba meona: Daucus carota (p.m.p.). Ierba melera: "Hierba de monte. Echa una flor blanca y espesa, la buscan mucho las abejas" (pue.). Ierba mosquera: Daucus carota (ja., p.m.p.). Ierba negra: Globularia sp. (p.m.p.); Globularia repens (p.m.p.); Solanum nigrum (p.m.p.); Psoralea bituminosa (p.m.p.). Ierba negrera: Agrostemma githago (p.m.p.). Ierba lobera: Salvia aethiopis (p.m.p.). Ierba lombriguera: Chrysanthemum vulgare (p.m.p.). Ierba nudosa: Polygonum aviculare (p.m.p.). Ierba pajariquera: Plantago sp. (sie.). Ierba pajera: Anagallis arvensis (p.m.p.).

154


Ierba pedreguera: Ononis aragonensis (p.m.p.); Plantago sempervirens (p.m.p.). Ierba pegajosa: Saxifraga corbariensis (p.m.p.). Ierba piojera: Delphinium staphisagria (P.A.). Ierba piojosa: Delphinium staphisagria (P.A.). Ierba rasa: Antennaria dioica (p.m.p.). Ierba raspera: Tordylium maximum (p.m.p.). Ierba sana: "Variedad del sándalo" (Mon.). Ierba sanguinera: Paronychia (p.m.p.). Ierba sanjuanera: Hypericum pelforatum (p.m.p.). Ierba sillera: Fumana ericoides (p.m.p.). Ierba terrera: Polygonum aviculare (p.m.p.). Ierba tiñosa: Pulmonaria affinis (p.m.p.). Ierba topera: Euphorbia characias (p.m.p.). Ierba trepadora: Cymbalaria muralis (p.m.p.). Ierba triguera: Avena bulbosa (Loscos). Ierba tripera: Asperula cynanchica (p.m.p.); Micromeria fruticosa (p.m.p.). Ierba sanjuanera: Artemisia vulgaris (p.m.p.). Ierba zapatera: Mentha rotundifolia (bor.). Ierba zerruda: Ramonda myconii (p.m.p.); Echium vulgare (p.m.p.); Pulmonaria affinis (p.m.p.). Ierbabuena: Mentha sp. (p.m.p.). lerbana: Sinapis alba (al., sa.). Iezpolero: Mespilus germanica (pn.); Eryobotria japonica (pn.). Illón: Acer pseudoplatanus; Acer platanoides; Acer campestre (ja.); Acer opalus (L.V.).

155


Ipericón: Hypericum peiforatum (Loscos). Irbianas: "Planta parásita de los trigales con hoja ancha y flor amarilla" (bou.). Irio: Sisymbrium irio (Asso). Isenso: Artemisia absinthium (es., ren.). Ixalenca: Salix sp. (R.). Ixardabols: "Cierta clase de hierba con una caña muy alta" (xi.). Ixagüerro: Helleborus foetidus (p.m.p.). Ixarruego: Helleborus foetidus (lab.). Ixenzo: Artemisia absinthium (cam.). Ixordabol: "Planta umbelífera que se encuentra en los prados, de grandes hojas que se cogen cuando son tiernas para los cerdos. Es como una chirivía salvaje" (ben.). Ixordica: Urtica sp. (bi.). Ixordiga: Urtica sp. (ben., xi., see., fo.). Izcarrón: Acer opalus; Acer monspessolanum (ara., cllo.). Jabonera: Saponaria officinalis (p.m.p.). Jadrea: Satureja sp. (Foz y P.). Jazmia: Sanguisorba minor (bie., ej., balp., lu.). Jento: Artemisia absinthium (p.m.p.). Jenzo: Artemisia absinthium (ad., alq., sa.). Jerimomo: Syringa vulgaris (R.). Jichón: "Guisante, bisalto, armuelle" (bue.). Jigallo: Salsola vermiculata (P.A.). Jinebro real: Juniperus communis (Incaf.). Jinestra: Retama sphaerocarpa (balp., ej., bie., un., sad., stlz.).

156


Jinestrera: Retama sphaerocarpa (albo., cas., alc., L.). Jinjolera: Ziziphus jujuba (fo.). Jinjolero: Ziziphus jujuba (sa., bin., P.A.). Jirgüellero: Prunus domestica (agü., ay., mug., steg.). Jodía: Phaseolus vulgaris (bi., gr., pan., tor., yp.). Jordiga: Urtica sp. (P.A.). Judiera: Phaseolus vulgaris (ej., ho., H.). Jungo: Juncus; Scirpus holoschoenus (ja.). Junquera: Scirpus holoschoenus (Loscos). Justiamo: Hyoscyamus niger (p.m.p.). Labamans: "Bella planda"36 (xi.). Laitonero: Celtis australis (guas.). Lagrimera: Galium verum (p.m.p.). Lajina: "Planta silvestre de un metro de altura, flores amarillas de buen tamaño y simientes semejantes a las de la nerza; también la llaman lapina, en Salvatierra" (sig., Andz., sos.). Lambrusquera: Vitis vinifera (Otín). Lamparones: Succisa pratensis (ur.). Lanterno: Rhamnus alaternus (D.A.A.). Lantierno: Rhamnus alaternus (P.A.). Laparata: Arctium minus (p.m.p.). Lapaza: Rumex acetosa (F.N.L.); Rumex crispus (p.m.p.). Lapazuala: Rumex acetosa (J.M.P.); Rumex pulcher (p.m.p.). Lapina: Vid. lajina (sal.).

36 Una planta.

157


Lastón: Brachypodium pinnatum (ej., 5, S.H., xi., mud., guas., ad., sie., sa., pn., on.); Agropyron sp. (ang.). Latazín: Sonchus oleraceus (sa., pn., rod.). Latonero: Celtis australis (D.A.A.). Laurel rosa: Nerium oleander (Foz y P.). Laurel zerezo: Nerium oleander (Foz y P.). Laurelero: Laurus nobilis (pn., sa.). Lechazín: Sonchus oleraceus (p.m.p.). Lechazino: Sonchus oleraceus (ej., mag., M., sal., sig., berd., bie.). Leche de bruja: Euphorbia sp. (p.m.p.). Leche de primabera: Ornithogalum umbellatum (p.m.p.). Lechefría: Euphorbia sp. (lo., mug., steg.). Lechera: Euphorbia sp. (pn.). Lecheruela: Euphorbia sp. (ej.). Lechigüela: Euphorbia sp. (p.m.p.). Lechiruelas: Euphorbia sp. (p.m.p.). Ledón: Celtis australis (D.A.A.). Legustre: Ligustrum vulgare (p.m.p.). Lengua de buei: Rumex crispus (p.m.p.). Lengua de güei: "Hierba de hojas anchas" (stlz.). Lengua de pajarico: "Planta rastrera que crece junto a la corrotilla" (sa.); Taraxacum officinale (p.m.p.). Lengua de perro: Cynoglossum officinale (Asso, p.m.p.). Lengua de serpiente: "Ophioglossum vulgatum" (Asso, Bor.). Lenguaperro: Rumex obtusifolius (p.m.p.). Lentella: Lens culinaris (ara., ech., tor., sobr.). 158


Lentilla: Lens culinaris (bi., xi., sfb.). Lentisco: Pistacia lentiscus (Loscos). Letachín: Sonchus oleraceus (al., ay., lo.). Letazín: Sonchus oleraceus (H., on., borr.); Taraxacum officinale (on.); "Bella planda"37 (sie.). Letazino: Sonchus oleraceus (berd.). Leteruala: Euphorbia sp. (fan.). Letrera: Euphorbia sp. (Coll, L., sa., fo.); Euphorbia characias (p.m.p.). Letreriza: Euphorbia sp. (J.M.P.). Lezina: Quercus rotundifolia (fruto) (agü., berd., bie., an.). Lezinera: Quercus rotundifolia (5, H., berd.). Libiana: Sinapis alba (al.); "Hoja rastrera parecida a la lechuga. Sus tallos crecen hacia arriba y sus flores son blancas o amarillas" (bie.). Lidio: Iris sp. (p.m.p.); Lilium martagon (p.m.p.). Lidio amarillo: Iris pseudoacorus (p.m.p.). Lidio azul: Iris germanica (p.m.p.); Iris latifolia (p.m.p.). Lidio de puerto: Convallaria majalis (p.m.p.). Liedra: Hedera helix (xi.). Liedrera: Hedera helix (M.R.). Liloilera: Syringa vulgaris (F.N.L.). Lilois: Crataegus monogyna (fruto) (frax.). Limonera: Citrus limon (S .H.). Lino purgante: Linum usitatissimum (p.m.p.). Lirio blanco: Lilium candidum (p.m.p.).

37 Una planta.

159


Lirio de los valles: Convallaria majalis (p.m.p.). Liroler: Celtis australis (bi., pl.). Lirón: "Fruto silvestre parecido a la frambuesa" (xi.). Lisca: Phragmites communis (bie., ej., un.). Literesa: Ye fázil que siga Euphorbia sp., anque tamién poderba ser una Sonchus oleraceus38 (agü.). Litonero: Celtis australis (alq., H., sa., poz., rad., casz., bar., S.H., ay., bol., ang., pn., mud., rod., bie., borr.). Lodón: Celtis australis (Andz.). Lombardo: Populus nigra (bi., xi., H.). Loraca: Portulaca oleracea (mug.). Lorba: Trigonella foenum-graecum (balp., bie., ej., sos., F.N.L.). Luello: "Ballico, especie de cizaña; la cizaña es la ballueca" (al., ara.); Lolium sp. (ang., labt.). Lulos: Policos melanophtalmus (F.N.L.). Lunaria: Lunaria sp. (Asso). Lladoné: Celtis australis (za.). Llaga: Genista scorpius (an.). Llagas de Cristo: Tropaeolum majus (p.m.p.). Llantai: Plantago sp. (L.). Llantaina: Plantago lanceolata (p.m.p.). Llantio: Ailanthus altissima (tam.). Llastón: Brachypodium sp. (L., R., pue.). Llatarins: Sonchus oleraceus (R.). 38 Probablemente, se trata de Euphorbia sp., aunque también podría ser una Sonchus oleraceus.

160


Llatasín: Sonchus oleraceus (ben.). Llatazín: Sonchus oleraceus (fo.). Llatazión: "Bella planda"39 (P.A.). Lledrera: Hedera helix (p.m.p.). Lleiterola: Euphorbia sp. (cast.). Lletasins: Sonchus oleraceus (R.). Lletera: Sonchus oleraceus (es., ben.). Lletezín: Sonchus oleraceus (pue.). Llezina: Quercus rotundifolia (fruto) (R., torr.). Llimonero: Citrus limon (R.). Llirio: Iris sp. (R.). Llironé: Celtis australis (beb.). Llironero: Celtis australis (pue., fo.). Llollo: Lolium temulentum (ben.). Llull: Lolium temulentum (est.). Llullos cagadors: Euphorbia characias (fruto) (p.m.p.). Macuca: Carthamus tinctorius (Mon., Andz.). Macusa: "Synandriris sisyrinchinus" (M., Andz.). Madreselba: Lonicera etrusca (Loscos); Lonicera implexa (Loscos). Magardera: Rubus sp. (an.). Magoría Fragaria yesca (an.). Maizera: Zea mays (P.A.). Majola: Chamomilla recutita (fr.). Malacatonera: Prunus persica (guas.). 39 Una planta.

161


Malacatonero: Prunus persica (S.H., rad., on.). Malba: Alcea rosea (pn.); Malva sp. (pn., see.). Malbarroja: "Crece en sitios frescos. Hojas parecidas a la lechuga pero más pequeñas" (bie.). Malbobisco: Althaea officinalis (p.m.p.). Malobispo: Althaea officinalis (p.m.p.). Malparagón: "Crece en terreno fértil. Es parecido a la borraja; hojas grandes, anchas y bastas" (bie.). Malrubio: Marrubium sp. (balp., bie., ej., sos.). Mandil: Trifolium alpinum (bi., F.N.L.). Manetas de Dios: Fumaria sp. (p.m.p.); Lonicera sp. (borr.). Manetas de gato: Ranunculus sp. (p.m.p.). Mangranera: Punica granatum (L., puf.). Manotera: Lonicera sp. (borr.). Manrubio: Marrubium sp. (p.m.p.). Manruego: Marrubium sp. (F.N.L., cam., P. Mst.); Nepeta catarla (P.m.P.). Mansanera: Malus domestica (sfb.). Manzanera: Malus domestica (S.H., sa., bol., lo., TE., pn., rad., guas., fo., berd., bie., sobr., pla.). Manzanera borde: Malus sylvestris (TE., fraj., li., bs., lab., S.H.). Manzaneta de pastor: Crataegus monogyna (L.V.). Manzanetas: Euphorbia lathyris (p.m.p.); Arctostaphylos uva-ursi (fruto) (su.). Manzanetas de Manuel: Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.). Manzanetas de San Juan: Crataegus monogyna (fruto) (sie.). Manzanica de pastor: Crataegus monogyna (sos.). 162


Manzanilla: Achillea millefolium (p.m.p.); Santolina chamaecyparissus (1111.1.P.). Manzanilla borde: Anthemis arvensis (p.m.p.). Manzanilla de flor: Artemisia herba-alta (p.m.p.). Manzanilla de puerto: Bupleurum falcatum (p.m.p.). Manzanilla fuerte: Bupleurum falcatum (p.m.p.). Manzanilla salbaje: Santolina chamaecyparissus (p.m.p.). Manzanita de dama: Crataegus azarolus (fruto) (D.A.A.). ManzaĂąonera: Malus domestica (p.m.p.). Maracatonero: Prunus persica (ech.). Maragatonero: Prunus persica (ech.). Marballa: "Hierba de la clase de las compuestas" (L.). Margall: Lolium perenne (R., F.N.L.). Margallo: Lolium perenne (fo., cam., Andz., F.N.L., Loscos, P. Mst.). MargĂźello: Lolium perenne (stlz.). Marimomos: Syringa vulgaris (p.m.p.). Maro: Teucrium marum (Loscos). Marruebo: Marrubium sp. (p.m.p.). Marrueco: Marrubium sp. (L., Coll). Marruego: Marrubium sp. (xi., berd., stlz.). MartagĂłn: Lilium martagon (p.m.p.). Martoll: Fragaria yesca (bon., es.). Martuall: Fragaria yesca (bis., ren., sec.). Martuel: Fragaria yesca (xi.). Martuello: Fragaria yesca (ben.).

163


Mastranzo nebado: Mentha rotundifolia (P.A.). Matuerzo: Lepidium sativum (Lóscos). Masura: Rubus sp. (ech.). Mata: Pistacia lentiscus (p.m.p.). Matacaballo: Tussilago fatfara (p.m.p.). Matacabras: Daphne mezereum (ur., p.m.p.). Mata dentisca: Pistacia lentiscus (p.m.p.). Matafalúa: Pimpinella anisum (D.A.A.). Matafuego: Saponaria officinalis (M.); Arum italicum (p.m.p.); Sedum telephium ssp. maximum (p.m.p.). Matagallegos: Centaurea paniculata (Asso). Matalobos: Aconitum napellus (Loscos). Matapezes: Verbascum thapsus (p.m.p.). Matapollos: Iris sp. (sa., rad.); Iris foetidissima (sa.). Matapullo: Helleborus foetidus (cam., best., P. Mst., J.M.P.). Matarrabiosa: Plumbago europaea (see., R., Asso, Andz.). Matarrata: Hyoscyamus niger (p.m.p.). Matarruego: Helleborus foetidus (p.m.p.). Matracas: Dipsacus sylvestris (cam., P. Mst.); Dipsacus fullonum (cam., P. Mst.). Matricaria: Matricaria sp. (Loscos). Matruel: Fragaria yesca (bi.). Mazanera: Malus domestica (sir.). Meaperros: Chenopodium vulvaria (Andz.); Scrophularia canina (p.m.p.). Melcón: "Cierta hierba de pasto" (M.). Meligón: Medicago lupulina (pue., cam., P. Mst.). 164


Meligueli: Trifolium pratense (cam., P. Mst.). Meliguera: Clematis vitalba (est.). Melosilla: "Planta forrajera de las papilionรกceas" (M.). Membrera: Viburnum opalus (stae.). Membrillera: Cydonia oblonga (fo., bie.). Membrillero: Cydonia oblonga (guas., bs.). Menglanera: Punica granatum (bi.). Mengranera: Punica granatum (H., sal, ej., on., berd.). Menta: Mentha sp. (see.); Balsamita major (p.m.p.); Micromeria fruticosa (p.m.p.). Mentastro: Mentha rotundifolia (Loscos). Mentironera: Viburnum lantana (Loscos). Meรณn: Meum athamanticum (p.m.p.). Mercurial: Mercurialis annua (Loscos, p.m.p.). Meriguell: Trifolium pratense (p.m.p.). Mermanilla: "Planta silvestre de flores amarillas" (pan.). Mermasangre: Aconitum sp. (L.); Achillea millefolium (p.m.p.); Agrimonia eupatoria (p.m.p.); Armeria sp. (p.m.p.); Dorycrium hirsutum (p.m.p.); Lithodora fruticosum (p.m.p.); Paronychia sp. (p.m.p.); Potentilla reptans (p.m.p.); Saxifraga corbariensis (p.m.p.); Scorzonera sp. (p.m.p.); Smilax aspera (p.m.p.). Mestura: Secale cereale (F.N.L.). Metapepines: Plantago lanceolata (p.m.p.). Miezpolera: Mespilus germanica (borr.). Miezpolero: Mespilus germanica (berd.). Mil en grana: Punica granatum (fruto) (Andz.). Mil en rama: Achillea millefolium (Loscos). 165


Mil flores: Achillea millefolium (p.m.p.). Mil oja: Achillea millefolium (p.m.p.). Milorio: Achillea millefolium (J.M.P.). Millaca: Sorghum halepense (Loscos). Millo: Panicum miliaceu: (bi., xi.). Milloca: Zea mays (an., agü., ech., em., pan., berd., borr.). Milloquera: Zea mays (fa., borr., berd.). Milloquera de puerto: Veratrum album (p.m.p.). Minglanera: Punica granatum (Andz., sa., S.H., bar., guas., rad., poz., gra., pn., nab., mud., stlz., pla.). Minguianera: Punica granatum (fo.). Mirasol: Helianthus annus (J.M.P., borr.). Mirguala: "Género Setaria" (ang.). Mispolero: Mespilus germanica (p.m.p.). Mistura: Secale cereale (F.N.L.). Mizpola: Mespilus germanica (fruto) (stlz.). Mochera: Sorbus aria (S.H., P.A., Loscos, frax., oto., rod., pn.). Modrollera: Arbutus unedo (bie., mug., steg., labt., sa.). Modrollo: Arbutus unedo (bie., ej., mug., sal., steg.). Modrollo rastrero: Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.). Modrollonera: Enonymus europaeus (p.m.p.). Modroño: Arbutus unedo (fruto) (agü.); Arbutus unedo (Andz., pla.). Moisera: Sorbus aria (bon., casn., es.). Moixera: Sorbus aria (pl., sllo.). Moixero: Sorbus aria (ben.).

166


Molomaga: Ononis procurrens ; Ononis spinosa; Ononis repens (F.N.L., berg., ara., nob., mue.). Molsa: Viscum album (bi., laf.). Monegro: Ulmus sp. (L.). Moratera: Morus sp. (F.N.L.). Morella: "Hierba silvestre que crece en los terrenos salitrosos" (L.). Morera: Morus sp. (S.H., arb., sie., sa., bar., ja., fo.). Morera blanca: Morus alba (p.m.p.). Mormaga: Ononis spinosa (p.m.p.). Morquera: Thynus sp. (P.A.). Morro de bou: Plantago major (cam., P. Mst.). Morro llitón: Plantago media (see.). Morros de ternero: Antirrhinum majus (p.m.p.). Morruego: Marrubium sp. (p.m.p.). Morterol: Fragaria yesca (fod., ge., mom., tierr.). Mortol: Fragaria yesca (sfb.). Moscallonera: Taraxacum officinale (ech.). Mostallonero: Sorbus aria (Andz.). Mostaza: Brassica nigra (p.m.p.). Motirón: "Arbolito con una fruta pequeña, colorada y silvestre". Crataegus monogyna? (ech.). Moxera: Sorbus aria (alq.). Muara: Rubus sp. (pan.). Muera: Rubus sp. (bi.). Muergo: "Planta parásita del trigo, mala hierba" (alq., L., rad.). Mullarerer: Prunus persica (fr.). 167


Mullarero: Prunus persica (fr.). Murtilo: Vaccinium myrtillus (ech.). Muserola: Arctostaphylos uva-ursi (p.m.p.). Muxurzera: "Árbol parecido al castaño" (xi.). Napech: Aconitum napellus (ben., F.N.L., p.m.p.); Aconitum sp. (ben.). Napés: Aconitum napellus (p.m.p.). Napo: Brassica napus (bi., S.H., sa., guas., sfb.). Narancha: Citrus sinensis (an.). Narrón: "Hierba basta parecida al esparto" (sobr.). Narziso: Narcissus pseudonarcissus (p.m.p.). Nebadeta: Paronychia sp. (p.m.p.). Negrillo: "Planta parásita de los cereales" (ech.); Populus nigra (L.). Negrillón: Atrostemma githago (Loscos, P. Mst., L., ben., ep., mont., cam.); Hyoscyamus niger (F.N.L., borr.). Negrillona: Agrostemma githago (ben., L., ep., mont.). Niespolera: Eryobotria japonica (H.). Nispolera: Eryobotria japonica (ara., arag.). Nisporera: Eryobotria japonica (arag.). Nitro: Pimpinella magna (P. Mst., cam.). Nogaxo: Juglans regia (fruto) (V.V.). Noguera: Juglans regia (bi., ech., ej., emb., lan., ang., pan., H., sa., bol., nab., oto., sobr.). Noguero: Juglans regia (bis., L., ren., fo.). Noguera: Juglans regia (bi.). Nuaz: Juglans regia (fruto) (tor.). Nubera: Juglans regia (pn.). 168


Nuesa: Juglans regia (fruto) (R.). NuguĂŠ: Juglans regia (bon., casn., es.). Nuguera: Juglans regia (cra., xi., rad., puf., mud.). Nuguero: Juglans regia (ben., tierr., F., pue., cam., see., P. Mst.). Nuquera: Juglans regia (pan., tor.). Nuzera: Juglans regia (pn.). Oja de lobo: Verbascum boerhavii (xi.). Oja d'onso: Verbascum boerhavii (xi.). Oja de tres picos: Hepatica nobilis (p.m.p.). Ojas de fuego: Arum maculatum (Loscos); Arum italicum (p.m.p.); Sedum telephium ssp. maximum (p.m.p.). Ojo de poll: Iris sp. (fo.). Ojos de zorro: Paris quadrifolia (p.m.p.). Olba: Trigonella foenum-graecum (F.N.L., labt.). Oliarca: Helleborus foetidus (J.M.P., P. Mst., cam.). Olibarda: "Hierba de pasto, Erigerom voscosum" (Asso, Andz.). OlibĂŠ: Olea europaea (bon., casn.). Olibera: Olea europaea (Andz., sa., S.H., bar., guas., rad., bol., pn., ja., puf., see., fo.). Olibera borde: Olea europaea ssp. sylvestris (Andz.). Olibetas de puerto: Vaccinium myrtillus (arag.). Olibillo: Phillyrea angustifolia (P.A.). Olsina: Quercus rotundifolia (beb., per., tam.). Ombrezillos: Humulus lupulus (Asso). Ontina: Artemisia herba-alta (Fs., sie., guas.). Ontina de cabezeta: Santolina chamaecyparissus (p.m.p.). 169


Ontineta: Veronica serpyllifolia (sa., P.R.). Oraga: Agrimonia eupatoria (p.m.p.); Potentilla reptans (p.m.p.). Ordi: Hordeum sp. (beb., pue., R.). Ordiga: Urtica sp. (ech.). Ordio: Hordeum sp. (D.A.A., S.H., sa., guas., rad., pn., bi., lab., serv., ej., mud., ang., fo., sfb.). Ordio montañés: Avena fatua (J.H.). Orébel: "Cierto arbusto" (bi.). Oregano: Origanum vulgare (see., ja.). Oregano de agua: Eupatorium cannabinum (p.m.p.). Oreja de gato: Prunella vulgaris (p.m.p.); "Hierba de hoja ancha" (abi.). Oreja de rata: Polygala sp. (p.m.p.). Orejas de burro: Synphytum tuberosum (p.m.p.). Orejas de liebre: Phlomis lychnitis (emb., p.m.p.); Centranthus ruber (Andz.). Orejas de monje: Umbilicus erectus (Andz.). Orejagato: Ononis sp. (labt.). Orejetas de gato: Ononis sp. (labt.). Orejeta d'oso: Ramonda myconi (p.m.p.). Orella d'onso: Ramonda myconi (p.m.p.). Organo: Origanum vulgare (p.m.p.). Orm: Ulmus sp. (bon.). Ormo: Ulmus sp. (Andz., pn., ech.,7od., borr., stlz., pla.). Oropesa: Salvia aethiopis (Loscos). Pabiera: Prunus persica (bar.) (Andz.). Pachoca: Ceratonia siliqua (fruto) (pla.). 170


Padastro: Mentha rotundifolia (balp., bie., ej., Asso, Loscos). Pajarilla: Aquilegia vulgaris (Asso). Paletaria: Parietaria diffusa (p.m.p.). Palma: Typha sp. (per.). Palmacresta: Orchis maculata (p.m.p.). Palmeretas: Euphorbia characias (p.m.p.). Palmuzio: "Cierta hierba de la comarca" (M.); "Margarita" Bellis? (al., marr., ort., zu.). Vid. alparnuzio. Palo de oro: Solidago virgaurea (p.m.p.). Palo dulze: Glycyrrhiza glabra (p.m.p.). Palo mestro: Rhamnus alaternus (Asso). Palometas: Aquilegia vulgaris (p.m.p.); Filipendula vulgaris (p.m.p.). Palomilla: Fumaria officinalis (Asso). Palosantero: Diospyros kaki (fo.). Palosanto: Diospyros kaki (gr., labt., H.). Pan de brozas: Helleborus foetidus (sir.). Pan de culebra: Helleborus foetidus (sj., serv., J.M.P.). Pan de pajaricos: Sedum acre (berd., p.m.p.). Panetes: Malva officinalis (pan.); Malva sp. (fruto) (berd., sie., S.H.). Panicrosto: "Tipo de hierba muy abundante, la comen los conejos. De la familia de las compuestas" (tam.). Panicuestro: "Hierba de la familia de las compuestas" (L.). PĂĄniol: Lavandula sp. (p.m.p.); Micromeria fruticosa (p.m.p.). Paniquesillo: Capsella bursa-pastoris (p.m.p.). PanĂ­s: Zea mays (fr., R.). Paniscostro: "Hierba de la comarca" (M.). 171


Paniso: Zea mays (ben., R., sfb.). Panizera: Zea mays (on.). Panizo: Zea mays (Andz., S.H., sa., rad., mud., lab., guas., ang., fo.). ParetaĂąa: Hedera helix (beb.). Parietaria: Parietaria diffusa (Loscos). Pamasia: Parnasia palustris (p.m.p.). Parra: Humulus lupulus (p.m.p.). Parrera: Vitis vinifera (a que puya por as paretes40) (bie., borr., berd.). Parruzera: Vitis vinifera (a bordĂŠ") (L.). Pastoras: Muscari sp. (sa.). Pata de caball: Tussdago farfara (R.). Pata de caballo: Tussdago farfara (Loscos). Pata de gallo: Potentilla reptans (p.m.p.). Pata de mula: Tussilago farfara (p.m.p.). Pata de mulo: Tussilago farfara (Loscos). Pata de onso: Alchemilla vulgaris (p.m.p.). Pataculos: Rosa sp. (bol.). Pataquera: Helianthus tuberosum (ur., p.m.p.). Patata: Helianthus tuberosum (Loscos). Patata turma: Helianthus tuberosum (pan.). Patatera: Solanum tuberosum (Andz.). Patetas de gato: Ranunculus sp. (p.m.p.). Paza: Arctium sp. (an.). 40 La que trepa por las paredes. 41 La silvestre. 172


Pech: Atropa belladonna (pan.). Pegadillo: Arctium minus (p.m.p.). Pegalosilla: Setaria verticillata (L.). Pegallosa: "Hierba que se engancha en los pantalones" (on.). Pegarrosilla: "Mala hierba en forma de espiga que se pega a los tejidos" (stlz.). Peine de bruja: Dipsacus fullonum (labt.). Peinera: Scandix pectem-veneris (bato., sab.). Peines: Carlina acanthifolia ssp. cynara (p.m.p.). Peines de broxa: Dipsacus fullonum (p.m.p.). Peinetera: Scandix pectem-veneris (or.). Pelaburros: "Ă rbol parecido al lentisco, de cuyas ramas se hacĂ­an varas para azotar o arrear los animales, abundante en Bardenas" (bie., ej.). Pelegrina: Antennaria dioica (p.m.p.). Pelosilla: Hieracium pilosella (Loscos). Pella: Brassica oleracea (bar.) (Andz., S.H., sa., su., sfb., nab., bar., on., fo.). Pempinela: Sanguisorba minor (p.m.p.). Pempirigallo: Onobrychis viciifolia (tor., espu.). Pemprigallo: Onobrychis viciifolia (lab., guas., mud.). Pensamientos: Viola tricolor (p.m.p.). Pentineta: Onobrychis viciifolia (ben., bi., xi., see., sfb.). Peperigallo: Onobrychis viciifolia (rad., labt.). Pepidera: Crataegus monogyna (ben.). Pepinera: Cucumis sativus (Andz.). Pepinetes de o diablo: Ecballium elaterium (ad.).

173


Pepinillos amargos: Ecballium elaterium (Loscos). Pepitos: Convallaria majalis (see.). Perdigons: Taraxacum officinale (p.m.p.). Perejil de burro: Geranium robertianum (p.m.p.); Conium maculatum (p.m.p.); "Bella planda"42 (P.A.); "Planta como el perejil, más grande y sin las propiedades de éste" (borr., berd.). Perera: Pyrus communis (Andz., sa., H., pn., rad., bar., fo., sfb.). Perexil: Petroselinum crispum (pan.). Pericón: Hypericum perforatum (guas.). Perigüel: Origanum vulgare (p.m.p.). Peronero: Pyrus communis (bar.) (lo.). Perpinera: Cucumis sativus (lo.). Peruné: Prunus domestica (bis., ren.). Petaca: "Planta de flor amarilla" (ara.). Petacul: Rosa sp. (fruto) (14. Petado: Suene vulgaris (Ball.). Petadó: Cucubalus baccifer (R.). Petador: Silene vulgaris (F.N.L.). Petichaina: Viburnum lantana (guas.). Petiquera: Clematis vitalba (Andz.). Pi: Pinus sp. (bon., casn.). Picaculos: Rosa sp. (fruto) (noz.). Picadeta: "Planta silvestre muy buena" (cam.). Picasarna: Urtica urens (Loscos).

42 Alguna planta. 174


Pico de grulla: Geranium colombinum (p.m.p.). Pico de zigüefia: Geranium colombinum (p.m.p.). Picutín: Puccinellia sp. (J.H.). Pichaperros: Taraxacum officinale (H., arg.); Taraxacum officinale (flor) (sie.). Pie de gato: Ranunculus sp. (p.m.p.). Pie de paloma: Geranium colombinum (p.m.p.). Pierna de gallo: Echinochloa crus-galli (Loscos). Pilipainas: "Fruta silvestre de bolitas negras que produce una mata" (bie.). Pimentera: Capsicum annum (p.m.p.). Pimentero: Capsicum annum (p.m.p.). Pimpinela: Sanguisorba sp. (Loscos). Pimpinella: "Yerba silbestre ta ros coniellos"43 (guas.). Pimpineta: Sanguisorba minor (p.m.p.); Pimpinella saxifraga (p.m.p.). Pimpiniellas: "Hierba para los conejos" (S.H.); "Derivación degenerada de pipirigallo" (pn.). Pimpirigallo: Onobrychis viciifolia (bs., fis., pan.). Pin: Pinus sp. (bi., pl.). Pinabete: Abies alba (p.m.p.). Pinarro: Pinus halepensis (sa.). Piné: Plantago sempervirens (p.m.p.). Pinillo: Asperula cynanchica (p.m.p.); Plantago sempervirens (p.m.p.). Pino albar: Pinus nigra (Loscos, Incaf.); Pinus sylvestris (Loscos); Pinus halepensis (Loscos). Pino blanco: Pinus nigra (Incaf.). 43 Hierba silvestre que comen los conejos.

