»
V
<3661 171
1
120017
<36611711120017
Bayer. Staatsbibliothek
^Ucud maldicaram
iOpu8 cgrc0ium:oc vaiijs fn?
•cancattonum genenbus ozi
.
gtne: p20sre(1'u:medeU
dtcB02dtnana oam^
nationercomptia
tiisabeirfmijs
i^cinnco
3(nllitoji8:ct
aacobo 0p:c0cr
ojdtnts p:rcdfcacoj^
facrc pagine ooctojib^
t Ibcrctice pdlis in^fitoiv
businon ta vt^lis $ ncccffartus*
I
f
I
9
Emc,Icgc ,ncc tc precii
pc3enitebic
•
2lpoIosiaauto:um
B
fot^ II
fCfipolosia ottcto^ie in malleum malefkanim*
fcculi calami tatcs quas procbdolo: non
ta leQimus (g pafTim cpgimur vcms ozice oino fue mine
irrefiagabilioilTobicus eccham qud nouu8 o^iens ^5 )rf>8
iefus al'efionc fiii fanguls ft^didauic I5 ab initio vaii^ l>c
rcfum cotagionib"' inftcercno cefl'at: lUo
pcipue in t^c
l>i8 conaf :qtl modi vcfpe ad occafn oechnare r mahcia toim cjrmfcc
tctnouit i ira magna: vt Jobaa apoc»teftaf«re modicfi rps bf c« £lu4
re T ifoUra qudda bei cnca p:auicarg i agro onico fuccrcfccre tvcit l^tff
refun inqua rnaleftca;::a prictpalio:!! quo vigeic nofcif Upu oenoca
do^Clue Du inumeno macbinaf ifulrib*'boc tn I ftnguf q5 cogttatu cer
nbilc oeo nimifi .ibominabiletoib' ct^hfidclib^ odibile ccmif:opib*
cf p lef . jc pacro em cn i inferno z fcdere cu mozrc tcndilfime reruttuttf
,p ca^t pzau is ejcplcdis fpnrcittio fe fubijciuc* l^rcter ea q in quotidia
nis eriinis boi b** iumctis t tene thigib*' ab eis oco pmirtirc t ^^mtc
oemontl cocurrete inftrunf «3inrcr q mala nos in()(tco:es 3(acob' fpzfc
ger vna cti cbandtmo ab apt'ica fede in ejrterminifi ta pefnftrc beitfis
fooo oepurato:l5 iter mnoj^: elo(\o^ pfcffozte fub pdictoj^t ordinc mi
Ittantifi mintmiVi^io tn ac lugubit afttctu penfantes ()d remed<^ ^dvc
t^m inter ruccis
m
-
j6
'
folami 8 mo2talib'^ t pis p falutari antbtdoto foi :t admtftrandu: buic
opi p cactis alps reinedrfs pios fubmittere bumeros oignO iudtcaui^
mu8 cdtift oe melliflua largitate illiusic) oat olb' affiueter 7 ^ caloilo
fumpto oe olcan' fo2pice tagit 7 mfidat labia impfecto;^ i fin^ optat^
cficta pducere* c.erii cfi i opib*' boim nil ftat adeo vtile z licitfi cui non
poflit aliq pniciee irrogan,3!ngeniola ctii nf a ad acmne no peruenifit
iperitatis nifi lima alten'^ piauitatis plurimfi fuennt ab2afa«3ldeo qui
oe nouitate opis nos rcdarguWos ellimat ad certam^ illi'' coftdentcr
accedimu8*&aat tn boc ipm op^ noufi effeitmul t antiquii b^eue panf
ter t plijTfitantiqua certe materia 7 aucto2itate:noufi vero ptifi c5piUi
tione earticsaggregati5e:b}eue^pterplunmo:a auctoj;;^ I bzeu^pttri^
ctionl:longd nibilomin*' ppter immelam matene multiiudine 7 male
ficarfi imprcrutabilc malicia^lHec boc oicim'' ceteroj^t auaoj^r fcn'ptis
^fumptuofe derogado nodiiicF op^ iactdter 7 inaniter ejrtoUMo
er
nodro fgenio pauca 7 qfl nulla fine addita*I^n n5 noftrii op^ fed illoso
})oti^ cHef qno:f^ cp oiaie fere funt ITngula cdte^ta*£hia flmul et cau^
a nec poemata pdere nec fublimes tbeoiias cepimus e^tedere: (5 cpct
pto^fi mo2c ^ed^do ad bono2e fumrae trinitatis 7 indiuiduc Tnttarts
fup tres ptes pzlnpales 02igine pgrciTum 7 finc« ^alefica^ malleu;
tractatii nficupado aggredimur recollectioe5 opis focio ejrecurione iio
bis (^b'' tudicifi ounf1im& tmminet: eocp I vindicta malo^ laud^ vero
bono;um c^ltituci cemunf 4 oeo; cui omis bono; 7 glosia in iecula 7c«
a 0
m
2!eno:£ulle
C
apKce aduerfUs Urefim maleficarn ca app:obattone t
fubfcnptioe Doctojum alme vniuerlitan's Colonicff*
in fequentem tractamm»3l5Cipit felidtcr
aZtnoi bttlle
TWnocgtms eps fcrme fentoj^t oei«ad fumra rei mcmoziamim
mis oeffderates afftcnb' jmi paflozalts foUiomdmis cura re
quint: vt ftdes catt^olica nris potiflime t^ib' vbiqj augcaturT
noieat ac ols berettca pzauitas oe finib'^ ndeltfi jpaii pellaf ea
libftcr ocflaram'^ ac etia oe nouo cScedimus g q bmoi pifi ocfpdenu5
noflrfi vociufi fojtiaf cffcctfitcfictifcp pzeterca g nf e ocandis millerm
qiiafl c puidi oeatozis farculfi errozib' cptirpatisremfde ftdei 5elus z
obfcmatiai ipojtt cozda tVdcUfi fozti^' imp:imaf*0ane nug ad noitrus
Cn6 fine ins^i moIdWa^cuenit audiru cp I nonulUs^nb^ alemanie fu
2>
pen'o:is necno in ^6agunt:inen« Colonten« 2:reueren« 0alt5bur0efi«t
36:emcn*jpmntffs cmicatib^ terris locis r ovoceftb** qpplures vcnuf<>
(Bfeirus Qloneppne faluns Imemo:cs t a fide catbolica oeuiates 015
©emonib*^ incubis z fuccubis abiiti ac fuis incatafionib^ carmmib^ t
cdmrationib' al«)f(B nepbadis fuplhdis t ro:nleg<is ejrceflib'' cnmmi
bustoelim'smuUerfi^tus aiahu fet'tterre fruges: vinearfivuasT
arbo;^ ftucfmecno boies mulieresuumenta pecoza pecudes z alia ot'
pomeria pzaca pafcua blada frumen
uerfojfi generfi alaUa^t^meas
ta z alia terre legumla penrc fuffbcari z eirtingiti tacere z 4>cu ratenpa
pecoza
pecudes
z aialia oins ta mtrifecis q?
CB boies mtieres mmcta
cftnufea's oolozib*^ z tozm^ns afftcere z c|:cruaare ac eofdc ^x>ies nc
gignere z muUeres ne c6cipere virofca^ nc vpozib^ z muUeres ne virts
actus coiugales redderc valeac ipedire»^de ptcrca ipam qua in facrt
fufceptide baptifini fufceperfit o:c facnlego abnegare^Bliai^ CpphtvU
nefanda e^rceflus z cnmina indicate bumani gnis inimico cdmitte
re z cpetrare n5 verenf : in alarum imjf periculu oiuint maieflatis of<f
ftnfam ac gnitiofum e|:epl6 ac fcadald plurimoj;t «£luodcp licet oilectt
fiiiS ^cinrici inflitozis in pdicns partib^ JBlemanie fugtozis in quib^
cti^ pttincic ciuitates :terre oyocca alia loca bmdi cdpzel>£fa fbze cen
fentur: necno 3lacob^ fpz^ger p certas ptes linee rl>eniozdinis fVatrfi
^icatoj;; ? tbeologie pftd'ozes berencepzauitatis inc^fitozcsplfas
aplVcas oeputati liiennt put adbuc cpift^t tn nonuUi deria z laici tlla
rn partiQ qrentes plura fapere cp opozteat pzo eo cp i lirteris oeputai
cionis l7moii)uinae ciuitates oyo^«terre z alia loca ^dictanllarfi^
fone ac epceflus ]?m6i nolatim z fpecifice ejrptfTa no fiief t: ilia fub eifd^
partibus minime ptineri t pptcrea pfatis in()fttozib'' I pmncHie nuita
n'btts Ofoc*terris z locis pdictt6:binoi inc^fltiois officio ejrec) no lice
fe t ad pfonau earfidem fup tpcc^b^ z criminib^ antedictis punition^
t'ncarceratione z cozrectidem admitti no oebere ptinaciter afferere non
cnibefcfit* l^zopter
in puinctfs nuitatib^ Ofoceftb^: terris z locis
pdicti9 ei^ceflus t criminalpm5t no fine alaf earddem cttidici lacturi
ma
0
^OJII
apoHoIicc
M
t ctcmc
oifp^dio rcmanct ipuntta«'(Rd6 igif tpcdim^ta qlibcC
q Q^oj^ in(j[ftto^ offtd) cpccutioctquomoUbet retardan pofTct oc mc
dio mbmouere rnclabcs t>crcnccp2auitiin8 aliojficB ejcccflUfi \>m6il
pcmicicaUojp innocentu fua venena oifftindatopozninis remediis
ut nolttx) incu bit officio pnidcrt volentcs ttdci 5clo ad toe majrie nos
impell6ce«1Be pjetcrea coringat p:omncia8 auitatcs 0W)c*tciTa8 1 lo
capdictafubeifdcgtib' Slcmamefugioiis oebito inqfinois officio
carcre cifdc m<\fltonb'>
lUis offtcifi m(^fiti6i8 tmoi cjcec^ hccrc t ad
Ctona:5t earfiidem fug cpcefiib^ t cnmtnib' pdictis co:rccnon5 incarcc
ranonem t punmone admitti ocbcrc* T^cnndc omnib*^ z g oia ac fl
in Uttcris pdicns ^incie cmitatcs Of oc»rcrrc t loca ac pfonc t cjrccf^
fus^jmomommattmrfpenftcc efpffafoi^t aucto:itateapfica teno2C
pfenctfi flaruttnu8«1^20CB pocion cautcia litterae t oeputattdem pdi#
etas ad puma'as cmitatcs &foce« terras r loca nccno gfonas t cnmina
t)moi ejctcdentesipzefiatis in(\fit02ib' quod ipi t alter eo;^^ accerfito fc
cfi oilecto fill© 3lob5ne grcmp clenco ConHan.Of oco^magiHro in arti^
bus co^ modemo feu qiioms alio notario publico p ipos t quemltbec
co^ P tpe Deputado in puindjs auirarib*^ ocefib'' terns t locis pdi
ttis cotra quafcfi^p pforias:cuiurcfi(jft codirionis z pemincnrie fiiennc
l?moiin(^fitioisofficiu epequi:ipfafcg pfonas quas in pnuflis culpabi
Ics repperertntnuicta carfi ocmerita co:ngere icarccrare punire z mul
ctarc^lRecnd in flngulis puinciaj;? tmoi parrocbiaUb^ ecctijs terbum
oci ftdcli ppKo quotics expedient ac eis vifum ftient pponere z pdica
re omntacB alia z fingu la in pmifUs z circa ea neceffaria z opoj tuna fecc
re z flmiliter epequi libere z licite valeat plcn5 ac libera eadc auctojiV
tatc oe nouo cocedimus facultate* £t nibilomin*^ venerabili fratri nfo
iCpo Srgetin^fi p aphca fcnpta madamus:quatenus ipe p fe vel alifi
feu alios pmtffa vbi quado z quotics eirpedire cognouerit fuen'tcp p:o
parte inquiflto^^ l>utufmodifeu altert' eo^ Icgittime reqmfitus folcni
ter public^o no ^mittat cos p quofcficg fup t?oc cdtra fjdiaait z pfen^
tium If
teno2c quauis auaojitate moleflan feu alias qudlioct tmpC
din moleflatozes z impedientes z cotradictozes quoflibet z rebelles
cwiiifcfi(BOignitatisllatusgraduspeniinen'e nobilitatis reircellenc
aut coditidis fuennt z quocuncp ejceptionis puilegio fint muniti^T^cr
CFcdicationis fufpeftonis z intcrdictiac alias etia fbjmidabiliozes oc
qutV ftbi videbit fentetias ccfuras z penastomniappellanoc poUpo
fita cdpefctdo z etia Icgittimis fup bis p cfi feruadis pcefnb** : fnias
ipas quori^s op'^ fricn't aggrauare r reaggrauare aucton'tate nf apcu^
Tct^amiocato ad boc fi opus fiicnt aupilio bjacbi) feculans^IRo obiti
tibus pminis ac coltitutionib^ r ordination ib*^ aphcis cotrarijs qui?
faluti's
m
m
33
tuicuq^Mut n aliquib'' c5iter vcl oiuifiin ab apfica fit fcde indultum:
cp interdict fufpcdi vcl ejrcoican n6 poflint:p If as apUcas non lacictcs
plcni z cppfTam ac oc /vbo ad vcrbfi oe indulto |?wiufm6i mcnnonem z
©ubfcriprio tX)cto:tt
Quah'beC alia oicte fedts tndulgecta gnali vel fpealt cninftuncB teno:ts
SC
ejriflat g qua pCcntib'* n5 eppflam vel totaliter no inferra efftctus
mfmodi gratiG impedin valcat qu5!ibct vel diffcrri: t oc qua cumfcB
toco cenoze l>at>enda fit in noflns Uccens mecio fpecialist iRuUt ergo
oimno l)oim Uccac bac pagmi nfc oeclaran'ois errefionis cocefllonts
T ni^dati infrtngerc: vel ei aufu retnerano contrairet i$>i quis aut boc
actecare pfumpfenc mdignarioneomnipotetis oei ac beatoj;? T^etn r
T^auli aplb^ei'' renouentmcurfuj{t»E)atutH>ome apud fctm Hberrfi
Bnno incarnactois ontce i^tlleftfuo quadnn0ecefirnoquarro«noil«oe;
ccb2i6« l^nctficamsnoltri Bnno pnmo^
fJ^Bequitur fequetem tractacujn appzobatio z fubfcrtptio oocto^
almc vniucrftcatiB Colontefi*ui|:ca rbzmam publia luflninienri*
^. rlR nomine oni nofln 3Iefu cbsifti mcn4*iRoucnnt vniuerfi p*
m
B
,
IL
fens publicum inllrumcnmm lecniri vifuri r audicuri iliuod
anno anatiuitate eiufdem oomini noftn* <2D«ccccl;:jrjrvn«3indi
A-^l-A-ctione quinca* 3^ie ?^o fabbati* oecimanona mcnfts ii^3an bo:a
quinta poit mcndic vel quafi potiftcatus Sctiflimi in cbJifto patns
z onit nollri oomini Jnnoccti) oiuina^idcntia papcoctaui anno ten
tio»3ln mei nocaii) publici t tediQ intrafcnpto^ ad boc fpcaliter voca
t02um z rogato^ pfcntia gfonaUter conltttums venerabiUe z religio
fus fratcr i^ennc*^ inflitozis facre tbeologiC4)fe(ro: ojdinis pdicatojjt
^>creticc pzauitacis inquifltoj^B fancta fcdc apfica vna cn vcnerabiU z
rcligiofo fratre 3|acobo fpzeger eti4 facre tbeologie ^feiloje ac couSt^
pdicato^t £olonien4p;io:e collcga fuo fpcaliter ocputatus p:o fc z oi«
cto collega fuo ppofuitatcB oijcit modemue fummus pontifcpXoiis
Jnnocetius papa pfarwe p vna parcnrem bullam comific ipfis inqui?
ntozibus i&ennco z 3acobo ozdinis p:edicato^ z facre tbeologie pzo
feflbjibus pdictis tacu Irate iquircdiapoflolica auctoziratefup ^fcficB
|?ercfe6 p:ecipuc aiit fup beiefim maleficajji modemis tcpojib*' vigen
tern T boc pquincBCCclefias i^Setropoliranas vicj gDogunrin.Colo^
nieff*i:reueren*Salt5burgcn*t J6jemen«cfi onli facultate cotra tales
pcedSdi vfcs ad vlnrnfi c]rterminiu: iupta tcnojc buUe apftce qua fuis
pabebat in manib^ifana integt a illefam z no vioata fedotni p2o:fu8
(Ufpitione carecem.Cuius quidem teno: bulle 11c incipit«3Innocentiu8
cpifcqpus feruus feruoj;? oei.Sd ftirura rei memojia fummis oeftdera
tC8 afltctib'^ ^uc pallozalis fol licitudinis cura requiric vr tides catbo
lica noftris potifllme teponb*^ vbim augeaf z nojear tc.-f init afic fic.
i)atfi tlbome apud fanctu petrfi anno incarnation oomin ice i^illc
llmo quadnngentefimo octuageftmoquarto nonas oeceb:i8 T^ontifc
earns nodri anno pnmo* Cl^t (^a n5nulli animarfi reccojes z verM
oei jpdicatozes publice in eojft fermonib' ad popul6 ailcrcre z afftrma?
re non verebantur maleficas no effe aut qui n\\?ii in nocumentti creatu
ramm quac^cBoperacide cffYcei-e poffent e;: quib^ iocautis fermomV
Mr
•
2D
.
iColonfcfidum
M
n'app:obarenf rquod fubfcnptis modieftiir*
CI3lnp2imi8 egrcgius oris JZ^iimbemis oc /06onte manufua ppn'afc
fubfcripfiti^utfequif* iSgo-ilamberrusoemonrcfaac tbcologiebu?
milis p:ofe(!b2.2)ecauus p tcpoic fiaailtatis facre pagine ciufdc fludlj
ColoniS«t9tco2 ac manu mca^p2iaill6 traccarii tnpernrfi p me lultra
z oiligcter collationatfi quo ad ei*^ partes p2ima8 nibil conrinerc
faltem meo bumili iudicio:<iuod fit corrarium aut fcnretilB no erratifi
p^?ilofoptH3^ :auc cotra venrare fancre carbolice z apoflolice ftdei:aut
cStra oocto^ oetet minariones a fancta eccfta app2obato;2 aut admilTo
Tum^X^erria etia pars xt\(B fullincda z app20bada quo ad illoj;: bereti<f
C02um punif ioes oc quib** traaat inquannl facris canonib^ non repu
^nar«3teru pprer epgimcnta in boc tractatu narrata:q vtic^eppter fa*
jnatanto;: viro:?: p2eapuoJ& etia inquifitoitcrcdunf elT'e vera* Conftt
Icndum tamen videtur:q?ifrc tractar* oocnst vins 3elofi8 quiep co
fanavariaTmaturacofUiain ejrrcrmimfi maleficaru conferre poflunc
comunicetur fimul z ecrfia^ rect02ib^ t!mo2ati8 1 confagtiofis ofita?
pat ad quoj;^ ooctrina fubdito;^ co2da in odifi tarn pefliftre bercfis in
citari poterflt ad caurela bono:;^ panter t malo^r inepcufabilitarc atcp
puninonStvt fic mifencojdia in bonis Tiufhaain malis luce clarius
pateat:r in omnibus ocus magnificef ipfo p2eltante cui laus z glo2ia#
CtDeidc ad ide vencrabilis magilter jacob'' oe flralen etia pp2ia ma
nu fua fe fubfcnpfit i buc modfi»<6go jjacob*^ oe (trale facrc tbcologic
p20ftflb2 minimus poll xifnmonc traaatws mcmo2ati fcntio conro:*
miter peromia bis que per venerabilem magillrfi noflrfi arambcrtum
DC montc oecanfi facre tbcologie fuperi*' annocara funt:q6 attcdo: bac
fcriptura manus mee ad laudc oci»CI11^arifo2 miter cf imius magiflcr
Sndreas oe ocbfenftirr: etia .pp:ia ?nanu fe fubfcripnt vt infra oe ma?
reriaobUtitTaccacu6:quanrnp;imd%i^ apparutt q;^ c$te(lo2 man^
mm
j6
foY^ IIII
iionmmcp fcoilan bzactjio ad puniWfi btnoi malcftcas amputabaf fa^
cultas t l>oc in majcimfi augmcntfi tnalcftcarfi r c6fo2tanon€ tlli^ bcre
ft8»3deo pjcfari m(^fit02C8 rotis coj;: vinb'^ cQctis pencults z mfulrt^
bus obmarc volctes rracraru qucdain no ta Hudiofe q? z laboziofc col
legcror^Jinquonora buiufinoi p2edicaroj^ igno:anna^ catt>oltcc ft*
dci cofeniatione repellere nifi funt quantO etia in c|:rcrniinmm malcft
canim oebitos modos fenrcnriadi t cafdem punicdi: lupta oicte bttUc
teno2c z faaoj^tcanonO mlliruta laborarnr^at qm cofonu ratioi eft vt
ea q <p comwnt vtthtatc ftfit:ena coi appjobartoe oocro;^ robo:cntur«
3dconep2cfen recto2C8 oifcoli ?p:cdicaro:e8 facra:;: litrera^tgnart
cft-imarcc pjcdicnl tracracu fic \t pjcmirnf coUecrfi mums bene oocto
rum oetcrmmationib*' z fentcciis t'ulcitu:eQdem alme vnmerfttari Co
lon*feu nonullis ibidem facrc pnginejjfeflbJibus ad oifcuncdum tcol
lationadu obmlenlr: vt fi qua repzebcfibilia z a cacboUca ventate oil?
