Prof. Dr. Cem Yorgancıoğlu

Atardamar Hastalıkları

Şahdamarı Tıkanması ve İnme

İnme, beyni besleten atardamarlardan birinin aniden tıkanması ile beyin dokusunun beslenememesi sonucunda ortaya çıkan tablodur. Tıkanma çoğunlukla ateroskleroz olarak adlandırdığımız damar sertliği ya da emboli olarak adlandırdığımız bir pıhtının damarı tıkaması ile oluşur. Ateroskleroza bağlı daralma ve tıkanıklıklar çoğunlukla şah damarlarında olmakla birlikte beyin içindeki daha ince damarlarda da olabilir. Emboli ise genellikle daha ince damarlarda ortaya çıkar. Ateroskleroza bağlı olan daralma ve tıkanıklıkların koroner arter hastalığı ile birlikte bulunma olasılığı toplumuın diğer bireylerine olanla daha yüksektir.

Belirtileri ve Tanı

Beyin damarlarındaki daralma ve tıkanıklıklar hiçbir belirti vermeden doğrudan kalıcı felçlere de neden olabileceği gibi önceden bayılma, denge bozukluğu geçici görme ya da kuvvet kayıpları ile bulgu verebilirler. Bu belirtiler Geçici İskemik Atak (GİA) olarak adlandırılır. Çoğunlukla kısa sürelidir ve iz bırakmadan geçebilirler ancak uyarı bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu yakınmaları olan hastaların bir hekime başvurmaları ve neden araştırması oldukça önemlidir. Tanıda Doppler Ultrasonografi ve Bilgisayarlı tomografi önemli yer tutar.

Tedavi

Şah damarlarındaki darlıklar eğer belli bir oranın üzerinde ise ve sorun yaratıyorsa Nöroloji Uzmanının gerekli görmesi halinde Cerrahi yöntemle ya da stent ile açılmalıdır. Yapılacak tedavi yönteminde darlık yapısı ve işlemin sonuçları önem kazanmaktadır. Müdahaleye gerek duyulmayan hastalar ise ilaç tedavisi altında belli aralıklarla Nöroloji Uzmanlarınca izlenmelidir.

Bacak ve Kol Damarları Tıkanmaları

Periferik Arter Hastalığı olarak adlandırdığımız bu grup hastalıklarda sorun yine genellikle aterokleroz denilen damar sertliğine bağlı daralma ya da tıkanmalardır. Çoğunlukla bacak damarlarında bazen de kol damarlarında gözlenir.

Belirtileri ve Tanı

Tıkanma ya da daralmanın bulunduğu uzva ve sorunun derecesine göre belirtiler vermekle birlikte ilk olarak “kesik topallama” adı verilen genellikle yürüme sırasında ağrı ve buna bağlı duraklama ihtiyacıdır. Eğer sorun kolda ise o kolun kullanımı sırasında çabuk yorulma bazen de beyincik beslenememesine bağlı denge bozukluğudur. Tanıda yine Doppler Ultrasonografi ve Bilgisayarlı tomografi önemli yer tutar.

Tedavi

Daralmanın yeri ve tipi uygun ise stent ile açılabilir, ancak uygun olmaması halinde ya da hastanın kazanımının daha fazla olması halinde cerrahi olarak buraya suni veya vücuda ait başka bir damar ile bypass yapılır.

Anevrizmalar

Anevrizma adı verilen genişlemeler bütün atar damarlarda olabilmekle birlikte aort olarak adlandırılan ana atar damarda daha sık görülmektedir. Aortdaki genişleme en sık karın bölgesindeki aort kısmında ( foto: anevrizma 2) görülmekle birlikte aort'un herhangi bir bölgesinde ya da tümünde de olabilir.

Diğer tüm atardamarlarda da anevrizma oluşumu görülebilir. Neden sıklıkla damar sertliğine bağlı damarın bütünlüğünün bozulması ve içindeki kan basıncı ile genişlemesidir. Anevrizmaların içinde sıklıkla çepeçevre pıhtı oluşumu gözlenir. Anevrizmalar bu genişleme sonucunda bir süre sonunda yırtılabilirler.

Belirtileri ve Tanı

Tıkanma ve daralmalara oranla belirtiler daha azdır. Sıklıkla genişlemenin çevre dokulara baskı yapması sonucunda lokal ağrı, içindeki pıhtıya bağlı tıkanmalar oluşması ile o uzuvda beslenme bozukluğu ile ya da yırtılması sonucunda belirti verirler. Tanıda yine Doppler Ultrasonografi ve Bilgisayarlı tomografi önemli yer tutar.

Tedavi

Anevrizmaları tedavisi cerrahi olarak bu bölgeye açık ya da kapalı yöntemlerle bir suni damar yerleştirilmesidir.