175


Pino borde: Pinus halepensis ("Sierra de Guara"). Pino carcallo: Pinus nigra seguramén, anque tamién poderba ser Pinus halepensis44 (agü., bie.). Pino carrasquero: Pinus halepensis (Loscos). Pino lalizio: Pinus nigra (bie.). Pino nasarre: Pinus nigra (Incaf., Loscos). Pino nasarro: Pinus nigra (Incaf.). Pino nazarrón: Pinus nigra (Incaf., Loscos). Pino negro: Pinus uncinata (Incaf., Loscos). Pino pinochera: Bella traza de Pinus45 (pn.). Pino rastrero: Thymelaea tinctoria (p.m.p.). Pino rebordenco: Pinus halepensis ("Sierra de Guara"). Pino royal: Pinus sylvestris (Loscos). Pino royo: Pinus sylvestris (ja., agü., see.). Pino soro: "A fuella de o pino carcallo ye "sora", no tan berda como o pino royo, de un berde menos fuerte; antis n'eba un "pino soro" en Agüero, que lo podaron y se fizo gran"46 (agü.). Pinocha: Plantago sempervirens (p.m.p.). Pinocha de glera: Plantago sempervirens (p.m.p.). Pinochera: Zea mays (p.m.p.). Pinochetas: Asperula cynanchica (p.m.p.). Piñonzillo: Euphorbia characias (p.m.p.). 44

Seguramente, se trata de Pinus nigra, aunque también podría ser Pinus

halepensis. 45 Especie de Pinus. 46 La hoja del "pino carcallo" es "sora", no tan berde como la del "pino royo", de un verde menos fuerte; antes, había un "pino soro" en Agüero, que lo podaron y se hizo grande.

176


Pipirigalla: Onobrychis vichfolia (bol.). Pipirigallo: Onobrychis viciifolia (ait., lac., lo., emb., salĂ­., ras., pn.). Pipirita: Mentha piperita (p.m.p.). Pisasang: Ligustrum vulgare (bis., ren.). Pisto: Plantago major (p.m.p.). Pixatina: Taraxacum officinale (p.m.p.). Pixorrotera: "Bella yerba"47 (xi., pl.). Planta de brujas: Helleborus foetidus (p.m.p.). Planta pajariquera: Plantago sp. (sie.). Planta romana: "Hojas en forma de pluma de ave de unos 10 cm. de longitud, con olor a menta" (bie.). Plantaina: Plantago sp. (Andz., Loscos, fo.); Plantago lanceolata (Loscos, P. Mst.); Plantago major (Loscos). Plantaina de las charcas: Alisma plantago-aquatica (p.m.p.). Plantaina de oja ancha: Plantago major (p.m.p.). Plantaina de puerto: Convallaria majalis (p.m.p.). Planzaina: "Hierba que da unas semillas que se pegan en los calcetines" (est.). Platanera: Platanus sp. (sa.). Platanero: Platanus sp. (S.H.). Platanetes: Sedum acre (p.m.p.). Platanicos: Sedum album (p.m.p.). Pllantaina: Plantago sp. (ben., bis., es.); Plantago lanceolata (see.). Poleo: Mentha pulegium (Loscos); Calamintha graveolens (Loscos). Poleo montano: Teucrium capitanum (Loscos). 47 Una hierba.

177


Póliol: Lavandula sp. (p.m.p.). Pomera: Malus domestica (R., sfb.). Porro: Allium porrum (Andz., rod., borr.); Allium sativurn (gr.). Porronetes: Arctostaphylos uva-ursi (flor) (su.); Arbutus unedo (flor) (su.). Potina: "Árbol que produce un fruto rojo como cerezas diminutas, del que se extrae un zumo para hacer el pot o liga de cazar pájaros". Ilex aquifolium? (S.H., fo.). Preixenera: Prunus persica (F.). Prejil: Petroselinum crispum (bi.). Preseguera: Prunus persica (guas.). Présic: Prunus persica (bar. "abridor", fruto) (beb., pue.). Presiega: Prunus persica (fruto) (tor.). Presiego: Prunus persica (fruto) (tor.); Prunus persica (bar. "abridor", fruto) (alq., H., rad., mud.). Presieguero: Prunus persica (F.N.L.). Presiguero: Prunus persica (an.); Prunus persica (bar. "abridero") (P.A.); Prunus persica (bar. "alberchiguero") (berd.). Presquero: Prunus persica (F.N.L.). Prexil: Petroselinum crispum (bi.). Preziequer: Prunus persica (bi.). Primaberas: Hepatica nobilis (p.m.p.); Primula veris (p.m.p.). Primaberetas: Ranunculus ficaria (p.m.p.). Priñó: Prunus spinosa (R.). Priñón: Prunus spinosa (xi., R.). Priñoné: Prunus spinosa (casn., sj.). Priñonera: Prunus spinosa (ben.).

178


Priprigallo: Onobrychis viciiflora (gua.). Prisiego: Prunus persica (fruto) (fis.). Prun: Prunus domestica (fruto) (beb., casn., pue., es.). Pruna: Prunus domestica (fruto, bar.) (bon., es.). Pruné: Prunus domestica (casn., es.). Prunera: Prunus domestica (fo.). Prunero: Prunus domestica (sfb.). Pudiera: Rhamnus alpinus (ben., see.). Pudimán: "Hierba que hace una flor muy bonita blanquecina pero de olor muy desagradable" (stlz.). Pudio: Rhamnus alpinus (Loscos). Púdol: "Arbusto que crece en los barrancos" (alca., sel., tam.). Pudriera: Prunus mahaleb (Incaf., Loscos, L.V.). Puerrina: Allium porrum (p.m.p.). Puerro: Allium porrum (S.H., bar., sa.). Pulido: Micromeria fruticosa (p.m.p.). Pulmonera: Aristolochia pistolochia (p.m.p.). Pullizo: Quercus x subpyrenaica (chicote48) (agü.). Púmiol: Micromeria fruticosa (p.m.p.). Puncha: "Especie de cardo parecido a la alcachofa" (est.). Púniol: Micromeria fruticosa (p.m.p.). Puros de arba: Rhus coriaria (ej.). Putios: "Arbusto de tallo tierno y hoja abundante que come bien el ganado cabrío y los conejos en primavera" (alq.). 48

Pequeño. 179


Putiera: Sambucus ebulus (R., F.N.L.). Putril: Alnus glutinosa (TE?) (aparixe en as guías de mon de Ed. Alpina, situgando ro nome en a Bal de Tena; tamién aparixe en a Geografía de Aragón de Ed. Guara49). Quechigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (ben.). Queixic: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (ben.). Queixigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (R.). Quejigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (fab.). Quilleta: Buxus sempervirens (fruto) (Andz.). Quina: Centaurium erithraea (ur., p.m.p.). Quisigo: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (bis., ren.). Quitasombreros: Hippophiie rhamnoides (Loscos). Quixigo: Quercus x subpyrenaica (see.). Quixons: Pisum sativum (fruto) (beb.). Rabaniza: "Hierba que da una flor amarilla" (est.). Rabanizas: Diplotaxis erucoides (Loscos). Rabanizia: Raphanus raphanistrum (L.). Rabo de gato: Sideritis hirsuta (p.m.p.). Rabogato: Sideritis hirsuta (p.m.p.). Racha: "Hierba mala para pastor y que tiene un parecido con la avena; avena loca" (pue., R., tam.); "cizaña" (fo.). Rallero: Cirsium monspessulanum (cam., P. Mst.). Ramiello: "Zarzal, matorral" (P.A.).

49 Aparece en las guías de monte de la Ed. Alpina, que sitúan el nombre en el valle de Tena, así como en la Geografía de Aragón de Ed. Guara.

180


Ramonzillero: "Mata espinosa de fruto —o remonzillo50— de tamaño un poco menor al de una cereza, amarillo verdoso, con pepitas y sabor dulce-agrio" (berd.) (pue'star o Ribes uva-crispa51). Rapazuala: Rumex pulcher (p.mp.). Rapazuela: Rumex pulcher (p.m.p.); Rumex longifolius (p.m.p.). Raspagüellas: "Bella planda"52 (F.). Raspalengua: Rubia sp. (p.m.p.). Raspasayas: Galium aparine (p.m.p.). Rebajasangre: Paronychia sp. (p.m.p.). Reberdín: Yerba curta y preta que bi ha sobre os cambos, bradín53 (sa.). Reboleta: Galium aparine (F.N.L., P. Mst., cam.); Galium tricornutum (P. Mst., cam.). Rebollo: Camphrosma monspeliaca (Loscos). Rebullón: Kochia prostata (J.H.); Sempervivum sp. (H.). Recautilla: Convolvulus arvensis (sie.). Recotilla: Convolvulus arvensis; Calystegia sp. (labt., pn.). Regalisia: Glycyrrhiza glabra (R.); Trifolium alpinum (ben.). Regaliz: Trifolium alpinum (p.m.p.). Regaliz de puerto: Trifolium alpinum (p.m.p.). Regaliza: Glycyrrhiza glabra (p.m.p.). Regalizia: Glycyrrhiza glabra (on., stlz.). Relojes: Erodium ciconium (alc., L.). Relojetes: Erodium ciconium? (sie.). 50 Limón pequeño. 51 Puede ser Ribes uva-crispa. 52 Planta. 53 Hierba corta y espesa que aparece sobre los campos, césped. 181


Remonzillera: "Árbol del remonzillo o limón pequeño" (an.). Renabre: Rumex acetosa (ben., bis., bon., es.); Rumex crispus (P. Mst., cam.). Repenera: Centaurea pratensis (P. Mst., cam.). Replumen: "Crece en los montes, en tascas como el luello. Es comestible para los animales y su flor es amarilla" (bie.). Repol: "Cierta hierba rastrera" (P.A.). Retama blanca: Osyris alba (Loscos). Ringladeras: "Planta" (Andz.). En Calaceite, se clama ringladera a ro Anacyclus clavatus, que ye planda corriente en as enruenas54. Risca: "Arista, planta" (R.); Rubia sp. (ben.). Roldón: Aconitum vulparia (Loscos). Romaza: Rumex conglomeratus (Ball.). Romé: Rosmarinus officinalis (alca., bon., casn., sel., tam.). Romero: Rosmarinus officinalis (sa., pn., lab., guas.). Rosa de burro: Rosa sp. (flor) (P.A.). Rosé: Rosa sp. (cultibata55) (xi.). Rosellera: Ribes rubrum (berd.). Roser: Rosa sp. (cultibata56) (bi.). Rosera: Rosa sp. (cultibata57) (an., aí., ej., L., pan., sa., S.H., fo.); Rubus sp. (fruto) (an.). Rosere: Rosa sp. (cultibata58) (xi.). 54 En Calaceite, se denomina ringladera al Anacyclus clavatus, que es planta corriente en los escombros. 55 Cultivada. 56 Cultivada. 57 Cultivada. 58 Cultivada. 182


Rosilla: Ribes rubrum (F.N.L.); Ribes uva-crispa (p.m.p.). Rosillera: Ribes rubrum (F.N.L.). Roure: Quercus petraea; Quercus x subpyrenaica (ard., bon., es.). Roya: Rubia sp. (P.A.). Roz: Oryza sativa (F.N.L.); Sedum album (p.m.p.). Ruca: Eruca vesicaria (Loscos, L.). Ruda: Ruta sp. (Loscos, fo., pn.); Anthemis cotula (balp., lu.). Ruda montesina: Ruta montana (p.m.p.). Rumaga: Ononis spinosa (balp., bie., ej., lu.). Rumero: Rosmarinus officinalis (mud.). Rumpisac: Hordeum murinum (P. Mst., cam.). Ruta: Ruta graveolens (J.M.P.). Sabiduría: Satureja montana (pn., alq.). Sabina: Juniperus phoenicea (mug., ech., sa., S.H., us., fo., pn., guas., Loscos); Juniperus sabina (see.); Juniperus thurifera (M.). Sabina de roca: Juniperus phoenicea (p.m.p.). Sabonera: Saponaria officinalis (ben.). Saborea: Satureja montarla (D.A.A.). Saborija: Satureja montana (p.m.p.). Sabuco: Sambucus sp. (ech., sir., ur., pn., mud., bie.). Sabuqué: Sambucus sp. (pan.). Sabuquero: Sambucus sp. (an., bs., ech., emb., guas., la., pan., sall., tor., sa., sie., rod., borr., berd.) (no más se cultiba que o Sambucus nigra59). Sabuquillo: Sambucus ebulus (ech.). 59

Sólo se cultiva el Sambucus nigra. 183


Safrán: Crocus sativus (ben.). Ságal: Secale cereale (bis., es., ren.). Sagüerro: Helleborus foetidus (Loscos). Salado: Salsola sp. (L.). Saladonia: Chelidonium majus (see.). Salans: Suaeda vera (Incaf.). Salarga: Mentha sylvestris (P. Mst., cam.). Salaus: Salsola sp. (ala., bor.). Salbia: Salvia officinalis (Loscos, guas., pn.); Salvia lavandulifolia (p.m.p.); Salvia verbenaca (p.m.p.); Balsamita major (p.m.p.). Salenca: Salix sp. (bis., bon., es.); Salix sp. (cultibato60) (sfb.). Salenquera: Salix sp. (F.N.L.). Salieto: Salix sp. (s'emplega ta bimbre61) (bi., xi.). Salita: Salix sp. (cultibato62) (xi.). Salobre: Atriplex halimus (Incaf., P.A.). Salsa: "Planta silvestre. Salsete de pastó, tomillo salsero" (L.). Salsa de burro: "Chelidonium majus" (p.m.p.). Salse: Salix sp. (bis., es.). Salseta de pastor. Globularia sp. (P. Mst., cam.). Salsete de pastó: 'Thymus zygris?" (L.). Salz: Salix sp. (Andz., sie., borr.); Salix matsudana (sie.). Salz plorón: Salix babylonica (fue.). Salzamorra: Salix sp.

par.).

60 Cultivado. 61 Se emplea para hacer mimbre. 62 Cultivado.

184


Salzamorro: Salix sp. "Parecido a la salzera pero más grande" (oto.). Salze: Salix sp. (ara., oto., borr., pla.); Salix sp. (cultibato63) (an., tor.); Salix alba (Loscos). Salze blanco: Salix caprea (Loscos). Salzera: Salix sp. (P.A., rod.); Salix sp. (cultibato64) (bs.). Salzero: Salix sp. (cllo., ara., jas.). Salzmimbre: Salix sp. (cultibato65) (D.A.A., labt.); Salix atrocinerea (Incaf.). Samuquer: Sambucus sp. (bi.). Samuquera: Sambucus sp. (xi.). Sanaferia: Daucus carota (ble.). Sanamuda: Polygala (ech., p.m.p.). Sanapizes: Iberis amara (ech.). Sanatodo: Rhamnus alpinas (ech.). Sándalo: Mentha sativa (Loscos). Sangonillo: Cornus sanguinea (p.m.p.). Sangralenguas: Galium aparine (p.m.p.). Sangueñero: Cornus sanguinea (labt.). Sangueño: Cornus sanguinea (labt.). Sangüeso: Rubus idaeus (Incaf.). Sanguina: Paronychia sp. (p.m.p.). Sanguinaria: Paronychia sp. (Asso). Sanguín: Cornus sanguinea (cam.). 63 Cultivado. 64 Cultivado. 65 Cultivado. 185


Sanguiné: Cornus sanguinea (bon., es.). Sanguinera: Cornus sanguinea (biu.). Sanguinera: Cornus sanguinea (rod.); Frangula alnus (p.m.p.). Sanguiñero: "Arbusto parecido al ligustro" (borr.). Sanguino: Cornus sanguinea (bie., p.m.p.). S anguniño: Cornus sanguinea (p.m.p.). Sanosa: Rhinanthus sp. (ben., xi.). Sapell: Erica multiflora (Incaf.). Sardinera: Chenopodium vulvaria (Loscos). Sarga: "Salix amygdalina L." (Loscos); Salix sp. (pn.). Sarga fina: Salix purpurea (Loscos). Sarguera: Salix sp. (ben.); Rubus sp. (berd.). Sarrajón: Sorghum halepense (L., stlz.). Sariz: Symphytum tuberosum (Loscos). Sarraixón: Sorghum halepense (est., fo.). Sarraichón: Sorghum halepense (L.). Sarrampuz: Pistacia terebinthus (alq., le., rad.). Sarrión: Chenopodium bonus-henricus (ech., an., F.N.L.). Sarrions: Chenopodium bonus-henricus (sobr.). Sarrón: Chenopodium bonus-henricus (ben., F.N.L.). Sarruego: Euphorbia sp. (J.M.P.). Sarzera: Salix sp. (cultibato66) (ech.). Sasculia: Satureja montana (p.m.p.). Saubia: Salvia lavandifolia (p.m.p.). 66 Cultivado. 186


Sauque: Sambucus sp. (pan.). Sauqué: Sambucus sp. (ben., casn., cre.). Sauquerero: Sambucus sp. (see.). Sauquero: Sambucus sp. (bis., bon., pn., rad., sfb.). Sayuco: Sambucus sp. (M.R.). Scarapela: Helianthus annus (sall.). Seba: Allium cepa (beb., R., sfb.). Sebada: Avena sativa (R.). Sebuda: "Parecida a la gran cicuta, pero no es venenosa como ella, es como una zanahoria silvestre" (ben.). Secuta: Conium maculatum (xi., F.N.L.). Seda: Cuscuta sp. (P. Mst., cam.). Seda de culebra: Cuscuta sp. (ait.). Segal: Secale cereale (Ball.). Séguel: Secale cereale (bon., casn.). Selago: Huperzia selago (p.m.p.). Selga: Secale cereale (ben.). Selidonia: Chelidonium majus (p.m.p.). Selón: Suaeda vera (J.H., M.). Sena: Amelanchier ovalis (ab., besc.). Senabe: Sinapis arvensis (P.A.). Senera: Amelanchier ovalis (Andz., sa., pn., rad., labt., borr., sie., guas., mud., rod., sobr.). Senigrec: Trigonella foenum-graecum (L.). Serbera: Sorbus domestica (pue., fo, cam.). Serniera: Amelanchier ovalis (p.m.p.). 187


Serpol: Thymus serpyllum (Loscos). Serrón: Chenopodium bonus-henricus (Asso, Bor.). Sibada: Avena sativa (beb., ben., casn., sfb.). Siemprebiba: Helichrysum stoechas (Loscos); Sempervivum sp. (p.m.p.). Siemprejunta: Globularia repens (p.m.p.). Siete en rama: Potentilla erecta (Bor.). Sigoletes: Rumex acetosa (ben.). Sintes: Phalaris arundinacea (ben.). Silbión: Conopodium majus (F.N.L.). Sirbión: Conopodium majus (F.N.L.). Sirera: Prunus avium (fruto) (sfb.). Sirerera: Prunus avium (bon.). Siresera: Prunus avium (beb., ben.). Sirisera: Prunus avium (sfb.). Sisallo: Salsola vermiculata (al., sel., sie., stlz., Loscos, J.H.). Sisca: Phragmites communis (L., fo.). Siserera: Prunus avium (ben.). Sisó: "Hierba que se cría en la alta montaña, dura, resbaladiza, de hojas estrechas, puntiagudas y tan punzantes que las ovejas que buscan entre ellas el regaliz salen con los belfos dañados"; Festuca eskia (ben.). Sistra: Meum athamanticum (p.m.p.). Solimán: Daphne laureola (bie., p.m.p.). Sonaja: Colutea arborescens (D.A.A.). Sonajas: Colutea arborescens (Incaf.). Sopetas: Taraxacum officinale (pla.).

188


Sopetas de pastor: Berberis vulgaris (p.m.p.). Sordiga: Urtica sp. (baso.). Sorroix: Echinochloa crus-galli (Loscos). Sosa: Atriplex halimus (J.H., Incaf., al.). Sosera: Atriplex halimus (sie., stlz.). Suegra y nuera: Lonicera etrusca (Incaf.). Tabaco de montaña: Salvia glutinosa (Loscos). Tabaqueras: Dittrichia viscosa (p.m.p.); Rumex crispus (p.m.p.); Solanum tuberosum (gall.). Tabiquera: Clematis vitalba (p.m.p.). Tabuquero: "Cierto matorral" (ech., sir.). Tacabols: Silene vulgaris (F.N.L., P. Mst., cam.). Tacho: Taxus baccata (an., ara., ech., sall., lab., pn., labt., le.). "Tejo, hierba" (an.). Taixo: Tarus baccata (F.N.L.). Tallagüeso: "Planta silvestre de la familia de las crucíferas que tiene una legumbre en forma de cuerno y termina en punta muy aguda. Crece en campos de cereales; también se llama comudeta" (bin.). Tamariz: Tamarix sp. (ej., sie.). Tamariza: Tamarix sp.

stlz.).

Tapaculos: Rosa sp. (fruto) (Andz., H.). Tapara: Capparis spinosa (fruto) (D.A.A.). Tarrabiosa: "Hierba mala de mata pequeña que se agarra mucho a la tierra" (vid. matarrabiosa) (pue.). Tarracozín: Peganum harmala (J.H., M.). Tarrago: Salvia pratensis (Loscos). Tazas: Veronica anagallis-aquatica 189


Taxo: Taxus baccata (ech., Loscos). Té: Armeria sp. (br., p.m.p.); Lithospermum officinale (p.m.p.); Melissa officinalis (p.m.p.); Phlomis lychnitis (p.m.p.); Satureja montana (p.m.p.); Sideritis hyssopifolia (p.m.p.); Nepeta nepetella (ja.). Té berdadero: Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té borriquero: Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té de Aragón: Jasonia glutinosa (Salvat.). Té de Benás: Lithospermum officinale (R.). Té de burro: Jasonia tuberosa (p.m.p.). Té de glera: Jasonia tuberosa (p.m.p.); Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té de Gratal: Jasonia glutinosa (p.m.p.). Té de Guara: Cruciata glabra (p.m.p.). Té de la Birjen: Lithospermum officinale (p.m.p.). Té de monte: Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té de peña: Jasonia glutinosa (p.m.p.). Té de perla: Lithospermum officinale (p.m.p.). Té de pinar: "Planta utilizada para infusiones" (pn.). Té de prado: "Planta utilizada para infusiones" (pn.). Té de ralla: Jasonia glutinosa (J.H.). Té de roca: Jasonia glutinosa (pn.); Syderitis hyssopifolia (p.m.p.). Té de tasca: Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té de tierra: Jasonia tuberosa (p.m.p.). Té en grano: Lithospermum officinale (p.m.p.). Té fino: Cruciata glabra (p.m.p.); Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té morau: Thymus pulegioides (p.m.p.). Té negro: Lithospermum officinale (p.m.p.). 190


Té purgante: Achillea millefolium (p.m.p.); Inula coryza (ech., p.m.p.); Lithospermum officinale (p.m.p.); Meum athamanticum (p.m.p.); Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Té rastrero: Sideritis hyssopifolia (p.m.p.). Tefla: Trifolium sp. (ara., bi., ech., pn., sie., guas., oto., rod., borr., berd., sobr.); Trifolium incarnatum (p.m.p.); Trifolium pratense (P.m.P.). Tefla basta: Psoralea bituminosa (p.m.p.). Tefla común: Trifolium pratense (p.m.p.). Teflo: Trifolium sp. (pan.). Teix: Taxus baccata (bi.). Tella: Tilia platyphyllos (ara.). Tellera: Tilia platyphyllos (bi., R., tor., xi., pl., see.). Tellizo: Taxus baccata (M.R.). Temblero: Populus tremula (emb., ara.). Tembo: Populus tremula (nob.). Tembrero: Populus tremula (P.A.). Tentilla: Lens culinaris (an.). Tenyeja: Lens culinaris (pan., sall.). Terrera: Juniperus phoenicea (cm.). Tetas de bruja: Helleborus foetidus (p.m.p.). Tetas de jitana: Humulus lupulus (p.m.p.). Tiemble: Populus tremula (berd.). Tiemblo: Populus tremula (sal.). Tilera: Tilia platyphyllos (lo., sall., berd.). Tilero: Tilia platyphyllos (an., berd., bol., ech., emb., lo., sal., pn., berd.). 191


Tillera: Tilia platyphyllos (ait., cam., rod., P. Mst.). Tillero: Tilia platyphyllos (bs.). Timonet: Thymus vulgaris (bon., casn., as.). Timonreal: Dictamus hispanicus (fr., p.m.p.). Tintaura: Centaurium erythraea (p.m.p.). Tintilaina: Viburnum lantana (ben., cam., P. Mst.). TiĂąa: Cuscuta epithymum (p.m.p.). Titinera: Hippophae rhamnoides (bs.). Toara: Aconitum napellus (p.m.p.). Tocha: "Tejo, hierba" (ech.). Tolonjina: Melissa officinalis (borr., p.m.p.); Melittis melisophyllum (P.m.p.). Tollaca: "Planta verde, con muchas ramas, raĂ­z profunda y flores moradas. Se da al ganado" (borr.). Tollaga: Echinospartum horridum (P.A.). Tomatera: Lycopersicon esculentum (pn., sa., S.H.). Tomatero: Lycopersicon esculentum (rad., guas.). Tomates del diablo: Cucubalus baccifer (p.m.p.). Tomatetes del diablo: Solanum dulcamara (p.m.p.). Tomillo: Thymus vulgaris (p.m.p.). Tomillo borde: Teucrium polium (p.m.p.).. Tomillo borriquero: Teucrium polium (p.m.p.). Tomillo de puerto: Thymus serpyllum (arag.). Tomillo rastrero: Thymus serpyllum (p.m.p.). Tomillo salsero: Thymus zygis (Loscos). Tomizo: Thymus vulgaris (p.m.p.). 192


Tora: Aconitum sp. (ard., bon., es.). Tormenzillos: Ribes uva-crispa (p.m.p.). Tornasol: Chrozophora tinctoria (Loscos); Helianthus annus (p.m.p.). Tornuezquera: "Planta que produce moras negras, especie de aliaga o arto, de fruto comestible muy sabroso" (ech., emb., jav., sir., ur.). Torofina: "Planta de hojas muy bastas, olor parecido a la naranja, color verde claro". Ye fázil que seiga Melissa o Melittis67 (berd.). Toronjín: Melittis melisophyllum (p.m.p.). Toronjina: Melissa officinalis (p.m.p., Loscos). Toxa: "Tojo, planta parásita de los sembrados" (ech.). Toyaca: "Cuando se deseaba que las ovejas o cabras entraran en celo se les llevaba a una parte de monte donde estuviera florecida" (pn.). Trebla: Trifolium sp. (pau.). Trébol amarillo: Lotus corniculatus (p.m.p.). Trefla: Trifolium sp. (ben., ara., bi., vna.). Trefolet Manco: Trifolium repens (see.). Trefolio: Trifolium sp. (see., sfb.). Trefollo: Trifolium sp. (pue., R.). Trembolera: Populus tremula (sall.). Tremboleta: Populus tremula (par.). Trémol: Populus tremula (R., xi., bi., Loscos). Tremoleta: Populus tremula (bs., ja., borr.). Tremolín: Populus tremula (D.A.A., Loscos, an.). Tremolino: Populus tremula (ech., sir.). Tremonsillo: Thymus vulgaris (bis., see.). 67

Es probable que se trate de Melissa o Melittis. 193


Tremontillo: Thymus vulgaris (agü.). Tremonzillo: Thymus vulgaris (bi., xi., sa., pn., mud., guas., F., ad., lab., ang., bar., on., fo., rod., stlz.). Tremonzillos: Ribes uva-crispa (p.m.p.). Trémul: Populus tremula (Incaf.). Trépol: Trifolium sp. (an., c.). Trescalar: Hypericum perforatum (p.m.p.). Triambol: Populus tremula (bue.). Triamol: Populus tremula (bs., pan.). Triguerillas: Melica ciliata (sa., P.R.). Trigo: Triticum sp. (S.H., lab., bi., serv., guas.). Trimbolín: Populus tremula (an.). Tripera: Lythrum salicaria (p.m.p.). Triunfa: Solanum tuberosum (P.A.). Trompetillas: Datura stramonium (p.m.p.). Trompo: Cicer arietinum (agü.). Tronjina: Melissa officinalis (p.m.p.). Tronjina negra: Mentha sp. (p.m.p.). Trueca: Bryonia cretica ssp. dioica (radiz68) (p.m.p.). Trufa: Solanum tuberosum (sobr.). Trufera: Solanum tuberosum (ech., emb.). Trufero: Solanum tuberosum (gr.). Trumfa: Solanum tuberosum (sobr.).

68 Raíz. 194


Trunfa: Solanum tuberosum (az., beb., bi., ech., gr., R., xi., sa., vna., fo., sfb.). Trunfera: Solanum tuberosum (ben., bis., bon., es.). Tuara: Aconitum sp. (bis., ren., F.N.L.); AconitLm napellus (p.m.p.). Tuberas: "Especie de criadilla de tierra" (P.A.). Tuca: "Planta liliácea -yuca-" (ben.); Bryonia cretica ssp. dioica (Asso, J.M.P., sj., sb.); Tamus communis (p.m.p.). Tuera: Aconitum napellus (F.N.L., p.m.p., ben.); Digitalis purpurea (P•rn.P.). Tufera: "Criadilla" (Otín). Tumillo: Thymus vulgaris (ech.). Turronera: Amelanchier ovalis? (bs.). Turrustel: Rubus sp. "Barza de fruto más pequeño que la mora, que madura antes" (balp., bie., ej., un.). Uba de raposa: Paris quadrifolia (p.m.p.). Ubas de zorro: Solanum dulcamara (p.m.p.). Ubas del diablo: Solanum dulcamara (p.m.p.); Cucubalus baccifer (P•rn.P.). Uga: Vitis vinifera (fruto) (S.H., sa., rad.). Ugetas: Muscari sp. (labt.). Uliarca: Heileborus foetidus (P. Mst., cam.). Ulmo: Ulmus sp. (bi.). Ullarca: Helleborus foetidus (R.). Untina: Artemisia herba-alta (ej.). Uña de caballo: Tussilago fwfara (an.). Uñas de gato: Ononis spinosa (p.m.p.). Urdica: Urtica (jas.). 195


Urión: "Pequeño tubérculo de carne blanquecina y sabor áspero"; Conopodium majus (ben.). Urmo: Ulmus sp. (ben., fo., pan., sa., guas., see., fo., L.). Urmo bllanco: Populus alba (L.). Urmo negro: Populus nigra (L.). Uromo: Ulmus sp. (bs., pan., tor.). Usillo: Cichorium intybus (D.A.A.). Xarga: Rubus sp. (P.A.). Xarguera: Rubus sp. (P.A., tra.). "Se cría en los ríos, no pincha". O más fázil que seiga Salix sp.69 (rod.). Xarrons: Chenopodium bonus-henricus (pan., sall., tor., F.N.L.). Xarzera: "Zarza parásita de los sembrados, de fruto con tres o cuatro granitos, como la mora". Rubus sp. (ech.). Xena: "Una yerba perjudizial que amaneze en tierra de regano"7° (guas.). Xenlo: Sambucus ebulus (cam., P. Mst.). Xerbillón: Conopodium majus (TE.). Xicoira: Taraxacum officinale (an.). Xicoya: Taraxacum officinale (cam., P. Mst.). Xinastra: Juniperus communis (cam., P. Mst.). Xirbión: Conopodium majus (ech.). Xiribión: Conopodium majus (F.N.L.). Xisca: "Especie de caña basta de lugares húmedos" (Andz.). Xordica: Urtica sp. (F.N.L.). Xordiga: Urtica sp. (ben., an., sfb.). 69 7°

196

Lo más probable es que se trate de Salix sp. Hierba perjudicial que crece en el regadío.


Xulibarda: "Planta de monte que da una flor amarilla" (za.). Xunco: Typha sp. (ech.). Xunqueta: "Nace en el monte áspero. Es una mata pequeña y rastrera, el fruto es llamado «pan de cuco»" (bie.). Yabo: Sambucus ebulus (Andz.). Yebo: Sambucus ebulus (ab., baro.). Yedra campana: Convolvulus sepium (Asso). Yedra terrestre: Glechoma hederacea (Loscos). Yedrera: Hedera helix (Andz., S.H., sa., rod., borr.). Yerba baquera: Rubia sp. (p.m.p.). Yerba caracolera: Parietaria difusa (Loscos). Yerba corxonera: Hypericum sp. (Bor.). Yerba cruixidera: Silene vulgaris (R.). Yerba de corto: Achillea millefolium (p.m.p.). Yerba del pico: Hippocrepis unisiliquosa (Asso). Yerba del riñón: Calluna vulgaris (p.m.p.). Yerba de macho: Urtica sp. (bal.). Yerba de pastor: Dorycnium hirsutum (p.m.p.). Yerba de pordiTeros: Clematis vitalba (Asso, Loscos). Yerba de siete sangrías: Lithodora fruticosum (Loscos). Yerba de yodo: Chelidonium majus (p.m.p.). Yerba de zapo: Mentha sp. (p.m.p.). Yerba donzella: Vinca minor (sa., P.R.). Yerba estrella: Plantago coronopus (Asso). Yerba formental: Aira cariophyllaea (ben.).