Ibna repci irenf eo^ iudicc ncreftitarcnf :q6 m cofona catlx)lice vcrtta
Subfcriptio t>oao2ii
C
mce fcrtptura ad ft'n€ in code
cjcpfTum
pmoucndum*CCofc<ju8tcr afit
e0rcgiii8ma0illcrIlx)ma8OcfcotianmiUterfc ppjia manufuafub^
fcnpfltp:outfcQuiwr«£go JTx)ma8 0cfcona facte t^jcologie ooctox
licet tmmcnt'^cdfb:mitcrfentiogoia venerabihb*' magiftns nofbi'8
pjcccd^nbus in matena pjcfati tractate' per me ejcaminati qd atreHoj
ppua mca«|C^Ml>requenter t fecuda fubfcriprio ptra pjctatos
p:cdicatoze8 mcautos ftc acta ftiit^Jn piimis poftrt ftiemnt articuh
p
ut feqm'mnl^zimo mqmfitozes l?erence pzauitarts oeputatos aucto^
ritate fedis apoftoltce mirta fbjmam canonfi comendant magiTln facre
tl)colo0ie lUbfcnpn t l>o:tanf q5 oignenf ^cqui cfi 3elo co^ offtafi*
S^cdo cp maleficta pofle ften pmtHtone omina tp cooperartone oiabolt
per maleft'cos mt maleficas no eft contranfi ftdei catt>olicc fed confo^
mmn
num oictis facre fcnpmretimmo necclTanfi eft tujcta fentetias fancto^
rum ooctojjf tUa quatidocB polTc fieri admittere femopjedicat e crga
^
maleficia n6 poffe ften erronefi efl : qma ftc p:edicare8 impediOt q?cfi
in tie efl opus pin inquifttoj^ I psetudtctu faiucis alait : fecreca tn que
quandoqj ab inquiftt02ib^ audiunf n5 funt omnib*^ reuelanda ainmo
cFt>o:tandi vemfit omnes pjincipes t quicfiqj catbolta vt affiflere oi*
gnentur tam pijs votie mquiftco;? pjo oefcnftoe fancte catbolice fidei
2)emu vero fubfcrtprt r fup:afcn'pci ooctojes pjediae faculcatis tl>eo
logie manib^ ppifts fe fubfcnpferfit put ego amoldus notarius infra
fcriptus ejL reuelanone l)onefh aoannis W2da »e £Decblinia alme
uertttatis Co Ion ien» pedeUi iura ti qui mi^i lx)c retulit audiui t ejc ma
nibus etia fupza t infVafcriptis apparuit Tidi in IjOc qui fcquitur mof
dum»jggo ^ambertus oc monte facre t|)cologie l>umili8 p2oftfro::ita
fentio vt p2efcnbimr:tcfle t>ac manu mea ppjia*
go Qdalnc^ kridS
Tue|? oe ePUngen facre t]t?eologie pfeffoz nouimmus xt p2efcriptfi efl
itafentiendum l>ac manus p:op:iafcripturacefeo»iet ego Conrad^* oc
mi
«
campis facre tt)eologie pzofeffo: tumilimus pjout fupja cfi maio^ib^
meis in idem conairro iudici0«|n<C0O Coinelius oc b:eda minimus
pioftfCoi ita fentio vt pjcfcnptum eft:quod tefhfico: manu mea ppjia
CiftQO rtwmas oe fcotia facre tl?eologie pfeffo: licet immentus con
fozmiter fentio venerabilib^ pfeffozib^ pjcfcnpns tcfle manu mea
p:ia»CC<Cgo rijeodencus oe bumell faac ttjcologie buinilim^pfcffOz
ita fentio ftcut fcriptu efl g magiflroe meos p^efcriptos q6 teffcj ma^
im mea pp2ia*fnin affemone articuloj^t pzefcnptojst contb^mis iudij
cf) fum cfi veneradis tnagiltris noflris meccptojibus meis^fCgo
Mm
drcas oe octjfenfurt facre tbeologie facuitatie pjotvffoj ac tt>cologo2U5
vniucrfitatis Colo»collegn mini m^. tLlRouiffimc afit z finaliter ia oi
cru8 venerabiUs t rcligiofus prater ^ricus inftitojis iquiflto:
buit t tenuit in fuis manib^ quandam alid littcra pergamen5 fcrenifR
mi regis t^l?omano:^ ftgillo fuo rubeo rotfido in capfa cere glauce im
pzcflSfimpzefrula ggameni infcri'^ impendcn»ftgillata fana t integram
Colomcnfium
^O^V*
non vtdata non cacellaca nec^ m aliqua fui ^ce fufpect^tfed omni p:o»
fu8 vicio T fufpicione caren«31t:a cp m faciiioil eppcditione l?ui^ ncgot<f
ftdet idem BerentlTTmus one Hlpomanoj^t rep pzefams tpfam eandem
bttllam apoftolicam fupja tacta: tanq^ cWftismidimue pzmceps nieii
t oefendere volutt Qto^ vult:? ipfos tnquifico^es in (uH omtmodam
tecctonem fufaptt*^^dan8 1 pzeciptens omnt
t fingults t^]tx)ma^
no itnperto fubdtcis vc in eireojcione talifi negocioit fidei tpfis inquifi
to2ibtt8 oem fiauose r afTidenna e|:|?tbeac ac alias faaac:iHic in eadem
lictera pleni^ continefTl>abcfCuius <\dem littere regalis p2inaptu5
7 fVnis l>ic infra annocanf in t>6c modfi^lSftajrimilianus oiutna f^uente
dementia tlbomano^t^ei: Temper augufhis Srclpidui: ^uftric'jDup
:i6urg6dce :^otl>ar«:a:abacie a^pmburgie t Ji^elrie* Comes ^'landrie
tc«^nis vero« 3:)ac6 1 oppido noflro 562U|:elletf «noftro fub flgtllo ml
iRouemb:is*oiefept:a*Bnno oominilSOiUeflmo quadnnsentedmo
octuageftmofcpro rcgni noftri Bnnop2imo«
|£E)efup pmiflis omib*' z ftngulis ia oictis vcnerabtlis t religtofus
frater ig^ricus inquifico: pfez collega fuo antedtcco ipds a me nota
rto public^ feu publica infirm t infhum^ca melion fozma pedjt* Seta
funt l>ec Colona oomo |>abitation* vcncrabilis magiftri iElambcrti oc
monte pjedicri infra emunitatc ecclefte fancti Sndree Colon^fita in ca?
mera negocioj^t z lludi} eiufdan magiflri i^ambertt inltri^ « iS^ub anno
oomini«indition«menfis oie1;>02i8«T pontificatus quib^ fupza pzefenti
bus ibidem pjedictis magiflro i^ambertx) z ^o^ane pedello*1Recnon
l>oneftis virj IRicolao cuper oe vcnroidctvencrabilis cune Colon,no?
tario iurato«T Cnfhano vintjen ocenf kirct>en clenco Colonieti.Ofoc*
teftibus ad pzemil/Ta fidedignis rogatis z requiftcis*
C~<Ccegoamolduskolic6oe enPkircben clericus Coloni^^iuratus*
aSiiia piemiflis omnib^ z flngulis ofi fic vt p:emitnt f¥er€t z agerenC
vna cfi pzenoiatis teflib^ p^efcns fui»iga<B nc fieri vidi z vt pieftrf ej:
relatione pedelli audiut« jfccirco pzcfens publicum inflnimentit manu
meappiiafcriptfiringrofratfi ejrindeconfect fubfcripfipublicauitin
Ixanc publica fojma redep^S^ignocB t note meis folins z confuetis fi?
gnaut ro^atus z rc^fit> i fine z tefhmonifi oem z ftngulo:^ pjemifTo^
fL0equitur tabula fubfequentis open^ feu tractatus
Uper bulla emo JnnocM octaui aduerfus l>erefim malce:
ficarum nouifnme emanata (|fh'one8 quadragintaocto oif^^
curtende
p:incipaliter but oeclarart*1^2imo ojiginem
feciido p20greffum:tertio finale remedifi *
zigine quo ad
mulnplicationg : finale remedifi quo ad illi^ l)crcflse|:tcr
minifi fHI^Ji'na pars fup tria que ad malefiaale efTectfi
concurrfit vt funt oemon:malenni8 z oiuina pmiffo coriner in numero
queib'ones oec€ t octo : quarO quaruo: fug porcnria ocmonistreliqnc*
fuQ eoJi^ogat CJ^^^^^ p;imattoti^ ogis introductona: ;Bna(T'erere
(is
ma
a V
S^mtdotoiiuelibd
C
maleficas cfTc I'ta ccnfef catl?oUcfi cp ci* oppofltO ptinaciccr ocfcndcrc
oimodo fic l?cretidi»C^i5c6a an carboUcfi fit aflererc cp ad efftctfima^?
Unaalc fj) t>abeat ocmocu malefico cocurrcrcivcl cp alteru fineadmf
tmailo altcri'' rale cfftctu pofliri)ducere*CI^erria an cattx)licu fit arte
Tere cp t>nioi effect*' g kubos t mccubos oeinoes ficpcurcnf cp etia ve
n' l>oies in multipUcanone t oiisinl maleftco^ g tales oernones pcre^
antur*Cl^warta qlhotan catlx)iicu fit aifcrerc cp act'' icubo;^ t fucoi
bora oemonu trtlmodo Ifimie fpmtib'* c5uemat*fn£hiitaan quoquo
modo portit catbolicc cefen cp 02igo r multiplicatio inaleftco^t opcrfi
infUienti)8 pcedat co;pm celeftiu abfcB adminiculo oemonfi
0cu a
fubltanrnsfeparatis vt funtmotozes o:bificeleftm,S^euetiaamaUV
tia lx)inj cocurrcte ad voces r ?^ba qtiacun^B ?^tute H-ellarfi iTec^rta
quo ad malencos cil oeinomb*' concurrentes Cur muiicres amplf im
ueniurrtur l?ac t>crefi mftcte cp viru Cuiufmodi ena mulims pze cetc*
n'8 flint iuoluteroccldraf p quuu^ fequctes qO-ioncsClS^eptima an
tnalence virtutc ocmonn metes t?oun ad odium vel amojc mo:dinatfi
mcitare valeant: toe modo pponcdi l>m6imatenamfermonibus ad
"
popn\u*eL^ctmQ an gnatiua potenti4 feu actu venereu impedire et
maleftciare pofliint ca quadam mcidentali qucflione: cur mtcrdfi a^t^
ille impedif refbectu vnius r n5 refpectu alterius
pfone* ClTRonaan
p:c(twiofailIunonemcmb:a vin'lia quafi ftntacqu)02ibU8euulfaau?
fcrrc foletcujcernsalijsannepis oimcultanb''»|[_2^ecimaanlJoifiB
2) in bedialcs lb:ma8 pofluit tranfmutarc cfi mcidentali alia o<fftcultate
tLt-lndecima oe oblrerncib*' malcftcis cocept' i vtcro t ei:tra oiuerft*
mode intcn'metes* CISL/Uodecia fup pmiflione oiuma q ad ocmonc z
maleficat?abetcocurrere.an oiuinapnnflionc in Msoperib'' malefw
carum comendare ita fit catl?olicfi cp cius oppontum^Cilla redarguerc
oiiw nt t)cretico«j(C^:redeama eti^ incidentalis fup ouas oiuinas
mifliones circa cafum oiaboli tpzimojfi parcntfi:e|: quib' cficta male*
ncomm opaiuflepmittwnf* Cl^iuartadecia an pmiflis ndobllatib^
peccatamalencojjtgrauioja fint pcccatismalojj^angelo:? rpjimojum
parentum t crt- tota materta piedicabtlis cum oeclaratione cp grauifll
inas mercnir pcnas etiarn in p:efcnti vlrra omnes flagitiofos mundu
tL«^«»"tadeama:an p:opter pcccata maleficojum innop^ fcpe male*
naantunfLS^cftadecima an berefls malcficarfi omnes alias fuperlh*
tionis rpccies epcedat^cnaxcimafeptima ea occlaratiuaquartcdeciV
me gmitatc criminis in maleftns ad peccata quecuncB oemonfi c5pa
«
radofL^aXamaoctaua cotra ()n<B argum€ta layco^t cp oe' n5 pmi'ttat
tanta poteftatc oiabolo t maleftcis r i bac materia coiungif finis
fuo
.j^?r>^ pn'napioroum l>ec rln'ma queftto anneaitur pjime*
P^rs opis c6tintt fedecim capfa fub ouab' quefltoni^
l^mL Jp^"<^
bus quarum vna in p:incipio r altera in fine ponif :t pzima fu
^M^^-ptr itmcdia p;efenwti«a*8ltera fuper rcmedia malcficiaamp?
V
^nqadHoncsctapu
M
fot VI
uentiatcapimla afit tntcrmedia modu pccdcndi malcft'ciojfi in inalcfi*
CPS mferendis pmractQwu^y^iim^ quefVio*an qms point g bonoe
angeloe ita bcneficiari cp a malefVcis t ocmomb*^ n5 poflit malcfiaart
Capimlfi pzimfi oe oiucrfts mcdifis quib*' ocmones ad augmcntfi iUi>
pci tidieijUinfit permaleficas innojrios t toncftas puella84^ccudU5'
capitulfj oe mo ucnlegc p2oft(!i6i8 earficfi occlaranocomagT) pjefli
di oiabolo « 2^erriu fup modd quo oe loco ad locfi cojpojahrer cranffe^
ninmr*£iuartfi oe mo quo fe mcubis oemonibTubi^n'utnn quo ena5
tractatur qualiter e|: l^is mulnplicanf : t an femi^co oectdone feminis
incubus malefica a0greditur:t an pori^ vno tCpozc q? altcro^ct fimilif
oc loco:etan viTibiUrenilas fpMmtiaG agitattca maion Tl'mino:! vc
ncrea oelectanone:ctan mcubi tantfimodomuUeres e|: earu fpumtijs
pzocrearas aggrediunf * £lutnr0 capttulit oc mo generaU quo ^ facra^
mcnta ecclefle fua malcfiaa erercet ct oe fe;: modis quib"* oi b' creatu^
vie co2po2aUb^:ocpti8 cozpojib' celeflib'' Terae infirmitatcs Itcetnd
veras famtatcs i^tc naturali inftrre pofTunt &cpt^ oe mo quo Tim
gencratiuaimpedirefolenu Sepnmfi oe modo quo mcbza vmliaau*
ttm. fclent : quia ca que pjima parte tacta funt fup potcnna facicdi
tarn per modos operandi oeclarantunvnde no eft eadem Ttrobiq? ma^
teria*£)ctauii oe modo quo t^oies in befliales tb^mas trafmutant^lRo
num oe modo quo oemonea intra co2po2a fine Ufione ejctflunt quando
pzefttgiofas operitur tranfmutatioes^ ^ecimti oe mo quo oemones
tuWlatiaUter per malcftcarfi operatioes tjoies inljabit^t^t-lndccimfi
oc mo quo ome gen^ infirmiratis infcrre pofTunt boc tii in generali tra*
ctatur«3ln fpccisiU verofequcti ouodecimo ca^quo grauioies inftrmita
tes inferfit»Xertmdecimfi fup modfi quo rnalefice obftctnces pje omi#
busalijs maioja oana inferfit infantes aut inrerimcdo: aut ocmonib^
offercdo*£luartudecimufupermodum quoiumcntis vana riocumeta
inferfit^Ciuintfidecimfifuper modumquo grandineset tempellarcs
c6atareacftilguraftjlminarefolent4S^cdenmu fup tree mos quo viri
reperiunf malefitps intccti et n5 muliere84iet p2imo oe malefias fagit
tarije^sdcdo oc incatatozib*^ qui per carmina facrilega arma lefiua con
tra quecuncg nocumenta incatare fant:et tjoc g verba* Tcrtio qui per
jbeuiafcripta*
quo ad remedia malefVaa amouetta: q6 efl fc6m pn'ncipalc
tMiius fecude parti8*T^2imo ponif queflio* t^trfi fit Ucitfi ma^
lefitia per alia malefitia aut p iWicita tollcrc:ct ibabet capitula
nouem«1^2imu fupcr remediq ecchallicfi cotra incubos et fuc*
m
p5
B£d
.
cubos oemone8»Q^eciidumfuper remedia cotra Tim gnatiuam malcfiV
fiatam4 Z^ertififup remedia c6tra maleficiatoo fup amoje vel odifi in-,
oidinatum duartum fup remedia vbi p:eltigiola arte mcbja Tirilia
auferuntur:et Tbi boles in bcHialcs tbimas trafmutanf.£luintiifuB
remedia c5tra obfeUbs cf malcficio i ^SeptO fug remedia cotra qfcucg
S^iutlio toriue ltb:i
C
MirtnitQt€9 a malcficis illatas: t t>oc g Uatos ciroicifinos+S^cpn'mfi
fupcr remedia cotra grandines et ftilminatac ctia fug mmcta maleftcia
ta* £>ctmu fu)^ remedia queda occulta cotra quafdam occulcas oemo^
nu mfellatione8«1Homi fuper rcmcdia pzo iiUs qui fc ocmonib^ intuit
tualtcuiue comodi temporalis totaliter oeuouiifent*
tSrtia pars operis fup remedia vltima non ta c5tra earfi o^a
$^ronas malefi'carfi fup ipfojfi ef;termini6 cdttnettree par^
tee p2incipale8«fi mod6 mc]^idi: procedum wdicv\ et modi!
c6tinuandi:et modu fcntcntiadi puniendi et plectedi queHio*
ne6*£t pzima pars cotinet qucfhones quincB^Secfida ouodeam^fer
tiaviginti.tLT^^imat ounfequentifi queltionumintroductoziaclt*
t^trfi maleftcc et earfi fautozes recepratozes et oeftnfozes ita fub()aun
mr ta eccledadico cp ciuiliiudicio cp ab earfi inquifttide valeatberett
ce p:auitatis inc^fttozes effe ejronerati* ^emfi fuper modum incl^o^di
p20cefrum«1^2ima quellio quis fit modus copcrens iudici ad incboan
dfi p:oceflUm fidei contra maleltcas*&ecfida quellio oe numero telhfi
Cem'o qties podtnt ej:aminanv£luana oe cdditioe tellifi:(^ntaan tm
mici capitales ad teftiftc Sdfi admittunf« 25ue fecfidi pt^ qualiter p:o^
cefTus talis efl cotinuandus eft queftio fe|; ta« itt p:imo qualiter tefles
lUnt citsindi et interrogandi S^ecundo qualiter interrogatojia gnalia
p:o pzimo actu maleftcis j)ponuntur«lertio qualiter Iterrogatoua ptt'
2> cularia«£luefh5e feptima varia oubia fup reipofiones neaatiuas ma
qn pdt incarceraritqn etti p manifeire oepzeb^^
lefVcanim oeclaranf
fa in berefi maleficarfi fit babSda*r ell actus fecfious « Cluefho octaua
quo fit capienda z incarceranda ent actus terti*** IRona queftio an oc^
ponenttumnominaflnteipoftcaptionem maniMada:act'' quartus*
^edma qualiter oeftnfiones funt cdcedende di oeputattde aduocatir
actus qutntU8*t^ndeama quid fiKiet aduocatus cumftbi teftiunom<
nanon publicantur ^ctus feirtus* ^uodecima maais oeclaratiua quo
modo fit capitalis tnimiatia inter oelatam t teltes inueftiganda et
eft actus feptimus tudia's^rredecima quid l^et iude^r vbi oelat^ vulc
c6 recufare:actu8 octauus * Chiartadeama oe bis que iudcp babet ad^
ucrterc ante locum careens z torture: r cp no fit fiicilis ad epponendfi
malefica tormetis ppter maleficiu tacitumitatis:actu6 nonus*iQuiti
tadecima oe modo fententiadi oelata ad queftiones : t qualiter prima
die fit quefttonanda^ S^edecima quomodo queftiones funt c5tinuande
£t oe fignis tp quib^ maleftca cognofdtur : z qu5 funt abzadende:r oe
-varies cautelis (up maleftctfi tacitumitatistt eft act^ vndedmus iudi^
cis»3Dccimareptima oe tpe:r oe fcdo m6 interrogaditr oe cautelis ep
tremis a iudicc obfeniandis
taper modos jh fententtandt viginti in nOmero eft pna ^(tio
an fuper eirame z iuditiii c^dentis ferrt vbi ad illud appellit
pofltnc feDtetiaritS^o^ oe bis que gfoUter iudtf oebec obfer
•partis pHmc^udho I
B
^
^0*VII
$
oiflYnitiuas « in^^^*^
iwrc tarn area fnias intcrlocurojias
modts iudcp poc Dclatfi t?Ic fufpeccti : t fug (^b^ fufpitiomb^ pot ftrre
friiam»ClJii"3rra:quo fit fnla fercda fup pcrfoni Dclata:fcd immune
totalitcr«Cl^winta:quaUtcr fit fercda nip oclata et oifftmata gnaUt
CI 0ctta:qiiaUtcr fup oelata oiffamata qudhoib^ tn ct tojmctfs cw
ponidaaUqualtter« CI^^tima:qualitcr fupfufpecta oe lUa l>erefi le
uitenCI^*^taua:qhterfup fufpcaa vc^cmetcr. ^TRonarqualitcrfu
perfufpccttt violeter»^JI3Decima*£luaU'terellteredafupcr oiffiimati
ct fufpeaa infimul ct coitcnCLt^ndecnna:qualiter flip cofcfTaj ilia l?c
Tcftm fed no rclapfam et penitcntc* C^E)uodecia:qualitcr fup cdftflas
bereftm et pcnitcntc fed rclapfam pbabilitcn Cl?rcdccima: quaUtcr
fup cdftflam et impenitete fj n6 rclapfa5 rcalifTiC^^'^^*^*^*^*
(iter fup confefl'am bcrcftm et impenitentc at(B rclapfam ccrtitudmali^
ter*CI^i"t^3decima:qlitcrfup non coftiramfcd conuicta ©c bereft Ic
m'Ctimis tcfhb'' z afs iudiaaU^«cnS?cclccima:quaUtcrfupcr couictaj
15 fti0itiu5 vffe abfentantc commaatcr* #r Decimafcptima:qualitcr
fup oclati abalia malcficainnncrata:f5 nocoftlfi^CIaJccimaoaaua
qualitcr fup oclata no malcftcia inferetc fed tollentc* ^'jDtcimanon^
qualitcrfup fagittarios malcficosarmoj^inc^tatozcst quofcfiq$nt>
grom5tico8» ^VHceHtrnfui^ obllctnces maleftcas ois alias I malefi
d)8 CFCcdctceitTcdcludcHdo oe remcdio appcUatiois vbi oclata que
cuncB ad illud comgcret quid iudici ecclcfialtico feu cvaiii fit faoicdum*
C^l^jimaqucfho in ojdinc»
iCrfi affcrcrc malcftcos effc ftt adeo catl)olicfi qp ei^ oppoft*
pertinacitcr ocftnderc omino fit t)crcticfi:'igt arguif q?
2f
A.