197


Yerba je: Sanguisorba minor (balp., bie., ej., lu., 5). Yerba llora: "Bella planda"71 (fo.). Yerba mora: Solanum nigrum (Loscos). Yerba negra: Euphorbia helioscopia (p.m.p.). Yerba ojera: Centaurea scabiosa (ech., p.m.p.); Centaurea jacea (ech., p.m.p.). Yerba pegallosa "Bella planda"72 (fo.). Yerba pichadera: Fumaria officinalis (J.M.P.). Yerba purgante: Achillea millefolium (p.m.p.). Yerba rastrera: Polygonium aviculare (ben.). Yerba ratonera: Datura stramonium (p.m.p.). Yerba regallosa: Bella planda73 (L., Coll.). Yerba terrena: Bella planda74 (L., Coll.). Yerba tiñosa: Arctium minus (p.m.p.). Yerba tosquera: Asperula cynanchica (Loscos). Yerbana: Sinapis alba (abi., al., sa., fo., stlz.). Yerbana amarilla: Sinapis alba (sa., P.R.). Yerbatana de puerto: Angelica sylvestris (p.m.p.). Yerbeta: Cynoglossum officinale (see.). Yesca fría: Thymelaea tinctoria (Loscos). Zafrán: Crocus sativus (sar., fo., bie., stlz., pla.). Zamarrilla: Teucrium gnaphalodes (Loscos). 71 72 73 74

198

Planta. Planta. Planta. Planta.


Zapatera: Lonicera sp. (guas.); Coriaria myrtifolia (p.m.p.). Zaragallas: Podospermum laciniatum (epi., híj.). Zaragatona: Plantago psyllium; Plantago sempervirens (Loscos). Zarola: Sorbus domestica (fruto) (berd.). Zarola escafladera: Sorbus domestica (fruto) (berd.). Zarzaparrilla: Smilax aspera (pn.). Zarzeta de rastrojos: Rubus caesius (chi.). Zatre: Helleborus foetidus (p.m.p.). Zeba: Allium zepa (per.). Zebada: Avena sativa (ara., rad., H., guas., mud., bie., borr.). Zebadilla de Aragón: Pallenis spinosa (p.m.p.). Zebao: Hordeum sp. (ech., emb., sir.). Zebata: Avena sativa (tra.). Zeboja: Allium cepa (bs.). Zebollada: Globularia alypum (P.A.). Zebolleta: "Ajos porros, ajos de monte, flor como Dianthus" (labt.). Zebollino de puerto: Allium schoenoprasum (p.m.p.). Zebuda: Una umbelífera (cam., P. Mst.). Zecuta: Anthriscus sp. (p.m.p.); Chaerophyllum sp. (p.m.p.); Heracleum sp. (p.m.p.); Conium maculatum (p.m.p.). Zeledonia: Chelidonium majus (fan., J.M.P.). Zelga: Beta vulgaris (p.m.p.). Zelgas: Beta vulgaris (p.m.p.). Zenizeras: "Hierbas de hojas anchas que se desparraman mucho en el campo de trigo" (al.). Zeniziellos: Chenopodium album (sa., stlz.?). 199


Zenizoso: Chenopodium viride (Andz.). Zenojo: Foeniculum vulgare (ait., ej., sos., rad., pn., labt.); Origanum vulgare (agü., alq., bol., lo., rad.); Anethum foeniculum (cam., F.N.L., P. Mst.). Zenoll: Foeniculum vulgare (cara.). Zenollo: Foeniculum vulgare (F.N.L.); Anethum foeniculum (F.N.L.). Zenollet: "Planta silvestre que se cría en terrenos hondos y húmedos. Se utiliza adobada como aperitivo" (L.). Zenosa: "Hierba perjudicial, corta y amarilla, muy mala para el campo" (bi.). Zentaura: Centaurium erythraea (p.m.p.). Zentaurea menor: Centaurium erythraea (Loscos). Zentén: Secale cereale (bi.). Zentenera: "Hierba larga como una cabeza o espiga de centeno" (xi.). Zenteno: Secale cereale (serv.). Zenullo: Foeniculum vulgare (ech.); Anethum foeniculum (F.N.L.). Zenullo de puerto: Meum athamanticum (p.m.p.). Zepo: Vitis vinifera (fo.). Zera birjen: Galium verum (p.m.p.). Zerbero: "Gramínea parecida al esparto y al lastón" (alq.). "Necesita terreno áspero. Brota de marzo a abril. Grana como la cebolla pero en el pie del tronco tiene forraje" (bie.). Zerbillón: Conopodium majus (li., tor.). Zercollé: Prunus domestica (xi.). Zeresera: Prunus avium (F.). Zerezera: Prunus avium (S.H., rad., sa., bar., fo.). Zerezino: Prunus mahaleb (Incaf.).

200


Zergollere: Prunus domestica (xi.). Zergüello: Prunus domestica (mud.). Zeribión: Conopodium majus (xi.). Zerigüello: Prunus domestica (larr.). Zerola: Sorbus domestica (berd.). Zeroldera: Sorbus domestica (borr.). Zerolera: Sorbus domestica (agü., mug.). Zerolero: Prunus domestica (sobr.). Zeroliquero: Prunus domestica ssp. insititia (FI.). Zerollera: Sorbus domestica (alq., S.H., sa., guas., ang., stlz.). Zerollera borde: Sorbus aucuparia (L.V.). Zerollero: Prunus domestica (fis., guas.). Zeruellera: Prunus domestica (fab.). Zeruello: Prunus domestica (fruto) (css.). Zerullero: Prunus armeniaca (bue.). Zerrajas: Sonchus laevis (Asso). Zerruda: Phlomis lychnitis (p.m.p., gall.). Zetre: "Planta herbácea, sus hojas son medicinales y se emplean para curar la patera y 'encarnar', pues ahuyenta las moscas" (ech., jav., sir.). Zibada: Hordeum sp. (ech., per., fo.). Zibae: Avena sativa (fr.). Zibuda: Anthriscus sylvestris (cam., P. Mst.). Ziento en pie: "Clavel menor que el normal, que brota en grupos y es de tallo oscuro". Dianthus sp. (P.A.). Zilidueña: Chelidonium majus (p.m.p.). Zimbalaria: Cymbalaria muralis (p.m.p.). 201


Zinarrón: "Hierba inútil que se desarrolla mucho e impide crecer a las demás" (bi.). Zinco

Plantago lanceolata (p.m.p.).

Zinoglosa: Cinoglossum officinale (Loscos, p.m.p.). Zinojo: Foeniculum vulgare (S.H.). Zintaura: Centaurium erythraea (p.m.p.). Zirasera: Prunus avium (bi.). Zirazera: Prunus avium (tor.). Zirera: Prunus avium (beb., ben., tam.). Ziresera: Prunus avium (borr., sobr.). Ziresera de rafal: Prunus cerasus (pan.). Zirezera: Prunus avium (cam., fis., gr., la., pan., per.). Zirgolera: Prunus domestica (lo.). Zirgoller: Prunus domestica (bi.). Zirgollera: Prunus domestica (ech., emb., la., sir.). Zirgüellera: Prunus domestica (pla., sa., H., ech.). Zirgüellero: Prunus domestica (ang., berd.). Zirgullero: Prunus domestica (lo.). Ziribions: Conopodium majus (xi.). Ziridueña: Chelidonium majus (serv., J.M.P.). Zirigollero: Prunus domestica (bs.). Zirigüellero: Prunus domestica (pn., borr.). Zirimomo: Syringa vulgaris (guas.). Zirolera: Prunus domestica (pan.). Zirollera: Prunus domestica (fo.).

202


Zirollero: Prunus domestica (li.). Ziruellera: Prunus domestica (an., lac.). Ziruldero: Prunus domestica (salí.). Zirulera: Prunus domestica (ait.). Zirullero: Prunus domestica (tor.). Zisca: "Planta acuática de hojas alargadas en forma de huso, con flores a manera de plumero blanco" (bar.). Zocollada: Globularia alypum (Loscos). Zumaque: Rhus coriaria (Loscos). Zurrón de pastor: Capsella bursa-pastoris (ech.).

4.2. Plandas criptogamas75 Baba de rana: "Algas que flotan en los estanques parados, con raíces que no llegan al fondo; se descuelgan en el agua" (sie.). Barbas de abeto: Usnea sp. (p.m.p.). Barlenda: Polypodium vulgare (P.A.). Berduna: Phyllitia scolopendrium (fan., J.M.P.). Berra: "Alga" (pla.). Borreta: Usnea sp. (p.m.p.). Coda de rata: Equisetum sp. (sy.); Equisetum arvense (p.m.p.). Cola de caballo: Equisetum sp. (J.M.P., sj., serv., escs.); Equisetum arvense (p.m.p.). Cola de lagarto: Equisetum sp. (p.m.p.). Cola de rata: Equisetum sp. (sy., J.M.P.); Equisetum arvense (p.m.p.). Colondrillo: Adianthum capillus-veneris (J.M.P.). 75

Plantas cript6g amas . 203


Culandrillo: Adianthum capillus-veneris (Asso). Doradilla: Asplenium caterach (Asso, Loscos); Ceterach officinarum (pn., J.M.P., Andz.). Escagarzo: "Flora acuática, muscíneas y talófitas verdes, filamentosas, que cubren las piedras de un río, especialmente en verano" (alq.). Escalopendra: Phyllitis scolopendrium (p.m.p.). Esmermasangre: Ceterach officinarum (J.M.P); Phyllitis scolopendrium (P•m•P•)Estañera: Equisetum arvense (p.m.p.); Equisetum sp. (pl., J.M.P.). Estrañera: Equisetum arvense (ej, 5). Falaguera: Filicineas, en cheneral; felze76 (sal., sig., xi., pl.). Falguera: Filicineas en cheneral; felze (R.). Falzija: Adianthum capillus-veneris (L., Loscos). Feleguera: Filicineas, en cheneral; felze (bio., R., see.). Felequera: Filicineas, en cheneral; felze (F.N.L.). Felguera: Pteridium aquilinum (p.m.p.). Felz: Filicineas, en cheneral; felze. Felze: Filicineas, en cheneral (ara., an., ech., ja.); Dryopteris filix (ja.); "Hierba estilo esparraguera" (an.); Pteridium aquilinum (p.m.p.). Fuelze: Filicineas, en cheneral; felze (fab.). Ierba meadera: Adianthus capillus-veneris (ib., J.M.P.). Ierba lanzera: Ceterach officinarum (p.m.p.). Lengua zerbuna: Phyllitis scolopendrium (p.m.p.). Manetas: Asplenium ruta-muraria (p.m.p.).

76 Filicíneas, en general; helecho.

204


Mermasangre: Ceterach officinarum (pn., Andz., J.M.P.); Phyllitis scolopendrium (stae., stem., J.M.P.); Asplenium trichomanes (p.m.p.); Asplenium ruta-muraria (p.m.p.); Asplenium viride (p.m.p.); Cystopteris fragilis (xi., p.m.p.). Molsa: Muscineas, chenerico. "Cadaguna de ras plandas briofitas, mui chicotas y pretas, que crexen sobre ras piedras, cortezas de ros arbols, en o sulero y mesmo dentro de l'augua"77 (pl., ben., F., xi., guas., an., rod., berd.); "Como musgo, pero más flojo y más alto" (bar.). Molla: Muscineas, en chenera178. Vid. molsa (P.A.). Musgo de las cepas: Lobaria pulmonaria (p.m.p.). Nudé: Equisetum arvense (cl., J.M.P.). Pinocha: Equisetum sp. (p.m.p.). Pulmonera: Evernia sp. (J.M.P.). Sardineta: Ceterach officinarum (J.M.P., lab.); Asplenium trichomanes (lab., p.m.p.). Seda: Usnea sp. (xi., J.M.P.). Seda de pino: Usnea sp. (p.m.p.). Zerbuna: Phyllitis scolopendrium (J.M.P., escs., puy., ras., stem., sfb.).

FONGOS79 (Talofitas)

Babosos: "Más pequeños que las guisanas y todo de color blanco" (bie.). Bojardón: "Seta; p'al mal de riñones, caldo y bojardones" (Royo Vil.). Boxardón: Tricholoma georgii (H.). Muscíneas, en general. "Cada una de las plantas briófitas, muy pequeñas y apretadas, que crecen sobre las piedras, cortezas de los árboles, en el suelo e incluso dentro del agua". 78 Muscíneas, en general. 79 Hongos. 77

205


Bruneta: "Hongo pequeño, blanco y negro" (11.). Bufa de llop: Bovista sp.; Lycoperdon sp. (ben.). Bufina: Bovista sp.; Lycoperdon sp. (P.A., xi.). Bufina de lobo: Bovista sp. (F.N.L.); Lycoperdon (F.N.L., J.M.P.); Calvatia gigantea (p.m.p.). Bufina d'onso: Bovista sp.; Lycoperdon sp. (F.N.L.). Bufineta de lobo: Bovista sp.; Lycoperdon sp. (F.N.L.). Cabasets: Bovista sp. Lycoperdon sp. (Loscos). Cagarria: Morchella sp. (F.N.L.). Camparol: "Seta comestible" (tor., xi.). Camparols: Fungus. Chenerico de ros fongos80 (bi.). Capellán: "Son blancas con el sombrero vuelto hacia arriba" (bie.). Caperán: Clitocybe nebularis (R.G., F.N.L., an.). Caperón: Clitocybe nebularis (R.G.). Carisoneta: Marasmius oreades (pan.). Carlet: Hygrophorus russula (p.m.p.). Cascarria: Morchella sp. (F.N.L.). Cazoleta: Tuber (F.N.L.). Coda de ratón: Clavaria sp. (sa.). Codoma: Agaricus campestris (F.N.L.). Cogoma: Agaricus campestris (R., F.N.L.); Lepiota procera (cam., P. Mst., ben.). Colmeneta: Morchella sp. (an.). Cucamases: "Hongos no comestibles, de color pardo" (11.).

80 Genérico de los hongos. 206


Champiñón de Sanmiguelada: Clitocybe nebularis (p.m.p.). Chírgola: Pleurotus eryngii (Loscos). Chirgola: "Tipo de hongo muy pequeño" (cas.). Chirigola: "Hongo estrecho, sin identificar" (F.N.L.). Chirigoleta: "Hongo estrecho y fino" (F.N.L.). Esca: Forres fomentarius (L.). Fonc: Fungus. Chenerico de ros fongos81 (per.). Fongo: Fungus. Chenerico de ros fongos82 (bie., ech., fo., L., rod., pan.); Boletus edulis (p.m.p.). Fongo amarillo: Boletus luteus (p.m.p.); Boletus granulatus (p.m.p.). Fongo baboso: Boletus granulatus (F.N.L.). Fongo de corzo: Agaricus campestris (F.N.L.). Fongo de femera: Panaeolus sp. (F.N.L.). Fongo de fiemo: Panaeolus sp. (F.N.L.). Fongo de pino: Boletus granulatus (F.N.L.). Fongo fematero: Panaeolus (F.N.L.). Fongo fino: "Parexito a ro Agaricus"83 (tra.). Fongo royo: Lactarius deliciosus (pan., ara.). Fongueta: Lepiota procera (p.m.p.); "Hongo pequeño, comestible" (an., steg.); "Negrilla" (an.). Frongo: Fungus, chenerico de ros fongos84 (fis., sobr.). Fungo: Fungus, chenerico de ros fongos85 (M.R.). 81 Genérico de los hongos. 82 Genérico de los hongos. 83 Parecido al Agaricus. 84 Genérico de los hongos. 85 Genérico de los hongos. 207


Fuxinas de lobo: Lycoperdon sp. (p.m.p.); Bovista plumbea (p.m.p.); Bovista nigrescens (p.m.p.); Calvatia gigantea (p.m.p.). Grisoleta: Tricholoma georgii (F.N.L.). Guilsana: "Hongo negro por arriba y blanco por debajo, tiene una membrana que es necesario quitar para comerlo. También fongo baboso"."En sen. lo llaman sisón" (bie.). Guisana: Agaricus campestris (bie., p.m.p.). Isón: Agaricus campestris (ara.); Tricholoma georgii (RG.). Isón de primabera: Tricholoma georgii (ara.). Maneta: Clavaria sp. (pan., puey., bs.). Manetas de Dios: Clavaria sp. (ara., ban., sig.). Manetas de ratón: Clavaria sp. (sa.). Maraula: Morchella sp. (F.N.L.). Mataparians: Boletus satanas (pan.). Matapariens: Boletus satanas (ech., R.G.). Moisardó: Tricholoma georgii (es.). Moixardina: Marasmius oreades (ben., pue., rd., serr.). Moixardón: Tricholoma georgii (ben., pue., rd., serr.). Moixordina: Marasmius oreades (F.N.L.). Monugla: Morchella sp. (F.N.L.). Morgula: Morchella sp. (pue.). Morilla: Morchella sp. (F.N.L.). Morluga: Morchella sp. (xi.). Morrongla: Morchella sp. (p.m.p.). Morrungla: Morchella sp. (P.A.). Morugula: Morchella sp. (P.A.).

208


Monda: Morchella sp. (F.N.L.). Mucosa: "Babosa"; "fongo chicote, blango, con «mocos»"86 (an.). Muisardó: Tricholoma georgii (bon.). Muisardó de San Miguel: "Hongo sin identificar"; Agaricus sp. y atros87 (bon.). Muixardina: Marasmius oreades (ben., casn.). Muixardón: Tricholoma georgii (cam.). Muxardina: Marasmius oreades (F.N.L.). Muxordón: "Una seta" (css.). Murgona: Morchella sp. (F.N.L.). Múrgula: "Criadilla de tierra, hongo comestible que se cría bajo tierra" (P.A.). Musardón: Fungus, chenerico de ros fongos88 (bis.). Muxardón: Tricholoma georgii (M.R.). Muxordina: Marasmius oreades (xi.). Muxordón: Tricholoma georgii (xi.). Negrilla: Tricholoma terreum; Tricholoma portentosum (R.G.). Negrillón del zenteno: Claviceps purpurea (p.m.p.). Ongo de bellizo: Polyporus frondosos (ej.). Ongorrés: Lactarius deliciosus (steg.). Pardilla: Clitocybe nebularis (R.G.). Pata de rata: Clavaria sp. (pue., sa.). Patarrata: Clavaria sp. (bi., alq., sa.). 86

Hongo pequeño, blanco, con "mocos".

87 Agaricus sp. y otros.

88

Genérico de los hongos. 209


Paticas de rata: Clavaria sp. (F.N.L.). Peberón: "Seta de pino" (puf.). Pebrón: "Toda seta que no sea robellón" (pue.). Pedo de lobo: Lycoperdon (J.M.P., p.m.p.); Bovista plumbea (p.m.p.); Bovista nigrescens (p.m.p.); Calvatia gigantea (p.m.p.). Pedolobo: Lycoperdon (p.m.p.); Bovista plumbea (p.m.p.); Bovista nigrescens (p.m.p.); Calvatia gigantea (p.m.p.). Podrigó: Boletus satanas (bon.). Podrigón: Boletus satanas (pue.). Potrecón: Lepiota procera (F.N.L.); "Fongo gran y pardo, no minchable"89 (mud.). Potricón: "Tipo de hongo no comestible, marrón claro, que abunda mucho" (F.). Rebichuelo: Lactarius deliciosus (ech., ara., an.). Rebollón: Lactarius deliciosus (F.N.L., rad., bie.). Ribichuelo: "Especie de hongo" (R.). Robellón: Lactarius deliciosus (sfb., S.H., sa.). Robillón: Lactarius deliciosus (F.N.L.). Royo: Lactarius deliciosus (bie.). Rubillón: Lactarius deliciosus (R.). Seta de alquerque: "Seta de color gris metálico, pequeña, muy sabrosa, difícil de ver, se cría entre cardos y se llama también «seta cardonera»"; Pleurotus eryngii? (H.). Seta borriquera: "Una seta comestible" (H.). Seta cardonera: Pleurotus eryngii (H.). Seta de cardincha: Pleurotus eryngii (F.N.L.). 89 Hongo grande y pardo, no comestible.

210


Seta de chopo: Pholiota aegerita (R.G.). Seta de gardincha: Pleurotus eryngii (F.N.L.). Seta negra: Tricholoma terreum (p.m.p.). Sisón: "Hongo, criadilla de tierra como la guilsana" (sen.); Agaricus sp. (pan., bs., borr., sobr.?); Tricholoma georgii (F.N.L.). Sisón de primabera: Macrolepiota procera (pan.). Tofona: Tuber brumale (p.m.p.). Trunfa: Tuber (F.N.L.). Tuberas: "Especie de criadilla de tierra" (P.A.). Tufera: "Criadilla" (Otín). Usón: Tricholoma georgii (an., ech.). Yesca: Forres fomentarius (ech.). Yesquero: Forres fomentarius (p.m.p.).

4.3. Abes9 °

Abadejero: "Halcón" (steg.). Abadejo: Milvus (A.A.S.). Abejaruelo: Merops apiaster (ej.). Abejero: Merops apiaster (P.A., rad., pi.). Abejorro: Merops apiaster (ej., sos.). Abellarol: Merops apiaster (Ball.). Abellero: Merops apiaster (sa.). Abellerol: Merops apiaster (s., L., mon., est.). Abellucho: "Gavilán, ave de rapiña o algún ave rara" (Andz.). 90 Aves.

211


Abestruz: Gyps fulvus (parabra que s'emplega poco91) (sa.). Abetoro: Botaurus stellaris (A.A.S., montm.). Abiador: Merops apiaster (sa.). Abiarol: Merops apiaster (stlz.). Abirol: Merops apiaster (pn.). Abucharda Otis tarda (sa.). Aguadera: Cinclus cinclus (bi.). Aguador: Picus viridis (gra., pu.). Aguaniebe amarilla: Motacilla cinerea (A.A.S). Aguazé: Picus viridis (xi.). Aguazero: Picus viridis (abi., bs., F., rad., bar., mud., pan.). Águila: Aquila (pan.). Águila perdiguera: Hieraétus fasciatus (A.A.S.). Aguilacho: "Aguilucho" (sig.). Aiguadé: Picus viridis (bi., R., est.). Aiguader: Picus viridis (est.). Alaiguer: Remiz pendulinus (abi.). Albardero: Sa.,dcola torquata (sa., P.R., A.A.S.). Alemán: Merops apiaster (montm.). Aleta: Ficedula hypoleuca (pi., A.A.S.). Aleta blanca: Ficedula hypoleuca (alq.). Aleta bordizo: Muscicapa striata (H., Andz., C.P.R., A.A.S.). Aleta parda: Muscicapa striata (alq.). Alfaizino: Apus apus (ara., bab., jas.). 91

212

Este término se emplea poco.


Alfalzilla: Apus apus (est.). Alfalzino: Apus apus (pi.). Alferraz: "Variedad de halcón" (P.A.). Alfonzino: Apus apus (Andz.). Alforjero: Corvus corax (alq.). Alforocho: Accipiter nisus (ara., ja.). Alforrocho: Accipiter nisus (ara., ech., emb., steg., berd.). Algarabán: Burhinus oedicnemus (sa., H., bol.). Alguía: Aquila (fo.). Alica: Aquila (Andz., ner.). Alica blanca: Ficedula hypoleuca (alq.). Aliga: Aquila (fo., per., R.). Aligote: Gyps fulvus (P.A.). Aloda: Alauda arvensis (rad., ej., labt., Andz.); Galerida cristata (sie.). Ambadineta: "Pájaro pequeño de patas largas. Abunda mucho cuando se labra, detrás del surco; cuando se riega delante del agua". Motacilla sp.? (za.). Anade: Anas platyrrhyncha (pi.). Anadetas: Cinclus cinclus (Andz.). Anadón: "Ave acuática de mayor tamaño que el pato" (pn.). Andarríos: Motacilla alba (A.A.S.). Anee: Anas sp. (bon., cas.). Aneda: Anas sp. (ben., bi., bis., es.). Angrineta: Hirundo rustica (za.). Apapafiga: Sylvia atricapilla (est.). Apuput: Upupa epops (sie., sa.). 213


Arañera: Tichodroma muraria (C.P.R.). Arañero: Tichodroma muraria (G.E.A.). Auca: Anser sp. (S.H., on., bar.); Otis tarda (sie., A.A.S.). Auco: Anser sp. (pi.). Aurón: Tetrao urogallus (P.A). Azulón: Anas platyrrhynchos (ej., 5). Babiaca: Tyto alba (Ball.). Babieca: Tyto alba (bi., es., pl.). Babueca: Tyto alba (xi.). Babueso: Bubo bubo (ech., puh.). Bagüeso: Bubo bubo (an., ara.). Barbarroja: Erithacus rubecula (monz.). Barzero: Troglodytes troglodites (labt.). Barzino: Apus apus (5, berd.). Barziño: Apus apus (5). Bauzino: Apus apus (ej.). Bauziño: Apus apus (sin.). Becada: Scolopax rusticola (A.A.S.). Becaracha: "Ave" (P.A.). Becardín: "Becada pequeña que vive a las orillas de ríos y lagos" (P.A.). Becardón: Gallinago gallinago (P.A.). Becardón pequeño: Lymnocryptes minimus (A.A.S.). Becazina: Gallinago gallinago (A.A.S.). Benzello: Apus apus (ara., espo., jas.). Bequezina: Gallinago gallinago (pi.).

214


Berderoi: Carduelis chloris (xi.). Berderol: Carduelis chloris (H., pi., bi., guas., sie., pu., pan.). Berdincha: Motacilla sp. (pan.). Berdosa: Emberiza cirlus (A.A.S.). Bemapescaire: Alcedo athis (ben.). Biche: Motacilla flava (Andz., A.A.S.). Biche blanco: Motacilla alba (A.A.S.). Biecadín: Gallinago gallinago (R.). Billarol: Merops apiaster (poz., sa., H., Andz.). Biuda: Fulica atra (A.A.S.). Bobón: Bubo bubo (agü., est., noz., gra., mug., F., pu., labt., bie.). Boitre: Gyps fulvus (tor.). Bolaco: Corvus corax (pan.). Bolandrina: Hirundo rustica (ard., ben., noa.). Boleta: Neophron pernopterus (Andz., sa., bol., H., S.H., pn., on., pi., sie., pan.). Bolsero: Remiz pendulinus (pi., A.A.S.). Borbut: Upupa epops (ja., mug.). Borbute: Upupa epops (ja., mug.). Botellerico: Remiz pendulinus (G.E.A., A.A.S.). Brúa: Grus grus (bi.). Brulla: Grus grus (borr.). Bu: Bubo bubo (5, sar.). Buardán: Scolopax rusticola (Andz., A.A.S.). Bubón: Bubo bubo (borr., A.A.S.).

215


Bueitre: Gyps fulvus (ech., fis.). Bugo: Bubo bubo (noz.). Buixarol: "Bel paxaro"92 (bi.). Burbú: Upupa epops (pan.). Burbute: Upupa epops (agü., ay., ban., pla.). Burrero: Corvus corax (alq.). Butre: Gyps fulvus (sa., bis., rad., us., pn., P.R.). Cabezinegro: Sylvia hortensis (G.E.A.). Cabezudo: Aythya ferina (A.A.S.); Lanius sp. (pi.); Lanius excubitor (A.A.S.). Cabré: Strix aluco; Asio otus (R., pl.). Cabrero: Strix aluco; Asio otus (ara., la., R., sall.). Cabullada: Galerida sp. (za.). Caferrón: Serinus serinus (est.). Cagadaga: Oriolus oriolus (H., rad., G.E.A., A.A.S.). Cagamangos: Saxicola torquata (G.E.A., A.A.S.); Saxicola rubetra (A.A.S.). Calandria: Alauda arvensis (ben.). Calandria de collar: Melanocorypha calandra (pi.). Calandria serrano: Alauda arvensis (A.A.S.). Calcudria: Alauda arvensis (ben.). Calderero: Parus major (G.E.A.). Calderón: Parus major (borr.). Caliandra: Alauda arvensis (bind., fo., L., per.).

92 Pájaro.

216


Capellanet: "Bel paxaro"93 (bi.). Capuchet: Delichon urbica (pue.). Capuzete: Podiceps nigricollis (pi., A.A.S.). Capuzete chico: Tachybaptus ruficollis (A.A.S.). Capuzete grande: Podiceps cristatus (A.A.S.). Carbonero: "Pájaro de color negro, pequeño, con doble cola" (ech.). Cardalina: Carduelis carduelis (za.). Cardelina: Carduelis carduelis (sie., sa., S.H., nab., ja., S., ej., mud., bar., on., alq., gra., pu., guas., pan.). Cardellina: carduelis carduelis (R.). Cardenal: Pyrrhula pyrrhula (H., G.E.A., A.A.S.). Cardenilla: Carduelis carduelis (ben.). Carderolina: Carduelis carduelis (pue.). Carnero: Asio otus; Strix aluco (est.). Carpintero: Dendrocopos sp. (A.A.S.). Carraclís: Acrocephalus scirpaceus; Acrocephalus arundinaceus (pi.). Carranca: "Bel paxaro"94 (P.A.). Carrasclís: Acrocephalus scirpaceus; Acrocephalus arundinaceus (A.A.S.). Carroya: Phoenicurus sp. (serv.). Cascarrón: Recurvirostra avocetta (G.E.A., A.A.S.). Clabelet: Regulus sp. (Andz., alq., A.A.S., C.P.R.). Claberer: "Ave nocturna parecida al búho" (rad.). Clabero: Asio otus (gra., pu.).

93 Pájaro. 94 Pájaro.

217


Cleriguete: "Cierta clase de ánade" (P.A.). Cluchigüesos: Gypaétus barbatus (rad.). Clujidor: Miliaria calandra (A.A.S.). Clluc: Athene noctua (R.). Cocú: Cuculus canorus (bs., pan.). Coculda: Cuculus canorus (ara.). Coculo: Cuculus canorus (mug., sal.). Cocullada: Galerida sp. (sa., P.R.). Codalbet: Delichon urbica (Andz., A.A.S.). Codetarroya: Phonicurus sp. (pue.). Codorbetes: Delichon urbica (abi.). Cola roja: Monticola saxatilis (A.A.S., C.P.R.). Collana: Melanocorypha calandria (Andz.). Collano: Melanocorypha calandria (alq.). Collilargo: Anas acuta (P.A., Royo Vil.). Coralbé: Delichon urbica (est.). Corbás: Corvus corax (R.). Corbaso: Corvus corax (ben.). Corbatiella: Corvus corone (P.A.). Corbatiello: Corvus corone (Bor.). Corbatón: Melanocorypha calandria (G.E.A.). Corbeta: Corvus corone (P.A., sa., pu., sie., alq., gra.). Corpeta: "Un cuervo pequeño" (za.). Corradoja: Motacilla sp. (an.). Corredera: Anthus campestris (A.A.S.).

218


Correndera: Calandrella cinerea (alq., G.E.A., A.A.S.). Correrríos: Motacilla cinerea (A.A.S., alq.). Corretroncos: Certhia sp. (alq., rad., C.P.R.). Corrugaña: Calandrella cinerea (G.E.A.). Cotomiz: Coturnix coturnix (boli.). Crabered: Asio otus (A.A.S.). Craberet: Asio otus (bi.); "Choliba, chuta"95 (mud.). Crapero: Asio otus (pan.). Crabero: Strix aluco (sa., agü., pue.); "Autillo" (pn.). Crapero: Strix aluco? (pan., tor.); Asio otus (pan.). Crebagüeso: "Parecido al palomo" (rod.). Cruzeta: Loxia curvirostra (pi.). Cubullada: Galerida sp. (per.). Cucú: Cuculus canorus (tor.). Cucuc: Cuculus canorus (R.). Cuculo: Cuculus canorus (an., lo., TE., ner., est., rad., sa., P.R., pn.). Cucullada: Galerida (bin., steg., pn., on., stlz., est., labt.); Galerida cristata (C.P.R.); Galerida theklae (C.P.R.). Cucullo: Cuculus canorus (ait., css., pla.). Cucut: Cuculus canorus (ben., bi.). Cucute: Upupa epops (pi.). Cucuto: Cuculus canorus (ech.). Cucharón: Anas clypeata (A.A.S.).

95 Lechuza.

219


Cudiblanca: Oenanthe leucura (bol.); Oenanthe hispanica (pi.); Oenanthe sp. (borr.); Oenanthe oenanthe (sie., alq., bol., ner.). Cudiblanco: Oenanthe leucura (sa., P.R., ej.). Cudirroi: Phoenicurus sp. (sa., P.R.). Cudirroya: Phoenicurus ochruros (ner., pan.). Cudirroyo: Phoenicurus sp. (pi.). Cuerbeta: Corvus corone (alq.). Cuerbete: Corvus corone (G.E.A., A.A.S.). Cuerbo: Corvus corax (sa., A.A.S.). Culandrín: Delichon urbica (sa.). Culiblanca: Oenanthe oenanthe; Oenanthe hispanica (G.E.A., A.A.S.). Culirroya: Phoenicurus sp. (agü.). Culroi: Phoenicurus ochruros (alq.). Culroyé: Phoenicurus ochruros (est.). Culroyeta: Phoenicurus sp. (R.). Curbeta: Corvus corone (lo.). Curilla: Aythya fuligula (G.E.A., A.A.S.). Curloi: Phoenicurus ochruros (xi., pl.). Chamariz: Serinus serinus (Andz., A.A.S.). Chapeta: "Pájaro muy pequeño de color pardo"; Troglodytes troglodytes? (F.). Chardo: Turdus menda (agü.). Charguero: Hippolais (A.A.S.). Charla: Vanellus vanellus (bs., pan., bro.); Turdus pilaris (P.A.); Turdus viscivorus (L.); Turdus? (pan.).

220


Charlo: Turdus viscivorus (abi., ay., bs., con., rig., pan., tor., mug.); Turdus sp. (pan.). Charlo de pintas: "Pรกjaro mรกs gordo que el tordo, con la cola y la punta de las alas negras; se distingue del charlo gris y del charro y la torda" (pn.). Charlo gris: "Mรกs gordo que el tordo, de color gris" (pn.). Charra: Turdus viscivorus (pi., A.A.S.). Charreta: Calandrella rufescens (A.A.S.). Charro: Turdus viscivorus (ben., L., R., sa., pn., rad.); "Tordo grande" (mud.); Turdus sp. (guas., ner.). Chichipรกn: Parus major (bor.). Chifleta: Charadrius dubius; Charadrius hiaticula (A.A.S.); Actitis hypoleucos (A.A.S.). Chiflete: Pluvialis sp. (pi.). Chiflรณn: Tringa ochropus; Tringa glareola (Andz., A.A.S.); Numerius arquata Chilandra: Petronia petronia (G.E.A.). Chilla: Emberiza citrinella (A.A.S.). Chilladera: Anas penelope (gallo.). Chilladero: Anas penelope (A.A.S.). Chillandra: Petronia petronia (C.P.R.); Carduelis cannabinus (Andz.). Chincharana: Parus major (rod., mud., guas.). Chinchepela: Parus major (xi.). Chinchiburris: Hippolais (G.E.A., A.A.S.); Phylloscopus collybita (C.P.R.); Phylloscopus bonelli (C.P.R.). Chinchiper. Parus major (ben.). Chinchipera: Parus sp. (slb.); Parus major (pu.).

221


Chinchimpaf: Parus major (gra.). Chinchimpera: Parus major (gra.). Chinchirana: Parus major (F.). Chireta: Melanocorypha calandra (est.). Chirla: Turdus torquatus (ej., L.); Petronia petronia (Coll., sie.); Montifringilla nivalis (C.P.R.). Chirleta: Petronia petronia (pi.). Chirlo: Apus apus (mug.). Choliba: Tyto alba (Ball., sa., pn., rad., bar., sie., gra.); Otus scops (A.A.S.). Chorda: Turdus merula (Por un regle se clama chordo a ro masclo, que ye negro96) (ech., lo., mug., borr.). Chordillón: Turdus merula (agü.). Chordo: Turdus merula (Chorda en cheneral ye ra femella, que ye parda97) (agü., ay., con., ech., lo., mug., rig., sa.). Chorla: Pterocles orientalis (pi.). Chorlito: Charadrius morinellus (A.A.S.); Pluvialis sp. (A.A.S.). Chorlobit: Burhinus oedicnemus (L.). Chorlobita: Burhinus oedicnemus (ban., U.). Chorrobit: Burhinus oedicnemus (za.). Chotiba: Tyto alba (mon.). Chudía: Vanellus vanellus (P.A.). Churra: Pterocles alchata (P.A.); Pterocles orientalis (on., A.A.S.). Churrupetas: Numenius arquata (Andz., A.A.S.); Tringa erythropus (A.A.S.). 96 97

222

En general, se llama chordo al macho, que es negro. Chorda, en general, es la hembra, que es de color pardo.


Chuta: Tyto alba (L., on., stlz.). Debantagüesos: Gypaétus barbatus (ech.). Dorotín doroteo: Oriolus oriolus (G.E.A., A.A.S.). Eixoriqué: Accipiter nisus (ben.). Embustero: Phylloscopus sp. (alq., A.A.S.); Phylloscopus collybita (C.P.R.); Phylloscopus bonelli (C.P.R.). Engañapastor: Caprimulgus sp. (Andz.); Motacilla sp. (S.H., sa., pn., labt., berd., alq., bi.); Motacilla alba (pi., A.A.S.). Engañapastores: Motacilla sp. (stlz., gra., pu.); Caprimulgus sp. (borr.). Engañapastors: Motacilla sp. (R.); Caprimulgus sp. (R.). Engarabiu: Oriolus oriolus (R.). Engolondrina: Hirundo rustica (L.). Engrineta: Hirundo rustica (on.). Escachacarros: Saxicola torquata; Saxicola rubetra (pi.). Bi ha una falordieta que diz de un carro que iba a rebutir de carga y s'escachó cuan se metió enzima un paxaré d'istos98. Esparabé: Accipiter nisus (per.). Esparabel: Accipiter nisus (fo.). Esparaber: Accipiter nisus (beb.). Esparabet: Accipiter nisus (bi., pue.). Esparbé: Accipiter nisus (R.). Esparbel: Falco tinnunculus (pi.); Falco naumanni (pi.); Accipiter nisus (borr., pn., H.); Milvus sp. (berd., H., pn.). Espárbel: Milvus sp. (anz.). Esparbel perdiguero: Accipiter nisus (sa.). Hay un cuento que trata de un carro que iba lleno de carga y que se escachó al posarse sobre él uno de estos pájaros.

98

223


Esparber: Accipiter nisus (F.). Esparbere: Accipiter nisus (xi., cam., pla.). Esparberet: Accipiter nisus (bi.). Esparbero: Accipiter nisus (alq., bin., bis., ren., pn., rad., guas., ner., pan.); Milvus sp. (alq., H., bol., sa., S.H.); Falco tinnunculus (gra.); "Milano, gavilán..." (pu.). Esparbero pequeño: Falco tinnunculus (A.A.S.). Esparbero perdiguero: Accipiter nisus (sa.). Espargué: Accipiter nisus (pan.). Estornel: Sturnus sp. (est.). Estornell: Sturnus sp. (P.A.). Esturnell: Sturnus sp. (R.). Fabiaca: Tyto alba (ben., bin.). Falcó: Falco peregrinus (Andz.). Falcón: Falco peregrinus (Andz., pn., rod.). Falsilla: Hirundo rustica (bis., es.); Apus apus (ben., gr., pue.). Falzeña: Apus apus (alce.). Falzeño: Apus apus (on.). Falzet de tripa blanca: Apus melba (A.A.S.). Falzeta: Apus apus (ara., sa., aí., abi., pn., sie.). Falzilla: Apus apus (bi., bin., fo., per., I., ner., cam.). Falzino: Apus apus (emb.). Falziño: Apus apus (agü., ben.). Fauzeño: Apus apus (espo.). Fauziño: Apus apus (sig.). Fenzejo: Apus apus (H., bol.). 224


Ferrero: "Pájaro pequeño, pardo, blanco, negruzco" (pn., labt.). Franzellón: "Ye más gran que a golondrina"99 (gra.). Fresana: Phaisanus colchicus (P.A.). Gabacheta: Anas crecca (pi.). Gabacho: Turdus pilaris (A.A.S.). Gabilaneta: Falco tinnunculus (ej., A.A.S.). Gabiota: Larus sp. (pi., H., A.A.S.). Gafarrón: Serinus serinus (D.A.A., sie., H., M., sa., pi.). Gai: Garrulus glandarius (F., abi., TE., pan., pla., ner., est., R., xi., sa.). Gaig: Garrulus glandarius (G.E.A.). Gallé de San Martín: Upupa epops (xi.). Gallet de San Martín: Upupa epops (bi.). Gallico de San Juan: Upupa epops (sos.). Gallina ziega: Caprimulgus europaeus (pi., P.A.). Gallineta: Gallinula chloropus sp. (bi.). Gallineta ziega: Caprimulgus sp. (borr.). Gallo de agua: Podiceps cristatus (A.A.S.). Gallo de San Martín: Upupa epops (sal., sig., berd.). Gallo marino: Phalacrocorax carbo (pi.). Garabiu: Orioles oriolus (est.); Merops apiaster (pu.). Garrapescaire: Ardea cinerea; Ardea purpurea (A.A.S., L., ej.). Garrapiña: Falco peregrinus (mug.). Garsa: Pica pica (R.).

99

"Es más grande que la golondrina". 225


Garza: Pica pica (S.H., sa., bar., alq., puf., bi., cc., est., pan., css., nab., rad., pla., sie., gra., pu., guas., ner.). Garzón: Pica pica (chicotaln (ada., S.H., sa.). Gayo: Garrulus glandarius (A.A.S.). Golondrina de ribera: Riparia riparia (A.A.S.). Golondrina peñazera: Delichon urbica (pn.). Golloria: Galerida cristata (G.E.A., A.A.S.). Golloria de monte: Galerida theklae (A.A.S.). Golloria mediana: Alauda arvensis (C.P.R.). Golloria moñuda: Galerida cristata (C.P.R.). Gorgota: Gallinago gallinago (ej.). Gorloya: Hirunda rustica (tor.). Gorrión americano: Sturnus unicolor (C.P.R.). Gorroya: Hirundo rustica (tor.). Grajo cabeza clara: Corvus monedula (A.A.S.). Gralla: Corvus corone (R., pn.); Corvus frugilegus (agü., beb., ej., sop., orad., gra., sie., alq., pu., ner., bi., pan.); Pyrrhocorax pyrrhocorax (berd., A.A.S.). Gralla de nuca zenizosa: Corvus monedula (alq.). Gralla de pico amarillo: Pyrrhocorax graculus (C.P.R.). Gralla pico amarillo: Pyrrhocorax graculus (A.A.S.). Graya: Corvus frugilegus (en., pan.). Grúa: Grus grus (14. Gruda: Grus grus (ech., guas.). Gruga: Grus grus (A.A.S.). 100 Pequeña.

226


Gruya: Corvus frugilegus (pan.). Gúa: "Ave parecida a la paloma" (pan.). Gualla: Coturnix coturnix (R., castes.). Guanlla: Coturnix coturnix (casn., pue.). Güeitre: Gyps fulvus (an., amb., ech., lo., mug.). Guía: Motacilla cinerea; Motacilla flava (pi.). Guión de lucanos: Serinus citrinella (A.A.S.). Guión de pinzanos: Fringilla montifringilla (A.A.S.). Guión de torda: Turdus pilaris (A.A.S.). Guit: "Pato" (Andz.). Guite: "Pato" (ech.). Güitre: Gyps fulvus (ech., ej.). Gulondrina: Hirundo rustica (lo.). Gulundrina: Hirundo rustica (pan.). Gurgó: Upupa epops (P.A.). Gurguete: Upupa epops (bs., bie., ej.). Gurgute: Upupa epops (balp.). Gurrión: Passer domesticus (Andz., S.H., sa., berd., bar., on., S., ja. rad., est., stlz., rod., bie., gra., pu., guas., pan.). Gurrión catalán: Passer montanus (M.). Gurrión de canalera: Passer domesticus (balp., aín., lab., H.). Gurrión de monte: Passer montanus (M.). Gurrión peñasquero: Passer montanus (lab.). Gurrión zurdo: Passer domesticus (Andz.). Gutre: Gyps fulvus (ej.).

227


Ixoriqué: Accipiter ni sus (ben.). Judía: Vanellus vanellus (D.A.A., A.A.S., pi., sie.). Lica: Aquila (bi.). Loerte: Carduelis spinus (alq.). Lucán: Carduelis spinus (FI.). Lucano: Carduelis spinus (ho., sa., poz., casz., ba., pn., sie.). Luer: Carduelis spinus (G.E.A., A.A.S.). Llabiser: Tyto alba (L.). Madura el igo: Oriolus oriolus (pi.). Malbiz: Turdus iliacus (Andz., A.A.S.). Martín durero: Oriolus oriolus (A.A.S.). Martinica: Anas crecca (A.A.S.). Matinero: Emberiza schoeniclus (G.E.A., A.A.S.). Me: Fringilla montifringilla (abi.). Mec: Fringilla montifringilla (abi., L., alq.). Meco: Fringilla montifringilla (pi., A.A.S.). Melaza: Tyto alba (bs., bro., pan.). Miarla: Turdus merula (Andz., alq.). Michón: Paxaro, en cheneral101 (L.). Milopa: Neophron percnopterus (Andz., A.A.S.). Minchán: Fringilla coelebs (pan.). Misarán: Apus apus (arag.). Mixón: Passer domesticus (gr.).

101 Pájaro. 228


Moñuda: Galerida sp. (A.A.S., pi.); Galerida cristata (C.P.R.); Galerida theklae (C.P.R.). Moreno: Sylvia borin (Andz., A.A.S.). Mosca: Troglodytes troglodytes u Phylloscopus sp. (fo., nom., tierr., güe.). Mosqueta: Troglodytes troglodytes (abi., ben., H., pu., C.P.R.); Phylloscopus sp. (est.); "Reipetit, un pájaro muy pequeño" (pl.). Muchelo: Athene noctua (md.). Muchuelo: Athene noctua (gra., sa., pu.). Muixón: Passer domesticus (tierr., samp.); paxaro, en cheneral102 (puf.). Muzol: "Búho" (pue.). Nadón: Anas sp. (14. Nebero: Motacilla sp. (ej.). Negreta: Anthus spinoletta spinoletta (C.P.R.). Negrete: Anthus spinoletta (Andz.). Oliba: Otus scops (pi., A.A.S.). Olibeta: Otus scops (bol.). Olipa: Tyto alba (M.R.). Ormiguero: Jinx torquilla (A.A.S.). Oroneta: Hirundo rustica (beb.). Pabirroi: Erithacus rubecula (labt.). Pabo: Phaisanus colchicus (ben.); Tetrao urogallus (pl., A.A.S.). Pacharica d'agua: "Andarríos" (emb., jav., ech., sir.). Pacharica de nieu: Motacilla sp. (emb., ech., jav., sir., ur.). Pairachisla: Petronia petronia (C.P.R.). 102 Pájaro. 229


Paiza: Petronia petronia (G.E.A., A.A.S.). Pajarel: Carduelis cannabina (bs., esca., pie., san., pi., alq.). Pajarica: "Ave como un gorrión, pero más esbelta. Alas y parte superior del cuerpo negro azulado, vientre y pecho blanco, cola larga" (ej., 5). Pajarico de la estrella: Regulus ignicapillus (A.A.S.). Pajaro mosca: Troglodytes troglodytes (lab.). Paloma: Columba sp. (A.A.S.). Paloma peñasquera: Columba livia (alq., A.A.S.). Paloma peñazera: Columba livia (alq.). Palpala: Coturnix coturnix (G.E.A., A.A.S.). Papaígos: Sylvia borin; Sylvia atricapilla (A.A.S.). Paparroi: Erithacus rubecula (pan., tra.). Paparroyo: Erithacus rubecula (pan.). Papiblanco: "Ave pequeña, hace el nido bajo las piedras" (pan.). Papiroi: Erithacus rubecula (Andz.). Papirroi: Erithacus rubecula (ait., sall., bs., ech., pn., guas., sie., labt., oto., mud.). Papirroyo: Erithacus rubecula (an., emb.). Papis: Erithacus rubecula (abi.). Papoamarillo: "Pájaro de papo amarillo" (pue.). Pardal: Passer domesticus (bon., casn., fr.); Carduelis cannabina (est.). Pardilla: Perdiz perdiz (A.A.S.). Parriboi: Erithacus rubecula (labt.). Pato fino: Anas platyrhyncha (A.A.S.). Pato pico colorado: Netta rufina (A.A.S.).

230


Paxaro: Paxaro. Muixón, en cheneral. Abe chicota1°3 (mud.). Paxaro d'albar: Carduelis chloris (pan.). Paxaré royo: Sylvia undata (labt.). Pechirroyo: Erithacus rubecula (pi.). Pedigüelo: "Cierto pájaro pequeño; canta como enfadado" (tor.). Pedred: Erithacus rubecula (sa.). Pedro: Erithacus rubecula (sa.). Pedrolé: Erithacus rubecula (bs.). Peduco: Remiz pendulinus (sie.). Peduquero: Remiz pendulinus (H., S.H., labt., G.E.A., A.A.S.). Pepa: Pica pica (H., stlz.). Perdigacha: Alectoris rufa (bienal") (sa., P.R.). Perdigacho: Alectoris rufa (chicota105) (H., L., stlz.); Alectoris rufa (o masclo106) (on., bie.). Perdigana: Alectoris rufa (choben107) (Andz., S.H., sa., pu., borr., berd., sie.). Perdiu: Alectoris rufa (ben., Ile.). Perdiu bllanca: Lagopus mutus (ben.). Perdiu charra: Perdiz perdiz (ben.). Perdiu grisa: Perdix perdiz (ben.). Perdiz: Alectoris rufa (S.H., ja., sa.). Perdiz blanca: Lagopus mutus (A.A.S.). 103 Pájaro, en general. Ave pequeña. 104 Vieja. 105 Pequeña. 106 El macho. 107 Joven. 231


Pescadera: Cinclus cinclus (Andz., A.A.S.); Tringa ochropus (pi.); Tringa glareola (pi.). Pescaire: "Martinete. También "garrapescaire", ave zancuda de patas muy largas que vive en los ríos alimentándose de peces". Ardea sp. (ej.). Petingana: Motacilla sp. (S.H.). Petoi: Erithacus rubecula (tor.). Petois: "Pájaro pequeño de papo royo, de pico mayor que el papirroi" (oto.). Petre: Erithacus rubecula (css., guas.). Petred: Erithacus rubecula (sa.). Petrer: Erithacus rubecula (labt., rad.). Petret: Erithacus rubecula (mud.). Petrez: Erithacus rubecula (gra.). Petrico: Erithacus rubecula (est.). Petrolí: Lullula arborea (alq., G.E.A., A.A.S.). Pialero: Remiz pendulinus (G.E.A., A.A.S.). Pica berde: Picus viridis (ara., ban.). Picafuerte: Picus viridis? (bol.). Picaguazer: Picus viridis (Andz., A.A.S.). Picaguazero: Picus viridis (ara., ban., pn., sa., guas., ner., Andz.). Picapino: "Mochuelo" (ara.). Picaport: Tichodroma muraria (ben.). Anque en ben. se conoxe más como moixón de la neu 108. Picapuerco: Lanius sp. (bi., bor., est., F., pn., gra.). Picaraza: Pica pica (Andz., sa., S.H., pn., ej., sie.). 108 Aunque en ben. se conoce más como moixón de la neu. 232


Picarra: Pica pica (ej.). Picatrompo: Dendrocopos sp. (xi.). Picatronco: Picus viridis (pan.). Picatroncos: "Pájaro carpintero" (Andz.). Picazerdos: "Ave trepadora de plumaje negro manchado de blanco; el picazerdos se alimenta principalmente de insectos". Dendrocopos? (ner.). Picoberde: Picus viridis (ait.). Picocruz: Loxis curvirostra (C.P.R.). Pico cruzado: Loxis curvirostra (A.A.S.). Picopar: "Ave de las trazas de la aloda; fa ros niedos en as barzas"109 (pan.). Picopuerco: Lanius sp. (borr.). Picharris: Phylloscopus sp. (pi.). Pilsán: Fringilla coelebs (ben.). Pillapallas: "Tamaño del gorrión, amarillo grisáceo, con manchas oscuras" (est.). Pimentonero: Luscinia svecica? (A.A.S.). Pimpán: Delichon urbica (ech.). Pinchán: Fringilla coelebs (emb., S.H., sa., pn., mud., rad., berd., sie., gra., guas., ner.). Pinchán roquero: Fringilla montifringilla (abi.). Pinchón: Fringilla coelebs (lo., pan., tor.). Pinero: Emberiza cia (A.A.S.). Pintapared: Trichodroma muraria (alq., rad.).

109 Ave semejante a la aloda; hace sus nidos en las zarzas.

233


Pintaparez: Trichodroma muraria (xi.). Pintarroi: Erithacus rubecula (R.). Pinzán: Fringilla coelebs (ait., alc., an., bi., alq.). Pinzano: Fringilla coelebs (A.A.S.). Piñonero: Loxia curvirostra (G.E.A., A.A.S.). Pirina: Gallus (ara., ech.). Pirita: Gallus (ara.). Pitarroi: Erithacus rubecula (ben., xi., pu., pla.). Pitré: Erithacus rubecula (pla.). Polla de agua: Gallinago gallinago (P.A.); Rallus aquaticus (A.A.S.); Gallinula chloropus (H., A.A.S.). Polleta: "Ave pequeña, negra, de pico rojizo y que tiene el tamaño de media perdiz". Gallinula chloropus? (pn.). Polleta d'aigua: Gallinula chloropus (est.). Poput: Upupa epops (R.). Popuz: Upupa epops (sa., P.R.). Poralla: "Ave" (Andz., ben.). Porpuz: Upupa epops (alq., guas., rad., mud.). Pretur: "Pájaro pardo, algo mayor que el pájaro mosca" (alq., bar.). Pupú: Upupa epops (est.). Puput: Upupa epops (P.A., stlz., gra., pu.). Purloya: "Un paxaré"110 (sa., P.R.). Purpú: Upupa epops (ej.). Purput: Upupa epops (A.A.S.).

110 Un pájaro pequeño. 234


Quinze: Vanellus vanellus (ej., balp., bie.). Quinzeta: Vanellus vanellus (Andz., A.A.S.). Rebalba: Oenanthe oenanthe; Oenanthe hispanica (C.P.R., A.A.S.). Rebesta: Erithacus rubecula (bi.). Recachadera: Calandrella cinerea (Mon.). Redibuelo: Delichon urbica (pi.). Referzinete: Apus apus (Andz., A.A.S.). Reipetí: Regulus sp. (pan.). Reipetit: Regulus sp. (ben., pue., bi.). Reisefior: Luscinia megarrhynchos (bs., ner.). Repetí: Regulus sp. (pan.). Repicapuerco: Jinx torquilla (G.E.A., A.A.S.); Lanius sp. (A.A.S.). Repicapuerco cabeza colorada: Lanius senator (A.A.S.). Resisallero: Saxicola rubetra (A.A.S.). Rei de barzas: "Petirrojo" (S.H.). Rei de la barza: Regulus sp. (pue., F.); Troglodytes troglodytes (F.). Rezarzallero: Sylvia communis (G.E.A., A.A.S.). Ribazera: Merops apiaster (A.A.S.). Rolleta: Streptopelia turtur (est.). Rompegiiesos: Coccothraustes coccothraustes (rod.). Roseta: "Bel paxaro"111 (sa., P.R.). Rosinol: Luscinia megarrhynchos (ben.). Rosiflol: Luscinia megarrhynchos (pue.). Rozín: Chersophilus duponti (Andz., A.A.S.). 111 Un pájaro. 235


Ruleta: Streptopelia turtur (gra.). Rulleta: Streptopelia turtur (L., pue.). Sarguero: "Pajarillo que vive entre las sargas" (ej.). Sartenero: Himantopus himantopus (Andz., A.A.S.). Sisa: Tetrax tetrax (D.A.A.). Sisella: Columba oenas (est., gra., D.A.A., C.P.R.). Sisรณn: Tetrax tetrax (A.A.S.). Sisot: Tetrax tetrax (L.). Sisote: Tetrax tetrax (pi., A.A.S.). Sistรณn: Turdus philomenus (G.E.A., A.A.S.). Sistra: Emberiza sp. (ben.). Solitario: Monticola solitarius (alq., sa., P.R., A.A.S.). Sorda: Turdus merula (ja.). Taranlara: Oriolus oriolus (alq.). Tararainero: Tichodroma muraria (labt.). T'ah!: Carduelis spinus (pi., borr., berd.). Taril de canfrรกn: Serinus cetrinella (ja., C.P.R.). Terlid: Burhinus oedicnemus (Andz., A.A.S.). Terrereta: Alauda arvensis (L.). Tiruli: Lullula arborea (E.A., A.A.S.). Titarafiero: Trichodroma muraria (ech.). Torcazo: Columba sp. (F.). Torda: "Aguzanieves" (pan.); Turdus merula (S.H., sa., ner.); Turdus sp. (pi.). Torda franzesa: Turdus torquatus (alq., A.A.S.).

236


Torda gasca: Turdus iliacus (alq., labt., su., A.A.S.). Torda nadadera: Cinclus cinclus (pan.). Torda negra: Turdus merula (o masclo112) (H., pn., labt., su., A.A.S.). Torda parda: Turdus philomenus (A.A.S.); Turdus merula (a femella113) (pn., labt., su.). Tordilla: Anthus pratensis (A.A.S.); Anthus spinoletta (A.A.S.); Anthus spinoletta spinoletta (C.P.R.); Anthus trivialis (C.P.R.). Tordo: Sturnus sp. (A.A.S.). Tordo americano: Sturnus sp. (S.H.). Tordoleta: Streptopelia turtur (pn., ner.). Torlla: Turdus merula (ben.). Torila de pico amarillo: Turdus merula (ben.). Torodán: Passer domesticus (pue.). Torrodá: Passer domesticus (beb., es.). Tortorela: Streptopelia turtur (Ball.). Tortorilla: Streptopelia turtur (ben.). Trancapiñols: Coccothraustes coccothraustes (est.). Trancapiñón: Coccothraustes coccothraustes? (goas.). Tranlara: Oriolus oriolus (labt.). Tranlarala: Oriolus oriolus (labt.). Trencapiñol: Coccothraustes coccothraustes (L.). Trepador: Sitia europaea (A.A.S.). Trepatroncos: Certhia sp. (G.E.A.). Triguerete: Emberiza hortulana (G.E.A., A.A.S.). 1 1 2 El macho. 113 La hembra.

237


Triguero: Miliaria calandra (abi., ej., pn., labt.). Trincapiñol: Coccothraustes coccothraustes (labt., mud.). Tronquero: Certhia sp. (labt.). Trincapiñones: Coccothraustes coccothraustes (abi., gra.). Trucazo: Columba palumbus (agü., alq., sie., rad., mud., bi., bol., sa., us., est., gra., pu.). Turcaso: Columba palwnbus (ben.). Turcazo: Columba palumbus (Andz., pi., guas.). Turra: Pterocles orientalis (Andz., A.A.S.). Urión: Passer domesticus (ben.). Urogallo: Tetrao urogallus (pl.). Yeguazero: Picus viridis (alq., ban., ber., Yerberica: Anthus sp. (pi.). Zarzal: Turdus merula (an.). Zerradero: Acrocephalus arundinaceus (A.A.S.). Zerrajero: Parus major (Andz., A.A.S.). Zerzeta: Anas crecca (A.A.S.). Zigüeña: Ciconia ciconia (H., A.A.S.). Zinchiburris: Phylloscopus sp. (Andz., A.A.S.). Ziquilín: Falco

tinnunculus

(Andz., H., S.H., sa., pn., on., stlz., sie.).

Zisberbu: Emberiza cirlus (A.A.S.). Zisberde: Emberiza cirlus (xi., sa., P.R.). Zispardo: Emberiza cia (xi.). Zistra: Emberiza sp. (abi., labt.). Zistra amarillo: Emberiza citrinella (A.A.S.).

238


Zistra barbuda: Emberiza cirlus (alq.). Zistra berde: Emberiza cirlus (A.A.S.). Zistra parda: Emberiza cia (alq., A.A.S.). Zistrilla: Anthus trivialis (Andz., A.A.S.); Anthus pratensis (alq.). 4.4. Mamifers114

Albano: Mustela erminea (A.A.). Almiño: Mustela erminea (pan.). Apagacandil: Vespertilionidos (ej.). Arangután: Pongidae (bol.). Arminio: Mustela erminea (M.R.). Barroner: Sus scrofa (chicote115) (labt.). Bucardo: Capra hispanica (fan., borr., bro., sar., tor., ben.). Can: Canis (pn., sa., rad., oto.). Cochín: Sus (S.H.). Cocho: Canis (gr., nab., puf.). Conello: Oryctolagus cuniculus (agü.). Coniello: Oryctolagus cuniculus (M.R.). Conill: Oryctolagus cuniculus (beb., ben., pue.). Craba: Capra (Andz., S.H., pn., sa., rad., puf., 5). Crapa: Capra (oto.). Cuerzo: Capreolus capreolus (ara., emb.). Cunil: Oryctolagus cuniculus (pn.). 114 Mamíferos. 115 Pequeño. 239


Cunill: Oryctolagus cuniculus (per., sfb.). Cuquín: Vespertilionidos (bie.). Curto: Oryctolagus cuniculus (conello de mon116) (bol., lo.). Cuto: Sus (sal., sig.). Chabalí: Sus scrofa (ja.). Chabalín: Sus scrofa (F., st., agü., puf., castes., sfb.). Charla: "Rata montesa con cara de gato" (steg.). Charra: "Especie de rata" (ech., sir.). Charsos: Rupicapra rupicapra (ben.). Cheneta: Genetta genetta (rod.). Chinón: Sus (pue., sfb., puf., mud.). Chiquerete: Vespertilionidos (sig.). Chirigüelo: Vespertilionidos (borr.). Chirla: "Rata montesa, de cola larga y peluda en forma de espada". Ye fázil que ista chirla, a charla y ra charra sigan o Eliomys quercinus117 (ay.). Chizar: Rupicapra rupicapra (bi.). Chizard: Rupicapra rupicapra (bi.). Chizardo: Rupicapra rupicapra (R., pl.). Chizart: Rupicapra rupicapra (bi.). Chizarz: Rupicapra rupicapra (bi.). Chodiguel: Vespertilionidos (pla.). Chorigué: Apodemus sp.; Mus musculus (an.).