J*"^ catbolicum quic^ oe bis affercre»j:|:vj«q* v«cpifcopi#
^.ft>A»Clui credit poffe fieri aliquicrcatura aut in meli^ octcnuf
ab ipo
uc tranfmutari aut in alia 0>cai vcl ftmilitudmc traObzman
oim crcatozctpagano tinndcli octcrio; clt^lTaUaaurem cfi refrruntur
ficriamalcfVcistideo talia affercre nd ell catboUcfi f3 bercricfi^lTT^ze
terca nullus cff^ctus malefitialie cfl in mundo* l^zobaf *£luia ft effcc
opcratioe oemon6 fVerct*0ed affercre cp ocmoncs pofltnt cozpozalco
tranfmutatiocs autimpcdire autcfnccrcnd videf catbolicfi:quia fic
pcrimcrc poffent totfi mdm * (^zetcrca ois altcratio cozpalis puta
ciKa infirmitates autfanitates pzocuradas reducif motu locals pa
tet ep feptimo pbFftco:;: : quozfi pm^ eH motus ccli: fed ocmoncs mo#
onifius in epfa ad l^licarp8 • lUuia
cum cell variarc non poffunt«
l^ocfoli^ oci eft:ergo Tidef (p nulld tr^mutation^ ad min'' vcri in cot
pozibus caufarc pitt:? cp neccffe ftt l>m5i tranfmutationcs in aliquant
caufam occulta reducers C~1^2cterea ftcut op*' ociefl fozti^ op^ oia
boli ita T ci^factura*i?5 malefiaa ft Uc in mdo e£t vticB op^ oiaboli c5
era factur^ oa: ergo ftcut illicit^ efl affercre facturi fupiritiofam oia
boli cfcedcre opu9 oei:ica tllicitd cfl crcdox vt creature z opa oci ll^o
^
Vtum
^
m
£
nWm'bttd t iumlds valeic vttiart tp odiV oiabolf* 1^:etered id <fi Tub
lacct virmti co2caU':n5 babct viraitcimpjimWi m co2Qa«0ed ocmo^
nee fubdunf virmtib^ Hcllaro
patec co qp cctxi tncacarozes cdflcUa
ctones oetermtnacas ad inooc^dum of mones obfematiergo n5 l>abec
jvmtS impjimcdi ali^d i cozga:? fic multomm^ malefice«3re oanoncs
no operanf mil g artc^Bcd are no p6t oare vcr5 fbJmS^vft in ca«oc mi
nen'8 oicif^Sciatauccojesdlcbimiefpes rrafmutannd pofl*e:crgoft
oemonesc arceopantes
^
veras qualtcacesfantcaneauttnfirnitcarts
inducere non po(runc:fed fi vere Tunc ^abec altqui alt4 caufam occult^
flbf<Bope ocmonO r malefVcoj;^ * i^ed c$tra in oecre.^|:ptt^*q*ttfi p foi^
ciarias acq; maleftcas attes ndnun<^ ocaUco tudo oet iudiao pmttc^cc
r otabolo pparare 7C*loqutf oe tmpedtmeco maleftcialt quo ad actus
cdtugales cria cocurrerc*i;maletVci oiabolfi z oei pmiflton^'i^jeterea
fojtius agere pot in id q6 dt min*^ fojtetfcd virtus ocmonis t(t tbjtioz
Ttrtuteco2po:alu3lob«cl«lR6 e(l poteflasflip tcrram que ei valeat c$
parari qui crcaf efl: vt ncminc tifncrct«'<^nflo«^ic ipugnadi funt trcs
errozes bereticales quibus repsobatis /^itas patebit*lfla quidd iu|:ta
ooccrini fc5 2rbo*in*tii)4 0i(li*j:fiii)* Tbt traccat oe intpedimito tnale^
ficiali conatifuntafTereremalcnciS nibilefletn tnfidoniTiinopinione
l^minfi qui naturales effect^ quo:^ caufefiintocailcc malcf^ct)8 tmpu
cabat*Bln qui maleftcoe cocediit fed ad maleficales cfl^cftlloe tmmd
imaginarc z fancaflicc cocurrerc a(rerut*rerti) qui cfftct' malcftciaks
omnino oicQc effe fantafhcos 7 iinaginanoe licet oem5 di maletica rea
errojcs fic occlaranf z rep:obanf» iRa pjimo oino
liter c6currat»
DC leered notanf p ooctoses in4it)*p2efata oi(r*^3eapue p faiictn rbo«
inaiY«artt*t in coipe q*oic€8 ilia opinione ec omino c5cra aucto:itates
radice mftdelitans* iOuia vbi auctoutas fcriptit
fsnctoj;^ T jKedere
re faae oicit q^ oemones babet poteflat^ fupza cozpalia r fupza imagi
nation€ botm qn a oeo pmittunt : vt tp multis fcripture facte palHb^
notaf«3ldeo illt ^ oicfit malelicifi ntbil cfTe in mfido niH in cdimatione
^minu*(CHi n6 credut efle oemones nifi in eflimande TUlgi tin Tt er*
rojes quos bo ftbiipf! facir ejr fua efltmatione impucet oemoni • itt
ttii cp itnagtnatide vebemeti alique figure apparet in fenfu tales qua^
les bomo cogiCat cp t tuc aedunf oemones videri oicam'^ vel etia ma*
Itfici* £t qtit bee vera fides repudiat p qua angelos oe celo cecidiffe ec
oemones effe crcdimu6«3ldeo t futemur ipfos tp fubtilitate nature fue
multa poffe qucnos n5 poi1ttmus«i6t iUi qui eos ad talia induc6t t!^ci*
inftdelitas in baptifato berefis
cnda maleflci vocanf b^c ibi«)Cluia
nomtnaturndeo tales oe bereft repzeb^ndunf* Blt^ ouoerrozes oemo$
fed inter fe quoadefftctum
potentia
negantes
nd
natural^
er
eo;r
nes
fnalefiicial€ t ipfam malefVca oilTidStcs in$tfi vn^ c5cedit malefVca rea
liter cooperan ad efi^ctfi:n5 tn verfi fed fanta(hc0« filter vero p cotra
itii cffeafi realc in kfo c5c€dens; fed malefic^ f^tafltcc putac coope*
^
eudWo
I
^Ot VIII
ran'»^undamcnt6 crrozis ep ouob^ pafltb^ canonfi qui tabenf^Fpt^Q
VtcpifcopiTitmpfcrfit vbi piimo repjebcndimf mulierc s que crcduc fe
cum Of ana vel fccrodiana nocnarnis boiis cqmcarc.3(nrpia2f tbican$
iCc (^a fcpc fmtaitict z inuginanc calia folumodo ftfit idco t ilU errant
te8 oe omnib^ altjs effeccib' lu fieri ludicjc* Sc6o quia ibi con'ncf <p
^ credit vel affent pofl'c fien aliqua creatura aut i meli*' octenufue iin
mutari aut tranflb^mari in ali^ f'pcrn vel fimilitudinc
a oco oim crea
to:c infideU's efl z pagano oeccno:/cln pjoptcrboc (p ibi oicif oeten*
ufuc immutart oicut illfieffectu no cfic realc 1 maleftciacoifed rttlmodo
fanta(licfi»^ed cp bicnx):es berefim fapiac z ptra fanfi inccllccrfi cano
nis miUtatf jOdendif p:imo ca p lege oiuina cp eciam ecciefiatlici t
utlemrr t>oc in gnaliroemii in fpeali ?^ba canonis e|:p2imedo;iicet en4
infequ^tiqucdideclart^boc oeducereMRa Ice omma in pknfcB tocis
piccipit maleficas n6 folfi elfe vicadaszfcd etia occidendas: cuiufmSf
penas n5 imponerec ft n5 veraa^ z ad realcs effect^ z Uftoes co oemo«
nib*' c5cuiTeret«lS{yoi6 etfi cojoalis no infligtf line cozpali z graui pct5
fcdaliud oemo:teanime q cp mntaflica illulionc feu end tentan5c oii
rt p5c«^c eft fencctia fjncri rbo.in^ii^oilh. vii.in queftioe. Mn vti au
irilio ocmonfi ftt malfi.lRa 3>eu«|: vit)»p2ccipi{ oes maicficos t inc5ta
tojes intcrficuZeuitici ttia*^ip,oicit Snima que occlinaueritad ma*
008 1 ad ariolos z fo^nicata fuerit in eis pona tacii meam corra earn z
tnterftciam cam oe medio pph meif£t ire;:»ri:« dir vfmuhcrin quib^
pbitonicus vel biuinus (pirimG ftient moziat lapidib*' objuet co8«iSc
#
d
35
oicuntur pbitones in quib'' oem5 operaf miros effect^* 1l^:ererca bee
funt (p propter boc peccatfl ocb05ia8 inftrmua mojtuus ftiit*ii<^«*ftc»
Uz Baiil«)«'i^aralippo«|:« IDiuino^^ oenicf elo()oj(( tractaro:c8 qd alitid
i (02^ fcnpti8 fup«n*oi« vA*t« vi1f*tradider6t oe poteftate ocmonu z ma
gicis artib'^ eo;t fcnpta infpicianf oiiufcficB oocto2i8 fup fcsJm libjum
ftnten«t inuenictnullo oifcrcpate ma«08 1 malelicoa /vture oemonum.
Cmittete oco miro8 efl^ctit8 n5 fantafrico8 polfe^xJucerc^Xacco oe va
rifts alu8 locis in quib' fanct^ XTbomas oifRife oe bmoiopci ib*' pertra
ctat vtin fumma c5tra ectiAuiihCQ/hZ^m^in pnma parte q.criiu«ar«ii<J
|gt in fcda fec0de»q»j:c()«r«j:cui)4 3infpicianf oeni(^ poftillatojee z gloo.
rat02e8 oe magi8 pbaraoni8«igro«vn»3lnfpicianturr oicta Sug.j: vifj
t>e ciuitate oei ca«|; vt)*£t in fecudo oe ooctrina c^^iana* ^ilVtcraliozti
oocto^ quib^ omib^ cdtradiccre valde abfurdu efttnec a vicio berefts
ttcufart potefl:tmo in iureberetic^ cenfef quicuq? errat in eppofttionc
facrc fcripturt.n:ii<)«q/|*bcreft8.if t quicucp aliter fentit oe bis que fU
dem cdcemunt <g romana tenet ecclefta«eo4C.t,q*l&ec eft fides q? oeniqj
cotra fanfi intellectfi canonis militat oftcdif p lege cccleftaftica«1fiam
ct canonfi ooctozes fupa^c^S^iperfoztiarias z maleftcas artes^FFiiif
<i»hz cjctra oe fi-tgidis z maleftciati8:quid aliud pzotcdunt nift oe ma^
leficiali impcdimcto circa acme coiugalca oeclarare qu$ oinmit c^cra.
C
ctum aut c5crabcndfl mf imonifi«5^icunt on dent t Zl30.in*un« vbi 9*
(pa maleftcifi fuperueniat mfimonio ante camale copuU tuc fi efl per
pcmo impcdit t oinmit mf imonifi prractu cumfmoi fentSna no oarcf
fupcr illufo:ifi t fancallica cffecra vt oe fc patcc» Zfiidcaf t?olli\ i fuma
copi'ofaftmiUtcr 45otfri.t TRafmQ* qui ctia nuUibi Icguncur oiffi'cub
tafl'c* Sn talis cffcctus polTet cefcri tmaginari'^T no reaUs : fed boc zicp
per fe notfi rclinquebar* ftt quo polfet ccferi perpetuus vel tepojalis
Declarant fi pofl rricrml ouraret nec oubitabant an imaginarie per ma?
leftcam feu ilUifozie intromitterof Std cp vere t reaUter pot talis oc^
fectus pzoairari ?^tutc oemonis pjopter paccii cum eo initfi vel etiam
per ipm oemone abfcp malefica: licet boc rariflime fiiat in eccfta vbi fa^
cramentu mfimonf) menrozifi ej:illit:fed cp inter inftdeles boccontin
gat iHK eft quia iufto titulo illos pofltdere fe cemit: vt "^etrus oe pa^
tudc in fuo quarto reatat oe fgofo qui oefpSfaucrat fdolu z nibilomi
nus cocraperat di quadam niueculaiquam tn cognofcere n5 potuit pio
pter ©iabolu qui fcmper fe in cozpojc aflUmpto interpofueraticfi tn in
ccclefla oiabolus conaf poti*^ per maleftcas pjopter lufi lucru in perd<
tionem animajjj tales eflert'^ intromittere: z qualiter boc tiacere pdt:et
quib^ medpsnnfen-' oeclarabif : tbi ocfepte modis nocedi twminib*
per cdfimiles effect^ tractabiffiCi: al<^ etiam queltiomb^ quas tl>co^
logi z canonifte circa l?anc materiam mouSt boc idc patet oifcunentes
quo poflit tolli z an licitO fit per aliud maleftciO tollere:t quid ft malc^
5) ftca mo:tua fit per quam malcftcifi clt immiffum* oe q cani ji!5otfn«in
fua fumma mention^ ftdt: oe quib^ in queftioib*^ terrie partis patebic
^
Cur oenicB tam oiligeter canonifle vanas penas p:omulgai1'ent oift-in
guendo oe bcculto z manifdlo peccato maleficojfi feu poti*^ oiuinato;fi
cfi noria (Uperltitio tarias babeat fpcs xt ft notojifi lit cuct>anftia oc
neger<0ioccult0 pnIa*|;Uoierft«»e pfe*oifl«ii.p:o oileai5e*3|te ft den'
CIS cp oepon^dus z in monaflerio oetrudendus«0t latcus e|:c$icand^
fpvj.q^v^lRS op02tet»3ltc (p ules infames oebcant cefen z qui ad eo8
•
cdcurriit immo nec ad ejrcufation^ oebent admitti4*q« vit^«(\fquis nec«
S>cd z per lege ciuilc boc idi oftendif iRa B50 in ftimma fupera):ai6»
codicis^rubiica oemalefids poft,Uco:neli* oc ftccarijs z bomiddfjs o<
cit«Bdendft cp oes illi quos vuljj'^ maleficos vocat z etiam illi qui ar?
tern oiuinandt fciilt patiunf capitale pena tt«Unemo*C«oe malefiicte*
3(t€inftrftt pcnam«Uculpaa«nullus«l^em leges t)is ;^bis vtunf TRc*
mint cmittir oiuinare altoqutn fupplictfi capitis gladio vltoie ftret
fh'atus T fubdtt* idft t z aM| qui arte magica vite tnnocentft inftdiantur
enimos muliem5 ad libidinc ftectunt* z beftlfs obtjdunf vt»eo«C«U
tntiltf«2)ecem6t edam leges cp ad eo}fi accufadon^ quiUbet admittac
fcuozcm ffdeuli*vi«oc bcre* vnde fubdif ibidem*
tlott Tcanon*in
bac accufadon^ quilt bet admtmt duaft in crimine lefe maieftratl*
W
cm
Bd
ipfim oil p;op< modo pnlfmt mitttm ^mimaifjii cp qucflionibM^
iQudho
a
^Of IX
I
ad intcrrogadum fubfjrtanf :fubdit t <^ libet nulla ofgnitatc obaitc
ftiom fubi)cif T
qm coBUincitur vcl ft octcgat fertnus
fuO
ftt
ecwleo oe*
dimsrvnguUfcBmkannb^ latcra Qferacpenas otgnas fuo tacinon: vt
e4C4«ft cp^tc* ifiota (p ohm oupltci pena tales plcctcbanf capitj r rn^
gull's ad oilaccrationc co:po:i8 feu ad oeuojadfi belhjs obijacndo*315
aCt cremanf fiwte ppter femmeO ftpn* 3|tc pbibct gncipanone* Z3ndc
fiibdif
nec pmittaiif tales ad lime altcri" acccdcre:alioqum pcrcm5^
tur bona: nec alters oeb5 eos fufagc velpfulere* alioqum oepojtanf in
infula et oia bona publicamr* ^ic notar pena eirili^ cO amiflide oi
bo
noj^t ^ tales prulQtautrurapiuttl^as penas rbi pdicatojes ppfist rc^
cjpjib' terraj|f pubUcat* pins aduerfis malefiicas
ej: altis fmptursM
ru allegationip' marccfcnt^T^jctcrca z u leges c5mend5tur cojjt ma^
leftd)s 0bfl4t«tHnde vbi fup«l«eo2fi« JSlfj a6t ^ faafit id ne labors bo^
minfi venro^t^radinifc^ lapidan5e flcmanf :n6 pena g pmio oigni fSt
ftlualiter autc fit liatQ talia impedire inftn'^ patcbit vt pii'> tacrfi eft*
>Oia ante bee negate aut friuole illis reftftetc qmodo p6t fcrupulo bc^
retice pjaiiitat! rarere* 3mdicet vnuf<^f(i5:ni(i fwtaflis cfi ignoj^tia ep
cttfabic^g cuiufmodi igno:5rta cf aifat Itatim inftn'^ patcbit*Coclude^
do cp oibus pmiifis carbolica z venfflma alTcmonc (p maleftd fnnt ^
ocmona aujriUo ppter pactfi cfi eis initfi maleftriales reales efltct''
mittete oeo pcutarc po(runr:n5 eircludedo quin et pftigiofos efftct^ ec
fantaflicos ena p media pfhgiofa pducerc valeat*0cd q: pfens fpccu
latio fup maleftciales efttct^ ^fafrc^ plurimiJ ab al<)s oifTerfitn'deoper
tK)cnibil ad ,ppofitu:cfi tales poti*^ fouilegi vel inc5tatojes oicfiturcp
malefici*H)emri qx timdamentfi fui errojis czpint ep i^bis canonis j^cij>
pue ouo Tlcimi crro:e8 n5 loquedo oe p:tmo <\ feipfum pdemnat ofi ni
mifi ptra ?Jitatc fcripture ep2bitat»3i6o ad fanfi intellectfi canonis eftpcedendfi:t pjimo ptra pzimfi eiTo:e oicctis media effe fantafticu: fed
eptrema elTe realia. 3bi notadum cp on qttuojdeam fimt fpeciee cap<
tales in gcnere fupllitiois qs recitare caufa bjeuitatj no ejtrpedit:tij qi
dare rerttanf ab 3fi6* vii)» jetbimof. et fecfida fecfide p fanctfi X\>o*q*
pd}*Xa etia q: iferi*' vbi oe guitate bui*^ berefls tractabif oc iplis mc^
tio eritft l?oc qdione vltima bui'^ p2ime partis igt fpecies fub q buiuf
modi mutieres prinenf vocatur fpen'es ppitonii:in quib^ oemo/i vel lo
quif vel intra opamr*£t ell fepi*^ psima in 02dine« species ante fub ^
maleftciptinenf vocaf (pecies maleftco^tiSt q: inter fe plurimfi oillat
nec opo:tet q? <^ in vna fpen'e laboiat (p eti3 fu b alifs cdpjebedafJdco
ftcut canon oe ilUs mulierculis mctione tacit t no oe malettciSfJta fal^
fe canong interptaf ^ bmoi imaginanas oeductioes co:po2tad totum
genus fupllinois p oes fpeaes ei^ rcducerc velint : vt ftc illc mulieres
imaginane folu:ita t ocs malefitce tr^fferanf :r pamplius canonc falft^
ftcat ^ ep illo arguere vellet maleficia folfimodo imaginane ad efftctfi
maleftaalc cgnnidinis vel mo;bi cScurrerctT^jeterea tales ftcerrates
m
$
35
.
.1
^aiti8p2ime
C pmmpW rcfl>endfitur d8 cjrtrcma pccdfit rcal<a«f« Demon? operfltem
et eff^cro inozbt reale^medtfi aac l(lnimect«f« ^fond malefic^ oicfic tan
cafbccj>airrcrc cu tn mcdiu fcmp natura encipat ci:trmojf*t(^€c valet
fi oicaf <peni fantafia fic ()d renle:q2 fkut fancafta vt talis nil p5t efft>
cere nec pcurrerc ad ocmois oyationc: nift c pactfi mitfi cfi ocmouc: in
q pacco maleftca fe rotd obru lit ? aflri^rit otabolo vere r realif t no fan
ta(hc«t tmaginane fol0:ita etia opo2tec cp coopcf otabolo i^c cojpalu
terORa et ad 1? func ola malefico^ opa xbi femp nut p viru5 aut p locu
none feu alicm** maleftcn mflmmeti repoftti Tub limine ooin^ opanoe
fua inaleftcia cjrerc^t ^ut in fequeti qdioe parebit* l^:etercaft (^8 ^ba
candis oiligSterlfpiciettpflderabitqttuo: q pdicatozes et facerdotes
e ecchias flbi cdmiflas omi cfi inH^tia pptb pdicare oeber^t ^f* cp eptra
cfi ota#
vnfi oefi nemo arbitref ali<^d ed'e numls vcl oiuinitat];.Bcdo
na vel berodiade e(^ tare eft cu oiabolo ^ fe ita ftngit z noiat trafmeare*
tfic
fantaftice:
oiabol^
fit
qn
met^
infidelita
et^tacura
Xertio (p talis
p
tern flbi fubiecta agitat talii* vt ea q folo fpu fiit cotpalif fteri credunf
£hiarto:(p tales oni babeat I olb'^obedire«t^ ad maleficiales act^ bee
i^ba e^tedere e abfurdfi :cu fint oiuerfe fpes* Bn afi t malefici eni locaU
tcr tr^fftranf in fua fpcfupltiois vf folii imagmarit ftcut pbitSes tra
ctabif oe tllo in ca.i^.part]; ca4^*(p vttx>c)sm5«(6tfKfecud''erro2 cfip;<
elidif q ad ftindamctfi z fanfi intellecrfi canonis . Terti' infup <^ ej:
9w\ fibie cmoie effectfi malef\ciale adent fantalticu : ej: ^bir> canonis etii
elidif*
in co cp oicit
credit polfe ften aliqui aeatura aut in meli^
ab
oetenuflie trafmutan : aut i alia fpecie vel ftfttudinS traffo2inan
Ipfoomnifi creato:erc»inftdeli octerio: elME»e tres ptcs fi nude itelliV
«anf : fimt ptra pceffuni fcripturc z octerininationS ooctozt* IRa poift
anialia impfecta:ifpiciaf fet?
ften ali^s creaturas a malefic5:vi:pote
^
mo
^
Ques cano.nec mi> poft allegatfi canon.epi <^d aug*'* oetermiat oe ma*
gisl^baraonis(^ virgas in ferpcntcs?^ferntinfpiciaf glofa fnpillud
l^|;odi*vtj*Z.'locauit l^baraofapietes* tnfpiciaf etalia glofa i3trabi«q^
oemones oifcurrnt permunduquddoperincantationemalefiapeos
•liquid efflcere conitur : et colligiit oiueifa femina et tp coi^i adaptioe
pofliintpmmpere oiuerfe fpecics, 3liifpiciaf et Slberr' in oeanimali*
bus .3lnfpiciaf et fanct^ X'bomasO'parte.q^cFiin^artiuift* fliuojfi oic<
ca bzeuitatis caufa obmittfitur* folfi boc fupered vt intelligaf ibi fier<
p:ocrean*^ecfidum eni q? in melius ocrenufue valeat trifmutari im
telligatur folumodo a oeo auctozicate z ad co2rection6 feu etiam puntV
tionemifepius tame ifta minilleno oemonu5 ejrercetun €t ftcut oe pn'
•no oiatur:3Domin'^ percutit et ipfc medetunet iggooccidam z ego vi
uere faciam* Jita oe fecundo oicicur ^mmifiione per angelos malos: vc
fupza tactum ell*3(n pjefato oemn capitulo*nec mirfianfpiciantur ver
ba SuguHini* qui oicunnir malena t cuiufmodt eo:um operationes z
quando bominib^ incerdum non folum inftrmttatcs fed etiam mouem
©udKo
M
I
foftx
infcTMU fcmum etiam fane intelligcrc cpptditicum tnodemi ttiafcflf^
a feptueopere oetnonum tranffosmnturm luposr alias belltas* $ed
canon loqut cur oe reali tranffo^mactone ece(ienttalt :ecnonoep:e(li^
gtofa que feptus fit«oe qua eciam 3ugiifhnu8«|: vti^« oe ciuttate oef ca^
pinilo«iCTn*mulca reftrt: vt oe famoftflima maga Circes et oe focfjs Oio
tnedts ec oe pacre'^2ellancij«2)equa materia in capicults fecundepar
tis pmbiu£tm femper func p^elentes vel abfentes malefici:et an iU
lam fo^mam oiabolus aflumat vel tpfe l;>omo per fe Tideamr talis* ca^
pitulo feircoec fepeimo*
£d quia fccunda pars quefhonis t>ic\t:(p l>is oppofitum affe^
rere pertinaciter nt t>creticum*£iuentur.an tales oebeant i?a*
bere tan(g mantttdc oepiebenft in berecica p^auicate: vel fold
vt oe l>ereft vebcmenter fufpecti*et videf cp pzimo modo«nam
36embardU6 in glofa ozdtnaria in capitulo^ad abolendam«i^*p}efenti*
oep:ebenfi .ej:tra oe i>cre* l^;:crcnti nibilominus p2dinatione fam
amus:vt quicfiqj maniftde ftierint in bereft oepzebenft zc oeclarat cp
cnbus modis quis cenfetur manitefle oep2et>enfHs:factt videlicet eut^
dcntia:quia pufclice pjedicac bercfitn* vel legimma pzobatione per te^
et
ftes vel ej: fua conteflione«igr qwia talcs publice p:edicat feu tcmere c5
tra p:efata omnia fe opponunr;aflcrentes maleficas non eff^:aut cp nul
10 modo valeant bominibus nocerendeo tan^ manifltte oepjebaifi
tall pzauitate fub oiltinctioe connnentur*£deundem etiam fenfum c(t
m
;i5
eiufdem a6eml)ardiglofa in capitul04Cj:communicamus«fec6dofuper
vtrbo oepzebcnft publice « Bd idem etiam facie capitulttm « fuper qui^
bufdam epcra oe verbonim figniftcationibHs anipiciat ibidtm lecroj
capitulum et repenec veritatem iS>ed conn a : quia boc nimis ouruin
Tidetur:tum p:opter penamannejram:que notaiurin capitulo«ad abo^
in pjefenti* ejctra oe beredi^ vbi in clerico ponitur oegrada^
lendam
tio* ec cp feculans relinquatur arbitno poteltatis fecularis animaduer
fione oebitapuniendus: turn ctum pjoptcr ignoiantiam etmultitudi^
nem eo:um que culpabilis in tali errojc cemitur.gt ejc multitudine ra«
oiltinctione pi * vt conltituerenir*
11 n«02 iuiticte eit temperandus
"l^eiponfio* Cum nodra fit mtentio : porius a vicio l?ercfts buinfmodi
p;edicato:es pjo polfe e^rcufare cp inaifaretcum vt oicitur ef tra oe p2c
quo circa mandamus quarenus cum p2op^
fu mp»capitulo« litteras
ter (olam (Ufpirionem cpuis vcbemcnrcm : nolumus ilium oe tam gra>
ui crimine condemnari Tc«vbi glofa fuper jv* condenman* K^jecedi po?