116 Conejo de monte. 117 Es fácil que "chirla", "charla" y "charra" correspondan a Eliomys quercinus.

240


Chudiguel: Vespertilionidos (bi.). Churi: Apodemus sp.; Mus musculus (ech.). Ercum: Capra hispanica (Ant. Til.). Erizo: Erinaceus europaeus (labt., on.). Esquirgüelo: Sciurus vulgaris (berd., bs., pan., la., lo., pn.). Escrigüelo: Sciurus vulgaris (an.). Esquirguollo: Sciurus vulgaris (la.). Esquirigüelo: Sciurus vulgaris (bi., sall., borr.). Esquirol: Sciurus vulgaris (bi., R.). Esquiruelo: Sciurus vulgaris (Andz., sa., rad., labt., mud., berd., pla.). Faína: Martes foina (ard., noa.). Farnaca: Lepus canensis (chicota118) (F.V.C., sa., pi., on.). Foina: Martes foina (S.H.). Fornaca: Lepus canensis (chicota119) (ej.). Forón: Mustela putorius (alq., sa.). Fuina: Martes foina (ech., R., sal., sig., sa., pn., on., rad., rod., bie., borr., pla.); Martes martes (aín., lo., pan.). Fuína: Martes foina (ren.). Furón: Mustela putorius (E, sa., labt.). Fuyina: Martes martes (bi.); Martes foina (ben., bi.). Fuyina de papo amarillo: Martes martes (bi.). Gachapo: Oryctolagus cuniculus (chicote120) (rod.). Gato montesín: Felis silvestris (borr.). 118 Pequeña. 119 Pequeña. 120 Pequeño. 241


Gato montesino: Felis silvestris (rod., F.V.C.). Gorrín: Sus (rad.). Gos: Canis (alq., beb.). Guineu: Vulpes vulpes (beb., bon., casn., gr.). Ixarso: Rupicapra rupicapra (ben.). Jabalín: Sus scrofa (ben., berg., ej., gr., sa., rad.). Jabugo: "Especie de cabra montés de pelo más fino que ésta" (P.A.). Jaro: Sus scrofa (chicote121) (tor.). Jineta: Genetta genetta (labt.). Lapín: Oryctolagus cuniculus (gr.). Latón: Sus (bi., xi.). Liebre: Lepus canensis (S.H., bar., sa., on.). Liebrón: Lepus canensis (o masclo122) (on.). Liepre: Lepus canensis (bi.). Loira: Lutra lutra (an., ech., tor.). Lopo: Canis lupus (M.R.). Ludia: Lutra lutra (P.A.). Ludria: Lutra lutra (D.A.A.). Lupo: Canis lupus (pera.). Luria: Lutra lutra (ben.). Lutria: Lutra lutra (Andz.). Liebre: Lepus canensis (an., ben., est.). Lleón: Panthera leo (R.). 121 Pequeño. 122 El macho. 242


Lleto: Sus (es.). Llitón: Sus (ben., bis., gr.). Llobo: Canis lupus (est.). Llop: Canis lupus (ben.). Llopet: Canis lupus (chicote123) (ben.). Llorca: Oryctolagus cuniculus (chicote124) (on.). Marta: Martes martes (on.). Martolina: "Animal salvaje, parecido a la zorra, más pequeño y con rayas en la cola" (noz.). Felis silvestris? Genetta genetta? (noz.). Marzelina: Felis silvestris (stlz.). Matacán: Lepus canensis. "Cierta clase de liebre que corre mucho y se distingue por ser más pequeña y por una mancha, como una estrella, que lleva en la frente" (P.A., ej.). Matacandil: Vespertilionidos (ej., 5). Matrero: Rupicapra rupicapra (o masclo125) (pan.). Melón: Meles meles (ara., balp., mug., sal., sig., pn., ay., labt., bie., borr.). Michino: Felis (pn., sa.). Mincharra: Elyomis quercinus (ej., lose., pan., bol., labt., rad., rod.). Mincharra blanca: Glis glis (labt.). Mincharra roya: Elyomis quercinus (labt.). Minchoso: Mustela erminea (yp.). Missarra: Marmota marmota (oc.). Mixín: Felis (berd.). 123 Pequeño. 124 Pequeño. 125 El macho. 243


Mixino: Felis (rod., borr., H., sa.). Moregol: Soricidos (R.). Morerol: Soricidos (L.). Morgaño: Soricidos (D.A.A.). Morisiego: Vespertilionidos (ben., ber., cam., gr., rd.). Moriziego: Vespertilionidos (cap., est., xi.). Morziacalo: Vespertilionidos (ay., lo., noz., ye.). Morziagalo: Vespertilionidos (lo., S.H.). Morzielago: Vespertilionidos (ej.). Morzigalo: Vespertilionidos (ej., 5). Mostrela: Mustela nivalis (L., stlz.). Mostrellada: Mustela nivalis (P.A.). Muisirec: Vespertilionidos (R.). Muriazi: Vespertilionidos (fab.). Murisiego: Vespertilionidos (bis.). Muriziego: Vespertilionidos (Andz.). Murziácalo: Vespertilionidos (bi.). Murziagalo: Vespertilionidos (yp., on.). Murciálago: Vespertilionidos (ej., sar., tor.). Murziegalo: Vespertilionidos (an., ech., sal., salí.). Murziéralo: Vespertilionidos (ech., fa., sir.). Murzigalo: Vespertilionidos (ej., sad., sos., un.). Muslaño: Soricidos (bi.). Neutra: Lutra lutra (rod.). Noira: Lutra lutra (pan., TE.).

244


Ongarután: Pongidae (LA.). Onso: Ursus arctos (an., bol., bs., ech., pl., lo., pan., tor., sa., xi., bar., rod., borr.). Paniquera: Mustela nivalis (pue., R.). Paniquesa: Mustela nivalis (Andz., sa., mud., pla., S.H., pn., borr., rad., labt., ej., berd.). Paniquesa blanca: Mustela erminea (E.T.A.). Panitiecha: Mustela nivalis (bi.). Pardo: Cervus elaphus (Andz., F.V.C.). Picazo: "Animal de cabeza negra y manchas blancas por el cuerpo" (ej.). Rabosa: Vulpes vulpes (Andz., sa., pi., rad., stlz., berd., borr.). Rabosa carbonera: Vulpes vulpes. "Una rabosa que ye negra de metá t'atrás, bella miqueta más grande y o morro más ancho, n'ai mui pocas. En a punteta d'a coda un floqued negro. De metá talante roya. A zaguera qu'e bisto fa 5 añadas (1984). No güelen cuasi cosa, como as atras que güelen com'un carnuz. O peled ye más fino, a coda más grande"126 (labt.). Raboso: Vulpes vulpes (Andz., pn., pla., berd., bie.). Raposa: Vulpes vulpes (ech.). Raposo: Vulpes vulpes (TE.). Rata careta: Eliomys quercinus (pi.). Ratachirla: "Rata de monte, parecida a la comadreja" (losc.). Rata fillarda: Eliomys quercinus (on.). Rata grillera: Eliomys quercinus (sa.).

126 Zorra negra de mitad para atrás, un poco más grande y con el hocico más ancho. Hay muy pocas. En el extremo de la cola, un fleco negro. De mitad para adelante es roja. La última vez que vi una fue en 1984. No huelen casi, a diferencia de las otras. Su pelo es más fino; la cola, más grande.

245


Ratón minador: Soricidos (ej.). Ratón morguño: Soricidos (pi.). Reposo: Vulpes vulpes (bol.). Sarrio: Rupicapra rupicapra (Andz., bar., H., pla., rad., rod., borr., berd.). Sarrio chino: Rupicapra rupicapra. "Sarrio más pequeño que lo normal, con la cara completamente negra, sin las bandas características de los sarrios normales" (tor.). Sirgall: Rupicapra rupicapra (choben127) (as.). Sisardo: Rupicapra rupicapra (D.A.A.). Solenco: Rupicapra rupicapra (sarrio solenco, campasolo128) (tor.). Soleu: Rupicapra rupicapra (sarrio solenco, campasolo129) (tor.). Taboné: Talpa europaea (R.). Tabonero: Talpa europaea (R.). Tachón: Meles meles (ara., ech.). Tachubo: Meles meles (ara., jas.). Tachugo: Meles meles (pan.). Tafubo: Meles meles (steg.). Tafugo: Meles meles (E.T.A., montm.). Taixó: Metes meles (xi., pl.). Taixón: Meles meles (F.). Tajudo: Meles meles (ej., sal., sig., H., sa., pn., pi., P.R.). Tajugo: Meles meles (L.). Tauba: Talpa europaea (pan., sall.). 127 Joven. 128 Sarrio solitario, independiente. 129 Sarrio solitario, independiente.

246


Taupa: Talpa europaea (bon.). Taxón: Meles meles (ech.). Taxugo: Meles meles (Andz.). Teixón: Meles meles (puf.). Tejugo: Meles meles (pan.). Texón: Meles meles (ben.). Tobonero: "Ratón de campo" (cam.). Top: Talpa europaea (bi.). Topo: "Rata de agua que vive en las acequias de los prados, de carne blanca y sabrosa —no es el topo castellano, que es el tabonero—" (ben.); Arvicola terrestris (pi.). Tozino: Sus (Andz., S .H., sa., bar., lo., bol., ay.). Tremostela: Genetta genetta (gr., F.V.C.). Trulla: Sus (gr.). Xabalín: Sus scrofa (ech., jav., ur.). Xuri: Apodemus sp.; Mus musculus (M.R.). Zorz: Apodemus sp.; Mus musculus (F.N.L.).

4.5. Peches y reptils130 Abadecho: Micromesistius poutassou (R., tam.). Abadeixo: Micromesistius poutassou (per.). Abadejo: Micromesistius poutassou (Andz.). Agardacho: Lacerta viridis; Laceria lepida (ara.). Alagarto: Lacerta viridis; Lacerta lepida (caz., sin.).

130 Peces y reptiles.

247


Algardacho: Laceria viridis; Lacerta lepida (ech.). Arengue: Clupea arengus (pan.). Aserp: Natrix maura; Elaphe escalaris; Malpolon monspessolanum; Vipera aspis?; Vipera latastei? (tam.). Barbacán: Ye fázil que sigan a Natrix maura o a Natrix natrix131 (pan., sall.). Barbol: Barbus barbus (ech.). Bicha: Natrix maura; Natrix natrix; Elaphe escalaris; Malpolon monspessolanum (Mon.). Bichello: Trichinella spiralis (L.). Bichiello: Trichinella spiralis (alq.). Caballico: Emys orbicularis; Mauremys caspica

Andz.).

Cabezudo: Rana ridibunda u arras parellanas (chicote)132 (Andz.). Codirroyo: Barbus haasi (berd.). Colirroyo: Barbus haasi (sal.). Cornato: Barbus sp. "Especie de barbo pequeño, de piel oscura y con pintas" (bie.). Cuchareta: Rana ridibunda (chicota133); Triturus sp. (chicote134) (agü., bi., bin., cam., fo., lu.). Cullareta: Rana ridibunda (chicota135); Triturus sp. (chicote136) (Andz.). Culebre: Vipera aspis; Vipera latastei (bon.).

131 Es probable que se trate de Natrix maura o de Natrix natrix. 132 Rana ridibunda u otras parecidas (pequeño). 133 Pequeña. 134 Pequeño. 135 Pequeña. 136 Pequeño. 248


Culebrizo: Natrix maura; Elaphe escalaris; Malpolon monspessolanum (agü.). Culembrina: Laceria muralis y atras parellanas137 (xi., pl.). Culirroyo: Barbus haasi (Comena). Cullarata: Rana ridibunda (chicota138); Triturus sp. (chicote139) (bie.). Cullebra: Natrix maura y aras de o suborden Serpentes140 (bi., ech.). Culleret: Rana ridibunda (chicota141); Triturus sp. (chicote142) (ben.). Cullereta: Rana ridibunda (chicota143); Triturus sp. (chicote144) (per., R.). Changardina: Laceria muralis y atras parellanas145 (sa.). Chichón: Trachurus trachurus (bi.). Chipa: "Pez muy pequeño" (P.A.). Chipirón: "Pez muy pequeño, algo mayor que la chipa" (P.A). Engardicha: Laceria muralis y atras parellanas146 (bar.). Engardaix: Laceria viridis; Laceria lepida (beb., pue.). Engardaixina: Lacerta muralis y atras parellanas147 (beb., F., pue., gr., nab.). Engardaixo: Laceria viridis; Laceria lepida (xi., pl., puf.). 137 Laceria muralis y otras parecidas. 138 Pequeña. 139 Pequeño. 140 Natrix maura y otras del suborden Serpentes. 141 Pequeña. 142 Pequeño. 143 Pequeña. 144 Pequeño. 145 Laceria muralis y otras parecidas. 146 Lacerta muralis y otras parecidas. 147 Laceria muralis y otras parecidas. 249


Engardaxina: Laceria muralis y atras parellanas148 (mud.). Engardixa: Laceria muralis y atras parellanas149 (est.). Engartalla: Laceria muralis y atras parellanas150 (ben.). Enguila: Anguilla anguilla (cam., ech., L., mug., on., stlz., pla.). Esclabeta: "Lagarto gris". Laceria lepida? (ja.). Escorpión: "Como una changardina, pero de aspeuto arrugau y chafau, dedos un poqued chafaus; están en as parez de ras casas"151. Tarentola mauritanica (sa.). Escorzón: "Especie de serpiente; es bien conocida por los pastores, ya que a menudo causa graves picaduras en el ganado. Un pastor me contaba cómo una vez logró salvar la vida de una cabra que estaba toda hinchada, víctima de las picaduras que un escorzón le había hecho desde el pecho hasta el braguero" (pn.); "Especie de culebra, lleva bandas en o cuerpo" (rod.). Escursó: "Especie de víbora o serpiente venenosa" (beb., R.). Escursón: "Especie de víbora" (R.). Esgardacho: Laceria viridis; Laceria lepida (ej.). Fardacho: Laceria viridis; Laceria lepida (pi., Andz.). Ficón: Natrix maura y atras parellanas152 (ay., pla.). Furtarropas: "Especie de lagartija grande". A changardina más gran ye a Psammodromus algirus; por un regle ye en os arbols, por o que ye

148 Laceria muralis y otras parecidas. 149 Laceria muralis y otras parecidas. 150 Laceria muralis y otras parecidas. 151 Como una lagartija, pero de aspecto arrugado y chafado, con los dedos un poco chafados; se encuentran en las paredes de las casas. 152 Natrix maura y otras parecidas. 250


fázil que aiga siu bista sobre a ropa puesta a secar en matulleras u arbols153 (J.M. LANTERO) (est.). Galapago: Emys orbicularis; Mauremys caspica (J.M.F.). Gardacho: Laceria viridis; Laceria lepida (ej., mud.) Granota: Rana ridibunda y atras parellanas154 (M.R., ben.). Gripia: Vipera aspis; Vipera latastei (an., ara., ech., fis., pan., sall., borr., berd., pla.). "Se diz culebra de monte u culebra de agua u víbora, trafucando en muitas ocasions a istas con aqueras u mermo con o Anguis fragilis, que sisquiera ye un ofidio sino un saurio. En bellas redoladas belunas espezies se i claman gripias" 155 (FALCÓN MARTÍN, J. M., G.E.A., pág. 3.053). Gripión: "Serpiente venenosa más grande que la víbora". Pue'star a Vipera berus156 (agü.). Vipera aspis, Vipera latastei (agü.). Ladracho: Lacerta viridis; Laceria lepida (bie.). Lagartacho: Laceria viridis; Lacerta lepida (mud.). Langarto: Lacerta viridis; Lacerta lepida (alq., bi., sa., labt., rad., gra.). Langrandacho: Laceria viridis; Laceria lepida (Ball.). Lardacho: Laceria viridis; Laceria lepida (ara., cc.). Largandacho: Laceria viridis; Lacerta lepida (an.). Luz: Esox lucius (ant. doc.). Madrilla: Rutilus arcasi y afros parellanos157 (H., berd., sal., mug., bol.).

153 La lagartija más grande es la P. algirus; en general, se halla en los árboles, por lo que es fácil haberla visto sobre ropa puesta a secar sobre un árbol. 154 Rana ridibunda y otras parecidas. 155 Se dice culebra de monte o culebra de agua o víbora, confundiendo en muchas ocasiones a éstas con aquéllas, e incluso con Anguis fragilis, que ni siquiera es un ofidio, sino un saurio. En varios sitios, algunas especies se denominan gripias. 156 Puede ser Vipera berus. 157 Rutilus arcasi y otros parecidos. 251


Palaya: "Un pez del género Pleuronectes. Podría ser Platichthys o Pleuronectes platessa" (F.). Pech: Peche, chenera1158; clase Osteictia (alq., ba., olv.). Peche: Chenera1159; clae Osteictia (sa., us., rad.). Pesquito: "Cría de la boga" (berd.). Pex: Peche, chenera1160; clase Osteictia (M.R., mud.). Rama: Rana ridibunda y atras parellanas161 (ben.). Rano: Rana ridibunda (chicota162) (P.A.). Ranueco: Rana ridibunda (chicota163) (ay., pla., on.). Renueco: Rana ridibunda (chicotalM) (bol., sal., L.). Ropero: "Engardaixo gran, que ba por as parez"165 (gra.); "Salamanquesa" (bar.). Saboca: Alosa fallan (P.A.). Sagardacho: Laceria viridis; Laceria lepida (jas.). Sagardiana: Laceria muralis y atras parellanas166 (agü., ay., bisc., los., losc., m.); Salamandra salamandra (bol.). Sagartana: Laceria muralis y atras parellanas167 (sin.). Salamanca: Salamandra salamandra (bis.).

158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 252

Pez, en general. Ibídem. Ibídem. Rana ridibunda y otras parecidas. Pequeña. Pequeña. Pequeña. Lagarto grande, que va por las paredes. Lacerta muralis y otras parecidas. Laceria muralis y otras parecidas.


Salamanquesa: Salamandra salamandra (Andz., pi., sa., pla., rad., borr., berd.); Tarentola mauritanica (H., sa.). Salangrana: Lacerta muralis y atras parellanas168 (pan.). Samarugo: Rana ridibunda (chicota169); Triturus sp. (chicote170) (bol., D.A.A.). Sangardana: Lacerta muralis y atras parellanas171 (alq., sa., an., rad.). Sangardicha: Lacerta muralis y atras parellanas172 (ada.). Sangartana: Lacerta muralis y atras parellanas173 (pi., sig., cc., sal.). Sangartesa: Lacerta muralis y atras parellanas174 (P.A.). Saput: Bufo bufo (tam.). Sardagana: Lacerta muralis y atras parellanas175 (noz.). Sargantana: Lacerta muralis y atras parellanas176 (cc., sal., sig., ej., berd.). Sargantesa: Lacerta muralis y atras parellanas177 (D.A.A.). Sengartalla: Lacerta muralis y atras parellanas178 (ben.). Serp: Natrix maura y atras179 (R.). Sigartana: Lacerta muralis y atras parellanas180 (sin.). 168 Laceria muralis y otras parecidas. 169 PequeĂąa. 170 PequeĂąo. 171 V. n. 168. 172 V. n. 168. 173 V. n. 168. 174 V. n. 168. 175 V. n. 168. 176 V. n. 168. 177 V. n. 168. 178 V. n. 168. 179 Natrix maura y otras. 180 V. n. 168. 253


Singardaixo: Laceria lepida; Lacerta viridis (ben.). Singardall: Laceria viridis; Laceria lepida (R.). Singartalla: Laceria muralis y atras parellanas181 (ben.). Sirpiente: Natrix maura y atras182. (ech.). Tonina: Thunnus thynus (ant. doc.). Tortuga: Emys orbicularis; Mauremys caspica (J.M.F.). Tritón royo: Triturus sp. (pl.). Truita: Salmo trutta (ech., emb., jav., sir., R.). Xingardaixo: Laceria viridis; Laceria lepida (R.). Xingartalla: Laceria muralis y atras parellanas183 (R.). Zangargacho: Laceria viridis; Laceria lepida (sin.). Zalamanquesa: Salamandra salamandra (ait., li., yp.). Zalamanquesa chicota: Tarentola mauritanica (labt.). Zalamanquesa grande: Salamandra salamandra (labt.). Zamarugo: "Pez pequeño que vive en las balsas de los ríos y arroyos". Seguramén ye a Gambusia affinis184 (P.A.). Zandanana: Laceria muralis y atras parellanas185 (al.). Zap: Bufo bufo (pue.). Zapo: Bufo bufo (H., Andz., S.H., sa., pn., pi., berd., nab., puf., on., rad., borr., stlz., pla.). Zaramugo: "Pececillo pequeño". Vid. zamarugo (emb.).

181 V. n. 168. 182 V. n. 179. 183 V. n. 168. 184 Seguramente es la Gambusia affinis. 185 V. n. 168.

254


Zarangana: Lacerta muralis y arras parellanas186 (bie.). Zargallana: Lacerta muralis y atras parellanas187 (H., pla.). Zargaracho: Lacerta lepida; Lacerta viridis (aí.). Zargatacho: Lacerta viridis; Lacerta lepida (ara.). Zergallana: Lacerta muralis y arras parellanas188 (Andz., H.). Zemalla: "Lagarto gris". Lacerta lepida? (agü.). Zerp: Natrix maura y atras189 (pue.). Zigalantera: Lacerta muralis y arras parellanas190 (bi., tor.). Zingardana: Lacerta muralis y arras parellanas191 (on.). Zurriagana: Lacerta muralis y aíras parellanas192 (pn.). Zurriangana: Lacerta muralis y aíras parellanas193 (labt.).

4.6. Imbertebratos194 Abejeta: Apis mellifera (on., sa.). Abella: Apis mellifera (agü., oc., R.). Abelleta: Apis mellifera (1., L., R., puf., mud.).

186 V. n. 168. 187 V. n. 168.

188 V. n. 168. 189 Natrix maura y otras. 190 V. n. 168. 191 V. n. 168. 192 V. n. 168. 193 V. n. 168. 194 Invertebrados.

255


Abiespa: Bi ha muitas espezies de abiespa, pero as que más son: Polistes gallicus, en puestos ixutos, y Vespula germanica, en puestos con más augua195 (sal, sig.). Abiespra: Polistes gallicus. Vid. abiespa (F.N.L.). Abión: Bi ha muitas espezies de texidors u abions, pero as que más son: Anax imperator (grans); Libellula depressa, Sympetrum sanguineum y Orthetrum cancellatum (medianas)196 (ej.). Abrespa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (puf.). Abrespia: Polistes gallicus. Vid. abiespa (mud.). Abriespa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (an.). Abrispa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (est., fo., rad.). Agraspia: Polistes gallicus. Vid. abiespa (F.). Alacrán: O que más bi ha ye o Buthus occitanus, pero tamién bibe en a nuestra tierra o Euscorpius flavicandis, en puestos más umedencos197 (sa., pn.). Alada: Forniga femella secsuada —en l'esdebenidero a reina— de Camponotus sp. u Lasius niger198 (pu.). Alaica: Camponotus sp.; Lasius niger. Vid. alada (Andz.). Alaida: Camponotus sp.; Lasius niger. Vid. alada (rod.). Alaiga: Camponotus sp.; Lasius niger. Vid. alada (alq., sa., rad., nab.).

195 Existen muchas especies de avispa, pero sobre todo aparecen Polistes gallicus, en lugares secos, y Vespula germanica, en sitios más húmedos. 196 Existen muchas especies de libélulas, pero las más frecuentes son: Anax imperator (grandes); Libellula depressa, Sympetrum sanguineumy Orthetrum cancellatum (medianas). 197 El más común es Buthus occitanus, pero también vive en nuestra tierra el Euscorpius flavicandis, en lugares más húmedos. 198 Hormiga hembra sexuada —en el futuro la reina— de Camponotus sp. o Lasius niger.

256


Alaigón: "Alaiga gorda y roya, fiza". "Forniga de culo royo, en os arbols y ramas secas; van con o culo alto; son pequeñas, con dos partes separadas; fizan; se meten dentro de a ropa"199 (labt.). Alegrero: "Picando zepas, parezen una bena de charrachón, a cachos"200 (labt.). Alicancano: Pediculus humanus (sa., H., an., bie., F.N.L.). Alicreo: Buthus occitanus. Vid. alacrán (bol.). Apagacandiles: Lepidoptero nueiturno201 (bie.). /Vaina: Orden Araneae (F.N.L.). Arana: Orden Araneae (rod.). Arraclabos: Buthus occitanus. Vid. alacrán (Asso). Arraclán: Buthus occitanus. Vid. alacrán (ej.). Arriclán: Buthus occitanus. Vid. alacrán (pan.). Atabán: Tabanus sp. Vid. tabano (borr.). Azeitero: Agrostis segetis (ej.). Bamboló: Bombus terrestris. Vid. bombolón (bon., per.). Baqueta: Bariedá de caragol de casca blanca. Seguramén ye un Helicido202.

Cernuella arigonis; Helicella itala; Helicella iberica; Iberus alonensis, etc. (sar.). Baqueta de Dios: Coccinella septempunctata (F.N.L.). Baquica de Dios: Coccinella septempunctata (mug., rig., sal., sig., sos.).

199 Alai•ga grande y roja, avispa. Hormiga roja que se encuentra en los árboles y ramas secas; van con la parte trasera levantada; pican; se meten dentro de la ropa. 200 Picando cepas, parecen una raíz de charrachón, a trozos. 201 Lepidóptero nocturno. 202 Variedad de caracol de cáscara blanca. Seguramente es un Helicido.

257


Barenilla: Cuco que ataca a ra milloca. Bi ha bellas espezies de Lepidopteros que atacan a milloca; entre atras: Ostrinia nubilaris, a más fázil que siga, y Tinea granella2133. Berigüeta: Gryllus campestris (F.N.L.). Bespra: Polistes gallicus. Vid. abiespa (bon., es.). Binatera: Inseuto coleoptero, royenco y chicote2" (F.N.L., P.A.). Biespa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (F.N.L.). Birabolas: Lepidoptero diumo205 (Andz., F.N.L.). Birigüeta: Gryllus campestris (xi.). Bolandrina: Lepidoptero diurno206 (bon., es.). Boleta de Dios: Coccinella septempunctata (xi.). Boletas nocturnas: Lepidopteros nueiturnos207 (borr.). Bolondrina: Lepidoptero diurno208 (bisa.). Bomboló: Bombus terrestris. Vid. bombolón (R., alq.); "Moscardón" (alq•)• Bombolón: Bellas espezies de himenopteros de o chenero Bombus y parellanos, como Bombus terrestris, Megabombus hortorum u Pyrobombus lapidarius. Mesmo pueden estar coleopteros como a Melolontha melolontha u lepidopteros como a Macroglossum stellatarum. Os moscallons tamién se claman bella begada bombolons209 (F.N.L., rad., sa., nab., bar., on., stlz.).

203 Insecto que ataca al maíz. Algunas especies de Lepidópteros lo hacen; entre otras: Ostrinia nubilaris (debe tratarse de ella) y Tinea granella. 204 Insecto coleóptero, rojizo y pequeño. 205 Lepidóptero diurno. 206 Lepidóptero diurno. 207 Lepidópteros nocturnos. 208 V. n. 206. 209 Algunas especies de himenópteros del género Bombus y parecidos, como (...). También pueden ser coleópteros como Melolontha Melolontha o

258


Bombolón negro: Xylocopa violacea (sa.). Bombolón royo: Bombus terrestris (sa.). Brespa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (bi., pue.). Briaspa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (oto.). Briespa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (F.N.L.). Brispa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (bis., sa., rod.). Brispón: "Más grande que as brispas"210 (rod.). Caballo: Inseuto ortoptero que ha ras patas de debán mui altas211 (P.A.). Cabras: Phthirus pubis (bon.). Cagaletero: Bi ha bellas espezies (Coleopteros, Escarabeidos, Gestrupidos), pero o más conoxito ye Scarabeus sacer212 (labt.). Calapatillo: "Garrapatillo, insecto hemíptero y enfermedad del trigo que ocasiona" (bar.). Cáncano: Pediculus humanus (Foz y P.). Cailuelo: "Animal parecido a una babosa que se come las patatas en la mata". Ta J.M. Lantero, o que se diz "parexito a un limaco" no ye atra cosa que ro cuco, a "larva", de o Leptinotarsa decemlineata213 (ay., bol., lo.). Caparra: Ixodes ricinus (agü., sa., bie.). Caparra: Ixodes ricinus (FI., S.H., sa., rad., nab.).

lepidópteros como Macroglossum stellatarum. A los moscardones también se les llama alguna vez bombolons. 210 De tamaño mayor a las avispas. 211 Insecto ortóptero con las patas delanteras muy altas. 212 Hay varias especies (coleópteros, ...), pero el más conocido es Scarabeus sacer. 213 Para J. M. Lantero, cuando se dice "parecido a una babosa", no se trata de otra cosa que de la larva de Leptinotarsa decemlineata.

259


Caparrón: Caparra gran y tripuda214. Ixodes ricinus (Asso). Capitierra: Caragol de casca alargada. Pue'star a Rumina decollata215 (ej.). Carabella: Caragol plano, aplastato216 (za.). Caracol de la bardena: Cernuella arigonis u afro helicido217. Vid. baqueta (ej.). Caracol de burro: Arion sp. Vid. limaco (agü.). Caracol judío: Caragol a faxas pardas y blango-amarillencas218. Helix aspersa (= Cryptomphalus aspersa) (Andz.). Caracol embra: "Punta chata, más fina" (ej.). Caracol masto: Con a casca rematata en punta219 (ej.). Caracola: Caragol chicote, de casca blanga. Pue'star a Zebrina detrita22° (Andz.). Carachina: Caragol chicote, estreito, a faxas de colors221 (Andz.). Caragal: Helix pomatia y atros parellanos222 (bes.). Caragol: Helix pomada y atros parellanos223 (Andz.). Caragoleta: Clausilia commutata (ben.). Carapatiello: "Garrapatillo" (pla.). Carapatillo: "Garrapatillo" (bol.).

214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 260

Garrapata grande y tripuda. Caracol de cáscara alargada. Puede ser Rumina decollata. Caracol plano, aplastado. Cernuella arigonis u otro helícido. Caracol a rayas pardas y blanco-amarillentas. Con la cáscara terminada en punta. Caracol pequeño, de cáscara blanca. Puede ser Zebrina detrita. Caracol pequeño, estrecho, a rayas de colores. Helix pomatia y otros parecidos. Helix pomatia y otros parecidos.


Carcaneta: "Cigarra que canta tartamequiando, más chicota que o ferfet"224 (mud.). Carraclán: Buthus occitanus. Vid. alacrán (berd.). Carrachina: Caragola de casca blanga y negra, chicota, plana225 (S.H., bie., sa., bol.). Carranchina: "Caracola" (pla.). Cochineta: "Cochinilla, cucaracha" (P.A.). Coludo: "Como una ferfeta; cuatro patas; son gordos, verdes y cantan" (labt.). Corc: Stegobium paniceum. Vid. quera (bon., casn.). Corcojo: Curculionidos226. Vid. corcollo (ej.). Corcoll: Curculionidos227 . Vid. corcollo (per.). Corcollo: Os corcollos son os Curculionidos —inseutos coleopteros—, prou bisteros por a suya capeza alargada, que parixe rematar en trompa228 (ben., cam., berd.). Corcullo: Curculionidos229. Vid. corcollo (P.A.). Corqueta: Stegobium paniceum. Vid. quera (R.). Cortacucas: Dermapteros230. Vid. cortapichetas (Andz.). Cortachicha: Dermapteros231. Vid. cortapichetas (ait.).

224 Cigarra que canta tartamudeando, más pequeña que el fetfet. 225 Caracola de cáscara blanca y negra, pequeña, plana. 226 Curculiónidos.

227 Curculiónidos. 228 Los corcollos son los Curculiónidos —insectos coleópteros—; muy vistosos por su cabeza alargada, que parece acabar en trompa. 229 Curculiónidos.

230 Dermápteros. 231 Dermápteros. 261


Cortapichas: Dermapteros232. Vid. cortapichetas (ait., borr., berd.). Cortapichetas: Se clama asinas a ros dermapteros, un orden de inseutos que han una pinza en o final de l'abdomen. A espezie que más se beye ye a Forficula auricularia233 (sa.). Cortapichinas: Dermapteros234. Vid. cortapichetas (ej.). Cortaticheras: Dermapteros235. Vid. cortapichetas (rad.). Crera: Stegobium paniceum. Vid. quera (M.R.). Cuc: "Gusano" (per.). Cuca: Hirudo medicinalis; vid. sangonera (L.). Coleopteros236, vid. escarabacho (bon., es., ren.). Blatta orientalis, vid. escarabachina (R.). Gryllotalpa gryllotalpa (ej.). Cuca capadera: Chilopodos237. Vid. ziengarras (ben.). Cuco: "Gusano, oruga" (Andz.). Stegobium paniceum; vid. quera (bin.). Cuco de as cols: Coilas Tale —cuan ye cuco238— (F.N.L.). Cuco de as trunfas: Leptinotarsa decemlineata (F.N.L.). Cuco de luz: Lampyris nocticula (Andz.). Cuco patatero: Leptinotarsa decemlineata (borr.). Cuchareta: "Parásito interno de la oveja, de forma parecida al renacuajo" (alb.). Cuqueta de Dios: Coccinella septempunctata (F.N.L., sa.). Cuqueta de luz: Lampyris nocticula (bi., mud.). 232 Dermápteros. 233 Se denomina así a los dermápteros, orden de insectos que tiene una pinza

al final del abdomen. La especie que más abunda es Forficula auricularia. 234 Demápteros. 235 Dermápteros. 236 Coleópteros. 237 Chilópodos. 238 Cuando es larva.

262


Cuqueta de llum: Lampyris nocticula (ben.). Cuqueta de Monzón: Coccinella septempunctata (ben., pue.). Cuquillo: "Insecto que ataca el alfalze; se cree que tras el día de San Juan desaparece" (ej.). Curcullo: Curculionidos239. Vid. corcollo (M.R.). Chichidor: Libellula depressa. Vid. abión (sa.). Chibarra: Ixodes ricinus (ben., bon.). Chiboso: Os chibosos se fican en l'orden de os Dipteros y a espezie más conoxita ye o Culex pipiens240 (bi.). Chorcher: Gryllus campestris (con., steg.). Cicada orni; vid. ferfet (con., steg.). Demeleco: Poderba tratarse de as espezies Lumbricus terrestres, Eisenia foetida, Allolobophora caliginosa241 (xi.). Diespra: Polistes gallicus. Vid. abiespa (an.). Diezpras: Abiespas mui catenazas ta ras obellas242 (an.). Draga: Son as "larvas" de l'orden de os Plecopteros, clamaus en castellano "moscas de as piaras" por as trazas de bibir que han as suyas "larvas" —cucos—. Bi ha muitas espezies, no ye posible dezir beluna243 (ech., H.). Escarabachina: Bi ha bellas espezies de inseutos Blatoideos, todas eras se son aclimatatas a ras nuestras casas por a calor que dan as

239 Curculiónidos. 240 Los chibosos se encuadran en el orden de los dípteros, cuya especie más conocida es Culex pipiens. 241 Podría tratarse de las especies... 242 Avispas muy molestas para las ovejas. 243 Son las larvas del orden de los plecópteros, llamadas en castellano moscas de las piedras por las características formas de vida de sus larvas. Hay muchas especies, no es posible decir ninguna.

263


calefazions, pues bienen de puestos de clima calién244. Son Blatta orientalis, Blatella germanica, Periplaneta americana (L., stlz.). Escarabacho: Os escarabachos son a colla de sers bibos con más cantidá de espezies conoxitas. Son artropodos inseutos coleopteros245 (bin., cam., stlz., fo., sa., L., berd.). Escarabajo pelotero: Bi ha bellas espezies, pero a más conoxita ye o Scarabaceus sacer246 (P.A.). Escarabat: Coleopteros247. Vid. escarabacho (per.). Escarbat: Coleopteros248. Vid. escarabacho (tam.). Escarpió: Buthus occitanus. Vid. alacrán (sop.). Escorpió: Buthus occitanus. Vid. alacrán (beb.). Escurpión: Buthus occitanus. Vid. alacrán (bin., stlz., cam.). Escurzón: Buthus occitanus. Vid. alacrán (P.A.). Esgarabacho: Coleopteros249. Vid. escarabacho. Estarasaña: Orden Araneae (ben., bis.). Esterasaña: Orden Araneae (ben.). Estijeretas: Forficula auricularia (pue.). Estirasaña: Orden Araneae (ben.). Fallamuro: Arion sp. Vid. limaco (ara., jas.). Falleta: Blatta orientalis. Vid. escarabachina (F.N.L.).

244 Hay algunas especies de insectos blatoideos, todas ellas aclimatadas a nuestras casas por el calor que producen las calefacciones, pues proceden de lugares de clima cálido. 245 Los escarabachos son el grupo de seres vivos con más cantidad de especies conocidas. Son artrópodos insectos coleópteros. 246 Hay varias especies, pero la más conocida es Scarabaceus sacer. 247 Coleópteros. 248 Coleópteros. 249 Coleópteros. 264


Fefé: Cicada orni. Vid. ferfet (es., on., stlz.). Fefet: Cicada orni. Vid. felfet (ben.). Ferfé: Cicada orni. Vid. ferfet (balp., ej., sad., un., bar.). Ferfet: Os ferfez son una traza de inseutos hemipteros homopteros que se carauterizan por o soniu que fan. Cal parar cuenta en Cicadetta montana, Cicada orni u Cicada plebeja, entre atras25° (L., nab., puf., mud.). Ferfeta: Cicada orni. Vid. felfet (abi., sa., nab.). Ferfeta tronquera: Ferfeta que canta en os arbols251 (labt.). Ferrero: Libellula depressa. Vid. abión (F.N.L.). Fiza: Polistes gallicus. Vid. abiespa (mon.) Fizadera: Polistes gallicus. Vid. abiespa (bar.). Fizeta: Polistes gallicus. Vid. abiespa (bol., puy.). Formiga: Formicidos252 (Andz.). Fornica: Formicidos253 (bi., bu.). Forniga: Formicidos254 (beb., cam., gr., H., xi., sa., pl., mud., rad.). Forniga gorda-loca: Royas, gordas, que fizan muito255. Formica rufa (sa., P.R.). Fomiga gorda-negra: Camponotus foreli (sa., P.R.). Fomiga roya: Pheidole pallidula (sa.).

250 Los ferfez son una clase de insectos hemípteros homópteros caracterizados por el sonido que hacen. Deben citarse Cicadetta montana, Cicada orni o Cicada plebeja, entre otras. 251 Ferfeta que canta en los árboles. 252 Formícidos. 253 Formícidos. 254 Formícidos. 255 Rojas, grandes, que pican mucho. 265


Fotín: Alaiga chicota. Seguramén ye o masclo secsuato y alato de bella espezie de Camponotus256 (sa.). Furrunllón: Scarabaceus sacer (sal.). Galapatillo: "Inseuto de l'orden de ros hemipteros que ataca a ra espiga de ro trigo cuan ye sin sazonar"257 (D.A.A., fo.). Gallineta: Melolontha melolontha —o cuco u "larva"258— (F.N.L., ej.). Gallus: "Especie de la mariposa". Lepidoptero diumo259 (sall.). Gapatillo: "Garrapatillo; inseuto hemiptero"26° (fo., L.). Garabacho: "Microbio, bichet mui chicote"261 (F.N.L.). Garrapatell: "Garrapatillo" (fr.). Garrilarga: Pue'star una araina que texe as tararainas irregulars, fuleras, en as esquinas de os muros, a Pholcus phalangioides262 (F.N.L.). Gorrinilla: Blatta orientalis. Vid. escarabachina (P.A.). Grilla: Tettigonia viridissima (bro., bs., pan., tor., F.N.L.). Grichón: Gryllus campestris (la.). Acrididos263. Vid. saltapericos (pan.). Grilleta: "Grillo cantador" (noz., labt.). Grillón: "Grillo de los vegetales" (ben.). Gripión: Buthus occitanus. Vid. alacrán (sab.).

256 Hormiga pequeña. Seguramente es el macho sexuado y alado de alguna especie de Camponotus. 257 Insecto del orden de los hemípteros que ataca a la espiga del trigo cuando está sin sazonar. 258 La larva. 259 Lepidóptero diurno. 260 Garrapatillo; insecto hemíptero. 261 Microbio, bicho muy pequeño. 262 Puede tratarse de una araña que teje telas de araña irregulares en las esquinas de los muros, la Pholcus phalangioides. 263 Acrídidos.

266


Guardafuentes: "Como un cangrejo de río, sin cascarón, royo, con tres patas a cada lau, cuatro pelos en a cabeza, coda como un cangrejo. Ha sobre güeito zms. de largo. Se agarra a ros morros de ros cochos y presonas que s'amorran a beber"264 (labt.). Gurriana: "Pulgón que ataca a las habas". Ye fázil que siga o Aphis fabae265 (P.A.). Gusán: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (pan.). Gusano de alambre: Agriotes lineatus (ej.). Gusano de Dios: Coccinella septempunctata (bie.). Gusano de luz: Lampyris nocticula (Andz., bie., borr., berd.). Gusarapo: "Gusano grande" (Andz.). Iezpa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (berd.). Langoste: Ye fázil que siga o Anacridium aegyptium266 (sa.). Langosto: Acrididos. Vid. saltapericos (F.). Pue'star o Anacridium aegyptium267 (mon.). Leremico: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (R., le.). Limaco: Bi ha bellas espezies; as más corrientes son de o chenero Arion268 (Andz., le., pla.). Limarca: Arion sp. Vid. limaco (lac.). Limarco: Arion sp. Vid. limaco (ej., mag.). Lombrico: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (Ball.).

264 Como un cangrejo de río, sin cascarón, rojo, con tres patas a cada lado, cuatro pelos en la cabeza, cola como un cangrejo. Mide 8 cm de largo aproximadamente. Se agarra al hocico de los perros o a las personas que se acercan a beber. 265 Probablemente es el Aphis fabae. 266 Probablemente es el Anacridium aegyptium. 267 Acrídidos. (...) Puede ser el Anacridium aegyptium. 268 Hay varias especies; las más corrientes son del género Arion. 267


Lombrigo: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (Ball.). Lumbreta: Lampyris nocticula (Andz., labt., rad., sa.). Llangosta: Anacridium aegyptium (pue.). Acrididos269. Vid. saltapericos (pue.). Llembric: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (torr.). Llembriz: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (R.). Llimac: Arion sp. Vid. limaco (pue.). Llimaco: Arion sp. Vid. limaco (ben.). Llombrigo: Lumbricus terrestris. Vid. delemeco (ben.). Macuba: "Coleóptero de la familia de los cerambícidos —Cerambix moschatus—". Aronia moschata? (ad.). Malapiga: Chilopodos270. Vid. ziengarras (L.). Maldbeme: "Oruga que produce daño a las hortalizas" (P.A.). Malecón: Familia de ros Afidos271. Vid. polecón (H.). Maneta de Dios: Coccinella septempunctata (berd.). María: Gerris sp.; Velia sp. Vid. sastre (puy.). Marieta: Libellula depressa. Vid. abión (per.). Coccinella septempunctata (F.N.L.). Mariíca: Coccinella septempunctata (ej.). Mombolón: Bombus terrestris. Vid. bombolón (L., F.N.L.). Morpión: Phthirus pubis (R.). Mosca cagadera Sarcophaga carnaria (P.A.). Mosca de ganchet: Oestrus equii (L.).

269 Acrídidos. 270 Chilópodos. 271 Familia de los Áfidos.

268


Mosca de güei: "Como la de mula, pero con fizón trasero". Hypoderma bovis, pero dengún diptero ha fizón dezaga272 (sos.). Mosca de mula: Hippobosca equina (H.). Tabanus sp. Vid. tabano (pi.). Moscallón: Tabanus sp. Vid. tabano (L.). "Moscardón". Dipteros273 (rad., borr., sa., H., stlz., fa., ech., sir., ja., pla.). "Todas as trazas de cucos que se parezen a ras abiespas, gordas, fan as "ollas" dentro de tierra, en una marguin, con un forato pa dentrar. Dentro n'eba dos almutes de moscallons. N'ai a rayas y de culo royo, como abiespas gordas"274 (labt.). Moscallón a rayas: Vid. moscallón (labt.). Moscallón de culo royo: Vid. moscallón (labt.). Moscarda: "Especie de mosca grande". Dipteros275 (ej., 5). "Moscardón, moscallón". Dipteros276 (pi.). Moscardón: "Bombolón". Dipteros277 (H.). Mosqueta berde: Lucilia caesar (sa.). Mosquín: "Espezie de mosqueta de color royo". Ye fázil que siga a Drosophila melanogaster, que ha güellos royos, grans, por o que en buelo parixe roya278 (bi., F.N.L.). Obejeta: Apis mellifera (oto., rad.).

272 "Como la de mula, pero con aguijón trasero". Hypoderma bovis, pero ningún díptero lleva aguijón atrás. 273 Dípteros. 274 'Todas las clases de cucos que se parecen a las avispas, grandes, hacen las ollas dentro de tierra, en una margen, con un agujero para entrar. Dentro caben dos almudes de moscallons. Hay a rayas y con el abdomen rojo, como avispas grandes". 275 Dípteros. 276 Dípteros. 277 Dípteros. 278 Especie de pequeña mosca de color rojo. Probablemente se trata de Drosophila melanogaster, que tiene los ojos rojos y grandes, por lo que en vuelo parece roja. 269


Orgaño: Lycosa sp. Vid. tragantula (Mon.). Orniga: Formicidos279 (sal., sig.). Pacharella: "Especie de mariposa". Lepidoptero diurno280 (bro., bu., fan., oto., sarv., tor.). Pajarel: "Una mariposa". Lepidoptero diurno281 (fab.). Pajareta: Lepidoptero diumo282 (pla.). Pajarica: "Insecto que destruye el cereal, pajarita" (Andz.). Pajarilla: Lepidóptero nueitumo283 (D.A.A.). Palmero: "Como una oruga sin pelo, que andan por as ramas azercando as puntas, como quien mide a palmos"284 (labt.). Paloma: Lepidoptero nueiturno285 (bub., pan., sall.). Palometa: Lepidoptero nueiturno286 (H., sa., ej.). Paltigana: Tettigonia viridissima (bis., ren., es.). Pamparola: Son conoxitas bellas espezies de lepidopteros pieridos con iste nome, como son Pieris brassicae, Pieris rapae u Pieris napi287 (guas.). Pantingana: "Especie de langosta verde y de vientre muy abultado". Seguramén ye o Ephippiger ephippiger y atras espezies parellanas

279 Formícidos.

280 Lepidóptero diurno. 281 Lepidóptero diurno. 282 Lepidóptero diurno. 283 Lepidóptero nocturno. 284 Como una oruga sin pelo, que andan por las ramas acercando las puntas, como quien mide a palmos. 285 V. n. 283. 286 V. n. 283. 287 Son conocidas varias especies de lepidópteros piéridos con este nombre, como son Pieris brassicae, Pieris rapae o Pieris napi. 270


que en beis puestos claman "cigarras" o "cigarrones"288 (ben.). "Especie de saltamontes". Acrididos289. Vid. saltapericos (est.). "Langosta". Anacridium aegyptium? Tettigonia viridissima? (bar.). Paxarella: Lepidoptero diurno29° (M.R.). Pedilluelo: Menopon gallinae (F.N.L., borr.). Pedullo: Pediculus humanus (R.). Pegollo: Pediculus humanus (an., ech., sir., emb.). Pelinzaina: Pieris brassicae. Vid. pamparola (F.N.L.). Pilazana: Pieris brassicae. Vid. pamparola (pan., sall., F.N.L.). Piello: Pediculus humanus (F.N.L.). Pioll: Pediculus humanus (L.). Piollo: Pediculus humanus (ben.). Pitarazana: Lepidoptero diurno291 (F.N.L.). Pitazana: Lepidoptero diurno292 (bs.). Ploll: Pediculus humanus (bis., es.). Piojo: Pediculus humanus (gr.). Polecón: "Nome chenerico que abarca a toz os inseutos hemipteros que pertenexen a ro suborden de ros homopteros y a ra familia de ros afidos" 293 (ad., rad., S .H., bol.).

288 Seguramente es el Ephippiger ephippiger y otras especies parecidas, a las que en algunos sitios llaman cigarras o cigarrones. 289 Acrídidos. 290 Lepidóptero diurno. 291 Lepidóptero diurno. 292 Lepidóptero diurno. 293 Nombre genérico, que abarca a los insectos hemípteros pertenecientes al suborden de los homópteros y a la familia de los áfidos. 271


Polegón: Pieris brassicae —o cuco294—. Vid. pamparola (ben.). Afidos295. Vid. polecón (H.). Pollegó: Afidos296. Vid. polecón (gr.). Pulsa: Pulen irritans (R.). Quera: As queras se fican en a familia de ros anobidos —inseutos coleopteros—, entre ros que son señeros Stegobium paniceum, Xestobium plumbeum, Xestobium rufovillosum, Ptilinus pectinicornis u Lasioderma serricorne297 (beb., cam., ej., berd., bar., fo., meq., S.H., sa., pi., an.). "Polilla" (R.). Quere: Stegobium paniceum. Vid. quera (fr.). Quero: Stegobium paniceum. Vid. quera (R.). Quibarra: Ixodes ricinus (es.). Rayera: Apis mellifera —abella reina u mayestra-298 (P.A.). Rechina: "Caracola con la concha blanca y negra, como carrachina" (L.). Rejineta: "Caracolilla" (P.A.). Remeleco: Ascaris lumbricoides (bi.). Remelico: Lumbricus terrestres. Vid. demeleco (le.). Repantingana: Cicada orni. Vid. ferfet (xi.). Ye fázil que siga o Ephippiger ephippiger u atras espezies parellanas, que en bels puestos son clamatas "cigarras" u "cigarrones"299 (pla.).

294 La larva. 295 Áfidos. 296 Áfidos. 297 Las queras se sitúan en la familia de los anóbidos —insectos coleópteros—,

entre los que destacan... 298 Abeja reina o maestra. 299 Es probable que se trate del Ephippiger ephippiger u otras especies pare-

cidas, que en algunos lugares se conocen como cigarras o cigarrones. 272


Ruedabalsas: Bi ha asabelas de espezies de ruedabalsas. Son inseutos odonatos, que en castellano claman caballitos del diablo 300 (L.). Sagallón: "Larva de la moscarda" (ben.). Saltacampos: Acrididos301; vid. saltapericos (F.N.L.). Saltadó: Acrididos302; vid. saltapericos (ben.). Saltador: Acrididos303; vid. saltapericos (Ball.). Saltapericos: Bi ha asabelas espezies de saltapericos. En cheneral, se clama asinas a ros inseutos ortopteros de ra familia de ros acrididos 304 (ech., berd., borr.). Saltapraus: Acrididos305; vid. saltapericos (F.N.L.). Saltic: Acrididos306; vid. saltapericos (bis., es., castes.). Saltirec: Acrididos307; vid. saltapericos (bon., casn.). Saltocapot: Acrididos308; vid. saltapericos (F.N.L.). Saltón: Acrididos309; vid. saltapericos (P.A.). Sancheta: Gryllus campestris (Andz., F.N.L.). Sandrijuela: Hirudo medicinalis; vid. sangonera (ej., sal.). Sangonella: Hirudo medicinalis; vid. sangonera (bon., ard.).

300 Hay muchas especies de ruedabalsas. Son insectos odonatos, que en

castellano se denominan caballitos del diablo. 301 Acrídidos. 302 V. n. 301. 303 V. n. 301. 304 Hay muchas especies de saltapericos. En general, se llama así a los insectos ortópteros de la familia de los acrídidos. 305 V. n. 301. 306 V. n. 301. 3 " V. n. 301. 308 V. n. 301. 309 V. n. 301. 273


Sangonera: As sangonellas se fican en os gusanos anelidos hirudineos y a suya espezie más conoxita ye a Hirudo medicinalis310 (bar., ben., bis., es., est., tam.). Sangreta: Gryllus campestris (pan., sall.). Sangrijuela: Hirudo medicinalis; vid. sangonera (mag.). Sansuga: Hirudo medicinalis; vid. sangonera (bi.). Santamaría: Mantis religiosa (cam., lab., borr.). Santapica: "Insecto parecido al cortapicos pero más largo". Dermapteros311 (pue.). Santaprau: Acrididos312. Vid. saltapericos (xi.). Santocapot: Anacridium aegyptium (bi.); Tettigonia tettigonia (bi.). Acrididos313. Vid. saltapericos (bi.). Santocapota: "Langostón" (bi.). Sastre: Son hemipteros heteropteros que pertenexen a ros cheneros Gerris y Velia. O más corrién ye o Gerris lacustris314 (noz., labt.). Secas: "Más pequeñas que as caparras, fizan y son peores"315 (rod.). Superiora: Apis mellifera —abella reina-316 (sal.). Tabá: Tabanus sp. Vid. tabano (R.). Tabán: Tabanus sp. Vid. tabano (agü., bi., pan., borr., guas.).

310 Las sangonellas se encuadran en los gusanos anélidos hirudineos y su

especie más conocida es Hirudo medicinalis. 311 Dermápteros. 312 V. n. 301. 313 V. n. 301. 314 Son hemípteros heterópteros que pertenecen a los géneros Gerris y Velia.

El más común es Gerris lacustris. 315 Más pequeñas que las garrapatas, pican y son peores. 316 Abeja reina.

274


Tabano: Bi ha asabelas espezies de [abanos, por un regle de ros cheneros Tabanus, Chrysops y Haematopota, que son inseutos dipteros317 (S.H., sa.). Talamuco: Arion sp. Vid. limaco (P.A.). Talazebollas: "Inseuto hemiptero"318 (Bor.). Tamalluco: Arion sp. Vid. limaco (ech.). Tanitosa: "Una mariposa". Lepidoptero diurno319 (pan.). Taradaña: Orden Araneae (bon., es.). Tararaina: A tela que texe ra araina320 (orden Araneae) (alq., sa., labt.). Tararaña: Vid. tararaina (ben., cam., gr., pue.). Techidor: Libellula depressa. Vid. abión (abi.). Teixidor: Libellula depressa. Vid. abión (puy.). Tejedera: "Insecto hemiptero; la cuscuta"321. Vid. tiña (P.A.). Tejedor: Gerris sp. Vid. sastre (pi.). Telaraina: Vid. tararaina (abi., pan.). Teleraina: Vid. tararaina (P.A.). Teresa planta la mesa: Mantis religiosa (berd.). Termiz: "Una especie de cucos muy pequeños que caga la mosca". Vid. ternizes (rod.). Terniz: "Gusanos que se crían en la carne al pasarse o descomponerse". "Gusano del jamón". Seguramén son os cucos de a Sarcophaga

317 Hay muchas especies de [abanos, por lo común de los géneros Tabanus,

Chrysops y Haematopota, que son insectos dípteros. 318 Insepto hemíptero. 319 Lepidóptero diurno. 320 La tela que teje la araña. 321 "Insecto hemíptero; la cuscuta". 275


carnaria u a Calliphora vicina, que son inseutos dipteros322 (an.,

P.A.). Tiña: "Gusano parásito del olmo" (sig.). "Procesionaria del pino" (berd.). "Oruga" (borr.). Tiraraña: Vid. tararaina (agü., bi.). Titaraña: Vid. tararaina (emb.). Tocamanetas: Mantis religiosa (L.). Tozinetes: Crustáceos terrestres que se enrollan en bola cuan son alticamatos. Pertenexen a l'orden de ros isopodos. As espezies más corriens son: Oniscus asellus, Porcellio scaber y Armadillidium vulgare323 (labt., sa.). Tragantula: Bi ha asabelas espezies de arainas que se claman tragantulas u orgaños. As más conoxitas son as de ro chenero Lycosa324 (abi.). Yespra: Polistes gallicus. Vid. abiespa (Kuhn). Yezpa: Polistes gallicus. Vid. abiespa (berd.). Zandango: Apis mellifera —"o zangano"-325 (sa.). Zapatero: Blatta orientalis; vid. escarabachina (ech., emb., sir., sos., bie.). Gerris sp.; vid. sastre (H., borr.). "Insecto anaranjado con manchas negras" (borr.). "Insecto parecido a la mariquita por su color, pero de forma más alargada. Cucaracha" (berd.). Zerrena: Dermestes maculatus; Dermestes lardarius (P.A.). Zerreña: Dermestes maculatus; Dermestes lardarius (Mon.).

322 Seguramente se trata de las larvas de Sarcophaga carnaria o Calliphora vicina, que son insectos dípteros.

323 Crustáceos terrestres que se hacen una bola cuando son molestados. Pertenecen al orden de los isópodos. Las especies más comunes son...

324 Hay muchas especies de arañas a las que se denomina tragantulas u orgaños. Las más conocidas son las del género Lycosa.

325 El zángano.

276


Zibillero: "Una especie de escarabajo que corta las raíces de las plantas" (cam.). Zicala: Cicada orni; vid. ferfet (H., pla.). Ziempatas: Orden chilopodos326; vid. ziengarras (berd.). Ziengarras: Se clama asinas l'orden de ros chilopodos (Artropoda, Miriapoda), de ros que ra espezie más conoxita ye ra Scolopendra cingulata327 (ej., 5, borr., sa., F.N.L.). Zigala: Cicada orni; vid. fetfet (H.).

326 Orden de los chilópodos. 327 Se denomina así al orden de los chilópodos (Artropoda, Miriapoda), cuya

especie más conocida es Scolopendra cingulata. 277



5. PRIMERA PROPUESTA TA RA NORMALIZAZIÓN DE ROS NOMES DE LAS PLANDAS EN ARAGONÉS1

Primera propuesta para la normalización de los nombres de las plantas en 1 aragonés. 279


h.) C)

mimosa érable

Acacia

A cer

achillée

A gropyron

A ira

cepa porrum

plantain-d'eau ail oignon poireau

A lisma

a. vulgaire

A Ilium

vulgaris

plicatula

Alchemilla

A Icea rosea

chamaepitys

Ajuga

rosa tren ' iiére

chiendent aira foin bugle b.-petit pin

Agrimonia

caryophyllea

agave

aigremoine

Agave

Aesculus

aconit marronnier d'Inde

millefeuille

Aconitum

millefolizun

Achillea

sycomore

sapin

Abies

Foeudoplatanus

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO (GÉNERO)

alio cipolla porro

mestola, alismante

esba ventaglina

malvarosa, malvoni

camepizio

nebbia

gramigna

agrimonia

agave

aconito castagno d'India, ippocastano

millefoglio

a. montano, a. falso

acero

gaggia

abete

ITALIANO (ITALIANO)

alío bruno [zeba] porro [alla]

plantaina de as charcas

flor de roca pata d'onso

malba

camepiteos

ferio [ierba formental]

negrillón [negrillona, ierba negrera]

agrimonia [alimonia, arquimonia, oraga]

pita

tuara [napz.ch] castañera borde

núlorio [flores mil]

azirón [illán]

azirón, escarrón

alcazia

abet [abete, abeto]

ARAGONÉS Nome común [atros nomes] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


arce

Acer

vulgaris

cebolla puerro

cepa

alisma, llantén de agua

porrum

Allium

A lisma

pie de león

alquimila

plicatula

malva real

Alchemilla

pinillo, camepiteos

búgula

heno

Alcea rosea

chamaepitys

Ajuga

caryophyllea

Aira

Agropyron

A grimonia

Pita agrimonia

castaño de Indias

Aesculus

Agave

acónito

milenrama, milefolio

Aconitum

millefolium

Achillea

arce blanco

acacia, mimosa

pseudoplatanus

abeto

Abies

Acacia

all porro

ceba

plantatge d'aigua

peu de lleó

malva reial

iva artetica

búgula

agrimónia, serverola

agave

castanyer d'India

acónit, tora blava

rnilfulles

sicómor

auró

acacia

avet

(CASTELLANO)

CATALÁN (CATALÁN)

CASTELLANO

CHENERO

(GÉNERO)

porro

tipula

ardi-mii

zazoi-osto

malba-gorri

eztañu-belar

kirtangorri

lapatiña

zurda, pita

Indi-gaztain

ira-belar

millorri

piko-zoro

artigar

azkasi

izar, zapin

(VASCO)

BASCO

porro hortense

cebola

tanchagem-da-água

pé-de-leáo

alquimila

malva-da-India

iva bastarda

consolda-média

agrimónia

piteira

castanheiro-da-India

acónito

milefólio

padreiro

bordo

acacia, mimosa

abeto

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS


amélanchier

A maranthus

A melanchier

aphyllanthe

céleri ache nodiflore

graveolens

nodiflontm

Apium

muflier

Anthriscus

Aphyllanthes

camonúlle persil sauvage

A nthemis

Antirrhinum majos

pied-de-chat

Araennaria

cerfeuil

angélique

A ngelica

cerefolitun

aneth

A nethtun

arvensis

buglosse

mouron délicat

tesela

Anchusa

mouron-des-champs

arvensis

A nagallis

amarante

Althaea officinalis

sedanina d'acqua

sedan

giunchetta turehina di Monpellieri

bocea di leone

lappola

camomilla

bambagia selvatica

angelica

aneto

lingua di boye

buglossa, ancusa

anagallide

pero corvino

amaranto

altea

borsette

vulpin guirnauve

Alopecurus

ontano

a. di serpe

aglio

veme, aune

ciboulette

(ITALIANO)

ITALIANO

Alnus

.32

(FRANCÉS)

FRANZÉS

schoenoprasum

(GÉNERO)

e t s)

sativum

CIIENERO

N

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

apio [apio borde]

chunza

conelletes [abrebocas, morros de ternero]

zecuta [zibuda]

camamila borde

coda de fuina [yerba rasa, pelegrina]

yerbatana de puerto

aneto

buglosa [gulosa]

yerba de as güebras [y. dibiesera]

serien [comiera, griñolera]

1,1~

malbobisco [malobispo]

coda de rata

alberniz [putril]

zebollino de puerto [allo de puerto]

allo

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


tJ CX)

bledo guillomo

Amelanchier

Anthentis

cerefolium

apio berraza

graveolens

boca de dragón

nodiflorum

Apium

Aphyllanthes

Antirrhinum majar

perifollo

manzanilla

Antennaria

Anthriscus

angélica pie de gato

Angélica

eneldo

lengua de buey

A nethum

arvensis

chupamieles

tenella

Anchura

murajes anagálide de pantano

arvensis

Anagallis

malvavisco

Amaranthus

aliso

Althaea officinalis

Alopecurus

Almas

ajo cebollino francés

schoenoprasum

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

sativos

CASTELLANO

CIIENERO

api

boca de dragó

cerfull

camamilla

peu de gat

angélica

anet

buglossa

moragues

pomerola

blet

malví

ves

all

(CATALÁN)

CATALÁN

BASCO

berrondo

api

kukupraka

perraitz

bitxi-lora

aingeru-belar

ezamillo, aneta

idi-mingain

amorrubedar

korkotx

malva-zuri

altz

baratxuri

(VASCO)

PORTUGUÉS

rabagas

aipo

erva-bezerra

cerefólio

maceta

aneto, endro

buglossa

morriáo

bredos

alteia, malvavisco

amieiro

ceboletas de Franga

albo

(PORTUGUÉS)


oo

arabette

Arabis

bardane raisin-d'ours aristoloche amica

Arciium

Arctostaphylos

Aristolochia

Arruca

abrotano dei campi dragoncello amarella gigaro, aro

armoise-des-champs estragos armoise gouet

campestris

dracunculus

vulgaris

A rum

atriplice belladonna

asperge ripette asphodele arroche belladone

Asarum

Asparagus officinalis

Asperugo

Asphodelus

Atriples

Atropa

asfodelo

lingua di bue

asparago

canna asaro

grand roseau asares

Arando

assenzio

aurone absinthe

absinthium

abrotano

arnica

aristolochia

abro tanum

Artemisia

bardana, lappola

arbousier

A rbutus

uva orsina

albatro, corbezzolo

arachide

Arachis

arachide

amor nascosto pelosella

ancolie

Aquilegia vulgaris

tourette

(ITALIANO)

(GÉNERO)

glabra

ITALIANO

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

pech

armuello

abono

pinochetas [yerba tripera]

esparguera [esparquera]

ierba corazonera

caña [cana]

matafuego, aro

altamisa

xenzo lienzo]

amica

pulmonera, ierba banzera

bucharguala [grisirolera, farigola]

cachurrera [cospinera, lapaza]

alborzera [modrollera, arbetón]

calcagüete

carchesia

palometas

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


00

artemisa

Artemisia

esparraguera raspilla asfódelo armuelle belladona

Asphodelus

Atripiex

Atropa

Asarum

Asperugo

asaro

Arundo

Asparagus officinalis

am caña común

A rum

dragones, estragó

dragoncillo, estragón artemisa, hierba de San Juan

dracunculus

vulgaris

belladona

blet moll

asfodel

esparreguera

atzarí

canya

arum

altirnira, donzell salvatge

botja

encens, donzell

broida

altimira

árnica

bardana, llapassa

campestris

ajenjo

amica

Arnica

absinthium

aristoloquia

Aristolochia

abrótano macho

aristolóquia

gayuba

Aretostaphylos

abrotanum

raen d'óssa, boixerola

lampazo, bardana

Arctium

cacauet arboc, llipoter

cacahuete madroño

Arbutus

glabm

Arachis

.

aguileña, frailes boca abajo

Aquilegia vulgaris aquilégia, bonets de capellá

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

Arabis

CATALÁN

CASTELLANO

CHENERO BASCO

belaiki

korkotz

anbula

prantzes-porru

bea rri-k ara ts

canabera

erre-belar

erle-belar

ruge-belar

azantzio

xixare-belar

ario

amika, usen-belar

olla-mats

urrebuusi

gurrbiz

eskuti

laufraka

(VASCO)

PORTUGUÉS

beladona

armoles

asfódelo

espargueira

cana

jarro

artemísia verdadeira

estrago

sintro, absinto

erva-lombrigueira

artemísia

amica

aristoloquia

uva-ursina

bardana

medronheiro, ervodo

amendoim

aquilégia

(PORTUGUÉS)


00 CA

borraina lastón

betulla borrana, borragine paleo

bourrache brachypode chou

Borago

Brachypodium

Brassica

bruto [yerba de o riñón]

tapara paniquesillo, zurrón de pastor

cappem borsa pastare peperone, pepe ros.—

bourse-á-pasteur pirnent

Capsella

Capsicum

pimentera, chil

cañimo

canapa

cáprier

Capparis

soldanella

soldanella, cavolo di mare

corrotiellas

chou-marin

campanelle

Calystegia sepium

chanvre

grecchia, .,réntoli

bruyére liseron

Calluna

poleo

tuca

pella

Cannabis

nepitella

buzo

bosso, bossolo

Bupleurum

beis

perfoliata

Bryonia

sarriette

brionia, barbone

bryone buplévre

rapa

Buzos

rapa

raye, navet

oleracea

Calamiruha

coleta

cavolo

chou, choufleur

migra

mostaza

cavolo rapone, navone senapa nera

colza moutarde noire

rwpus

'upo

berza [zelga] albar [barrazera, abetocha]

barbabietola

bette, betterave bouleau

engrazietas [grazeteras, azotacristos]

alpamuzio

zebada [zebata]

Beta vulgaris

crespino

épine-vinette

Berberís

ARAGONÉS Nome común [atros nomen) (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

Betula

avena margheritina, pratolina

avoine páquerette

Avena

(ITALIANO)

(GÉNERO)