tc(t contra talem ilc vcbcmenterfufpectum:fed non ocbet p2opterra co
demnarimift alHt vt ibidem oeclaratur: violcnta fufpitio: artam^ quia
fufpitionem epcludere non poflumus:ct boc propter fnuolaseojum af
fernones contra ftdei ventatem»ct cum boc triplejc fit fufpitio: leuist
vebemens et violenta»oe di bus in ca«accufat?«et ca»cu cociimacia* li»v^
0€ l)crc« cc g notata n arcbidiaconu et ^^jotandree fiig ca«accufat^ z fvbo
•partis p:une
quo2unda« JJdco qucrcdQ cuiufinodi fufpttione talta pdicas fubiacer*
^dcm cu calia 005man5ate6 no equaliccr fe ad t^utufmodi crrozes
alt(\ ejc (Impltci ignozatia tuns omtni«aU(j[ ecia;
l>abcre nofcucunco
fuffiactennfo2mariadl>uc nucruac vacill^do tpIeneafTcnnrc nol6t:z
cfi erro2 m mere l?erencfi no factac ntft afltc ennacta vol6catt8:opo;tec
etta Dicerecpad fufpinon^ fug crime l?erefisn5 fecquahterl^abeanu
^ttame quia p igno^aciam pucitfe pofTe euadere* :aduertac paululu5
grauiter peccac ej: ljuiufmodi i^o:atia oeUnquunt* IHa licet mul
tiple): ftc ignozacia : tame in rect02it>'' anima:^ igno^atia qcunc^ fit n5
#
{>ote(l oici ignoiatia itmincibiiie feu ignozatia particular];
fm pt>ilofo^
pixw q a iunflie r t^jeologis oicif facti^S^ed cefef in eis ignoia tiavni'
uerfalis 4
lege
ignoiann'a iuns oiuini : q: c(t co3f que qs oe iure
^
oiuina fcire tcnef»oi(l»|:liTj« IRicolaus papa« 3:)ifpefatiocele(ti8 femi*
nis nobis inificta efl^t-Je ft no arperfenm''*t'1e ft no tacuenm'^* Tenctur
em tjaberc faenttd facte faipture^oi^icpi: v j*per totfui^t ad l?oc ad ftib^
dttoj;^ animas infozmadas eade oi*ca<t)«^\ecce«et*^*ft c^s vult«licet fm
1^a]?*^ftien«2^o«non re^raf Ijabeat fcicntictiam eiTiinenfcm:§ q?
l>abcat copctentc i^fufftcientc ad ftifi offtafi e|:equcdum*Sttamc p co
rum ali^li confolatione oummd oamna pcedena lucris fequetib'^ oeim
^
ccps recSpenfant ell eis aduertedum^cp l>ec ignozatia iuns licet oicat
interdfi affectata z ftjpina»2>icif tame afltctata i* volfitaria ouplicif
iCUiia interdfi cum rnentia intStionis^^lnterdfi cum ignojana intcno*
ni8*ll^2ima licet in nulla e^rcufat ^ oamnat«iDe q ps^lRoluit intelligere
yt bene ageret»i5ccttda tame oiminuit volfitaritt5 ita tpeccata. €iuia
fit quando
tenetur ali<\d fcire ^ ncfcic qd tcncatur* €lue ena ftjit in
1^ulo«)»lfel>ilip4)*i06ifcnco2dia confecut^ fum (^a ignozas ftci in incrc
dttlitatc«€ittia tame oicif afftctata indircae.quiappter alias ocaipa^
tiones negligit addifcere ea q fare tenef nec rult laboiare in ftudio ad
fciendu ilia:t e^rcufat n6 a toto ($ a tanto^ ftt etia lujrta Smb:o*fup ib
lud iRtM>*t)*:Bn ignozas cp benignitas oei ad penitetiam te adducit«ot
ft ignozas gjauiflxmea»valde piculofe*3(deo pzc^
fertim iam in tcpozib*^ ad fuccurredum anima;: periculis omnc igno^ra
tiam repellam^:T ounflTmfi ludiciu qd nobis imminet fup oiUnctam
ration^ t talentfi nobis credirfi femp p:e oculis Ijabeam^: nc ipfa igno
rantia etia in nobis notef : craffa velmpina p metaplx)2a bomis crafli
relfupini q no videtetia ea q coza ipfofunt42)in'tetncacellari*^ in flo<5
ribus regulann mozalifi t in fecuda regula* cp culpabilis ignozana iu^
ris oiuini no cadit in fanentc qd in fe eft* tlano eft: qa fpfilfana*' tale
t>omine oe neceftariis ad falut^ q vires eius ejrcedfit oocerc immediate
parat^ e(t«fid pztmfi argumetum folun'o patet p fanu5 intellcctu cano
nt8*3dfecfida oia't'^fOe tl?ara»1^enmeret vncgejc magna ftia inui^
dia q aduerfws t>ominc a5itai;ft a oco gmittaef /Guod awte oe*' per^
cit jC^zauiffimepeccas
fot XI
QttdHo I
a
mittit (Ibi aliqita ct aliq non: t)oc ccdit
m maioic ipfius oiaboU* contu^
meham et oifpUccciam q? oeus in omnibus vtif eo contra fuam volun^
tacem ad maniteftanonc glojie fue* Sd tertifi oicitiincp aire rationcm
tsritadinis aucaltenus effcctus malefiaalis femg p^ecedit aU()8 mo^
tus localis tnquanc0 2)einon per malef^cam colligit oerermtnataactt^
ua que videlicet ledere poiiinttct apponit oeterminatis paHiuie ad im
fcrcndum oolozem vel nocumentfi aut actum alique fpurctfTimum* £c
ft qucrimran motus ille reru a oemone localis reducatur in motfi celc^
llem*K)icendum ell cp non«£iuia non mouentur tp vinutc naturali fed
moucnturej: obedientia naturali qua fubi^iuntur virtiiti oemonis qui
l>abet boc cp rirtutc nature fue q? potelt fupja co2po:a»l^otelt oico n5
(p podit infiuere rebus materiaUb' aliquam tbzmam tel fubftatialem:
Tel accidentalem abfqj amminiculo altcrt'' rci naturalise Bed quia pa?
teft oco pcrmittente res localirer moueretet cjc rebus coiunctis oolo2€
Tel aliquam qualitatc pzoducercet-lnde effectus maleficialis n6 fubpaV
tur motui celi:f!cut nec ipfe oemon:licet res ille ct inftrumera fubpcian
tur«fid quartum oiccdum^Opus oei poteft opcre oiaboli viciari:p:o?
ut ad pzcicns loquimur oe efftrtu maleficiali &ed quia \^oc no potell
nift oiuina pcrmiflToncndeo n6 fequitur q> oiabolus fit oco fbztioz^oc^
mum quia non viceat opera oei per Tiolentiamtcum ftc etiam oeflruerc
poffet* Md quintti fimpliciter notum eft cp cozpoza cekflia non babcnc
Tirtutem impzimendi in oemones : cu nibil agat vltra fuam virrutem:
fed qp a magis aduocati fub certa conflellatione veniuntioupUa ec can
35 fa boc faccrc vidcntur* l^zimo quia feint virtute illius conlrellationis
tuuare ad efftctfi quem magi optante 5?ec6do faciunt vt bomines mdu
cant ad vcnerandO aliquod nume in flellis:e|: qua Tcneratione etiam ati
te tempoza ntus idolatrte^ef1tt«:8d vltt'mum: quantum ad terminos
argumenti fug aurum alcbimicum»oic$dum Pm fanctfi fbctn^in^n* oi#
T<^*in folurione vnius argumetiivbi oeclarat oe virtute oemonfi in opc
rando*j£^ licet queda fozme fu bftanrtales per arte induci poflTnt virtu
te naturalis agentis: vt quado fozma ignis indudtur p artem in lignS
\>oc tame non potelt fieri vniuerfalitcr eo q? ars no potell inuenire fern
per feu c5iungere pzopzia actiua pzopzl^s pafliuis : poteft tamen fecerc
alic^d ftmile:et fic alcbimilte f^cifit ali(\d fimile auro quatfi ad acceden
tia eptenoza:g tame no fadfic ver0 aurfi: qz fozma fubftatialis auri no
eft p calozc ignis q vfunf alcbimifte: ^ p calozc folis in loco oetermina
to vbi vigct virt^ mineralis:ct ideo tale auj^t no babet opationc confer?
quetem fpeciS t ftfc eft oe alps eo^ opationib ^ad ppofttO*^emones
opcratur c arte circa efftcf malcticiales:et ideo abfcg amminiculo altc
nus agctis nulla fozmSfubftatiale vel accidctale
induccrc poffunttct
quia non oicimus cp maleficia inftrat partem abfqg amminiculo alten'^
us agctisndeo eti5 cum tali amminiculo poteft veras qualitatcs egri^
tudinis out alterius pailtois tnducere; fed qualiter bcc am minicula feu
adminfrtrationee inrtmrn^toium l^abcnt ad cflvctnm malcftaalem 015
oemontbue concurrere vel n5: pacebic per fcquencia*
CllNitis p2imc £bJe(ho«f)«
IB catlx)licfi fit affercre: (p ad eflVctu malcftaalem fempcr
vniis finealce^
i^abeat oemon cfi maleftco cocunere: vcl
ro: xc oeinon fme maleftco vcl econuctfo t.ilc cffectu polfir
pzoducere* iCt arguif ^tno cp oemon fme tnalefico, Muq'**
nozes poreflates aeris
^
•a\
fieri polfe credfitiir«s3cd oia nocuincra co:|)o:a
liano funt muiftbiUai^ ponus iVnribilia: igimrcri^ a ocmonibus fieri
poflunc^T^zeterca ei; fcripmne nocumcca 5ob illata vbiignis oe celis
ceddic et ramiUa cum gregib'' peco:um vno ur.pem pfumpfit: t rurbo
tK>ma oetjaeiis Itberos occtdlc oemon ^ fe abfcB malcficie pcurrece tan
tummd oiuina pmiilione opatwe cdiergo a fimiU in alijo ^ maieftcis a^
fen buntur* pate c et oe fepte viris facre virgis qs oemon occidit* li^zc^
terea qmc(^d potclt virt'^ inteno: abfcB ammimculo virtutis fupiozis:
potell et virf fupeno: abfcg amminiculo ^^tutis mtvriojis ided virf
infenoz potefl pcitare gradmcs et mducere mfirmifatefi abft^ aujcilio
virtutis fupeno2i8*3:)icit cm Blbertus oe pzopzietatib'^ reMim:q> fab
uia putre^ctis modis : vt ibidc ponit: ft piecta fticn't inlbn tc mirabi*
les c5citabit in aere tepeitates. T^zeterea ft oicaf (p oemon vtitur ma*
leficto n5 propter indigetiam : fed pzopter eius qua quent perditione«
C5tra*arillo4in.ctbico;t.ia>aUtia ell volntarium^qd p:obat p boc q?
nullusopatur iniulle volfitarieno
velle iniuflfieffeit voliltaric
Hupza
velle incotinentc efTe : t pcrtK)cetii Icgiftatozes puniunt ma?
I06 ^ft volOtarie mala operite8«E)emo ergo ft opatur p maleficaiopa^
tur ciq^ p inftrumcrum: et cn inftnimctfi oepcdet ad volutatc pzincipa
Its agetis z no vo la tarie agit ft pcurnt no ent ei actio impurada nec g
cdfequens punienda* Bed prra cp nibil poflit inftcere infenojib"' abfcg
inalefic5*1^:imo oe generatioe.ois actio eft p cotact u. £z c^a no eft aliV
c)s cotact^ oemois ad co2poza:cft nibil l?abeat cu cis comite: ergo vttf
aliq inftnimcto illi influedo virtutc ledcdi p c6tactfi»31ujrfa boc etia q?
maleftcia portint fieri abfcB ope oemonti : i)baf p tcjctii et glo* ad J^af*
ifl* £) infenfate galate (^s vos fafcinauit ^fitati no obedire glo»(^d5 Ija?
bctomlos vzetes ^ folo afpectu in ftciut alios 7 majcle pueros*
ad
tTOC etia Buice^vimaturalift Ii4ii*ca*vlti4ta oices*i^ultotics at ania
jppzio:queadmodtl
ftcut
in
ocu
alicno
ell
op''
U
cozpoze
fdfciwQti'^
in
opa
tis t edimationis operatis^ /ctcandc fentcna ena ponit alg43el iux*
fuo pbiftco:^: caap*!^ utat etii auicena:l5 n6 teneaf in iUo:(p virt' ima
ginatiua etia abfcg vifu poll it e|:traneacozpoza imutare: vbinimis cp?
uwdit virtutc imaginatiua.etcapimus bic virtutS imaginatiu4 no in?
quatum oiltinguifcotra alias ;^nite8 fenfttiuas intcnozes: vtell fen*
tllas virtutes
ms cots 7 fancafta t efhmacio: ^ inquatum incbidic
temnon
0^
^ud«o
21
fot XII
II
intcrfoies* 0cd bene veit (p rali6
xini {mflgTattua p5t trafmutarc c
pus pmriafi.faUdin o clt:ficuc l?o p6t ambuinrc fup rrabc q e(l m m c*
dio vie* S^t 7^0 poftca (Utnt fug aqua ptiinda no aude bit ambulare f
per ea: eo (p ima^iiabif in ei*^ aniatbimacadcdi vebcnicrer ipzcfia cui
obedit materia ei^t virc*^ mebiojjt ei'>:rn6 obcdiut a*^ c6trario«f»adot'
rectc ambuladfi.^n boc ergo pnenit bee inmtatio cfi oculo fafcinatj in
quato immutaf co2p*',ppnu pmo^iio co:p'' alienfi.oc q iitinuitatioeii
lo(^mur»T|^:eterea n oicaf (p talie I'lmitatio caufatur a co2ge viuo medt'
ante ania in aliud co2p'> viuu* Cotra. (^a ad (Tentia mterficctori manat
fanguis cp vulnerib*^ occifi. ergo etiaj abfqj virtuce anie cozpa podiinc
mirabileeeffecc' jpducere.^te bo r iu^e t,ppecadau cr boie occift rraf
I'ens etia no fenticdo ill5 adbnc terrojc pcucif ptc: ea ficur res naturae
he babet quafda virtutes occult^m qrii ratio ab boie aiiignai i n6 por#
ficut cp adamas trabit ftrrfi t multa cj Sug*^ ennerat.|:F«oe ri«oei« 3(ta
muUeres ad inmtaiioee faciedas I co:po:ib'^ alicnis certj rcb' vti pof
font abfqs aujrilio oemono q etia noltra rarionc epcediit«^t <ifl epcedfit
nd oebcmus p:optcrca oemonib'^ quafi
nulcfic^ infiinul puerfantes
afaibere* T^:eterea maleficicertis vtutur imagmib*' et reb' mftrumc^
talib*^ quae interdfi ponunt fub limine olltj oom*' aut ad certa loca
vW
^
pecudee puenmt mtctii boies ^ maletiriaturr iterdii moziutur* 05
q: bmdi effect*' poflunt oienire cp imaginib'^ ilUs inquatii babct qfda
inftuctias a cozponb' cdeitib'^ receptasr^pbaf ifia ficut cozpa naturae
lia fu bdfirurco2po2ib*' celeHib*^ ita rait iticialia i5ed cozpa natiiraU'a
pcflUnt recipe qfda virtutes occultas^ergo Tc«et artificiaha* ^rJnde xii
def q? eojt opa podent p tales I pzefTtoes f ctic ari r n6 p oemoee* T|b2e«
miracula poflmt fieri cp poteflate nature in eo q opatur.Jra
terea ft
ct mirSda t bo:ribilia t llupeda ogaf cp virtute nature.pbar.lH5 J^ic
goji*^ otat4n.oialogo^.!©ancti miracula facifitaliquado e^: pcealiqua?
do cp poteflate.eirempltj oaf oe vtrocB^f^tr^ ozado fufcitauit rbabi^
tarn mo:tua« ^Snania et 3apbita mettentes mo2ti increpado tradidic
abf(5 pcetergo t bo per virtute lUe anime potei it matena cozpozalc in
alrero eria tranfmutare feu inunutare oe fanitate in inftnnitate et eco^
uerfo. 1^2eterea co2pus bumanu ell nobilius
alia co2po2a intierioza:
fed p20pterapp2ebenftonem anime bumane immiitanir co2pus buma^
caloje
et frig'':vt patet in irafcctib*' et timctib'':imino etia bee
fium ad
immutatio ptingit quadocp vfcB 3d egritudinc et mo2tem:ergo niulto^
tnagts poteft fua virtute materia co2po2alc immutare Sed cotra eft*
Subftatia fpirir' no potefl imp2imeie aliqua5 fozma mfi amminiculo
alteri*' agctt9:vtfupza tacni3 ert-.t^ndet Sug'^ in pfato li.lRon eft pu^
tandum iltis tranfgre(fo2ibu6 angelis ad nutii feruii c banc vifibilium
rerum materiam: ftd foU oco. ergo multomin'' tomo cp poteltate natu
rail cfftcere potefl efftct'' maleftciales* TRefpondendo:quia non oefunc
errantes in t>a£ materia maleticas e^cufantcs et oeinones tantumodo
^
C mt thailpantes mt quCbufdam naturalibim trifmutatiotiibus eantm
facta afcnbete8«3ldeo \?oium f^lftcas oflendicur
pmo per oefcnpcione
male^carumxoe qua 3ifido2U8*vti)tecl>tmologtaj^ca«i;:« (^lefia otcS
cur Ob fadnozum magniwdinem fc5 mala pje cunctis malcfacto:ib^ eff
fi(ctencia« vnde fubdic:bi elemcca concutiunc opere fc5 oemonfi ad gran
dines 7 tempedates coctcandas«3|cem bicitxmltts bominum turbanc
tncelU'ge ad amenciam:odium ec amo^e ino^dtnamm* 3ce fubdit: ac (t^
ne vllo veneni bauftu: violentia cancum camunis antmas interimunc*
idm*ppVhci*v^capY04ncc mirum^ ctfunt verba augullim in &ert*
iiitate Det» vbi oeclaramr qui oicfi mr magi et malefVci* i^agi funt qui
Tulgo otcunmr maleftaecobfacinozfi magntatdinemricnunaiparur*
t>t func qui gmiflii oci elemcta concunfit:bominum mrbat mentes mi
nu8 pftdenttum in oco: ac fine vllo venenibauHu violetia rm carminis
intertmfic bominc8*l-lnde t Zucsinue^^cns baufti nulla fanie poUuta
Teneni incarara pent;oemonibu8 ein accitis audct vcntilare r quoufcB
fuo8 perimat mali8 arcibus inimicos. £rjc quib^ pater:(p in buiufmo^
di operibu8 fcmper babct oemonc8 cum maleftcis cocurrere* S^ecfido
quia cum quadruplices efftctus penales aflignare poflum fc5 minilte^
'
^
riales: nojriales: malcficales etnacurale8« iScmimlteriales Dicamrc)
tniniflen'o bonojdangelozum ficucno|;tale8malo;6fpiriruum immic^
egiptum in oecem plagi8 miniderio bonoju5 per*
tuntun 0[^ffcs
culfit: vbi magi in nouem tm per malo8 fpiritus cdcurrerunt: et mdu?
ampcdem pzopterpeccatumoauid circa numeranonem populi com^
m
tnilTum : et oe leptuagintaduobus milibus bominfi vnanocre pjodra^
tis p20 eperatu fennacberib: vciq$ bic per angelos oomini id eft per bo
no8 Dominum venerantes et cognofcentes peracta fuerunt^ IRoiriales
Tero efftctue cum in fcnptutis nominatur 3(mmil!ione8 pcrangelos
populu8 ille in oefcrto fepe percul1u8 fuit« iSt malefic
tnal08 Pm
ciale8 effectu8 oicuntur quado oemon per malcficos et per mago8 ope
ratur : ficut et naturaies qui tp influenti^e co:po;um cclcltium in Otis
inftrionbus area mojtalitates flenlitates terrarum:et grandines: et
]bi8 ftmilibu8 caufaiitur £t inter b08 eflvctus magna nt oifftrenna^
3(deo cum 3(ob nojciali plaga ftiit a oemone percuflUs et non malefiaali
i quis vero curiofu8 inflaret dcut plerficB
tdeo ml>il ad p:opofitum
t>ec materia cunofas patitur a malettcarfi oef^foubus inftantias fern
qms
per in coztice verbozum aerem verberanres et medullam veritatis nun
penetranres^ Cur 3(ob non malefiaali effcctu per oemonem flcut no^
Fiali perculTus ftiiM^is curiofe etiam refpoderi pored :ci? 30 b fuit per
cttfCns a oiabolo folutet non mediante malefico vel malcfica^ £luia boc
genus fuperditionis vel nondum erat inuentum^ oiuina tamen pzoui^
dentia voluit vt potedas oemonis mundo ad p:ecauendum eius inddi
as p;o oei glozia innotefcerettcfi nibil nifi a oeo pmirtus efficere poted
£t oe tempo;e quidem quo p;im0 genus fui^ditionis inuecum fiiiui^t
$
QttdUo
B
Dico pn'mum
II
fO^XIII
genus quo ad oemonum inuocattoncm non quo ad puram
pdolacrtam^^tcic t^tncecius in fpeculo i^fflojiali allegans pUireo oo
aozeetcp pzimus tnuento: ame magtce t mac^^ematice tiitc^ozadres
qui Dicimr ftiiffe £l>am filius 1Roe t>ic fecundfi fanctfi Suguflinum oe
ciuicare oei folus nfic nafcendoir l>oc non mil opere Diaboli*l^ic etia5
cum cfTet rep fupcrams eft a iRino ftiio oScli quicdiftcauit IRiniucn:
Tel amplius fub quo cepic regnum aflfuo^fi tempoze Sbzaefl^ic eriam
IRinus Ob ino2dinat«m amo:em parris fecit fVeri imaginem patri moz
tuo:adquamqmdjcBcontugieb3ntmalctacto:e8 libcnerantab omn<
punitionc oebita* ittep boccepcriit bomines imagines adojarevt oe^
OS : fed boc poll pzimam etatem quia fub illo tempore non erac fdolac
tria p:opter recente memojia crcationis mundi: vt oicit fanctus 1^\?0f
mas fecuda fecunde«que(lione,|:c v«articu«ii<)« vel etiam incepit a iRem
rotb qui cogebar bomines igncm adozanc itfxc in fecfida etate incepit
que ell p:imfi genus fuperftirionis tficut oiuinatio fecundum
t obferuantia tertifi»/a>aleficojuin aurem nrus reduciturad fecfidum
genus fuperlhtionisifcilicet ad oiuinariocm que fit per ejrpjefram oe«
idolatria
monum inuocationemtcuius etiam funt tria genera:fcilicet nigromaii
feu potius matbematia : z oiuinatio per fomnia« l^c
tdeopofuivtp2iuslecto:inteUigatno|:ias illasartes non Uibitofed
pzoceffu tempo^is tuiffe inuencas: nec abfonum elfe afferere malefVcas
tempore 3lob non fuiflc*0icut enim per inaementa tempojum vt l^ic
gonus in ^S^i^iibus t>icxt creuit fcientta fanct02um ita t nopie artes
Demoniojum* igtflcut iam repleta elt terra faentia oomini iSfaie^jrj*
da : planetaria
j6
3(ta iam mundi vefpere ad occafum oeclinante z malicia bominum tpt
crefcente et cbaritate refngefcenre fuperabundat omnis maleficiojum
t'niquita6«3(pfe tamen ^^ozaflres cum effet incentus illis actibus t fof
lummodo conflderatione aflro2um a opabolo fuccenfbs e(t«l^ec vbifti
{>2a*^e tempore autem quo maUfici leguntur cum oemonibus ad ma?
ef\da inf^renda cdueniffe tactum eft fup2a«iSt babetur £|:odi feptimo
quo ad magos l^baraonis qui in plagis fuper iSgpptum oemonum af
nftentia : ncut ^o^fce minideno bonomm angelojum ftgnaplurima
perpetrarunt# l-Jnde concluditur Veritas catbolica videlicet (p ad efft^
ctum maleficialem licet non ad efftctum nojrialem fempcr babet male?
fictts cum oemonc concurrere^iCt per bee patet refponfto ad ar«umen?
ca*lRam ad pzimum non negarur quin effrctus nopiales qui viitbiliter
cemuntur fuper bomines iumenta terre fruges t qui etiam cj: influen?
dis co:po2um celefhum fepe pzoueniunt: etiam a oemonibus oeoper?
mittente inftruntun2)icitenimaugullinus quarto oeCiuitatcoaV
SDernonibus fubfunt ignis t aer: quantum eis a oeo permittitunl^a?
tettper glofam fuper iUud 3lmmi(none8 perangelos malos que oi?
cit 2)eus punit per malos angelos f^p ^ bus ena patet refponfio ad
fecundum oe 3{ob:7 cp i^is que p;ius tacta funt oe initio artis magicct
b V
Digr.i
fC
^
€t ad rettiam oc faluia putrefacca ct in pureuin picct^ tiidtur £fe U'cet
fcquarurcffecms no|:iJU8 abfcpaujrtlio iDemoms: licet n5 abfcB influ?
cntiaco:po:i8cclelli8.Zfcqm'miirame oecffcccu maltficiali: vndcnon
dt fimilc* Md quartu oicitur vcrum cfl'c cp ocmones vtimtur nialcficis
tantiimodo pjopter co;um perditionc^igc cwn mttrtuf cp nd cfient pii>
mendi: quia coairnint tan$ mltnimenra que niouenrur ad numin non
pjopnumifed pnncipalis agcnrts^t^cfpoueim q* iunc inllTum^ca ani^
mata t liberc ajjtntia* er liccc poft ecparfliiin pact u inirum cu ocmoniV
bus no lam (Intfue Itbcrtatte: quia vt ef earti taiiionibus acccmmus t
loquoz DC mulicrcuUs cobuftis ad plurtma maleficta coactetfi ^bera oe
monum fubtciiugcre volut cooperanmr. p2tma tamen pJottfTione qua
fponte fe ocmonibus fubtecerunt mancnt ligate*
argumcnta in qmbus p:oba ur malcftcialcs cftfef
2> alia
cms poiVc abfcg opere iDcmonii a veruUs p:ocuran. a>icen?
cp
dum (p vno particulari cocludere vniueifiile ell oiflbnum
rationi.^ t cum in tota vt videtui fcnpiurafacrand muenif
tale: nift bic vbi agitur oe tsafcinatione feu uuiulniatioe vem
larum* 3(dco non valet per boc cdcluderc cp temper babeat ita eueni rc«
3lnfuper cfl etiam oubifi per filofanuSn abfcp opere oemonti talis tafa
natio fieri polTirteo q? er glofts ibi elicif cp fafcmatio capirur tnplicif
Vino modo oicitur ludincatio lenfuutn que tit per aitem magicam: t ftc
poteft fieri miniltcno oemonfi:nifi pjot?ibeaiuura oeo immediate mc^
diante vel mtniflerio fancto^ angelo;um<)@eci)do modo poteft oici tm
uidia* vt ibi Spoflolus oicit duie vo8 fatctnauit«i*tanto odio pfecui>
tu8 efl-^ rertio cp ejc tali odio fiat immntcirio cd malu in cozpoje alicui^
per ocul08 alterius afpicicntis in turn* £v oe tijfcinatide boc t^odo oi^
eta comuniter loqufitur oocto:c8:f m que moduin etiam Suiccna t
ga5el vt in argumctis ocducif locuti funt Iftam z fanct^ t\>o* l?anc fa*
fcinationem oeclarat pzima parte«q«c]c vn« pcY]^uc mcdu* £t tb:te in(\t
I'maginationc animc immutaf fpinf co:po2)8 piunai duequid^ im*
mutatio fpirituum mapme fit in oculie ad q8 fu bcilio:e8 fpirit^ pzoue
ntunt* dculi em inficiut aerem ptinuum xfcs ad oeterminatti fpacium
per que modum fpeaila fi ftnt noua t pui a:ptr:^unt quandam impuri^
tatem e^: afpcctu mulieris mSHruate^vt Srifl.oiat in li.oe fomno z vio
gilia*d^ic igif cum aliqua anima fuerir vebemeter comora ad maliciam
ncut ma^rime vetulis ptingit efficitur fm modti p:edictum« Sfpectus
eiu8 venenofus et nojrt^: etmairtme pueris ^ l^abent cozp*' tene^et ta*
cile recepttufi imp:efrioni6«idubdit ttt cp poflibile efl etiacp Dei pmiffio
nt vel if aliq occulto faao coopet ef ad boc maltgnitas ocmonfi cii qui
bus fojtilege vetule pactum aliquod l>abet«C[i£lt cigo quedio fuper
tnfluentias co2po2um celeflium ui qua tres alp erro^ee repjobatur : ec
cfl quinta in ozdine &td pio amplio2i pmiOb^um oeclaratione etiam
pbuundum quibufcfic]? p^eiefls obieccionibus« dueritur oc makfico;
Bttdtio II
S
foX.
XIIII
rum opertbU8 quo ad qumruphccm caufain:quartuo: ejc illis rcpzoba^
doejc quibus influere no poflUnt^qumtam
concludcndo zfcilicec xir
tutcm intellectmani
qua flucrc tabcnc: que t Itcec bona fit fm nam?
ram:e(lcamen mala fm voluntatem:quattuo} aurcm c^uferep^obatur
contra lUos qui aur maleficag aut cojum ojpcra efle ncgant: ft funt cozf
p02um celedium inftuentie iU02um cozpoiu etozbuini motojcs mouen^
tia t?onunum ejrcrefccns malicia: et imagmum ac caracterum t verbo^
rum efFicaci a.T^jcterea cojpoia ceieflia mouctur a fubflantijs fpiritua^
libus Pm tl?cologo8 z pt?ilofoptK)8 omne8*0cd ilh fpintus funrfupe
no2C8 animabus nofln8:ftcutetco:po:a ccldhaco2po:ibu8 nolhts
ergo ambo in ftmul babent impjunere in animam et co:pu8 t>omima
adcaufandum quofcuncB ^tue bumano8*
£d p2oampUo2i intellectu folutionumaliquaoubiamoucnj
^j -y tur:e|:
quorum folunonc venta8 magi8 parebit Zrlidetur cm
l^tL
l~ (1 obltarc pjinio illud quod fiipenus oictum ell £if fubftantic
••^-^ rpirimaksno portunttranfmurarccozpojaad altquamnatu
ralcm rozmammill ammmiculo alcenus a^ctis. ergo multominu8 ]?oc
m
potcrit efftcere
imagmatio quantumcficB tDjti8 anima l^:cterea ell
plerifji? vniuci fitaribu8:p2ecipue tamen pa
rinenfi«cp incataroj aliquis pjoucit camelum in tbueam folo
vifuzeo (p
flcut intelligentic fu^eriozes impjimunc iriftriojisific anima
mtellcrti
ua impzimit in aliam z etiam in animas fenfitiuam*3ltem ad tic e(t ar^
ticulU8 condemnatu8 : cp materia c^rcenoz obedit fubHantiefpintuali
^Tticums condemnatu8 in
fiinteUiganirfunpliciterT
Pm omncm modum tranrmutationi8«€iuia
He (oil oeo vt pji p.imit obedit I^i8
'
vifis fefcinatio oe qua loquimur
poflibilis z qualiter n6 oeclaratun iRon em elt poflibile
bo
mini (p per naturalem vircutem anime fue p oculos talem virtute emit
qualiter
fit
tat q no mediate trafmurarionc ppiti cozporj ncqs medumocumctu in
fcrre poflit cozpoji bois qd afpicitimariine cu f ni opinione comunio:^
tideam'' intra fufcipicncce nibil e^rtra mittcres/lHon elt etia poflibilc
lx)mini (p p virtute naturalc anie fue
voliitare fua trafmutationc fa^
ciat imaginido in ocl'i8 iiiis q mediate trafmutatioe medn.i;acn8
pof
fit cop' bomini8 que afpicit i aliqua trafmutare qlitarc fm
qp ftbi pla#
cuerit«iSt (^a Pm t>08 ouos mod08 pdict08 no potefl: vn*^ borno jliu ta
fcinare: cfi nulli bominu pot ineffe tali8 virt^ per naturalc virtute anie
mc*Jfio velle pbare cp malcftciale8 effiea'' portent ,pdin e^: naturali alt
^ virtute ftip ad inltingeridu oga maleftcojj? q virtute oemonu ftut: eft
lurimfi alienfi a Mzqk*^^ etia Pm bo8 ouo8 modo8 fafanatio z malc^
catio repjobaf ficut t pfari ouo artich*£iualV tn fit pombili8
15 fupc
p
ri' tactfi tn clan*' fic oeduaf .Tf^t em cotigere <p bo vf muUer afpicies
co:p'^ alicui'' puen moueat ipfti mediate vifu z imagiatioe vfaliq pafli
oncfenfibili« &tqi paiHofenftbiT eltcnqda iinnmratioeco:paU:tocu
li fut tencrruni^p^ qd funt ip;eflloi8 mwUa i cccptiwi
1 3idco qncB coii^
C
tfngit q? j)cr aliqu3 paflTonS intcn'ozc tranfmutanf oculi (n aliqu5 ma«
la ^titace majcic cooperate ad Ij aliq iin3gmati6e cuius iinpflio ctto re
dundat in oculos t pjopter eo2fi renenrudmc : t propter vicimtat^ ra*
diets fcnfmi particulanti ad imaginacionis ojganii CU5 afit ocwli funt
trafmutati in aUqua qualitate noaua cot ingcre potefl quod tranfmu?
tcntacrem fibi conngufi aUqui qualttatc mala t ilia pars alique:r ftc
vf<6 ad acre cotiguum ooilis puen qui arpicinir:r ille aer cotiguus po
tent quadoqj in materta oifpofit^ <b no oifpofita aii cdfonat tr^fmu^
tare oculos ipi*^ puen in alia qualitate mala t mediantib'^ oculis ipi^
puen'aliquas alias partes interiors: vnde nec abfi oigerere nec I m€
Jbn's fojtiftcari aut augmctan poterit^ ^ppenmentfi X>ui'> rei manudu?
ctiuum edrquia videmus \?oltm patictc in oculis quadocg tp afpectu
liio Icdere oculos efi afpiciStis quod cortngit ep
<p oculi mala qua*
litate inftcn inficiiit aerc mediu r aer inftctus inficit ocu los oirccto8
9b oculis inftrmis:eo <p fc^m recta lineam inftctio ilia oeriuaf in oire?
ad oculos infpiciennfi cooperate^d bee multO imaginatide eius
qui afpiciendo oculos inftrmos imagina^ fe ledi^l^lura polfent e^ cpla
^c
cmm
manuductiua adduci qbjeuitatis caufaobmittunf^Cocozdat ^?is qdaj
gloia fup illud T^faUCUii tim^t te videbunt me t le«oiccs»ja>agna vir
in oculis ell: quod in naturalib^ apparettanimal em vifUm p:odeft
rtcncis p:io: videns lupus vocem auftrt vel fic^o&afilifcus fl p:io: \i
dit occidit:ft p2io2 videtur ocaditur fit ratio quare baftliTcus vidcdo
occidit bomincrnift (p cp afpectu r imaginatioc eirdtaf in eius co:po:c
marena vcncnofatper qu3 oculi p2imo inficiimf z oemfi aer cotiguust
z ftc alia t alia pars acris xfqs ad aerc bornini contigun: que aerem per
afpirationej cH bomo attra^rer it intojricaf t mo:itur T^no: aut vilus
abbomine vbi bomo voles baftlifcfioccidere arcfimunitr fpeculis cp
qui bus oil baftlifcusinrpicite|:reuerberatiOHeaerinficitur:tftc vfcB
ad baftlifcO pertingit r occidif . Sfed oubium^Cur bomo occifo: bedic
non mo:it:r bic occulta quandam caufam qpinari necelTe eft D&ec fine
piudicto t temerana affertione oicta funt tmmodo oictis fanao^ inbc
rentes catboUcam veritatem concludamus cp ad maleftaalesefrectus
oe quibus ad pzefens loquimur malefia cum oemonibus femper con*
currere: r vnum line altero nibil pofTe efftcere, Sd argumenta patet rc*
fponno oe fefcinationead pzimum* Bd fcaindum otcitur iuirta Z^incc*
In fpectt»nam*c*jt:iO.£luod vulnus inftctum fpinribus interficicris ep
fozti imaginatione illud vulnus trabit aerem in fecaim tranfcunte iam
tnterfectoze fanguis ebuliens eptra manat : quia ad pfentiam interft*
ctozis aer iclufus I vfnere ftcut ab iterfectoje itrauit»3|ta ad ei*' pntiaj
comouef :e|: q cdmotione fanguis er0pit*0fit (\dc alias cas allegates
^ft ilia ebulitio (annuls ftt ei" clamo: 6 terra fup bomiada pnte:r
5
pter maledicti6e5 pme bomicide ca^n ad ill6 oe bozroze 06m cp bo tra
nisppc cadauer bois occift l?o;ro?e pcntaf : I5 ilid no Ictiat If fit tp fpa
ms
^
p
^ueftio
M
II
fOl
Quantficfiq? in^ctiont rccipientc t ca ale repfcntate*
XV
05 l>cc mW pcUi
dune aduerfu8 oga maleftcozu : cum oia tila namraUf vc otccfi eft fieU
Taleant^ad rcmu flcut oicrfi eft fup:a maleficoit nt^ ocducfitur ad fc«
cundfi genus iU^iticiome qd oicif oiumatio : reb ^0 fupfttnofc vni in
obferuanrijs ^ bufda reducif ad ternu genus^ideo argumentfi no eft fb
milt: Dcmfi etia quia reducurur n5 ad qua U bee oiumanonc: g ad illam
que fVc c ejrpiefTaj oemonu inuoc acione< et t?oc cnam cu mulcts modts
fieri pot1it»fc5 g nigiomaciam:geomantia ec ^^dromantia Tc»3(nfpiaa
tur fe fc*q«anT*3ldeo l>ec otuinano malettcoj;^ vbi maleftcns funt intc^
ti^ficuc fupsemu gt adu in DagiC()s cenet: tea t aliud iudicin 5 eo eirifttc*
Undc quad© arguif q? (ia occultas rerfi virrutes cognofcere non pofTu^
musrr malefia etii occulrts reb'' intendfit^ 2>iaf cp fl mtederent reb^
naturalib ad aliqs cfftcms naturales cp natural! virtute pcedcdos 9
hci'tfi fb:et*vt oe ie patet»Zrlel etia coccdcdo cp fl mtendercc fupftinofc
reb^ namrahb^ vtpotereb^ ^>uiufmodi cerras caracreres vcl altq no?
mi'na ignota infcnbedo: t ilUs p acqutrcda famrare vcl amtcitia et pio
aiiq TtiUtatc et no p nocumcto aliq mfcrcdo vtercf^tunc licet abfqj ep^
pjefTa oemonft inuocatione:licet no abfcB tacita ilta fieri portent et ilU^
dta iudicanf « ()a came bee z bis llfia reducfitur ad temfi genus fupftt^
tionts«f«ad obferuantia vanicacfi vc otccfi eft«ideonil?tl ad 4>poficu fug
l>erefim malefi(coj;r fo:afica0»<6ciam folurto cp tniic tertio genen ifttoz
affign^tur fpecies t^a vel vtif quis obferuatus ad fcienria ac(^rendam
vel ad pieccuras fumcdas fbztunioj^t vel infb2tunio:fi*vel ad fufpcfioes
facro^ verbo:ii vel ad cozpoza immutada in meli^Qndez notater fan^
ecus i^bo.in titulo illo qftionis vbi qrit* Mn obferuatioes ojdinate ad
co:po^ immutattone fint licite4q«|:cvj*in fumma pfata art4t)«addit pu^
ta ad fanitatc* obferuatioes ergo malefico^ cu bic locu l^abent ^ vc oi^
ccum eft fub fecfido genere prinetur fupfticionis*ideo niibil ad .ppoficfi*
ftp i?is ecia ad quarcti argumecit refpodef * cp ()a ouplices in bis obfer^
uancps fieri poffunc imaginesxnigromacice z aftronomice«ec incer )?cc
talis eft oifferecia* £t in nigromatic]; femp fifit eppzeffe inuocationes
Demonti ppter eppzelfa pacta cu eis inita4 jnfpiciar folutio fecundi ar^
funt pacta tacita^ t ideo nul
gumeci pfiite qftionis*3n aftronomicis
'
36
puta ppter figii raj;z ec caracterfi ftgna
imagines nigromatice vcl fifit (lib certj con^
la inuocationtifi fb:tafTTs taa'ta*
q CIS
infcnbfitunct
iterii
ftellationib'^ad recipiendfi certos tnfUijc^ et impzeflioes cozpojucelc^
ftiu*etia certis figurl et caractcrib*^ infl«niti4Vt i anulo lapide vel aliS
paofa materia4 vel fiut flmplicif abfcg obferuatia pftellationii indifi
fereter ep qcuncB materia etia vili ad inf^cdum malefacia vbi z quado
ad aliq loca reponiitur4et oe bis effecnb^ cu fuis imaginib*' iam fermo
eft ec n5 oe altYS43[deo argument^ non facit ad pzopofltfi* iUualiter oe^
nicB certe imagines fupftitiofc oe quib'^ tactum elt nulla babent effica^
ciam inquanta fUnc artifKialia folu: licet fbue maccrialia m eis cdflde^
•partis p:imc
C
tata poflimt \^berc cfRcatia fl t mquantfi l?abcrcnt natiiralc ali<iimm
virmttm ep impflionc co2po:? cdcftm3: ft cui placet ooaojcm ibidem
infpiciat:femper tamen o(at efl'e ilUcitum imaffinibuo \tu imagines
Toro nialcftca:^^ abfcB namrali aptimdinc ad cf^ecru tiflt:folfimodo afic
tp iuflU oemonfi reponunt t applicant vc manuJlirer ad affectfi concur
rant in maio:em contumeliam crcatoiistvt z pampli'' imtarus malaq;
fieri m fta^tiojii talm vindicta amplt^ pcrmittat* andc t facraaozib^
anm tcpozibuspmoi fien pzocurant^ |LSd qmntu oiccdum <p ;<52eg.
ibi intellcpit poteftatc grane non nature^ Qnde z ibidem fubdic^dm*
&ei poteilate flitvt 3o»oicit.Cluid rniru fi ftgna ej: poteflatc facitit
cp ftmilimdo non valet:quta alia ell actio aic
circa cozp' ppixn z alia circa cozp"* alienfi* Ifta (\a co:po:i p^opzio vnit
anima vt fonnarr appetinis fcnfltiuus elt acnis alicuius 02gani cojpo
rali8^3(deo ad appl>enftonem anime tjumanc poteft pmouei i appetit^
fenfttiims ca aliqua immutatione co:po:ali calojein z frigus vel etiaj
xicB 3d mo2te» ad cptenoza vero cozpoza iinmutando nulla appbenfto
anime bumanefufficit nift mediante immutatione p2op:i^ cozpons ft^
cut oe rafanatione oictfi elt» Glnde z malefta cp nulla poretlate natunk^
filft
tfTSd vltimfi Oicendum
^
iO
Utfedfolfimodo aupilio oemonfi:tipft oemones aminuculo alicui' aU
terius rci:vt per fpinas ofTa crines ligna fferrum z bmoi quando intro*
tnittunt aucinftrumentfi aliquod reponut: vt fucccfltue patebic male*
ficiaies efftctus p:ocurant*
ginde magis in fpcali tenozi buUc apKcc inbcrcdum confide
randum eft oe o:igine malelicoj;^ z co^ operu mnlnplicatioc:
pzimo oe ipis maleftcistfcdo oc coifi openb^^:^bi notaduj
\
mz
a
"V2>^ cp<^aadbin5iefTcct0triabntpcurrcre:fC5 ocmonmaleftcat
oiuinapmifrio*j:|:iu.q«i*ftp foztianas* augu*etia oicitq?e|:pe(littra
focietate boim z oemonO bcc fupfh'tiofa vanitas adinucta c« 316 oiigo
T multiplicatio bui'' berefts tp peditcra bac foactatc fumif cp eti5 ep
malenco:fi no folu oiffcrt ab alns
alt)6 elicif *'lRa actcto cp l?ec l>ereft9
TerOetia placita ac fcdcrata
bereftb*^ : in boc cp ipa p pacta ncdfi ejcpfla
ac fuarficreacurarii ptumeli3 z nocurncntu mfanit:ca
ftmpliccs berefes p nuUn pactfi tacita vel ejrpirum cu oemo
nibus inicO: h no abfqg indinctu fatorj ois inftdie crrojib' ppccr oij
oittm ab oi nojcia z fupllitiofa
ftcultatc cred^donl alien tifit»t3erfietia
malefico:0 bercfis fupmfi ati>
arte I boc tpfup oia gna oiuinacionn ipa
feu male oe fide fenti^
malcftcicdo
nomc
a
etia
qd
tinet gradfi malicic:
do ftbi vfurpat: vt pjius tactu efl* Bttcto etia cp inter alios actus ba^
bent p;o augmento illius perfidic quatuo: epercere: viC5 fide catboli*
ci in toto vel in pee o:e facrilego abnegarc: feipos in co2po:e z anima
oeuouerc. infantes nodum renatos ipi malignoofferre: fpuratus oia
bolicis per camalcs actus cum incubis z fuccubis oemonib*' infifterc
vtini alicna ab oi vcritatc z figmcta fb;et oiccda: oQmo ecclefia
in
olm creator^
tn ois
6 oU
alic
BadHo
B
III
foY,
XVI
tica labe if^ttdie eir^erec mmietcni tH )?m obltzt t apfice fcdie ^
bulU octermmato verfi z cf ciin'a rej^t tna^fatq nos ep ppzns ca^ fef
fionib* ac naginis ppccratis inttn an:iticamr:(p abf<B oifpedio pjopc
fl
faluris la at> cojf mc^riciomb'* oefillcrc ncc)m*»:3I6 oc cof 02iginc t mul
npUcatioc pcftifera tractawn:(jia Ubonola tpittitii a legSnb'ftc ftim
ma c6 oiiigctia finguU funt pfcmtada cp z admtcrWa q roni cdfona z
rcnpmrfl;^ tradicioib'' n$ oiffona wemunf«ig t ()a i ter ocs ocP ad mul#
cipucanone cojjt ocfuicnb' ouo eo^jt plunma cooperanf fcj icuW r fiic
cubi ocmoncs z infanrtu facnlcgcoblationes^ JIdeo oc ip(l6 fpealtter
traccabtmusaca tni vt pnmo oc ipfls ocmomb'cfcdo oc tpt8 malcftcis
t tcrtio oe ipa oimna pmtflToc mctio l>abcaf «i8t: quia ocmoncs per in*
tcllccta z voimmU opcranfu ponus Tub vnacolrcllanonc q? fub aitc
ra ad boc vt feme ad pUs pcrcacionc vigo:cf nnqu jrcdum cnt oc ipfis
coftcUanonib*^ a oemonib^ obfcniar^ £t ita pncipoiiter qucrunf
l^^tmoan bccbereOsp coparationcad oemones mcubos t fuccubos
poflit onginaUrcr mulciplican'tScdo Sn ne
g coparationc ad co2pa cc
Icftia q etia caiife luc bumano^ acniQ eo^ opa po^inr vi^o^an* rcrtio
Sn ne g oblacioes facnlegas mlanre^ oenioib' oftVrctes poflit ipa b«*
refis augmctan:tn infra fcdani t tertia rraccabif fcda qlfio pncipalis
fc5 oe mfUicti^s coipoju celefhfi t t)Oc fipur occmte cdnnuanocm fug
oga maiencoj^r.CI^irca p2imfi tree ciunc oifficulrares* t-^na gnalis oc
35 incifbis iUie ocmonib'** Slcera fpecialis a quib^ oeinonib'' l>m6i oct?