Bellis

ITALIANO

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO


ts-) 00

briónia

nueza

rapa

Bryonia

arbi

iñar ezquerrte-zuri

calament, borriol braga comola gran

calaminta brecina correhuela mayor

Calluna

Calystegia sepiurn

txorrontela pipar

taperera bosses de pastor pebrotera

bolsa de pastor pimiento

Capparis

Capsella

Capsicum

kapar

cánern

cáñamo alcaparra

Cannabis

kalamo

coleta de mar

soldanella

berza marina

gatu-belar

boix

boj

BUXUS

ezpel, amaxatum

asta matz

aza

ziape, urdunputxa

Calarnint ha

Bupleurtun

nap rodó

col, berza naba

oleracea

col

nap mostalla negra

nabo mostaza negra

napus

migra

Brarsica

Brachypodiunt

borratja

borraja

Borago

borra i

urki

bedoll

abedul

Betula

saparlar zerba, txarri-nabi

coralets bledera, remolatxa

agracejo acelga, remolacha

Beta vulgaris

ostaiska

Berberis

olo

civada margarida

avara maya, chirivita

(VASCO)

BASCO

Avena

(CATALÁN)

(GÉNERO)

Bellis

CATALÁN

CASTELLANO (CASTELLANO)

CIIENERO

pimenteiro

bolsa-de-pastor

alcaparra

cánhamo

soldanela, couve-marinha

trepadeira

urre, torga-ordinaria

ngveda, erva-das-azeitonas

buzo

briónia

turnepo

couve, bérca

mostarda-negra

colza, nabo

borragem

vidoeiro

acelga, beterraba

berberiz

bonina

aveia

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS


OC

cardo espadera

cardo canee

laiche carline

Carduus

Carex

Carlina

litonero [lironé, liroler, latonero]

abrojos azuletes

bagolaro, spaccasassi, arcidiavolo centaurca calcatreppola fiordaliso, ciano ciano maggiore

chétaignier micocouher centaurée chausse-trape bluet grand bluet

Celtis

Centaurea

cakitrapa

cyanus

montara

Chrysanthemum

Chrozophora

Chondrilla toumesol

tornasol girasole piccolo bambagella

zarrons [serrons, charrons] achicoria dulze

bono-en.rico condrilla

chénopode

C he nopo dium épinard sauvage

ziridueña, zeledonia

celidonia

bonus-henricus

garrofera

carrubo

caroubier chélidoine

Chelidonium

Centranthus

Ceremonia

zentaura [tintaura] orellas de liebre [yerba de mil flors]

biondella valeriana rossa

petite centaurée centranthe

Centauriwn erythraea

solstitialis

spino giallo

castañera

castagno

chardon argenté

Camama

acaulis

cardigaza

carlina bianca

peines, yerba de brozas

coronas

cocola, lattona

passerage drave chardon

Cardaria

billeri dentaria

cardamine dentaire

berro de prau

bulbifera

Cardamine

ARAGONÉS Nome común Euros nomen] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

ITALIANO (ITALIANO)

FRANZÉS (FRANCÉS)

(GÉNERO)

CHENERO


00

Carsluus

gaztaiñondo basaka

carlina castanyer lledoner

castaño almez centaura

Celtis

Centaurea

aciano de montaña

~Mana

alfa rrobeira

tomassol crisantern

condrila tornasol crisantemo

Chondrilla

Chrozophora

Chrysanthemum

basa-kardabera

garadaiska

sarró

quenopodi

Chenopodium zurrón

quenopodio

Chelidonium

bonus-henricus

elai-belar

garrofer celidbnia

algarrobo celidonia mayor

Ceratonia

tomassol-dos-franceses

quenopódio

celidónia

centrant marikoltze

alfinetes

centaura

centaura menor milamores

Ceruranthus

centaura-menor

fidalguinhos, loios-dos-jardins

calcitrapa, cardo-estrelado

lódlio-bastardo, agreira

castanheiro

cardo

erva-da-forre

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS

Centaurium erythraea

lubeazun

aciano, azulejo

cyanus

solstitialis

izar-gardu nabar-lore

calcitrapa blavet

calcitrapa, cardo estrellado

calcitrapa

acaulis

carlina angélica

basa-lar

draba-belar kardabera

card

Castanea

Cortina

Carex

draba cardo

Cardona

(VASCO)

BASCO

babol

berros amargos

Cardarnine dentaria de bulbos

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

bulbi[era

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO


oranger doux

medica

sinensis

colchiaue baguenaudier grande cigué

Colchicwn autumnale

Colutea

Conium

vitalba

colchico sonatas [sonajas] zecuta, chicuta

vescicaria cicuta maggiore

yerba capuchina

petiquera, betiquera

naranchera

limonera

estepa, estrepa

zafferano bastardo

menta dei greppi

vigne blanche rouette

clematide

arancia

clématite

Clituyodium

vitalba

Clernatis

lirnone

cédratier

limon

cedro

citronnier

deliciosa

arancia amara mandarino

bigaradier Mandarine

auramium

Citrus

ciste

cisto

eriophorum

chardon-des-ánes

cardo

cardo scardaccio

Cistus

cardo

scardaccione

arvense

chicoina, chicoria

garbanzera

yerba lombriguera

camamila de güertos

cicoria, radicchio

cece

tanaceto

ingrassabue

matricale

margherita

ARAGONÉS Nome común [atros nomes] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

cardo, cirsio

chicorée cirse, chardon

Cirsium

tanaisie

%migare

Cichorium

chrysanthane-des-blés

segetum

pois-chiche

grande camomille

parthenium

Cicer

chrysanthéme grande-marguerite

leucanthetmon

(ITALIANO)

coronaritun

ITALIANO

FRANZÉS (FRANCÉS)

ts) CIIENERO

CD (GÉNERO)


cardo

Cirsium

clinopodio cólquico espantalobos cicuta

Colchicum autumnale

Coluiea

Conium

clemátide, vidalba

Chinopodium

vitalba

clemátide

poncemer

cidro naranjo

medica

sinensis

Clematis

llirnoner

limonero

limon

cicuta

espantallops

cólquic

clinopodi

clemátide, vidauba

clemátide

taronger

taronger mandarí

naranjo amargo mandarino

taronger agre

cist, estepa

deliciosa

jara

card

xicoira

cigronera

tanacet

matricária, camamila borda

(CATALÁN)

CATALÁN

aurantium

Citrus

Cistus

eriophorum cardo lanudo

achicoria

Cichorium

arvense

garbanzo

tanaceto

margarita mayor matricaria, magarza

Cicer

vulgare

segetum

leucardhemum parthenium

botón de oro

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

coronarium

CASTELLANO

CIIENERO

BASCO

otzerri-belar

putz-osto

azpelar

autina

aien-zuri

laran-ondo

angurre

limoi

mandarin

laran-ondo

Izara

kardabera

txikori

txitxirio

xixare-belar

amasabel-belar

(VASCO)

PORTUGUÉS

cicuta

sene-bastardo

cólquico

clinopódio

vide-branca

clematite

laranjeira

cidreira

limoeiro

tangerineira

laranjeira-azeda

xara

cardo

chicória-do-café, almeirío

grio-de-bico, gravango

atanásia-das-boticas

matricária

malmequer, pampilho ordinário

(PORTUGUÉS)


muguet liseron corroyere

Convallaria

Convolvulus arvensis

Coriaria

trotas cucubale á baies

Crocus

Cucubalus

concombre, comichon

citrouille

pepo

cuseuta

cuscute cognassier ruine de Rome

Cuscula

Cydonia

Cyrnbalaria

cimbalaria

cotogno

cipresso

zucca, COCUZZ2

zueca

cetriolo

melone, pepone

cyprés

Cupressus

courge

maxima

Cucar-bita

melon

melo

salivar

Cucumis

zafferano, croco

azerolier

cucubalo

azarolo

aubépine, épine blanche

monogyna biancospino

nicciolo, avellano

vecciarini

comiolo

sanguinella

coriaria

vilucchio, erba leporina

mughetto

(ITALIANO)

ITALIANO

azarolus

Crataegus

coronille noisetier

Corylus

cormier

Coronilla

sanguine

sanguina

mas

Come

(FRANCÉS)

(GÉNERO)

t"-)

FRANZÉS

CIIENERO

t's)

ARAGONÉS Nome común [afros nomes]

zárnbalaria [enredadera de muros]

codoñera, membrillero [codonera, codoñero]

seda, tiña [seda de culebra]

ziprés, aziprés

carbazera

pepinera, perpinera

melonera

tomates de o diaple

zafrán [carcamo, fafrán]

arto [camichironero, arto camichironero, arto blanco]

abellanera [abillanera, bellanera]

yerba cornuda, coleta

sanguinera, sanguiñera [comera de burro]

zapatera, emborrachacrabas

corroticllas [recautillas, recotillas, currubiellas]

lidio de puerto [plantaina de puerto, pepitos]

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


tJ

‘.0

emborrachacabras

Coriaria

avellano

cucúbalo

Cucubalus

pepino

membrillero

Cydonia

Cymbalaria

ciprés cabellos de monte

Cupressus

Cuscuta

totanera calabacera

maxima

pepo

Cucurbita

melón

meto

sativos

Cucumis

azafrán, croco

Crocus

espino albar acerolo

morlogyna

azarolus

Crataegus

carolina

Corylus

cornejo macho

mas

Coronilla

cornejo

sanguínea

Contar

convalaria correhuela

Convolvulus aryensis

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

Convallwia

CASTELLANO

CIIENERO

codonyer

cuscuta

xiprer

carbassera

carbassera de ravequet

cogombre

meló

safranera

atzeroler

arg blanc, espinalb

avellanen

carolina

sanguinyol, pelabou

roldor

corriola

lliri convaller

(CATALÁN)

CATALÁN

ira-sagarrondo

tiña

gau-zugatz, nckosta

kui-ondo

luzker

meloe

>cintila

zapran

maspil-ondo

elorri txuri

urritz

zuandor

txori-bazka

(VASCO)

BASCO

marrneleiro

cuscuta, cabelos

cipreste

abóbora porqueira

abóbora menina

pepino

mello

aga frío

azaroleira

pirliteiro

aveleira

sanguinho

corriola, verdezclha

lirio convale

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS


ts-) -i (FRANCÉS)

(GÉNERO)

lague-de-chien souchet

Cynoglossum

Cyperus

fraxinclle digitale diplotaxis

Digitalis

Diplotaxis

o.-des-fleuristes mignardise

caryophyllus

plurnarius

Dicuunnus

o.-des-chartreux

oeillet

carthusianorum

Dianthus

herbe-aux-poux

pied-d'alouette

stapluSagria

ruchetta selvatica

digitale

dinamo

garofanino

garofano

garofano selvatico

garofano

stafisagria

carota sclvatica, gallinacci

Delphinium

striata

camelea, mezzereo

carotte

daphné strié

mezereum

coceo cnidio laureola

datura stramoine, pomme épineuse stramonio, noce spinosa

bois gentil

laureola

cneoro

Dativa

lauréole

gnidium

cipero

cinoglosso

gramigna

carciofo

carduccio, caglio

(ITALIANO)

ITALIANO

Dawus

camélée garou, sainbois

cneorum

Daphne

pied-de-poule

Cynodon

cardon artichaut

cardunculus

scolymus

Cynara

FRANZÉS

CIIENERO

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

rabanizas

dedalera, dedaleta

chitán, timonreal

clabellinera, clabelina

clabelera [clabellera, clabelero]

abarroz [yerba pionera]

azanoria, canora [sanaferia, garrota]

estramonio, yerba ratonera

matacrabas

solimán, barrabón [estepa, estefa, buxeta]

chinzeta

zinoglosa, biniebla [lengua de perro]

gramen

garchofera [galchofa, agarchofa]

(ARAGONÉS Nombre común [aros n.])


t.)

(GÉNERO)

mezéreon

laureola

mezereurn

digital

Diplotaxis

Digitalis

clavel coronado

plumarius díctamo

clavel

caryophyllus

Dictan:mis

clavelina de los cartujos

clavel

carth.usianorum

Diarahus

estafisagria, albarraz

albarraz

DelphiniUM

staphisagria

estramonio zanahoria

Datura

Daucur

striata

torvisco lauréola

gnidium

CM1€07140{

Daphne

Cyperus

agram

grama cinoglosa

Cynodon

Cynoglossum

digital

dictam

clavel

clavel

estafisagria

pastanaga

estramoni, figuera d'infem

mezéreon

senet de pagesos

tei, tintorell

cinoglossa

carxofera

cardo alcachofera

cardunculus card

(CATALÁN)

CATALÁN

scolymus

Cynara

CASTELLANO (CASTELLANO)

CIIENERO

kukupraka

krabelin

zorri-belar

zaiñ-ori, pascana

asma-belar

ario

bixika-belar

txakur-mii

mugita

orburuzko-landare

kardabera

(VASCO)

BASCO

digital, dedaleira

cravo-da-escócia

cravina-dos-jardins

cravo

paparraz, erva-piolheira

esporas

cenoura

estramónio, figueira do infemo

lauréola

trovisco

cinoglossa

grama

alcachofa

cardo

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS


C7,

FRANZÉS

eucalyptus

Eucalyptus

lathyris

Ficus

ulmaria

reine-des-prés

figuier

Ferula

Filipendula

hétre, fayard férule

Fagus

casse-lunettes, euphraise

réveil-matin épurge

helioscopia

Euphrasia

petit-cypres

cyparissias

euphorbe

roquette

Eruca

Euphorbia

bec-de-grue

Erodium

fusain

bibacier, néflier du Japon

Eriobotrya

eupatoire-chanvrine

bruyére

Erica

Eupatorium cannabinum

uvette

Ephedra

Euonymus

vipérine chalef

Elaeagnus

pied-de-coq

Echinochloa

Echium

cardlre momordique, giclet

Dipsacus fullo num

Ecballium

(FRANCÉS)

CIIENERO

(GÉNERO)

regina dei prati

fico

ferola

faggio

eufragia

catapuzza

erba calenzola

erba cipressina

euforbia

canapa selvatica

beretta da prete

eucalitto

ruchetta, eruca

geranio selvatico

nespolo del Giappone

seePa

uva marina

olivagno

echio, lingua di cane

giavone

cocomero asesino, sputavelcno

cardo dei lanoioli

(ITALIANO)

ITALIANO

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

figuera

cañaferra, canifierro

fau, fabo [layo]

eufrasia, yerba cresta

yerba de a purga

yerba negra

letrera, leteruala [lechera, lechiruela]

eupatorio, oregano de augua

bonetero, ebonirnus [modrollonera]

eucaliptus

ruca

reloches, relochez, agulletas

niezpolero, garimbastero

bruto [brécol, brócal]

escobizo

paraíso, árbol de o paraíso

yerba zerruda, culebrera

sorroix, pierna de gallo

pepinetes de o diaple

cardincha, peine de broza [gardencha, matracas]

(ARAGONÉS Nombre común [otros 11.])


ariketa

reina de los prados

reina deis prats

figueira piko-ondo

figuera

Upa' idula

higuera

férula

Pago otserri-belar

faig canyaferla

cafiaheja

tarugo

erva-ulmeira

faya

eufrasia

haya

begi-belar

cagamuja eufrásia

tartiku

cobilo

eupatório-de-avicena

bonete-de-preste

eucalipto

emelt

eufrasia

eznara, zoma-bedar

eukalitu

bico-de-cegonha

tártago

eupatori

bonets

bonetero lleteresa

eucaliptus, febrer

eucalipto eupatorio

tuca

oruga

lechetrezna

zapatari-egur

agulloles

alfileres, pico de cigüeña bekarki

micaquer

níspero del lapón

nespereira-do-japáo

efedra brejo

trillar

bruc

viperina

pepino-de-slo-gregório

cardo-penteador

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS

efedra

viperina

luzoicer min

astalai

(VASCO)

BASCO

brezo

árbol del paraíso

viborera

cardó cogombre amarg

cardencha pepinillo del diablo

Dipsacus fullonum Ecballium Echinochloa Echium Elaeagmts Ephedra Erica Eriobotrya Erodium Eruta Eucalyptus Euonymus Eupatoriwn cannabinum Euphorbia cyparissias helioscopia lathyris Euphrasia Fagus Fenda Ficus Filipendula ulmaria

CATALÁN

(CASTELLANO)

(GÉNERO) (CATALÁN)

CASTELLANO

CIIENERO


frassino orno, omiello

fréne f.-á-fleurs

ARAGONÉS Nome común [atros nomen]

geranio

réglisse cotonnier

Glycyrrhiza

Gossypium

séné des provencaux

cotone

liquirizia, regolizia

erba dei frati

globularia

Giobularia

alypum

spino di Giuda

févier globulaire

Glediisia

edera terrestre

erba roben

fierre terrestre

herbe á Roben

genziana minore mettirnborsa

Glechorna

robertianum

géranium

pneurnonanthe

Cera/atan

croisette

cruciala

pneumo namhe

cotón

findoz, regalizia [alfendoz, fustdolz]

zocollada, bocha [zeballada]

colubaria, salseta de pastor

alcazia [alcazia garrofera, alcazia de panchos]

yedra terrestre

prexil de burro

chanzana, chonzana

genziana

gentiane g.-á-feuilles d'asclépiade

aliaga, allaca [aliaga, eschelagra]

ginestrella

genét

Genista

Genciana

asckpiadea

doradilla, yerba estrellada

reboleta

zafrán de marzo

yerba pichadera, manetas de Dios

fraxino [fraxín, freixe, flaxino, fleixin]

sanguiñera

fraga, martuello [martuall, frara]

zenollo, fenollo [zenullo, fenol]

Palometas

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

aspérule odorante

caglio

caille-lait, gaillet

Guiñan

odoratum

fumoterra, fumostemo cipollaccia, gialla dei campi

fumeterre étoile jaune

Fumaria

Gagea

ornar

Fraxirws

frangola

fragola

fraisier bourdaine

finnocchio

Frangula almas

fenouil

ITALIANO (ITALIANO)

Fragaria

spirée

vulgaris

Foeniculum

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

(GÉNERO)

t•->

00


arraclán fresno

Frangula almas

Fraxinus

Fumaría

genciana

regaliz algodonero

Gossypium

alypum

Glycyrrhiza

coronilla de fraile

acacia de tres espinas

Globularia

hiedra terrestre

Gleditsia

hierba de San Roberto

Glechoma

robertianum

geranio

genciana de turbera

Geranaun

cruciata

cruciales

pneumonanthe

acclepiadea

aulaga

Genista

aspaula olorosa

galio, cuajaleches

fumaria

Gentiana

odoratum

Galium

Gagea

orno

fresa

Fragaria

ornas

hinojo

Foeniculum

filipéndula

cotoner

regalissia

foixarda, escotxarda

heura de terca

herba de Sant Robert

gerani

cruciata

genciana

argelage

gali

fumária

freix

freixe

fi-angula

maduixera

fonoll

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

vulgaris

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO

(GÉNERO)

liñabera, algodoi

errekalitz

untz

lertxunmoko

zango-gorri

errosta

elorri-kriska

zia-belar

negakin

lizar

zumalakar

arragatze

millu, mullu

(VASCO)

RASCO

algodoeiro

alcaguz

espinheiro-da-virgínia

hera terrestre

erva-roberta

geránio

genciana

erva-coalheira

fumária, erva-molarinha

freixo

sanguinho-da-água

morangueiro

funcho

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS


O

yedrera [paretaña, liedra]

radice saponaria edera elianterno

gypsophile lierre hélianthérne

Gypsophila

!federa

Helianlhemum

Heliotropium

olivello

pelosilla

arúllón, beleño [negrillón, yerba falaguera]

luppolo giusquiamo iperico

jusquiame millepertuis

Humulus

Hyoscyamus

Hypericum

pericón, trescalar

ordio [güerdio] bidarria [tetas de chitana]

orzo

orge houblon

titinera

Hordeum

pilosella

pelosella

éperviére

Hieracium

argousier

panace

Hippophai

erba trinita, trifoglio epatico

berce

Heracleum

piloselle

fuella de tres picos, primaberas zecuta

elleboro verde

hépatique

viridis

xarruego, xiguarre, pan de brozas [ixagüerro]

ellébore ven

elleboro nero

rase de Noél

niger

coda de mardano

Hepatita

elleboro puzzolente

pied-de-griffon

foetidus

lielloborus

ellébore

héliotrope

Helichrysum

erba porraia

eliotropio

immortelle

tuberosas

europaetun

pataquera

elicriso, ambrenti

topinambour

siemprebiba

chirasol [tornasol, carasol]

girasole patata americana

soleil, toumesol

mutuas

yerba cloquera

graziola albada

graziola

gratiole

Gratiola

HeGanthur

ARAGONÉS Nome común [aros nomes] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

ITALIANO (ITALIANO)

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

(GÉNERO)


O

(CASTELLANO) gracíola hiedra jarilla

(GÉNERO)

Gratiola

Gypsophila Hedéra

Helianthemum

eléboro verde

viridis

vellosill a, pilosela cebada lúpulo beleño hipérico

Hivnulus

Ilyoscyamus

Hypericum

espino amarillo

HiPPoPhai Hordeum

pilosella

Hieracium

Heracleum

hepática

eléboro negro

Hepatita

eléboro fétido

niger

eléboro

foetidus

Ilelleborus

verrucaria

heliotropo

Heliotropium

europaeum

perpetua

aguaturma, patata, tupinambo

tuberosas

lielichrysum

girasol

annuus

Helianthus

CASTELLANO

CIIENERO

pericó

jusquiam

llúpol, lubet

ordi

pelosella

herba fetgera

baladre

marxívols

el11bor

herba berruguera

heliotrop

perpétua

nyámera

gira-sol

hedra

gracíola

(CATALÁN)

CATALÁN BASCO

likurusa

eraberar

ezker-aien

garagar

sagu-belar

gibel-bedar

garito-bedar

lupa-helar

su-belar

otsa-belar

garitxosto

iltze-belar

topiñamor

eki-lili

untz

alarda

(VASCO)

PORTUGUÉS

hipericio

meimendro

lúpulo, engatadeira

cevada

pilosela-das-boticas

hepática

rosa-de-natal

erva besteira

heléboro

verrucária

perpétua

girassol-batateiro, tupinambo

girassol

hédera, hera

graciosa

(PORTUGUÉS)


U.> O N

grande aunée

helenium

chinipro, chinebro [chinebrero, chinepro] fielera ensalada chordiga muerta artusa

ginepro vedovina, scabiosa lattuga ortica che non punge, lamio lassana

genévrier scabieuse laitue ortie morte, lamier

Knautia arvensis

Lactuca

Lamium

campana

campanelle

nivéole

flor de nieu mastuerzo

stella alpina, edelweiss mostardina

edelweiss passerage

Leucojtun

espícol [espígol, pániol, póliol] lantana, dentilla [dentella, Lentilla, lentilla]

laurelero [llaurel] alloro, lauro

lenticchia

lentilla

Lens Leontopodium Lepidium

guixa flor galletto, veccia bastarda

lavanda, spico

laurier lavanda

Lavanclula

gesse

Lanthryrus

Laureas

grageline laser

Lgosana

l_aserpitium

yerba de as tres fuellas

chunquera, chunco [chungo, chunguera]

giunco

jonc

Juncia

Juniperus

lasero

lidio amarillo nuquera, noguera [coquera, noguero, coquer]

Juglans

atoro, giglio giallo

iris jaune

pseudacorus

lidio matapollos

giaggiolo ricottaria

enula

noca

iris puant

foetidissima

iris

crithmoides

noyer

Iris

ceil-de-cheval inule-faux, crithmum

conyza

garboxo

agrifoglio

houx

!lex Mula

enula

cardonera [grébol, areulo, crébol, cardón]

(ITALIANO)

(FRANCÉS)

(GÉNERO)

aunée

ARAGONÉS Noma común [aros nomas] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

ITALIANO

FRANZÉS

CIIENERO


lliri groc noguera ginebre vidues bordes enciam ortiga mona lámpsana laserpici piza

lirio amarillo, acoro bastardo nogal junco enebro escabiosa, viuda silvestre lechuga ortiga muerta, lamio blanco lámpsana laserpicio

pseudacorus

Juglans

Avine

Juniperus

Knautia arvensis

Lactuca

Lamium

Lapsana

Laserpitium

espígol llentia edelweiss

espliego lenteja leontopodio, edelweiss lepidio campanilla

Laurus

Lavandula

Lens

Leo ntopodiwn

Lepidium

Leucojum

morritort

llorer

almorta laurel

Lanthryrus

jonc

Ilin pudent

lliri

lirio hediondo

foetidissima

helenium

crithmoides lirio

coniza

Iris

coniza

enula

¡nula

ala, herba de l'ala

grévol ínula

acebo

¡lea

helenio, enula

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

conyza

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO BASCO

elur-lili

dilista

ispiliku

erramo

aixkol

astaza

zaparta-belar

urraza

atz-belar

epuru

ü

eltzaurrondo

lili

melira

lili

usteltxa

kukuso-belar

gorosti

(VASCO)

PORTUGUÉS

lepídio

lentilha

alfazema

loureiro

almorta

lapsana, labresto

alface

escabiosa

zirnbro, sabina-da-praia

junco

nogueira

acoro-bastardo

lirio-fétido

lirio

énula-campana

campana-da-praia

inula

acevinho

(PORTUGUÉS)


legustre [pisasang, dentisco] lidio martagón [lidio, azuzena de puerto]

(ITALIANO) ligustro giglio g. martagone

(FRANCÉS) troene lis martagon

(GÉNERO)

Ligustrum

Lilturn

chévrefeuille lotier

Lonicera

Lotus

matricaire

Matricaria

minette luzeme cultivée

saliva

luzeme

lupulina

Medicago

camomille vulgaire, c. allemande

marrube

Marrubium

recutita

pommier mauve

Malus

Malva

salicaire

Lythrum

malba, panetes manruego [malrubio, marruego, marruebo, camarruego]

malva erba apiola, marrubio

meligón alfalz [alfalze, alfanze, alfals]

trifogliolino selvatico erba medica

camamila [camamilla, majola]

matricaria

manzanera [pomera, mazanera]

melo

camomilla

yerba de as zequias [yerba de a sangre] tripera, yerba de as tripas [yerba lachazera]

salicaria, salcerella

brorissa

lysimaque

vulgaris

mazza doro, lisimachia

erba quattrina dei boschi

herbe-aux-écus

numnutlaria

lysimaque 1.-des-bois

Lysimachia

nemorum

lunaria cambronera, arzino

lunaria spina-Cristi, agutoli

monnaie-du-pape lyciet

Lycium

trifoglina, ginestrina

Lunaria

manotera, zapatera [rnadreselba] guita rastrera

caprifoglio, madreselva

té de Benás [té en grano, té de perla, yerba granada] lucilo

ivraie

Lo/jun:

loglio, gioglio

lino

litospermo, migliarino

lino

lin grémil

Linum

Lithospermum officinale

martagon

ARAGONÉS Nome común [atros nomes] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

ITALIANO

FRANZÉS

CIIENERO


agucena

loto, comicháo dinheiro-do-papa

zitori liño artatziki ezker-aien mendiko urso-belar medaila esilar

marcori ni mill de sol lligabosc corona de rei llunária arg de tanques

martagón lino mijo de sol raigrás madreselva cuemecillo lunaria cambronera

Lilium

Linum

Lithospermum officinale

Lolium

Lonicera

Lotus Lunaria

Lycium

lekugi

malrubí

marrubio

Marrubium

recutita

luzema lupulina luzema

argi-belar

alfalfa, mielga

alfals

mielga negra

camomila

lupulina

mielga

marroio

malva

maceira

salgueirinha

lisimáquia

cambroeira

madressilva

milho de sol

linho

maitagáo

sativa

Medicago

kamarnilla

malba, zigin

malva

Malva

camamilla

sagarrondo

pomera malva

manzano

Malta

manzanilla común

egur-belar

Matricaria

odoljario-belar

lisirnáquia salicária

salicaria

Lythrwn

hierba de la moneda lisimaquia

nummularia

vulgaris

nemorum

Lysimachia

martagon

alfenheiro lili-zuri

olivella assutzena

aligustre azucena

Ligustrum

PORTUGUÉS

(CATALÁN)

(GÉNERO) (PORTUGUÉS)

BASCO (VASCO)

CATALÁN

CASTELLANO (CASTELLANO)

CIIENERO


C

mélitte menthe

Afeitar

Mentha

cistre canche bleue múrier muscari

Meum

Molinia

Moros

Muscari

oiive

Olea

tét . e-de-coq sainfoin, esparcette

caput-galli

viciifolia

Onobrychis

laurier rose nigelle

Nigella

herbe-aux-chats

Nerium

cresson-de-fontaine

Nepeta

jonquille

preudonarcissus

Nasturtiurn

n.-des-poétes

narcisse

poeticus

Narcissus

m.-á-houppe

néflier

Mespilus

comosum

mercuriale

Mercurialis

pouillot

mélis.se

Melissa

pulegium

mélilot

Melilotus

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

(GÉNERO)

cresta di gallo

olivo

nigella, fanciullaccia

oleandro, leandro

erba gana

crescione

trombone

fior-maggi

narciso

giacinto muschini

gelso, moro

gramigna liscia

meo, finocchiella

nespolo

mercorella

Puleggio

mentastro

bocea di lupo

melissa, appiastro

meliloto

(ITALIANO)

ITALIANO

ARAGONÉS Nome común [atros nomen]

pimpirigallo [pentineta, pemprigallo]

olibera [eulibera]

axenuz

baladre [laurel rosa]

catarla [gatera, yerba gatera, gataria]

berro de augua

campaneta de puerto

flor de lis

narziso

pastoras [ugetas]

morera, moratera

escoba

meón [sistra, zenullo de puerto]

garimbastero [galimbastera, niezpolero]

mercurial

poleo

menta [alfádega, pipirita]

tolonjina, toronjín

tolonjina, tronjina

yerba de os camins

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


geigorri garraiska menda txortalo galosin mizpira

melilot tarongina melissot menta poliol mercurial

meliloto toronjil toronjil silvestre menta poleo

Melilotus

Melissa

Melittis

Mentha

Meum

jacinto das searas

olibondo

olivera

olivo esparceta

Olea

Onobrychis esparceta esparceta

capuz-galli

viciifolia

astorki

gatu-bixar

aranya

arañuela

Nigella

Nema

trepadella

nério, loendro damas-entre-verde

katu-belar eriotz-orri

nepta, herba gatera baladre

nébeda, menta de gatos adelfa

Nerium

sanfeno, esparzeta

oliveira, zambujeiro

néveda-dos-gatos

narciso-trombeta agriio

txutxupraka zarca , berro

narcís de muntanya

pseudonarcissus créixens

narciso

berro

lilipa

narciso de los prados

barralets 'unís

narciso

amoreira

mean

nespereira

mercurial

poejo

horteli

cidreira melissa-bastarda

meliloto

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS

Nasturtium

poeticus

Narcistrus

nazarenos

nazarenos

Muscari

comosum

moral

Morus

moren

herba del meu

níspero meo, eneldo ursino

Mespilus

Molinia

nesprer

mercurial

Mercurialis

laar, martzuka-ondo

(VASCO)

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

pulegium

BASCO

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO


cp 00

OnoniS

omithogale

Ornighogalum

ITALIANO

Phaseolus

fagiuolo

scagliola, canana

roseau-á-balais boucage pimprenelle grassette

Phragmites

Punpinella

Pinguicula

erba grassa

anice selvatico

canea palustre

Pitalaris

prezzemolo

pastinaca

fillirea, olivastro

alpiste haricot

Petroselinum

pamassia

erba paris, erba crociola

parietaria, spaccapietra

papavero, rosolacc-io

miglio

Phillyrea

panais pernil

Pastinaca

pamassie

parisette

Paris

panarine

pariétaire

Parietaria

Paronychia

pavot, coquelicot

Papaver

Parnassia palustris

millet

Panicum

acetosella

casia poetica, osiride

rouvet surelle

Osyris

succiamele, erba lupa, fiamma

aglio selvatico

larte di gallina

origano

arrestabue, bonaga

anonide

(ITALIANO)

orobanche

Ozalis acetosella

Orobanche

dame-d'onze-heurcs

origan

Origanum

umbellatum

orchis

Orchis

arréte-boeuf

bugrane

(GÉNERO)

spinosa

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

flor de as fuens

pimpiniella

cañapita, lisca [sirca, cañera]

olibillo

chodiga [chondiga, choria, chodiera]

sietes

perexil, prexil [chulibert]

chiribía

sanguinaria, nebadeta [sanguina]

pamasia

uga de raposa

beletón, palmaria [yerba caracolera]

ababolera, ababol [babol]

millo

azederilla [binagretas]

retama blanca

espargo de perro

flors de gallina, lene de primabera

oregano [organo, periguel]

palmacresta

bolornaga, detiene buei [grumuaca]

bolomaga, grumuaca [molomaga]

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


umbellatum

alpiste

Petroselirwm

Phalaris

carrizo pimpinela grasilla

Phragrnites

Pimpinella

Pinguicula

judía

perejil

Pastinaca

labiémago

chirivía

Paronychia

Phillyrea

sanguinaria

Parnassia palustris

Phaseolus

uva de raposa, hierba de Paris hepática blanca

Paris

amapola Parietaria

Parietaria

aleluya

.10P0 bayón

Papaver

Panicum

Oxalis acetosella

Osyris

Orobanche

leche de gallina

orégano

Origanum

Ornithogalum

orquídea

spinosa

Orchis

gatuña

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

0,10111S

CASTELLANO

CHENERO

CATALÁN

viola d'aigua

pimpinela

canyís

aladem

mongeta

escaiola

julivert

xirivia

sanguinária

fetgera blanca

raim de guineu

parietária

rosella

pa de cucut

ginestó

llet de gallina

orenga

orquídia

abrilll

(CATALÁN)

feijoeiro tarrico pimpinela grasseta

zarmika gaitun moko-bedar

ademo

gartxu

indi-baba

salsa

perresil

alpiste

sanguinaria chirivía, pastinaga

odol-belar pastinaka

azeri-mats

papoula-ordinária parietária

zaingorri

azedinha

lo-belar

barrabas-belar

leite-de-galinha

oregáo

loragiño olloesne

gatunha orquídea

goldarron

(PORTUGUÉS)

(VASCO)

orki-belar

PORTUGUÉS

BASCO


pira

Pinzas

C,

potentille-faux frais er

primevére

vulgaris brunelle

p. officinale

veris

Prunella

p. élevée

elatior

prirnevere

quintefeuille

reptaras

sterilis

Primula

comaret-des-marais

palustri.s

potentille torrnentille

Potenulla

erecta

pourpier

Ponulaca

tremble

peuplier

Popular

tremula

polygala

dentelaire

Pliunbago

sceau de Salomon

platane

Platanus

Po/ygonatuni

plantain

Polygala

Mis

Plantago

terebintAuds

PLnon

lentisque, arbre-au-mastic térébinthe

leruiscus

Pistada

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

(GÉNERO)

W ITALIANO

brunella

primula, primavera

cinquefoglio, pentafillo

tormentilla

porcelana

tremolo

pioppo

sigillo di Salomone

piombaggine

platano

piantaggine

pisello

terebinto

lentisco

pino

(ITALIANO)

ARAGONÉS Nome común [atros nones]

orellas de minino

primabera, chocolatera

primabera, chocolatera

pata de gallo, corretera [otorga]

estrelletas [siete en rama)

yerba femera, berdolaga [loraca]

treanoleta [temblero, tremolón, escalera)]

choplo, chopo [coplle]

yerba lagrimera

sanamunda, orella de rata

matarrabiosa

platanera, platanero

plantaina

bisaltera

sarrampuz [púdol, cornicraba]

dentisco, lentisco [almástiga]

pira, pino

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


t>)

llantén plátano belesa polígala poligonato chopo, álamo

Plantago

Platanar

Plumbago

Polygala

Polygonatum

Popular

fresa estéril

primavera

vulgaris brunela

primavera, vellorita

veris

Prunella

manguitos

elatior

primavera

cincoenrama

reptars

sterilis

Prirnula

tormentila cincoenrama palustre

palustris

Potentilla

erecta

verdolaga cincoenrama

Portulaca

álamo temblón

guisante

PLCUM

trenada

pisol

terebinto

terebintlaus

primavera

cinc-en-rama

tormentil-la

verdolaga

trémol

xop, pollancre

segell de Salomó

polígala

dentelária

plátan

plantatge

cornicabra

lentisco

lentiscus llentiscle

Pi

Pino

Pirtacia

Pirca

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO

(GÉNERO)

ostorika

bonz ostotako

zazpi-orto

berdogal

lertxun

ezki

txori-mats

plaintain

illar-biribil

lerrin

legeltxor

primavera

cinco-en-ramo

tormentila

beldroega

alamo trernedor

choupo, alamo

selo-de-salomáo

polígala

dentelária

plátano

tanchagem

ervilha

terebinto

lentisco-verdadeiro

pinheiro

piñu

PORTUGUÉS (PORTUGUÉS)

BASCO (VASCO)


sughera

c.-liége

robur

ficaria

Ranunculus ficaire

ranuncolo

querce, royere

c. noir c. rouvre

petraea

renoncule

leccio

suber

querce spinosa

yeuse, c. ven

cerro

querce

c.-kermés

chane

Quercus

pero

coccifera

poirier

Pyrus communis

iles

buisson ardent

Pyracantha

pulmonaria melogra no, granato

c. chevelu

grenadier

Punta

insensaria

trifoglio bituminoso

pomo selvatico

mandorlo

cerris

pulmonaire

Pulmonaria

prunellier

pulicaire

pe:cher

persica

spinosa

Pulicaria

pesco

amandier merisier-á-grappes

dulcir

pala

herbe-au-bitume

pado

prunier-cerise

Psoralea

ciliegio

merisier

avium

cerasifera ciliegia susina

albicocco

pruno

abricotier

prunier

Prunus

armeniaca

(ITALIANO)

ITALIANO

(FRANCÉS)

(GÉNERO)

FRANZÉS

CIIENERO

▪ l's-)

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

primaberetas

patetas de minino [manetas de minino]

zurera

chaparro, cazico

lezinera, carrasca

coscollera [coscollo]

cazico

perera

arto

minglanera [mangranera, menglanera]

frezurera

yerba cabezona, yerba de manantial

tefla basta

arañonero, priñonera

presieguero, malacatonero [preziequer]

almendrera

ziresera [siserera, siresera, zirasera]

alberjero [alberjera]

zirgüellero [zirgoller, zirgollera, ziruellera)

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


prunera

ciruelo

Prunus armerdaca avium cerasyera dulcis • padus persica spinosa Psoralea Pulicaria Pulmorwia Punta Pyracantha Pyrus comino/Os Quereos cerviz coccifera des peoaea robur suber Ranunculus ficaria cabruna

higueruela

piracant perera roure

espino de fuego peral roble

encina

ficária

alcornoque celidonia menor

botón de oro

roure penol surera

roble albar

roble

coscoll alzina

coscoja

roble turco

pulmoniria magraner

pulmonaria granado

pulicaria

presseguer

cerezo-aliso aranyó

cirerer bord

almendro

endrino

ametller

cerezo

melocotonero

albercoquer cirerer

albaricoquero

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

CATALÁN

CASTELLANO

CHENERO BASCO

korradu-belar

artelatz

aritz zuri

arte

zurbeltz

aritz

madari-ondo

puni-sagarrondo

biri-bedar

pikondotxo

baisakaran

mertrtikondo

almondrondo

gerezicado

briskondo

(VASCO)

PORTUGUÉS

celidónia-menor

sobreiro

carvalho-común

azinheira

carrasqueiro

carvalho

pereira

romeira

pulmonária

trevo-bituminoso

abrunheiro-bravo

pessegueiro

amendoeira

cerejeira

albricoqueiro

(PORTUGUÉS)


radice, rafano reseda, amorino

radis réséda

Raphanus

Reseda

famuzera [barrabón] zumaque, puros de arba

cresta di gallo rododendro sornrnacco

cocriste, rhinante rhododendron surnac groseillier

Rhinanthus

Rhododeneiron

Rhus

Ribes

rosillera agraz, tonnenzillos [rosilla] alcazia [alcarria]

ribes nero ribes volgare uva crispa acacia, robinia

g. á grappes g. épineux

rubrum

uva-crispa

engrazieta lapazuala, azitota [renabre, lapaza]

romice acetosa

patience, rumex oscile

acetosa

Rumex

rogo erbaiolo

r.-des-rochers

idaeus

saxatilis

chordonera [chordón, chorrustral]

lampone

framboisier

chorrosquitos, barzeta de rastrojos

royo

ronce

Rubus r. bleuátre

roya [risca, yerba baquera] barzera, xarguera [barra]

robbia

ca.,sius

romero [romé, rumero]

rosmarino

rom ario garante

Rosa

Rubia tinctomm

rosier, églantier

Rorippa

Rosinarintas

yerbana amarilla gabardera [galabardera, garrabera]

I054

robinier cresson

Robinia

nigrun

cassis

rosillera [rosellera, rosilla]

sanosa

alatemo, legno puzzo spino cervino

alateme nerprun

alaternus

catharticus

lantiemo [alitierno, lantemo, alatiemo]

rabanizia gualda

(ITALIANO)

(FRANCÉS)

(GÉNERO)

41.

Rhammis

ARAGONÉS Nome común [atros nomen] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

ITALIANO

FRANZÉS

CIIENERO

ta


t."

(CASTELLANO) rábano reseda

(GÉNERO)

Raphanus

Reseda

espino cerval

rubia de tintes zarza

Rubia tinctonun

Rubus

CATALÁN

acetosa

acedera

acedera agrella

gerdera

frambueso zarza de rocas

idaeus

saxatilis

Rumex

romeguera de rostoll

esbarzer

roja

romaní

coser

acácia

riber roig

riber

sumac

espina cervina

aladern

reseda

raye

(CATALÁN)

zarza terreña

caesius

rosal romero

Rosmarimts

berro amarillo

Rosa

robinia

grosellero

uva-crispa

Rorippa

grosellero

Robinia

grosellero negro

rubrum

grosellero

Ribes

nigrum

zumaque

Rhus

Rhododendron

Rhinanthus

aladierno

alaternus

catharticus

Rhamnus

CASTELLANO

CIIENERO

mingots

masusta-gorri

erromeru

arrosondo

azkasi

andere-mahats gorria

andere-mahats beltxa

zumake, tano-belar

oillakaran

karraskil

ertza

errefau

(VASCO)

BASCO

azedeira

labaga

framboeseiro

silva

granza

alecrn ri

roseira

acácia bastarda

groselheira-vermelha

groselheira-negra

sumagre

espinheiro-cerval

sanguinho-das-sebes

lirio-dos-tintureiros

rábáo

(PORTUGUÉS)

PORTUGUÉS


cr,

ARAGONÉS Nome común [atros nomes] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

ITALIANO (ITALIANO)

rabarbaro alpino

lampé

alpinas

Rascas aculeatus

sisallo [salaus] saubia, salbia

soda salvia

saule soude sauge

Ruta

Salix

Salsola

Salvia

chunco, chunquera escurzonera [escorzonera] mistura, zentén [bllau, selga]

santoreggia scabiosa pettine di Venere, acicula giunco scorzonera segala

sarriette scabiense peigne de Venus souchet scorsonere seigle orpin

Satureja

Scabiosa

Scarudix pecten-veneris

Scirpus

Scorzonera

Se.,le

Sedum

platanetes, pan de paxarez

escabiosa peinetera, peinera

saponaria

saponaire

Saponaria

borraccina

sabonera, matafuego [erbada, sabonera] axecirea

santolina

petit cyprbs

Santolina cliarnaecyparissus

poivre-de-muraille

ontina de cabezeta, boleta de San Chuan

sanicola, erba frangolina

sanicle

acre

yerba agostera [yerba fría]

sanguisorba

pimprenelle

officinalis

pimpinela, jazrnia [yerba je, pempinela]

Sanicula

pimpinela

petite sanguisorba

sureau

pimpinela

yabo, /tenlo [follanastro, putiera] sabuquero

sambuco

hibble

minor

Sanguisorba

nig ra

ebulus

ebbio

sabuquero [sabuco, samuquera, sauqué]

saliera [berduquera, sarguera, salz]

salice

rue

Sambucus

boneta [buzareta, buzarreta] ruta [ruda]

pungitopo ruta

fragon

FRANZÉS (FRANCÉS)

(GÉNERO)

CIIENERO


salze barrella salvia l'Ibas saüc

barrilla salvia yezgo, ébulo saúco

agulla de pastor escurgonera ségal

peine de Venus escorzonera centeno pampajarito,pimienta de muros

crespinell picant

escabiosa

escabiosa

sedo

saponaria sadurija

espemallac, broida femella

abrótano hembra ajedrea

sanícula

sanícula saponaria, jabonera

pimpinella pimpinella major

pimpinela menor pimpinela mayor

pimpinela

ruda sauce

romaza alpina

alpinos Ruscus aculeatus Ruta Salir Salsola Salvia Sambucus ebulus nigra Sanguisorba minor olficinalis Sonieukr Santolina chamaecyparissus Saponaria Sarureja Scabiosa Scanelis pecten-veneris Scirpus Scorzonera Secale Sedum acre

CATALÁN (CATALÁN)

galzeran, brusc ruda

(CASTELLANO)

rusco, brusco

CASTELLANO

CHENERO

(GÉNERO)

BASCO

zekale

sendapoki

altzi-belar

azitrail

jaboi-belar

ositzeka

aindura intrusa

tzabona zauri-belar

wats

erruda

belarri-belar

(VASCO)

PORTUGUÉS

vermiculária

centeio

escorcioneira

segurelha

abrótano-férnea saponária

sanícula

pimpinela

sabueiro

azulo

salva

salguciro

gilbardeira, erva-dos-vasculhos arruda

(PORTUGUÉS)


GO

tectorum artichaut-de-murailles

liseron épineux

Smilaz aspera

ITALIANO

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

verga doro

patata

verge-d'or

tuberosum

Solidago

pomo di Sodoma pomme-de-terre

yerba mora, yerba negra morella

morelle noire

nigrwn

sodomaeum

palo de oro

trumfera, trumfa [trufera]

tomatera alberchina, alberjena

tomate aubergine

melongena

pomodoro melanzana

douce-amére

dulcamara, ugas de o diaple

zarzaparrilla

irio

senabe

pecador, coleta [yerba cruizidera, tacaboLs]

rabogato

yerba conellera, gatez

flors mil [amica]

siernprebiba, rebullón

yerba de os callos [col podrida, currugüel]

roz [arroz, platanicos]

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

dukamara

dulcamara

smilace, salsapariglia nostrale

senape

silene

erba calderugia

erba chitarra, jacobea

cineraria

semprevivo

erba di S. Giovanni

pinocchiella

(ITALIANO)

lycopersicum

Solarium

velar

Sisymbrium

compagnon rouge moutarde

Sinapis

gazon rose

acaulis

dioica

siléne

Silene

sénelon vulgaire

vulgaris crapaudine

herbe de St.-Jacques

Sideritis

cinéraire

cineraria

sénecon

jacobaea

Senecto

joubarbe

telephium

Sempervivum

trique-madame reprise

album

FRANZÉS (FRANCÉS)

(GÉNERO)

CIIENERO


siderita

siderítide

salsaparrilha

ausbero, endalar

arítjol

dulcamara, morena amargant azari-mats

zarzaparrilla dulcamara, matagallinas

Smilax aspera

Solarium

patatera vara d'or

tomatillos del diablo pa tata vara de oro

tuberosum

vara-de-o ro

batateira

morella metzines de pometa

hierba mora

nigrum

sodomaeum

lur-sagar

erva-moura

belra beltz

alberginiera

Solidago

beringela

tomate itsas-udare

tomaquera

tomatera berenjena

lycopersicum

melongena

tomateiro

dóce-amarga, dulcamara

erva-dos-cantores

zuur-belar

erísim

dulcamara

moscarda

ziape

mostassa

erísimo, hierba de San Alberto

Sisymbrium

siderita

tasneirinha, cardo-morto

tasna, erva-de-santiago

cinerária

mostaza

zoma-helar

insentsu-belar

Sinapis

dioica

acaulis

Sikne jabonera blanca, borbonesa

herba conillera

hierba cana, senecio

vulgaris

Sideritis

cinerária herba de Sant Jaume

cineraria hierba de Santiago

sempre-viva beti bizi

erva-verrnicular

cineraria

siempreviva mayor

jacobaea

Senecio

tectorwn

herba puntera

erva-dos-calor

telephiwn sempreviva

arroz-dos-telhados

tzori-jana karatx-belar

crespinell blanc bálsam

uva de gato, vermicularia hierba callera

album siempreviva

(PORTUGUÉS)

(VASCO)

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

Sempervivum

PORTUGUÉS

BASCO

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO


0

stellaire

Stellaria

Thymus

polium thym

petit ch&ne

Teucrium

chamaedrys

if gerrnandrée

Taxus

tuca tamaro, vite nera

tamier dent-de-lion, pissenlit

Tamus

tamarin

Taraxacum offic inale

tamariza [tamariz]

tamerice

lilas

Tamariz

lamparons

timo

polio

camedrio

tasso

tarassaco, piscialletto, dente di leone

lilla

tremonzillo, estremonzillo [trernontillo]

culiquera, tremonzillo borde

camedreos, camelios [camedros]

taz° [tacho, teix]

encarnagüelo [camarol, xicoira, camagüelo]

zerimomo, ferirnomero [zirirnomo, ferimomo]

sariz, orellas de burro

Syringa

consolida

succise consoude

suocisa

selons, salaus

yerba de os rincons

betronica

espinais [espinaques, espinals]

charrachón [sarraixón, millaca]

zerollera [serbera, zeroldera]

buzardero [buzardera, fixordera, bezurt]

morera, mostallonera

latazín [letazín, Hetera]

Symphytum

sopravvivolo legnoso

momo di gallina

spinacio

saggina

bacarello

sorbo domestico

sorbo rosso

ARAGONÉS Nome común [Eres nomes] (ARAGONÉS Nombre común [otros n.])

Succisa pratensis

sonde

luaeda

mouron-des-oiseaux, morgeline

bétoine, épiaire

Stachys

media

épinard

Spinacia

corrnier alisier

torminalis sorgho

sorbier-des-oiseleurs

domestica

Sorghum

sorbo montano

alisier

aria

aucuparia

c-icerbita sorbo

laiteron sorbier

Sorbes

(ITALIANO)

ITALIANO

Sonchus

FRANZÉS (FRANCÉS)

CIIENERO

(GÉNERO)


tJ

(CASTELLANO) cerraja

(GÉNERO)

Sonchus

alsine

Stellaria

tejo teucrio

Tazas

Teucrium

Thymus

tomillo

zamarrilla, polio

taraxacón, diente de león

Taraxactun officinale

camedrio

nueza negra

Tamos

chamaedrys

taray, tamariz

Tamariz

polium

consuelda lila

Syringa

escabiosa mordida

Succisa pratensis

Symphytum

926a

Suaeda

alsine, pamplina

betónica

Stachys

media

espinaca

Spinacia

sorbo silvestre

torrnina lis sorgo

sorbo

domestica

Sorghum

mostajo serval silvestre

aria

aucuparia

Sorbas

CASTELLANO

CIIENERO

enuntzi bitxingurai ispillu

herba de Sant Pong farigola

axario

agin

camedris

teix

sorgin-belar

eskalanbo

dent de lleó

millazka

tamarisc gatmaimó

tomilho

polio montano

carvalhinha

teixo

taraxaco, dente-de-leáo

tamo, norga-presa

tamargueira

lila

consolda

amatxi-lili

lila

consolda

valverde-dos-sapais

morugent

betónica

espinafre

sorveira

tramazeira

serralha

morso-diabólico zolda-bedar

capa-belar

PORTUGUÉS (PORTUGUÉS)

herba del mos del diable

morrons

ziazerba sugerí

espinac betónica

moixera de la guilla

osta-zuri

astaurraza

lletsó moixera

BASCO (VASCO)

CATALÁN (CATALÁN)


IN) iN)

fenugrec

moléne, houillon blanc, bcchanme verbasco

Verbascum

veratro

vératre

Veratrum

valeriana

mirtillo

ortica

ombelico di Venere, cappellini

olmo

ginestrone

mazza-sorda, stiancia

tossilaggine, farfara

nasturzio, cappuccina

valériane

myrtillus

firmo greco grano, frumento

Valeriana

myrtille

ortie

Urtica

Vaccinium

01111C

gobelet, ¿cuele

ajonc

Ulex

Umbilicus

massette

Typha

Ulmus

capucine taconnet, tussilage

Tropaeolum

Tussilago

blé

foenum-graecum

Triticum

trifoglio fragolino

moscino

piel-de-liévre porte-fraile

arvense

fragjerum trigonelle

trifoglio

tréfle

Trifolium

Trigonella

tribolo

barbe-de-bouc croix de Malte

Tribuhas

tordilio

tordyle

Tordylium

Tragopogon pratensis

tiglio

tilleul

pepolino

(ITALIANO)

ITALIANO

Tilia

serpolet

(FRANCÉS)

serpyllum

FRANZÉS

CIIENERO

(GÉNERO)

ARAGONÉS Nome común [atros nomes]

berbasco [croca]

berdegambre, rnilloquera de puerto

cheulo

anayón, murtilo [abayón, comiera, uguetas]

xordica [chordiga, chordica, anchordigaj

basillo, orellas de monche

urmo [olmo, almudella, ormo, orm, uramo]

aliaga

albardín, anea [xunco, chuflos de anea]

pata de caballo [pata de mula, uña de caballo]

llagas de Cristo

trigo [bllat]

albolda, arbilluala [lorba, olba, arbilluela]

tefla [trefolio]

abreojos [abriojos, abrojos]

barba cabruna, barba de buco

yerba raspen

tillera, tilero [telera, tela]

serpol, tremonzillo de puerto

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


serpilho tilia

(VASCO) sarpoil ezlci

serpol

swpo

irusta

trévol

barba cabruna abrojo trébol

Tragopogon pratensis

Tribulus

Trifolium

fragiferum

alfolva, fenogrego trigo capuchinha farfugio, unha-de-cavalo espadana

aillorbe ogi, gari amatxi-lore eztul-belar lezka

fenogrec blat caputxina arfara, puta de cavan boga

trigo capuchina fárfara, pie de caballo

Tropaeolum

Tussilago

ulrneiro umbigo-de-Venus

orma-belar 75111

orella de monjo ortiga

olmo ombligo de Venus ortiga arándano

Ulez

Ulmus

Umbilicus

Urtica

Vaccinium

Verbascum

verbasco

eléboro-branco

veratre

verdegambre gordolobo

Veratrum

ostaza

ardi-belarri

valeriana blenera

arando valeriana

abi, oketa

mirtil, nadiu

arándano, mútilo valeriana

myrtillus

Valeriana

urtiga

tojo zumar

om

anea, espadaña tojo

Typha

foenum-graecum

alholva

alholva

Triticum

Trigonella

trébol fresa

trevo

naar

tordilio

Tordylium

arvense

barba-de-bode abrolhos

okots-bedar

barba cabruna abriüll

tilo

Tilia

serpyllum

PORTUGUÉS (PORTUGUÉS)

BASCO

(CATALÁN)

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

CATALÁN

CASTELLANO

CIIENERO


-I=.•

Veronica

mais, blé de Turquie jujubier

Zizyphus jujuba

herbe-aux-écrouelles, grappille

lampourde, petite bardane

vigne

gui

Zea

strumarium

Xanrhium

Vais

Viscum

violette, pensée

Viola

poisette pervenche

sativa

Vinca

leve

faba

giuggiolo, zizzolo

gnmoturco, mais

lappola, bardana minore

lappola

vise

vischio

viola

pervinca

veccia buona

faya

veccia

lauro tino

yesca

laurier-tin

tinos

Vicia

v.-obier, boule-de-neige

lantana pallon di mag,gio

mancienne, v.-lantane

vibumo

beccabunga

lantana

viome

veronica

verbena

(ITALIANO)

ITALIANO

opulus

V iburnum

cresson-de-cheval

verveine véronique

Verbena

beccabunga

(FRANCÉS)

FRANZÉS

(GÉNERO)

CIIENERO

ARAGONÉS Nome común [atina nomen]

chincholero [aliquexa, jinjolero]

milloquera, panizera [milloca, panizo]

yerba carruchera

cachurrera, cospinera [cachorros]

bitau [zapo, lambrusquera]

bisco, besque [bisca, bíscol, bizco, bisque]

bioleta, brioleta

yerba donzella

faba

ateza

betatana

membrera

betelaina, tintilaina [betalaina, mentircnera]

becabunga

betonica, betronica

curasana, berbena

(ARAGONÉS Nombre común [otros n.])


verbena verónica

Verbena

Veronica

muérdago vid

Viscum

Vitis

maíz azufaifo

Zizyphus jujuba

stnamariwn

Zea

cadillo

violeta, pensamiento

Xanthium

vincapervinca

Viola

arveja común

sativa

Virara

haba

faba

vera

durillo

tintas

Vicia

lantana mundillos, rosa de gueldres

lantana

opulus

Viburnum

becabunga

(CASTELLANO)

(GÉNERO)

beccabunga

CASTELLANO

CIIENERO

ginjoler

blat de moro

escorpina

cep, vinya

vesc

violeta

vincapervinca

V01.1

faya

vibum

becabunga

verónica

berbena

(CATALÁN)

CATALÁN

kereisanza

arto, milleka

txakurko

mats-ajen, mats-ondo

bigura, auki

lili-ubel

anútz

baba

zuandor

basadute

belberin

(VASCO)

BASCO

PORTUGUÉS

acofeifeira

núlho

bardana-menor

vide

visco

violeta

pervinca

ervilhaca

faya

alfcna

rosa-de-gueldres

becabunga

verónica

verbena

(PORTUGUÉS)



6. BIBLIOGRAFÍA

ANDOLZ, Rafael, Diccionario aragonés (aragonés-castellano, castellanoaragonés), Librería General, Zaragoza, 1984. ARA, Chulia, As nuestras plandas; a ontina, "Fuellas", 17, C.F.A. (Uesca, 1980). ARA, Chulia, As nuestras plandas; l'albaca, "Fuellas", 18, C.F.A. (Uesca, 1980). ARA, Chulia, As nuestras plandas; os arañons, "Fuellas", 19, C.F.A. (Uesca, 1980). ARAGUÉS SANCHO, Adolfo, Voz "aves", G.E.A., Unali, S.L., Zaragoza, 1982, pp. 330-337. ARAGÜES, Adolfo y LUCIENTES, Javier, Fauna de Aragón; las aves, Guara Ed., Zaragoza, 1984. BENÍ-TO-NE (grupo), Nombres de plandas en l'aragonés de Fonz, "Fuellas", 57, C.F.A. (Uesca, 1987). Bocabulario por temas; os arbols cautibaus, "Fuellas", 16, C.F.A. (Uesca,

1980).

327


CATALÁN, Pilar, Plandas de a redolada d'Angüés (Semontano), "Fuellas", 21, C.F.A. (Uesca, 1981). DEMUR, Germán, Fauna, "Alasets" (Benás, XII-1986). DEMUR, Germán, Repllega de nomes de pllantas de Sesué, "Fuellas", 48, C.F.A. (Uesca, 1985). ESCANERO, Chesús Inazio, Lanaxa y a fabla de o nuestro lugar, "Fuellas", 19, C.F.A. (Uesca, 1980). FRANCO DE E SPÉS, Carlos, Medicina popular en La Fueva, "El Ribagorzano", 13 (Graus, 1982). FUSTER, Bizén, La fabla aragonesa en Nabal, "Rolde", 19, R.E.N.A. (Zaragoza, 1983). GASTÓN NICOLÁS, Rafael, Voz "seta (Bot.)", G.E.A., Unali, S.L., Zaragoza, 1982, pp. 3.074-3.075. GONZALVO, Santiago, Bocabulario d'Ontiñena (1920), "Fuellas", 55, C.F.A. (Uesca, 1986). LANAU CORONAS, Carmen, Bocabulario de plandas de Guaso (Sobrarbe), "Fuellas", 26, C.F.A. (Uesca, 1981). LASCORZ CAPABLO, Orosia, Aborto, infanticidio y exposición en la sociedad tradicional del Alto Aragón, "El Ribagorzano", 25 (Graus. 1983). LÓPEZ GONZÁLEZ, Ginés, Guía de los árboles y arbustos de la Península Ibérica, INCAFO, Madrid, 1982. LÓPEZ SUSÍN, Chusé Inazio, Lesico de Plasenzia d'o Mon (Semontano), "Fuellas", 29, C.F.A. (Uesca, 1982). LOSCOS, Francisco, Tratado de plantas de Aragón, Instituto de Estudios Turolenses, Teruel, 1986. NAGORE LAN, Francho, Notas sobre l'aragonés de Fraxén, "Fuellas", 17, C.F.A. (Uesca, 1980). NAGORE LAN, Francho, Voz "Insectos (Ling.)", G.E.A., Unali, S.L., Zaragoza, 1982, p. 1830.

328


NAGORE LAÍN, Francho, Voz "Plantas cultivadas (Ling.)", G.E.A., Unali, S.L., Zaragoza, 1982, pp. 2.704-2.705. NAGORE LAN, Francho, Voz "Árboles y arbustos silvestres (Ling.)", G.E.A., Unali, S.L., Zaragoza, 1982, p. 245. NAVARRO, Chusé Inazio, Chiquet acopio d'o lesico residual aragonés en Tauste, "Fuellas", 22, C.F.A. (Uesca, 1981). NICOLAU BARRAU, M.' Chesús, Bocabulario replegato en os barrios d'o Entremuro y de San Juaquín (Balbastro), "Fuellas", 42, C.F.A. (Uesca, 1984). NOGUERO PUYUELO, Chusé, Más bocables de Mundot (Sobrarbe), "Fuellas", 24, C.F.A. (Uesca, 1981). NOGUERO PUYUELO, Chusé, Chiqueta replega de bocabulario de Mundot (Sobrarbe), "Fuellas" , 57, C.F.A. (Uesca, 1987). PALACÍN LATORRE, J. M.', Notas sobre la medicina popular de Sobrarbe y as bailes, en Estado Actual de los Estudios sobre Aragón, t. II, Huesca, diciembre 1979. PALACÍN LATORRE, J. M.", Notas sobre diferencias toponímicas y uso de

remedios vegetales en la medicina popular de Sobrarbe y as bailes, en Estado Actual de los Estudios sobre Aragón, t. II, Huesca, diciembre 1979. PALACÍN LATORRE, J. M.4, Uso de criptógamas en la medicina popular, "El Ribagorzano", 25 (Graus, 1983). PEDROCCHI RENAULT, César et al., Enciclopedia temática de Aragón, t. II (fauna), Ed. Moncayo, Zaragoza, 1986. POLUNIN, Oleg, Guía de Campo de las Flores de Europa, Ed. Omega, Barcelona, 1982. PUCHO, Paco, Replega de bocabulario d'Ansó, "Fuellas", 28, C.F.A. (Uesca, 1982). RASO, Teresa, La Naturaleza, "El Gorrión", 26 (Labuerda, 1987). RÍOS NASARRE, M' Paz, Herbario de Salas Altas (inéd.), Salas Altas, 1985. 329


RIOS NASARRE, M.1 Paz, Bocabulario de Salas Altas (inéd.), Salas Altas, 1987. RODÉS, Francho E., L'aragonés de Mundot (Sobrarbe), "Fuellas", 23, C.F.A. (Uesca, 1981). SALLÁN, Mariano, La fabla aragonesa en La Puebla de Fantova,"Rolde" , 24, R.E.N.A. (Zaragoza, 1984). VARIOS, Plantas medicinales del Pirineo aragonés y demás tierras oscenses, Dip. Prov. de Huesca, Huesca, 1987. VARIOS, El aragonés residual de las Cinco Villas, "Rolde", 28-29, R.E.N.A. (Zaragoza, 1985). VARIOS, IV Jornadas de Cultura Popular Altoaragonesa (Sariñena, 1982), Instituto de Estudios Altoaragoneses, Huesca, 1982. VÁZQUEZ, Chesús, Notas sobre l'aragonés de Oto, "Fuellas", 16, C.F.A. (Uesca, 1980). VÁZQUEZ, Chesús, Notas sobre o lesico d'animals de Rodellar, "Fuellas", 7, C.F.A. (Uesca, 1978). VÁZQUEZ, Chesús, Bocabulario de Rodellar; as plandas, "Fuellas", 13, C.F.A. (Uesca, 1979). VIDALLER TRICAS, Rafel, Chiqueta replega de bocabulario de Salas Altas, "Fuellas", 18, C.F.A. (Uesca, 1980). VIDALLER TRICAS, Rafel, Propuesta ta ra normalización de ros nomes de ros arbols en aragonés, "Fuellas", 49, C.F.A. (Uesca, 1985). VIDALLER TRICAS, Rafel, Los árboles del Altoaragón, Instituto de Estudios Altoaragoneses, Huesca, 1987. VILLAR, Luis, Los recursos forestales de Echo, en II Semana Cultural del Valle de Hecho, Librería General, Zaragoza, 1982. VIUDAS CAMARASA, Antonio, Léxico de la Litera (Huesca), Instituto de Estudios Altoaragoneses, Huesca, 1983.

330




Or i•-' •

;;-

l'..:-'».,-'-. :

r¢a

... ..,,I;

ri,..

? t,.i'•

1.

,..„.1

-.,

¿.:',. -,,t.

.•„

kir

tzt •

:••


L1.?-0 ‘1,

Iil

o., o

1

4DSExcma. Diputación Provincial HUESCA


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.