CFcrcenftrmiafingularl q adipae maleftcas oemoi|?'^fc fub(iactib^»
T^jime parcis £iuclho III
ti
u^_^pzima videf :(p n5 fit catbolicfi afTcrcre cp p inoibos et
fuccubos oeinonce pofiint ioies <pcreari : i)creano boim
inft^ituta eft afi perm a ©eo i boc <p boi mulicrc i adiutozifi
oc colta ibjmauic : b' r oipr* £i efcite r mulriphcaminu
SSS!sJsJ^cft/i*(et irerfi.ada Ifpirat^ oiyic. lerficouo i came vna
»ai-in« Sifitcr t port pcrnl i lege namrc oictfi i ad noe.Crefcire z mlV
tiplicam!»^e.i|:.3(n tpe eria nouc Icois a cbio bee oiumo c6tirmata#
*a>at.|:ijc*iR6 legiHis
ab initio ^ fecit boics mafciilO z frmina ftcit
costcrgo alft moi boics ,pcreadin6 oebctflifignari* S^i oicaf (p oemo^
ncs peurrut n6 vt pnapia nalia:r5 vt arriftcialia: qn fhidiofc coopanf
nalcs PCepr> boi5 feme recipicdo:T irej?: tramjndcdo»C6tra:^a aut
p poffet oiabor in oi flam vcj mfimonializ eptraaut I vno tm*lRo p
ma
—
^
M
mo mortja t Qc op** oiabcli ect torn*' op'^ oei tj qu^libj ftatfi inftitwic
aut pftrmauit puta ptinctifi z piugato;t/iRec fc6o m6 (^a oe p nuMibi le
git ifcptui 5 : vt cp vno flam z no ejr altero bmoi boi5 fteret^jcreario^
tLTpictcrea pcreare boiem eft acrue viui coi^s: fed oemones affum^
ptis co:po:ib"^ non oant vica:c^a ilia tmmd fbzmaliter fUiii ab aia eft
q
actus co2po:is pbffla 02ganici pocentia vita babcti8«n«ocaia.crgo
u
pmoi afTumpta co2ga oga vice cjrcrccrc n6 pfit^S^i oicatur (p aflUmunc
C
coiptts n5 vt vtcS m'tmac :
^ vt fem^ naturale rettneant 7 traffimdant*
CJC6tra* 3ln opibus angelcj;^ bonozfi z tmlojf ficuc nibtl eft in^Huus
m ogibus nature* *3cd cfi oemon namrali vtrtutc oua ctia om*
ncm viTtutc co:po:i8 c?cedit:po(rit muiTibiUter z feme colugcre ct ito
rum applicare« pi^icuraut ratio oabif (p non poflit tnuift bt liter boc1^4
ccre« aut ft p<»teli alterfi ertt fuperfluum* fbitiftcaf ration Iftam in Ub:o
oc caufts oicitur : (p vin^ mtclligSne ell mftnita mftrms $m'8 fit ftniV
ta (liPCrt^xfed omnia cojpojalia funt mfra inteUigcnasxergo et infinita
te fuc virnitts potcft ea qualttercu(B vult immutare^Sed intelligentie
ncc ctia
funt angelt ftue bont ftue malt* ergo pofTunt abfct: Iboc cp co2pa afliimac
tranfmutationesinfcminib'^ facere^T^^etereafemc recipercab tnoec
tranflUndcre in alifi fieret g motfi localem:§ oemones non pollUnt coi*
po:a mouerc Iocaliter:4)batur» Snima eftfubflatia fpfialis ficut z t>tf
mon:^ anima no potdt localitcr mouere cojp^
nift a fe viuiftcatfi«t'lnde
aliqd membzO moztificetur reddtf immobile: ergo et oemonce aliqd
cozpus mouere localitennift ab eis viuitVcatfi non polTimt* iDictuj at
mil et ^uaft q fe notum: (p oemones no viuificat aliquod co^p*^: ergo
necfeme poterfit mouere localiter oe loco ad locu^T^jeterea omnis ac*
tio cH c contactii: vt oicif pjimo oe generatione«TRon Tidef afit cp poft
fit effe altquis ptactus oemonis ad cozpoza cu ntbil b^^beat cfi tie comf
mmc* Cfi ergo feme immictere z mouere localiter fit qddam agerc:
detur cp oemones ilia facere no poflint^ T^:eterea oemones no pofllmt
mouere co^poza magis ^pinquioza eis in ozdfe nature* vt funt celeftta
ergo necalia magis oiftatia^Bntecedes pzobaf* iQuia ctl moucs z mo
cum funtftmuUf)«1^biftco^4 Bequeref (p oemones moucntes cozpoza
celeftia effent in celo:<p necg Pm nos necp ftn T^latonicos babct rental
tem«S?ed ptra augufh'n^:in»oe tnnitate*3^cmones colligut femina ^
fldbibct ad cozpozales efftcf^ : boc ante fine motu locali fieri no potcdr
ergo oemones polTunt femina recepta ab alic) bus in alios trafUmdere*
pitem glofa S^trabi fug iftud iCirodi* vp* t^ocauit f^barao fapieres zZ*
iOicit (p oemones oifcurrfit per mundfi z colligiit oiuerfa femina: z ep
eorfi adaptione polfuntpzumpere oiuerfe fpenes^t-Jideatur etiam glo^
faibid^fuperilla verba^Qocauit l^barao*3|te jU5en*Ti* fup illud^ZrlidS
tes fil<j oei filias bominu tc« glofa ouo facit* l^zimo cp p fi lies oci fil(j
fetb intelli^nf :t g ft lias bominfi filn Cain* idecfido oicit cp no cfi int
credibile no ab bominib'^:fed a quibufd^ oemonib^ qui mulierib*' funt
impzobi buiufmodi bomines*i.gfgates cfle pzocreatos:oe quib'^ in Ift
Cera oicif* j^fgan tes autc erant fue terram*Ctuia z poll oiluuin cozpo
It
2)
ra n5 folfi viroj? fed etia muUerfi incredibilis pulcbzitudmis eptiterfit
CI*<^efp6fto* iiXuia oe poteftate ac ogib' oiaboli circa maleftciales eft
rectus plura opoztet caufa bzeuitatis omitterendeo pio lectozitancp g
fe nota relinquunf : vcl ad min'' ft nofcere velit in fcnptis ooctoj;^ fuper
t)«jS^ententOttTfftngula od
vnguem elucidaca inucniec«Cdfptciet cnl
audKo
S
III
for,
XVII
cunctaoQa fua per tntellecrS et toluntate oemoned ejrcouGmr* 3ft^
i?ec Data namraltand Tunc iinmucatia* Std mf t& oionfm qvmto ca^«
DC oi4no,manferfit mtcgra z fpledtdilTima $m8 eis vti ad bonfi vimn
lis no valeatnnueniet en5 quantfiad mteUectfi (i?tnpUaacummefc0
cntic vigct^ fcil5 fiibtilicate nature: cp»enctia tcpojft :ct rcuelatide fu*
penio^ fptntufianueniet etta in qtub^ et qliter codttioes et naturales
Vomin6 tmpzeflides ej: tnfluentfie co2poj(z celeftia predominates agno
^nt: vnde 7 eltctdt altqs magte effe otfpofltos ad malefiaa e|:equ^da
cp altos quos etta pit ceteris ad tmiufmodi ejrequeda inf^dat* iuuan^
tum;^oadeiu8VOl6tatem rcperietipfamimmobOitermalo inl>erere:
feme peccare peccatK ftipbie tnuidie t fumme oifplicetie: qd oeus pzo
fuaglozia eo vtif contra fua voluntary* Cognofcet fitter ejc Ibis ouob^
fcilj intellectu et volfitate mira operaf :ita cp no efl poteft^as in terra q
cis poteft c6parari»3Iob.]clf.lfton ell fnp terra poteftas q ei valeatcd?
parari:^ fact* e vt neminc timet«t-?bi glofa* &t licet nem ing timet:me«
rias tame fancto:um fubiacet»3|nueniet etia qualiter cognofcet cogita
tiones cozdiil no(lro;um:qualiter etiam pofilt tranfmutare co:po:a ad
38
mtniculo alt^n'us agentis fubflanttaliteret accidetalitenqualtter etii
point mouere co:po:a locaItter:immutare ena fenfus e^teriores t tnte
rioies ad aliquid coj^itandO: qualiter etia polHt immutare bomtnis in
tellcctfi ctToluntatc: licet indircae: que omnia licet ad pfentem noflra
Defemientfpeculatione: volumus tamen et e^ illis folumodoeoj;; p20^
p:ietate8 pcludere: vt ad queftionis oifcuflTone pjocedatur* ISmt
tern pzopetates t|?eologis alTignate cp funt fpint*^ impun: licet no im^
mundi cp naturat^a in eis Pm 2)ionyftum inert luro; naturalis:amen8
concupifcetiait^ntafla pzotema: intellige quo ad peccata eorfi fpin'tua
l(afcir5fuperbia:inuidiam z iram^Z^nde funt bumanigcnen's inimia':
tnentc rationales tabfcp tame oifcurfu intelligentes: in ncquitia fubti^
lestnoccdi cupidi:femper in fraudenonitimmutit fenfusnntjinant afffe
ctus: vigilantes turbantioozmietes perfomnia tn^etant:mo;b08 infc
nintttepeftates concitatnn lucis angclos fe tranfl'b:mant:femp infer?
num fecfi po: tant:crga maleftcos oinin^ culmm fibi vfurpant:magicc
artes per eos ftuntifup bonos oominari appetfit: z amplius p20 polTc
<nfeftant:electi8 ad eperatifi oantur: femp ftni bominis infidiann it
licet mtlie nocedi babeant modos z artes^ir v j*quefh'on64« vtpote qui
conatur a p2indpio mine fue vnitate ecclcfte rcfandere : cl>antatc
nerarctfanctozumopcrn oulcedinSinuidiefelie inftcere:t omnibus mo
dis bumanu gen*^ euertere z perturbare: poteflas tn ei^ in lumbis z in
vmbtlico manet 3|ob penultimo * £biia videlicet per lufunam camis
multum oominantur bominibus : fedes enim lu^rie viris ert in Uim^
bisiquia inde oeciditur femen: llcut mulienbus in vmbilico« l&is p«^
fuppofltisad intellectum queftionis oeincubis et fuccubis Dcmonib^
mh
oicwum: cp all'erere per incubos et fuccubos ocmonesl>omines inter*
•^aitieprfme
C
^
dum p20crean' interdum eft catljolicfi tcp ctue oppoflram eft afTcrerc nc
dum oiais fanctoj^jE : fed t tradtnom facre fcnprure coficrarium quod
He oeducimr * lRam Bugufltnus t>anc quefltoticm non quidein quo ad
tnalettco8:fed quantum ad tpfas operanones oernonuiu 7 ad tabulas
pocraiH in tno loco mouet t fub oubto reltqutc«a;tcec poftea quantum
ad pzocctCum facre fcnpmre oererminac«lRarn Ub:o cerno oe aut*oa'*
capi«t^*Dtctc« t4crum potcric venus f|: concubitu ^Bnc^tfe eneam pare^
re in medio relinquamu6*lRam pene talis qudtto in fcripcune o:itur:
quaquerimrdtrum pzeuancatozes angelicum fVliabue bominum coi
cttbucnint«Z3nde nans gig jntibus id cit nimiuin grandib^ ct fonibus
tins tijc terra repleta eft* &cd libjo quinto capi.]r|:in.queftionem oe*
terminac in bee verba«£rebemma lama eft mulncB fe e^rpertos vel ab
CIS qui erperti erant oe quomm lide oubitandum non eft fe audiHe con
(Vrmantnluanos r f^nos quos vulgus incubos vocant impzobos ep
CtnlTe mulicnbus ac eaj^ appeniTe ac peregtiTe concubitti*^t quofdam
oemones quos oufios galU nuncupancaffidue banc immundiaa z tern
ptare t efficere pluries talefcB afTeucrant: vc boc negare impudentic yi
deatur4^ciUe«1^ftea ibidem oetermtnat fccundam queftionem vt#
delicet cp iftud i^ne«t3idente6 fiili^ oei id eft Setb tVlias bominum id
eft Cafn n5 oe inaibis folum intelligitur: quod autcm incubos cfle no
fit credibile*Bd illud ibidem eft glofa que nc oiac vt pnus tactu^ eft«
IRon eft incredibile non ab bominibus fed ab angelts tcI quibufdam
Demonibusquimulien'busiunt impzobi ciufmodibominesideftgt^
gantes effe pzocreatostoe quibus in littera oicitur * j^igantes autcm
crant fuper tcrram qui z poft oiluuium tc* vt fupza* Sd idem eft glofa
lCfaie.|:i<). vbi pjopbcta oefcmonS babilonice ctuitatis pjediat z mon
ftra in eababitanda«3lbi inquit babitabunt ftrutiones z pilofl ibi falta
bunttoemones intellige ibi loco pilofttWnde oicit glofa.T^ilofi funt ftl
bominestbifpidi qui in aibones vel fatjri certa genera oemo^
iieftres
Iium»i5t iCfaic.jrirpiin^fuper illo vbi p:opbctat ocfolationcm terre idu
meozum qui perfcquebantur iudeos* igrit inquit cubile o:aconum z pa
fcua ftrutionu z occurrent oemonia*it5lofa incerlincaris id eft monftra
oemonumadinuicemt iS^t glofa beari i^iegoiq ibidem* £^ut alio pilofl
nomine ftgurantur: non bi quoe greci panas : latini veto mcubc^ vof
canttSd idem eft beatus jptidozus libzo octauo capitulo vltimo He t>U
ccns^l^ilofl qui grece panitirlatine incubi appellantur : vnde z incubi
2>icunntr ab incubando: boc eft ftrupzando • &tpc em impzobi ejriftfic
ctiam mulienbus et earum peragunt concubitum quos oemones galU
ouftos nuncupant : quia aflTdue banc peragunt imntunditiam * SXucm
flucem vulgo incubonem vocat:^ncrbomani (annum f^canum oicfit*
J8d quem l^ooarius oi^itf^^aunc nfmpbarum fitgientium amatoz per
tneos f^nes t apzica nira lenis incedas* Jnfuper illud apoftolio^Co^u
$heMi€Tt>ci^t t>abcre Klamen fuper caput ftmm p;opter angeloet
leudho
III
ioY* XVIII
a 05ulrt mWid cyrponfit cp fcqutf ppttr angclos fncub08«ad idey
OBca l)illo:t^6 anglojjt.^tc j^ml'* i li«oc vnufi*vUtrac* v)« muUipUaf
'^2ctcrea p octennmat fccfis ooct02«)*c«q«|; v«|gc
frto fcnpco ou vitj
^cquoUbc*Tii.q4j:*at(BfueiCra*cap*|in.t«]cj:Fujj«t^ii talia ncgareoiJ
cic X|x>ma8 imp^udencie elt^d cin qo mulcts vtdcf nori pocell otnino
fjlfum cffe ftn ptJilofoptHim in oe fomno t vtgiUa
tine* t in, <j»iCct>u
Sfiko oe l?i(lo2T)6 mulcts t aucenttcis ti cacl>olico^
ec^ntcoi^ qu<
tncubos cfle palam afTeruncCaufaautemquare oemones it incubos la
ciunc vel fuccubos non odectacionts ell caufa cum rptrttus came 7 olili
non l?abcat» Scd tec clt ponliima vc per lu|:unc victum vcnufa t>oi8
natura ledanc : co^poiis videlicet 7 antme: vc ftc ad omnia victapotcs
p^oniOKS ejrtUanr* iRec oubtum quin fub ccrcis conlteUacionibus Icp
mina vigoratx faantifub quibus bommes etiam concepci femper
litijs ejrtltunc oep2auari.Xdnde 7 enumeraris per altiflmium mulcts lu^
rune Ttd^s a quibus fuu5 populnm mundum elTc voluic: 7 quibus in^
ftdeles irrectct «ranc ate ^euicia oenmooccauo* iRe polluamtni
otnt'
bus bi6 quibus concaminatc func gences: quas ego eija'am ante cdfpe
ctum veltrum e quibus polluta efl terra cuius fcelcra ego Tifitabo«^>t
dcglofafuper verbo gences. 2:>niione8 inquit qui propter mulct tudii?
nem oicuntur getes vniuerfe q cu onli peccato gaudent psectpue tn tax
nicatioe 7 idolatria:quia in bie corpus 7 anima maculatur 7 cocus bo
mo qui terra oicitur«£>mne enim peccatum quodcticB fccerit bomo cp*
tra co2pus e1t:qui aute5 fomicatur in corpus fuum peccat«^i cut libec
tncuert bilto^ias oe incubis 7 fuccubis infpiciat tt fup;a :i6eda in bt^
It02i)sangl02um:7j^uill^lmfi t\>omA oent(B j62abanttnum in libio
qui oe apibus inntulntur * ili,Md argumenta.;ad p^imum oenaturaU
|)pagatione indicuca a oeo inter marem t Hmtnam otatur«£)uod flcuc
oei pcrmilfiones facramentum matrimonii poteHopere otaboli vicisiri
fupza patuic.3ira a ftmili 7 foitioii tn quoltbet alio acm
ft maleficia: vt
Tcnerco inter mare 7 lemma^ided ft quenf :quare potius in actu 7 fuo
actd venerefi otabolo ^uiittif maleficia e^ercere qp fup alios l^umanos
act^*E)tcif (p multiple?: caufa affignaf a ooctojib' oe quibus intenne
fub ilia pte vbi oe enufltone oiuina oifhitif «
^fcns fufficit caufa d
p:ius tactaeft:fc3 cppotellas oemonis ell in lubis boim.iUuia inter
Ota certamina oiinoia funt pita certaminis vbi continua pugna 7 raro
v»cco:i3*TBcc valet vbi 5z cp cue op*' oiaboli elTet fo2ti^ ope oei;cfi act^*
mfimoniales a oeo iftitutos polfet vtaare:c]|a noviciat p violetia:imo
cfi nt"bil valeat ificei e nifi a oeo pmiilusno inagis p boc ei^ impot^tia
fcdm vcru eH qp pcreare boiem ell aa*' viuico2po2t8«
cocludif
cu 6: cp ocmSes n6 pnt oarc vita q: tlla Unit ftnmalif ab aia43|tef
Tc:i^^:f5 (\amftalif oefcuUf a fcie:7 oemo icub' illo imitierc pot oeo
pmittSte b coitii z iid t^$ ab eo oeiciffu f? p feme alicui^tois ad g ac
ceptij vtDcr«Z)?oa«vg.q,l)«arfitjA't|?ote(poeind(Jcf«ccub^advir^^
w
m
m
35
05
Cl^d
C
fiat I'ncub^
rcrfi
ad mulicvLncu t
cm aliaru rerfi fcmma afTum R t ad QUciuan
0cncration€*vt Bug'^ oicicup^oc tn*t:indcfi
qnf cuius fili^ ftc na^
tU8 eiriHiCtl^atec cp n6 eH fili*^ oeiuonis: § films ]?o'ie cui'^ efl fetne
ceptfitSed cfi iiillaf <p ni t>il eft fugflua in ogib*^ angcloj^? ficut ct nam^
^c5cedir*Bcd cfi mftrf cp ocmon pot mutTibili^ feme ct rcc(pere t
ftindcre^ ve^i eft: boc aute poti^ ocaf tift bilitcr vt fuccub^ t incub^: vt
nc p tale fpurcitii inftaat cojp^ et annna«et in rtroc^ boie muliens+f*
m
ct vm' vtin co2po:e»q.tacta eft* T^jererea plura pofllnc oemoes inm'fl
buit:^ tame non pmittfitunetia ft vellet ejrercerc viftbiliff pmittfitur
autc muiftbilif vel
cjrerdtiQ bonoja tel co:rectione malwa l^ofTet
^enics c5tingere (p loco oeiuois fticcubi alter feme recieet ab co«r maio
bum loco alteri'^ oemoms fe facerct*t boc tnpUci ep caufa^l^uta q: oc
mon ocputat^ mulieri reciperet feme ab altcro oemone oeputato viro
vt nc vmiftifcg circa ft bi a p:incipe oemoniojfi c6mtfliim babeat malcft;
tptrccrc:cQ vnicuicg j>p:i^> oeputef angclus ctta a malis rel vpt ft
Oitatc act'' qua oemo vn^ tacerc abbojreret: eft
in fequeti qftionc pa
tebit:certi oemones ej: nobilitate nature certos act'^ et fpurcinas face
Jcabjbojrcret^velcpinuifibiliter loco virifcministfwjm feme: id eft
incub' ticcepit imifibiiii fe interponendo mulieri intromittatrqua in^
terpofttionc faccrc n6 eft contra cP natura aut virtute:cttm eti5 in cozu
pozc armmptp inuift biliter t incotrectabiliter fe iHterponcr^ poteft: ftj?
cut fup:a oc rtlo iuuene idolum ocfponfauerat patuit«Bd terti6*l&oc
QUod oicimr (p virtus angeli eft infinita refpectu fupcnwfi: boc eft cjia
eius virtus compzebcdi no poteft ab infenonbus: quin femp fupercp
ccdit camnta d> no limitatur ad vnum efti-ctu tannim £t boc ideo
qa
lUpzema in entibus babent virrutes mairime vniuerfales* i-Jnde ppter
£oc q^ eft- infinita fuperi*^ non poteft oici (p poftit indiftln*ctcr in omnc
cfrectum illfi ad pjoducendum : quia fic etiam oiceref infinita infenu8
ncttt fuper U8«3:>emii quia inter agens t patiens ocbct efte p20pouio#
et nulla Doteft efte pzopoatio inter fubftantiam pure fpirinialc t cozpo
ralemtideo ncc ipfi oemones poftent in aliquem eft'ectum nift mediantc
flUquo alio pjincipio actiuo^jlnde eft (p feminibus rerum vtfitur ad tff
Kcms p20dwcendo8»3|ujcta Suguftinumafj^oe trinitate* t-lndebocar?
gumcntum rcdundat pzecedens: nec per illud foznficamr : tiift quis
l?cUet oedarationem eius babere quarc intelligentic afteruntur
babcre
Tirtutes inftnttas ftiperius t non inftnuSf ct oaretur ft bi e^: o:dinc
rnm co2po:alium t co2po2um celefti'um* qui f fe in plurcs t infinitos
ctrcctus inftuerc pofTcnttl^ocautem non fit propter oebilitatem inftn*
Oittm* CScludimr cp oemones licet abfcg boc cp cozpoza aftumant pof*
nnt tranfmutationes in feminibus facere : boc nil?il arguit contra boc
5? pic intenditwr oc incubis ct fuccubis quorum act^ ejcercere non poO
rmit:nift in afTumptis co:poaibU8:^m cp fupza tactum eft^C^d quar^
twn»(p ocmonce non poftnnt mowrc cojpwa localitcn vnde ncc fcmm
m
m
2)
n
m
m
m
©udKo
S
III
fCXlX
^^p:obatur(B ibi oc anima per fimrtitudmcm K>icendum <p almd cfl
loqut oe fubftancia fpirimalt tpftus angelt auc oemonte r aliud oe tpfa
antma^l^oc enim cp anima non potcfl mouere cospus (ocahcer ntfi viui
(tcamm ab ea : vel per conr^ctum co:po2t6 ad almd corpus non vimt¥»
camm:boc ell quia tenet in titnn gradum in o^dtnefubfl^ttarfifpintua
lium:c|: quo etiam contingit cp t llud cozpus quod babct mouere etiam
per contactum opojtec cp fit psopoztionatotnon tic autem e(l oe ocmo
nibus quojfi virtus omnino co^po^alem virtutem tfc€6iu4tsid quim
turn oicendum cp contactus oemonis ad corpus femints veTcuiufcficR
flltenus non efl cdtactus cojpozaUs fed virtualis: t fit fm ppomone
conuentente tarn mouenti
mobilt : tta cp illud corpus quod mouetur
non efcedat pzopoztione virtutis oemonis : vt funt co3po29 celeth'a z
etiam tota terra vel elemEta m6dt«lf t quare ilia e|:cedunc otcere poiru^
mus : vt oictt fanctus tlbomas in quefhonibus oe malo quefh'one oe$
cima oc oemonibusrq? t?oceft vel pzopter conditionem nature:vel pzo
pter oamnationem culpe# (B^ft enim oido rerum flcut fm naturam ipfa^
rum ita r Pm motfi«£t flcut fupenoza co^poza celedta mouentur afupe
rio:ibus fubHantijs fpiritualibus vt funt angeli boni : ita in inferiosa
cojpoja mouen poifunt a fubftari^s fpiritualibus inftno2ib^ : vt func
oemones £t fiquidem boc contingit eis fm conditionem nature: fm
cp aliqui ponebant oemones nd effe cp illis fuperioubus angeli8*i2^ed
tp illts qui perficiuntur a oeo buic terreftri ozdini vt erat ppilofopbo^
nifn opinio:vel etiam d contigit cp pena peccati vt tbeolog02um fentS
tia efl:tunc a celedibus fcdibus oetrult in bunc acrem tancp ad pcnam
non pofl'unt ipfum aut terram cdmouere « l^ec addita funt pzopter ouo
argumenta que tacite foluuntur:fcilicet oe co2po2ibus celeHibus cp iU
la etiam poifent monere:fi poffent cozpoza localiter mouere : quia func
CIS magis pjopinqua: vt etiam tlcimum argumentum p2etcndit«'iRe^
^
36
fponderurenim cpnon valet:quiaillaco2po2ae?:ceduntp2opo}tionem
virtu tis eozum ftquidem p:ima opinio locum babet « 53 i Tero non fed
fecunda:tunciterumnon podUnt mouere propter penam peccati
ft
etiam ad argumentum vbi quis obt)ceret:(p idem efl motus totius ec
partis flcut totius terre z glebe in^iin^pbFficoj^t^t'lnde fl oemones pol*
lent mouere partem terre poflent etiam mouere terram no valet: vt pa?
ret intuenti oiflincnonem « Colligere autem femina rerum r applicare
certos efl^ctus non e;:cedit cojum virtutem naturalem oeo eis permits
tcnte: vt oc fe patet* S^ummarie condudatur cp non obftante cp quida5
Dicunt: oemones in aflumptis co^pozibus nullo modo pofle gener are:z
<p per tilios oei fignit^centur filt) fetb : t non angeli incubi: ficutr per
filias bominum ille que oe flirpe Ca^n ocfcenderant*£Uiia tamencoi»
tranum a mulns: vc patuit afferitur; z quod multis videtur n6 poteft
omo elfe falfum f pbilofopbfi i feptimo iCtbico^^et in fine oe fomno
z vtgiliat^iam etiam modemis ti^ibusactcdanmr facta i oicta maie^
m
•partis p:ime
C
carum taUa vcre t rcahter c^rcqucnttfujfdeo oicimus tna*1^2inio (p q
talcs ocmoncs fpurciilTmi acais vcneremd oekcranois fed mirctiois
animezrozpoj? (^buefucaibOraunncubutcanfacrcrccnf* Secfido
per talcm actfi coplcu pcepno r gnano a inulicnb*' fieri porelt tnq^m^
fcmenl?umanfiapponcrepofliiijcinlococ6uentenn vccris mulierjad
inatcnappo: tionata ibidc jpejciflerc* a rimilitficut t fcmma aliaj;t rcrfi
coUigercpofliint ad coplcndurn aliquos cffcctU8»rcrno cp oemontbus
gttribmr in califi gencrandc illud cm qd dl moms localie n5 afit ipfa
gencrano aims pjincipifi n5 eft virtue oernonis aur cojpie ab co furti
pntfed vtrt^ illi^ aiV* lemen fuit: vndc z genit^ no oeinoni© fed ahan'^
l?ois ftiius eft-.£t per |>ec patet refpofio ad argiima:a:vbi quis argue
oemoncs generare non poflent ppter ouo«T^:tmo cp gnario
re vtilet
copletur per virrurc Ibsmatm^ q ell m fernine co^pc viiio rcfoluto* £t
cwpus a oemonib*' aflimipta quia non ell taleiergo tc l^^arct refpon^
fto: qma oeinon virture femmie fo:mat!u4 reponit ad locfi oebirO zc«
&c6o:fi oicaf <p feme no tabet ?^rute generadi nift qpdm calo: aie i eo
retinef :quc tn ecalare neceflc eft- p magna oiftannam oel3ra.£ft cm rc
Iponfloicp oemoiies pofliint aliqua reponere ad coferuanonc fcminisr
necalo: Ticalis euapo2cr»clel etia (^a velociflime mouenf ppt vicro:i5
mouenrisfuper remmotamndeo no potent euapozan taraciUter*
IL^hieftioJilT.aqulbus oemonibus bmoi erercenf*
carbolicn fitaflcrere cp acrue uicubom t fuccubozn oc
r monfi coueniantomnib'' fpiritib*' tmmudis mdtffVrcrert eS
I Uten£t videmrcpficrqiiiaoppofirfi afrerereeiretojdmcqne
dam bonu inter eos affirmare.ifbiobatur^Siait ad rationem
boni pttnet modus z ojdo auguft-i4 lib2o oe natiira bonu ita ad ratio
ncm mail ptinet mojdmatio* ided I angelis bonis nibil eft-ino2dinata
ergo ?m mails mini potcftefl'e ozdmatfi: tnde mdifftrenrer tuuifmoi
flctib' X>nt infiftere»3nde etia illd t-Jbi nuUus o:do fed fempitem'^ l>oi9
roi mt>abitat m tena vicj mifcne z teneb:a^ 3(ob.j:»|L1^2Cterea fi no
ole indifftreter Ifis actib'' mfiflfit:?? eis copcnt vlf e? natura vf ej: oil
pa vel pena»Tfl6 cr natura (^a port pcnn oie indiffereter: vt in pcedcti
quelrtone tactfi elrtfuntm natura ipfo;^ fpfis iinputi licet no immfidt*
quanta ad oiimnutioue naturaliu bono2fi*3n nequitia fubtiles noccdi
nipidi p fupbii tumidi tc^ergo copetit eis quo ad culpa vel pen^.Cac
nc«t3bi eft maio: culpa ibi maio: pena:fed fupi02es ageli magi's pecca^
iicrunt:er«o in eo^ pena magis bis fpurcitns Ibabent infiftere, *3i \>oc
non eft oabitur ratio alia cur non illis actibus indifftrenter inflftant^
tLl^jererea vbinon eft fubiecno t obedietia ibi ocs indiffercrer opc*
rantur: fed in oemonib' nulla eft fnbiectio z obedientia.'l^jobaf t^luia
flla fine cocozdia l>abcn' non poflUnt : fed in oemonib*^ nulla eft concoj?
dia»1^:ouer.|:in«3(ntcr fnpbos fcmp funt iurgia^Cl^^^^i'ea ficut e^^
liceromnes j^pter culpi poll oie iuSicb in inkmH octnidenf;^ita t itc
T^rmm
leudWo
B
nil
fot
XX
t^pus in acre cah'ginofo pptcr offVafi co-if octiitcnf : ncc legit c(ft
gtc ofRci) t teta
caufa m5cipan6i8:crgo nec cqualitas
equalitas
tiom8*C!S;edcotraglofa*i*ad£o;?t.j:v*CUiadm ourat mfidusangc*
pHinu
ocmomb^
Jtcm 3(ob*
t?ommib'':ocmone8
l^omines
It angcUs:
Fl.oicitur oe fquamis lematt>an per quae mebza oiaboli ftgnificanf cp
vni adl?erec:crgo inter cos cfl oiuerfiras z 02dini8 z acriois.Jnci^
dcntaliter quenf*Bn a bonis angelis ipfl oemones ab bnioi coif^ipuv
cities epequedis incerdum impedianmr vel non iCt oicendum cp quia
potcftates oicunturangeU : quozum oirioni vtrtutes aducrfefubicac
funt: vt ibzegouus oicit z Bugulhnus tertio oe trinita^S^pin'ms vU
te oefeito: atqj peccatoj rcgtnir per fpiritum vire rationalem pium ct
mlhim*igt floic ille creature fuper alias influcnti^ l?abent que funt per
fectiozes z oeo p:opinqui02e8:eo q? totus ozdo pjelatiois p:imo z oU
gtnaliter eH in oeo:T participaf a creaturis fm cp ei magis p:opinquat
^Tdeoetiam boniangcliquimaFiine appzopinquant oeo propter cius
fruitioncin qua oemones carcnt fuper ipfos oemones t>abcnt pzelatto
nem z per eos rcgijmr»i£t cum indatur : cp oemones pjemiflis medics
multa mala faciunttautergono impediuntur: quia non fubfunt bonis
angclistt^ cos ipedire pof!ent:aut n fubfunt tuc cu ad negligetia pMc
lis ptinerc videnf ea q p fubditos male ftfit: tidef qJ5 i angelis bonis
illud
wa
ali4 ncgligctia^CC^^cfpodef cp fancti angcli funt minillri oiuine fa<j
pientie»^n ficut oiuia fapia pmittit aliqua mala fieri p malos angelos
tclliomines pzoptcr bona queec eis elicit. 31 tat boniangeli non tota^
liter co^ibent malos a noccndo liue t>ominc8 fiuc oemones *rf^cfponfto
Catibolicum ell alTerere quendam ozdmem actionum intcrioium z ejrtc
no:um:etiam per quadam pjelationcm cife oemonibus* t3nde z que
damfpurcitie ab aliquibus infimis perpetriintur:a quibus fupenozes
p20pter nobilitarem nature fccludunnnMet oeclaratur l>oc p2imo gene
TOlitcr e?: triplici cogruentia qua talia cogruunt eo^ nature oiuine fapi
cnu'ez ppixc ncquitic»tDciml magis infpcali:e|c nanira t^dcm* IRa c6
Hat q? a pzincipio crcatidis femp (ida5 alii fupioics fuei iit ep natura cfi
lit
m
inter fe oif ferat fpc:ncc ouo angelt vni*' fpei eiilhlt c6inunio:c opinio^
ncfequedo q etia oictis p)^03^ pco2dat:t jDfonifius ponit.]r.ca*celc
ftis icrarctjie i eodco:dinc cflc pmos mcdios z vltiosrcui ctia nccefTa^
no opo2tetafl'entire:tu ep imaterialitate co^ntu etia c]c incozpalitate*
3lnfpiciat ^ vult oiaa ooctozis i*ti.oill«li» £x (^a perm natura no tollit
7 oemones poit cafuj oatanaturalia no amiferiit: vt fup:a tactii ell: z
opatiocs t e^ fequunf namrales ea^ coditionesndeo ficut I natura fic
t in opationib^ funt varij z multipliccs. £6gruit etia boc oiuine fapie
Tt ca q ab ipfo ftnt o:dinata fmt*t\bomano.j:ii).que a ocofunt 02dir)a^
tafunt^iet quia oemones fint a oeo oeputati ad e^rcrcedutn twmines z
ad punicndmn oamnaro8.31dco in ejrcrcitijs eo:um ab ci tra quo ad bo
mines funt varij z nmltiplic jg^Congruic etiam z nc^tie ipl'o;u5: ciuia
c
lit)
Dm
C
Cm iMimano generi aduerfancun idco c«m o:<Wnatc impnffnSttideo
m
"^^^ eflimant ficut feaOt : vndc conflat fpurcirijs in
nepl>3dimmi8 non equaUtcr inftflot : quod etii magis fpcciftcaf taU
cfi
nitione»TBa
opcrario fcqmmrnatura
vt oictfi ell quozumcunm
runt nature fubo:dmate : opouet etia q? operanoncs (Ibftnuicem fub^
ozdmenmnfu ut patet in reb^ cojpojalib^ . 4iuia eifj infenoja cozpoja
^®
m
natural! o:dine funt infra cozca cclellia:t actiones r
tur aaiomb*' z moUb^
celcftiu
cozpozd*
motus eoi? fubdfi
et quia oicril €(l ocmones na?
nirali ozdine mrer fe oifftrfiti ideo cni naturalib' aaionib'
intr'ifecis
r eirtnnfecis pfcrtim in l?uiufmodifpurati)8 pcragcndis* £t qmbus
concUiditur q? quia buiufmodi fpurcitie pUinmum p:etcr nobilitatem
angehce nature ejcrcentur:cum enam in ambus tjumanis infimi t
tidimmi act^ in fe (\dc c6ftderando:no quantfi ad ofTkcifi nature r p:o^
creationis reputatunaDemum cn oe quolibet ozdine aliqui
cecidifle crc
dunturnoneftincaucnicnsairerereqpillioemones quioe infirnocbo^
ro T itert illi qui inftmi in illo epifhint in \>ie fpuradfs t aUjs oeputan
tur T innitfit*!^ etia plurimfi efl aduertedfi:(p licet oe inc
ubis t fuo
cubis muUeribus inferos fcriptura tradit: tamen nuf$ legif
in vicfis
quiburcunqs contra nature loquSdo non folum oe fodomitico: fed ttii
oe quocunm alio peccato e|:tra vas oebitfi perpere agendo fe
inaibos z
twccubos feafre*3n quo ma|:ima illoj^t peccaminfi enoimiras
oft^ditur
3D CO mdifttrenter omnes oemones cuiufcuntg ojdinis ilia oagere abboj^
rent r vereamdum eflimant* Ct boc videtur velle alofa fup
ifsccbielc*
FiF«Tbiotcmjr*3>aboteinfnanu8 paleflino:um:idcfloemonum qui
^
enam erubefcOt oe via tua fcelerata vicifi contra nature intelliges : ec
tnmenti patet <p oe oemonibus op02tet auctojitate inteUigere:nullu5
cm peccatum tarn fepe oeus repjoba mojte in multis cddemnauit»5)^
cunt eta ndnulli r veraciter creditur:cp nullus talis
vidi poll* tepus
ino2tali« vitc cl>2irh quod ad anno8*j:|:|:in* epmimr
in bocTcderc ce^
feuerss epceflennnift fpealigfa redeptwi^s potcrit
libcra^tS^^
patet cp octogenan)8 1 centogenarfls illo cnmine
inueniuntur fepe tr*
qutbus tcpus cbh c^a vite mo:a oifaplina fiiittz ideo
illo fweto
. ^ oimcultatcpermairima ab boc icelereconncbit* i5cd t cp
I5J^IS?
wdo
fit mter cosetm ad offtcra ejcteriwa quo
ad impngnarioes ocmS?
Ilranc eo^noia^TRi licet vnfi r idem nomc fcj
oiabol^Splicitiec
pztmaf m fcTiptun8:rl>oc,pprer coj;: oiuerfas ^pzietates:
mm
tamenbS
ll^'^^^^^^^^^iP^rttlocutioms quelibet immildum fpmtum
^"^ ^ ^^'"^
mojfelUm quia
ouo occidit?r
falicet corpus z animam z fm etbpmologi5:
licet
«rece im
'^^^"^ ergalhilo: t boc flbi cZxmit^ Son pe?
quantum
vellet.t^el
oiabolus quaft oenuenszqm^
ocntt!:itidcllco;mitfpccialitertloc8liter* iBominaturetiam
otnm
QaefHo
S
III!
foY,
XXI
fd eft rapicns fupcr fansume vel fanguincuetfctlicct fupcr pcf fata (luc
fitit t p:ocurat tnplici fcictia qua tigct: (c$ fubnUratc nature: e|:pcn?
entiatcmpoj^t t reuelatione l)ono:u3 fpmtuum*TRommaturert5 belial
quoo tncerpcanir abfq^ tugo vel abfcB oomtnto: quia p2o poffe
cdtra efi cui oebcrcc cflc flJt)iectu8»13ocaf etia betiscbub q6 tnterpraf
vir mufcaru^itammarfi pecczntiQ que rcliquerijt vcrfi fponfum ct>2iftfi
jtc fact>ana8»uaduerfanu8^ t3ndt\)*T^e.t).aduerran*^ reltcr oiabol^
circuit tc»3|tc vel>cmott>a«bcflia:(\a tacit )^ics bcflialc8.3lpe tamen
oanon fomicationis ? piinccps illius fpurari) oicif afmodeus : qd in^
terpjetatur facrura iudidi: quia propter l?uiufmodi viau fiactfi fUit ter
ribile iudicifi fug 50dom5 z quatuo: alijs ciuitatib^^Sicut t oemon fit
perbie oidntr leuiatban:quod tnterptaf additamentfi eo2um:()a t lua*
fbr tenths pmos parctes oc fup bta^jmffitcts additamctfi oiuinitatj*
3DC quoT c €fai3 oits.Zrliflcabofug Icuiatban ferpentc veterc t touuo
fum«i^t oemon auancie z oiuitiarfi oicif ^amona: que r c)?ie in aim
pu^t
gdioe|:pflit^ia>at»vMR5 potefhs oeo feruire tc*ad argumcta:ad p:i
mfi:cp quia bonfi potetl inucnin fine male: fed malfi nunqui inuenir ft
ne bono:quia fitndaf fup creatura que in fe bona dt • itt ideo bemones
inquantum babcnt naturam bonH ojdinan funt in naruralibus t in eo#
actionibus ad illud 3fob*|r«porclt oia:(p oemones ad ejrercitifi oc?
putati non funt in inftmo fed ifro acre caliginofo* Unde ^?ic Iwbent oz?
dinem inter fe quem tunc in inficmo non t>abebunt4 Undc etiam oid po
tell cp etiam iam omnis ojdo in eis ceffat quo ad ipfam beatltudinem
confequendam cum a tali ozdine irrecuperabiliter cecideiiit^ilEt oicipo
tcft cp etiam in intmo erit inter eos ojdo potellatis z penarum ami^
mm
35
cn'ontsinquantumaliquiadaffligendum animas oeputabunturzno
02do magis ent a oeo cp ab ipfistftcut etiam z eozum toj^
menta.fLSd tertium cum oicitur (p fupeno:e8 oemones quia magis
peccaueruntT magispuniunf etiam l?t8 actibus immundis ampUus
oeberent infiflere» iRefpondetur: quia culpa 02dinatur per pcnam z n5
pernatureactfifeuoperationemndeo noninfillunt illi8 immundicils
pzoptcr nobilitatcm naturemon pzopter eo^ culpam aut pcnam*(Ct U
cet omne8 fint fpintus purt ad nocendum aipidi: tamen vnU8 ampli^
altero inquantum potioza naturalia obtenebzata^d^d quartum oicf
tunq? eft concozdia inter oemones n6 amicitie fed nequitieze;: qua
mines odiunt t oei lulh'cie repugnant quantum poflunM'alis cnim co
cozdia inter impios reperitur; vc cis fe adiungant z lUbijciant ad pz^
pziamnequitiam epcqucdam quos potiozibu© viribus vidcnt, C.®a
quintum licet carceralis mancipatio omnibus equaliccr oeputerur ia5
in aere z pod in infimiomon tamen ej; boc naturalia in cis tunt cquali?
ter ad equales penas z officii equalia ozdinataiimmo quanto fUnt no*
bi liozes in natura z potiozes in officio: tanto etia grauiozi fubicrti toj
mentoivnde Q^ajptTjt l^otcntes potentertozmcnta panentun
al(j«S?ed
W
Dili
^^^0 quefho fug mfUi^rias cozpoif ccldttfi : in quo
tree alp erro:c8 repzobanmniCt eft
ozdine ^iuelho
Cl^S^cd p:o ampii02i pzcrmflbjum occlaracionceriajobuiandumrqui*
bufamcB ptenfisobiectionibustquerimr oe fnaleficonl open bus quo
ad qmn wpliceu) caufam: quatuoz ep i\Us repzobando e;; quibus mfluc
re noi) poUimc: qumtam vero concludcndo tciUcet vrttutem mccUecrt*
uam qua fluere babent:que t licet bona fit fm namr3:cll tamen ma
la f
voluncacein*£luatuo2 aurcm caufe repzobanmr contra illos qui
^t maleticas aut cozum opera efTe neganttt funt cojpomm celcHiu in*
m
v
m
ftucntieiUomm co:po2mnTo:bium motozes inoucntia : bominumei:*
crefcens malicia z imaginum ac caracteru t terboj^ cfftcacia*
IR polTit quoquo rnodo catl)olice cenfen:
ozigo r multi*
pUcatio maleftcoium opemm pzocefTent cf inftuenttjs coi
poiumceleltium feu fuperabundanti malicia ix)minumz
non cp fpurcifps incuboj^r fuccubozum ocmonum:r vide
ejc 4>pjia malicia* iRam Buguftinus m UMpppip^q*
tur
oicit q? ad l>omini8 voluntatem caufa oepzouationis eiu6
flue
nullo fuadente oepzanata fit « Bed maleficus oe*
aliquo
redit flue
pzauatur per peccatumtergo caufa illius no eft oiabolusMed voluntas
pumana«3d idem oicit oc Iibe«arbi4 (pquiUbeteH caufa ftie malicte:
quod etiam pbarurratione«T^eccatum t>omini8 tp libero arbitrio p:o
S> ccdit:fed oiaboUis non potelt liberum arbitrium mouerc:toc em liber
tatirepugnaretiergo oiabolus non potelt efTe caufa illius nec cuiufcun
€$ peccati^T^zeterea in li^oe ecclefiafhcis oogmatib*^ oicitur « 1H6 ocs
cogitationes nortre male a oiabolo e;rcitantur : fed aliquotiens tp no*
Itri arbitri)
motu cmergfit 2)emfi q6 tp
inftuctps
cozpomm celellium
oemonibu9:pzobatunS!icut omnis multitudo re*
iuciturad vnumntaomncmultirbzmereducitur in aliquod vnifozmc
pzincipium*Bed actus l>umani funt varft t mulntbzmctt ram ad viaa
q? ad virtutcsrcrgo vidctur ip reducanir in aliciua pzincipia vnifozmi?
ter mota z mouentia* Bed talia non poffunt adlgnari nili cp motibus
poflint ozin z non a
cpleftium qui funt vnifbzmcs : ergo ilia cozpoza funt talium aaionum
caufe«fClf^3eccrca fi celcflia cozpoza non ciVcnt l?umanoz»m actuum ad
Tirtutesr viciacaufc; aftrologi non adeo frequenter Ter.i pzedicerent
oe bellozum euentibus z alps l^umanis actibus : funt ergo aliquo m5
caufa* fni^zeterea cozpoza celeflia pofllmt impzimere in ipfos oemo*
ties ad caufandum certa maleficiatergo a foztiozi in ipos l?ominc8« Sf
(kmpnim pzobaturejc tribus* 'iRam cerre t)onjines qui lunanci oicun*
tur inftHantura oemonibusplus vno tempozc quamalio : quod non
^cerent fed potius omni tempozemoleHarcnt : nifiej: certis lunatio*
nibus etiam ipft oemones inquiccarenrur ad internum B?uiufmodip
barur etiam tp nccromanticic qui cerrat; conftcllationcs obferuant ad
iiiuocandum oemones:quod no facercnt nififcirem: illos oemones coz?
audKo
a
V
^0,XXII
po:ibuc ccldlibiis cife fubiccto6:p:obamr cti'am cjc illotcfi Dcmoncs
fmfiugu(ti4in«^40caut«06t«quibufcLimco:p02ibU8 tnfeno2tbu8 ar^
c5tunf«berbi8 lapidibus am'mantibus t fonis qmbufdam ccnis t to
nibus z ftgurartomb^ :fed cu cozga ccleflia fine vimiofio:a (p cojga in?
fim'o2a:ideo multo magie acnotbus cojpo:^ cele(hum« i6c tcerum am^
pirns maleftci fubncmnmr: vt co^ opera cp infliientiis iUoj;tco:pm ct
no eirafpHennafpintuum m3lo:mn p20ueniant*^ojtiftcarurargumen
c^ui vcjrabatura oeinone alleutabamr:
turn tp*)^'i{cs^fC*pvhUbi
quando 5)amd cytbaram percunebat cozam co r (p recedebat fpmtus
c6tra»3mpofnbile ell effcccum fmc caufa fu3,pducer6:
inala84
fed opera maleficomm funt taliarcp no poflUnt niTt opcre ocmonum fit
n'tpatetejc ocfcnptioncopenim maleftcoj^«e): Jf\<!tAUviv\.f£.t]^U^^
leftci oiamrurob magnitudinemfacmo:fi#l?i on elemcnra concutiunt
menrcs bominum mrbanc: t abfcp xllo vencni bauitu fola vi carminu5
aniinas mtenmut tc*59uiufmodi aiitcm cfftctim n6 pofTunt ep mftucn
rns co2pm celeflm mediate bomine caufart^CIll^V^iloropbus in £t\>U
^Difficile mquirtt quid fit p:mcipium opcranoms in anima iStoltem
dit <p opojtec effe ahquod eircnnfcajrn* €)mne ctn quod indpit oe no^
uo babcc aliquani caufjm*3Incipit cm b5 operan qma vnlcnndpit aut
veUe:qma p2econa(iatur:^aucem p^econctliaturppcer aliquod confi
luim pcedensraut ergo eft- pcedcre in inftnitu : auc ogrcr ponere aliq6
p;incipiumc|:trinrecfi: q6 pzimo mouetbomincm ad cociliandum nifi
fbjtc aliquts otcar cp bocelr a fo:mna:c]c quo fcqueremromnes actus
l>umanos efle ib:ruitos:q6 cfl abfurdum«1^jcincipin ergo in bonis ad
bona oiat cfTe oeum qui non eft caufa peccati»3lH malis autem cum bo^
motncipitagere veller c5ciUariad pcccandum opojtet cp b»i«8 cciaj
lit aliqua caufa eptrmfeca : z non potcll effe alia nifl oiabclus pfertim
in maleficis: vc fupza patuit:quia cojpus celclte no pot ad rales actus
*nfluere:erj50 patet ?^itas« tni^jeterea cui'^ poteftati fubiacet motiufi
ei** ptati fubiacet t motus qa motiuo caufan^^nufi aiit volutatj efl
aliqd appbenfum pfenfum vl*intcllectu:quo:;t vtrficB iubiMct potcfla
tioiaboli.^icitem Buga li*lj:]rjcitj.q»*3erpit 1? malu«f«q6e a oiabo^
lo p oes adit^ fenfuales oat fe ec figurj accomodat fe col02ib'^ tadbercc
^&ed
^
—
fonis Uatetira z I fallada ftnois : odo:ib^fefubticitul\mditf3po2ib''r
c\bufd5 nebulis ipiet oes meaf iteUigctie:creo tidef qp i prate oiabo
It ell mouere tolfitare q efl oirecte ca pctu |[_^2Cterea oc q6 fe b5 ad
Ttrfilibet indiget aUq oetcnninatc ad I? vt cjreat i actil : ^ li^arbi^bois
ad vtrfilibct fe babet«f«ad bonu z malu: ergo ad !? cn3 e|:eat I actfi pctl
idtget q6 ab aliq oetcrminef ad malil* ^arie afir Ij videf fieri a oiabo
lo pferii I opib*' makfico^ :cii ci'^ voliiras c octcrmiara ad maiti : ergo
videf q(5 mala voluras oiaboli cc5 male volntat] papuc I malefic^: t.
p6t lb:nftcari r6:p boc qd ficur bon*^ angel*^ fe babet ad bonii :ita mal'
angel'' ad malf):^ iUc reductt l^oUs ad bonu: ergo itle ad inalo €(t
m
mie perfVdanf* IC^^P^^^'Quia qudlto quoad ojtgmem moicficojsr
opem ^ndacur fuQ tnfluennam Uimmanfi cele(lium:olledicur q rtpzo
bacionem trifi erro2um:qut boc afferere condatr^Cplanetartoj;; genetl>
ltaco:um t fataltfi o;dmem ponennd boc n5 cd'c potUbilc quo ad jpmfi«
IRamflquenmnanejnmpdione
luminanficcleftta caufecur mpolb^
Tta'fi malcft'co^&tntncad otuerflcacS
tno2um attendendo t vericatcm
f<
det falu^do opo2Cet fub oifltncctone oifTerere: vidclicec (p moics bolm
af^denbus caufenf potell inrclUgi oupliarer«:aut neccfl'ario t fuffi'a^
oicacur p2imo modo tunc non fo
tenauc oifpofttme t coniingencet
btm eft falfumrimmobereticfi eo (f cb^idiane reltgiont adeo repugnac:
(p ectam vencas f\dct in talt enx>2e faluan' non pordlf'Aacio^H^uin cm
ponic omniaa denbus neceffano euenireiiam rollic men'tum:? p co^
lequens Demenmm:toUtc r gractam: z per confcquens gloitam.Zum
qutaboneflas mozum per buncerrozem p2audtcium pancurtoum cuU
^
^
pa peccantts in f^pdera refundinir : Ucentia malefacicndi fine rep^cben^
none conceditur: z bomo ad adoz^dum z colendum f^dera incuruatur*
j0i autem Dicamr moies bominum a oifpoflrionibus ffderum variar<
otfpoftn'ue t contingcnter:fic potcfl babere vericarem: quia nec rati6<
nec fidet repugnat.'pianuin enim efl (p oifpoficio co^pozis vana muU
facie ad rariationem aO^ccionum z momm anime : vcpUirimum
enim anima complejriones co2po2i8 imitamr : vt ointur in fej: p:inci^
•*
mm
pf^s^t-Jndc z colcnci (lint iracundi:t fanguinei funt benigni: t melanco^
lid funt inuidi:tlcgniatici pign*l^oc autem no efl ncccflarium : anima
enim oominatur fuo co2po:i:t ma;;ime quando eft adiuta per gracia5:
multos enim Tidemue colencos manfuetos z melancolicos benignos*
£luoniamergo tirtus co:po:um celeftifi operaturad miprione z quaU
tatem com jJlejrionfi.^inc efl cp per confequene quodamodo operatur
ad qualitace mo:fi: valde tn oc loginquo: pr cm racit ad qlitati c5ple
icionis ;^r' nature inftriorj cb ^^fftder^Qn Sug»v»oe a«oci. i folutidc
cuiufdd qjliois oc ouob^ n arrib (\ fimul infirmabanf t curabanf :cu5
(|rebaf vn boc ciTet inagis coniendac rationc f pocraris (p aflronomi*
ypocras em mditttp |J crat ppt fUitudinc pplc|:i5i6«fit aflronom'^ re*
fpondit: (p erat.pp^ idctitac^ pflellatiois*
rndit pbFflc'':(\a
caufam reddic magis ^pzia z magis ppinqua*Sic ergo oiccdu5 (p im
^fliones fiderij aliq mo oi^onut ad malicta malefico^^ ftt^dcali^ infht
'
m
cnttalcoj^ co:po:ib'' pdominaturponueadbmoinepbada
ad alia
opa quecucp viriofa feu ^cuofarq tn oifpoficio no oebec oici ncceffaria
prima z fuffiac8:fcd remota z pringC84'»Hec valet fx
obpceret pf^m
11406 ppjie^clcmcto:;^: vbi 6c (p regna vacua facta Umt z terrc ocpopula
te apud coniunctionc iouis z fatumirarguendo quafi: quia raUa ep libc
ro arbitno ocpbendeb3t boi5: er$o etii influSrie himinann fup li*ar«
pl^Q fug ^ oict6 no vuU intmcre
l^f enc cfficatia tiRndcf ciu
bcle«
J
leudKo
n
V
fO* XXIII
nil non potcrant refidcrc rth'us mfluentfc conrtellaticnie ad oilTcntfo*
nem mcUnanristfcd qm'a nolucrunt quia ficut ptt>olomcu8 in almagc<;
(lio*J5apicn8 l?omo oommabif aftrts cpuis cm conmnctio iouis t fa*
tumi CO (J? fatumus \>Qb€t influentia mclancoUca t malatt mpitcr tal
dc bon5 pocell ad npam vcl oiTcojdiam boies incUnarc: lUi tamcn
cltnattont l>omincs per Ubcrtatc arbtcrij poflunt refiHere z valdc raa U
tcr cum admtozio gratic ocn IRcc itcrfi valet ft qm's obijcercnoictuin
a>amaf«U4tj*ovi*vbioiat £onllimunf multotienscometetfignaq*
dam moms regfi^tlefpondcmr ein cp etia fequendo opmione KJama*
qui fuit: vt patet in pdicto libzo conrrane opmioms vie pbilofoplbicc
ftttc non nil>il per )?oc concluditur quo ad neceflitate acruum bumano?
nim*£)pinamr cm 2)amar<p cometa nee naturalitei generatur nec eflr
vna DC rtelUs mftrmamcnto pofttis: vndc nec ciuc ftgnatio ell natura
lis nec influentia* 2)icitenl(pcomete nonfuntcp t?i8 queapzincipio
gcnitafuntaftTa:fed oiuinaiumocfm ipm tepusconlhiuunttruTUis
oiflbluunM^ec a^amaf* T^jcnunciat aot oeus c rale fignii moite regis
magis cp alio:fi:tfi 4a eft perfona comunis: tO quia potelt tp \>oc oun
mrbatioregni«2)e cuius cuHodia magis folliciranf angcli pzopter coj
mune bonfi:quo^ ctiam miniftcno t gcnerantur z oiflbluuntur * Scd
nec pbilofopbojo opinio obftat:qui oicunt cp (lella cometa fit impflio
calida t ftcca gencrata in fijpeno:i parre aeris p:ope igncm:c|: cui^ va
33 po:e calido z ftcco globus illius vapozis adunatus apparet corpus irci
*
le^'^artes afit illi*^ vapojis oifcotinuate circa illu globfi z longu ^tefc
infuis e)ctremitatibus illt globo coniuncte funt quaft cius come z fm
Ibanc pofttione figniftcat z caufa no p fe fed per accedens mozraUratcm
pzoucnientem cp inftrmitatibus calidis t ftccis^^Ct quia vt plurimum
oiuites nutn'unmr calidis z ficci6«3(deo illo tcpoje multi oiuitcs mo^
riuntur inter quos mozs regiim zpiincipum eft magis notabilisx t
Ijicc pofttio nec oiftat a pofttione E>amafce«ft quis bene conftderat:nin
quo ad opcratione z cooperationc an«eli qua nec pbilofopbi ejccludere
pofTuntummo vbi vapo:es nun^ in uia ftccitatc t caliditate ad genera
dumcometamcurrerentadbucoperartone angeli fcpc concurrercpa^
bent caufts p:edicti8 ftcut z ftclla que fancti Zbome oocton's n*anfttu5
indicauit que vticB^non cp ftiperis in ftrmamento pofttis p2oft li)t
:
fed
operatione angeli ej: materia aliqua pjeiaccnte fbimata t officio pera^
cto iterum refolutafiiit^t^nde vidcmus (p fecundft quamcunc^ iftarum
opinionum nullum pcnitusbabcntceli luminaria Dominium fiiperU*
bemm arbitrium:vnde nccconfcqucnterfiipcr maliciat mojcs boim«
CDRotainfuper quare aft^ronomi vt fepius vera pjcdicunt z (p co:um
iiwiaa vt plurimo fuper vnam p:ouintiam aut genre vnius ten e eue^
niuntfl^ius ratio eft quia ciufua indicia fumunt ejc aftris: que etiam
^b^maioje influentia capicdo pzobabilio:^ n5
neceflitantc in acrib'
l^oiingencraUV ftcut vniwe gentis vclpiouintie $inpart;ic«lanbw9
C
xnhd rfonetquia maio: effect* flcllarfi xmpiimif in tota xnS gctitej
4$tn vnfil^Iemtt ()a maio: pars gentts vni* magie fequtf aflVcc^ na^
turales cozqis cp vn'' fingulans l?6 : ideo rc « fed k>oc tnadencaitter eft
tactfl*ClSwtJda via p qua jpfata noftra catIx)Uca alferrio oecUraf tit
jj repioban'onc erro:Dgcnct|?liacov t oca fbztunc colentifi marl?cmart
co2U*3^e^bu8
n
3ift«vti^*ecl>i*ca4|c*gcnert>liact
okunf ^pcer natahu cd^
Hdcrationeiydenl qui vulgo matl>cmanci oioinf^^wmna vcro vt ibi
dem otac ca«n*a fojmtns nomel>abere oicif quafi oea quandd res |>u$
tnatias varies cafib'' t foixuitis tUudenc^* l^nzccci appellat eo cp paft;
hm in quoflibec tncurrens fine vllo cjramine mtritojf> z ad bonos z ad
males venic^l^cc Jfxdo*&cd talem oca credere aut cp (efioes i cozpib^
^creamrj q ep malcnco^fi opt bus inferunf no ab ipis malefi^as fed ab
ipfi oca hztunc pueniret ficut I idolacriauta z afTcrcre maleficas ipas
fld boc cffc nacas vc caUa ^ eas I tnfido e^rercen poffint: fltniliccr a fide
alienfi epifhc tmmo z a c5t pbtloropbo:;^ tradindeifl cui placer Ifpinat
^co:c fanccu hari* fumme ftdd cocra gctiles^q^lpi:?: vi)«et fequctib"^:
7 inuentet pUira:Ucct boc vnicQ ppcer cos i\ tbzcaflTs copia libioj;^ n5
lbab€t n5 videf obmitteiidu:q? <^a i boie cria fiint tt ibi notaf q a tnb^
celeftib'* caufls oingimfivolutacis acftinteUect^ acrusit co:pisacc^
Suo;^ pztnctpiO a oeo tnl z iniediatctfeciidum ab angclo:? cerciu a cck
ico:pe oirtj^tf/lRieUcciocs r volOtarcs Imediatc a oeo I bonis opi^
bus oirtgunf oicece fcpajra«'^20ucr«^|:Tf Co: regis fupple quod inaio
ri pot^cia videf pofTe reflflere eo minus ali) no po(runt:(ia In manu oni
t quocflcp voluertt inclinabit illud*£c apl's«3>c^ 4 operaf in nobis vel
Ic z pfVccrc p bona volfitatc^Cognirio ?9o burnana itci Icctiua a oeo mc
diancib'' angelis ozdinaf«i$a
q ad co:palia ptiner ftue fine eirterioia
flue inccrioza in vfum bols veniccia a oeo mediannb'' angel is z celefh'^
Ibus cozpojib"^ oifpCfanf^^irtr em beat' E)ionyfi'.ii<)»oc oi.no»q' co2«
nccefltcare infvren
po:a ccleftia Tunc caufe eor q in boc mndo fVurind
tta«i£c cfi bo fit o:dinat' Pm coip'^ Tub co:pib' celcflib'':f»m intellectuj
oeo
pot
cotingere
angcUs:^m
voUmcace
aut
Tub
cp bo fp^eca
fub
vcro
<n(pirati6e oet ad bonQ z illuminarioe boni agelt oucat afftaide co^po
rali ad ca ad q influentia luminanfi ccii inclinac : vc 7 flc ta volucas
intellectus malicta z errozib'' inuoluanf IRo eft aut poffibile bm5i er?
rojibus (jib** malefici irretiti funt e|: influenriis luminanfi celi inuolui:
licet ad f^indcndil fanguine vel flirca aut latrocinia vel etiam incotmcn
illis incltnari: flcut etta alia
cias pefftmas ppetridas poffit quis
q
dam naturalia*i£tia vt i(5uit!'*in oe vniuerfo oicit: cp per eirpenenn'am
^
m
$
t)aberur fl meretni: nititur plantarc oliu4 non cfficit tructifvra : que rii
per callam plantaca fVucnf^racfificif*i6c aU()s ctii medtcus in fan^do
7 agricola in plantando z mites in cirpugnando aliqua tj: impfiione cc*
Icfhscoipoiis ctificific : que alf)eciacafdS artes babenres tf iccj c non
rcp;obacionc l^taUum ef)lciua«^bt
f^mutC^^Ttiii
minmmxQf
Buemo
M
V
fo.xxmi
dum (p famm ctTc aliquid vno modo catlbolicc afTcn'mnalio modo
aflercrc eft ommno t)crctico»0i eiii tacwni ellimetur crtc f m tflimatio*
nem qiiomndam gcnniium z end quozodam matbemarico^z :qm puca
tiotif
banc <p ep vi pofttioiiis ff deru caiifaremr mfaUibihter omerficas moj;^
ita cp talis ettVccref nectiiario malelicus vel vtrniofus in mo2ib^:quia
talem efi eflc caufai ct xis q in oifpofttione fpdcrO fub qua talis tel c5t
ceptus v^natus cf!etcdp:cbSderef:T ida Tim vocauerfit nomine fan*
30ed (^a ifta opinio n5 tin eft falfa imo beretica z omo octcftada ppter
incoueni^cia q neccflaiio fequerenf : vt fup:a tactfi etV circa rep:ob.Jtio
nem pnrni erroji8:<la videlicet tolleref ro mentiroemerin: imogfc
t glojie t q? oc*^ maloj{& noftroju auctoz eflet z plura alia* 31deo tutfi ftc
oino t efiitaf ()a nibil eil: fm qua acceptione etia 45:eg* otcit I
met^
tf^ptpba«Sbf!c alideliO coidib'' vt fatti alic^d eile oicat:z licet bee op<
nio videaturead^ efle cd pma q eft planetano;?:t boc ppter eade incS
uenienttaq vtrobicB cemuturttniunt oiueife quantii inter fe oiuerftfiV
cantur vis ffderii z influjrus gnalis fept^ planetarn* &i aut eftimetur
fatfi effe fm quadam oifpofttibn^ due ozdtnatione caufarii fectidarfi ad
16
pducedum efftct'' oiuinitus puifos«l^cmo fatfi vereeftaliquid:eo
jpuiikntiz oei p caufas medias e^requitur fuos eff^^ctus* Jn illis videU
cet que fecfidis caufts fubduntur licet in aliis no vt eft creatio animarfi
glo2it\catib z gfe collatio*Zficet etia angcli ad gratie infufionc coopari
pofTunctntellectfir voluntaas capacitate tUuininado z oiTponendo:t
lie qdam o:dinatto efl^tufi vna z eadc oicinir puidetta t etia l^tu«St'
ctn c5ftderatur vt eft in oeo He oiatur ^idenna:ft aut Pm cp eft in cau
lis medps o:dinaf is a oeo ad effVct' aliquos pduccdor. fic babct i onej
fati^tf^tbocmo :6oe4oqucs oc tato«iii).oecorol'«oicit,<f'aru eft rebus
i?iobilibus inberens oifpofltio : per quam 4?utdentia fuis qucc^ nectic
oidinibus* S^ed tamen fancti ooctojes boc nomine vti recufauerfi t p2o
pter eos qui illud ad vim pofttionis ff derum reto2quebant*l'?nde Muf
gttftinus cjpitulo quinto oe ciuita.oci oicit» 3>i ^jpterea quif<^ res btt
manas faco tribiiit: quiaipfam oei voluntatc vel poteftatc fatu vocat
ftntcnu'am tcneat z linguicozrigani^atet etia er pmiflis tacita refp5
flo ad queftion^.Bn ola f^co fubdantur : 7 an etia maieficoj;^ opera illi
fubdantur«£iuta fx fatu oiatur o2dinatio caufarO fccOdaru ad etiectus
otuinitus pjouifoend^ft vbi oeus oifpofuit p caufas fccQdas psodu^
cere effi^ctus tale8:flctnquantn fubduntur fato : id eft fubdfiturcaufls
fecundis fic a oeo o:dinati8 vt funt influenne co:po}i>m celeftium* £a
vero que a oeo immediate ftut:vt eft creatio rerum glo: ificatig fubft^
tialium fpirituatifi z alia bmoinon f» bduntur«i8t boc eft <p oicit J6oc#
tins vbi fupjaiqp ea q funt p:ime peitate ppinqua tatalis 02dinis mo^
bi4itate e|:cedfit#an maleficojjtopa (^an6 fubllint fecudis caufls:cfi ta^
Ita jp ter curfum co^m r 02dinS nature euenifit* Jdeo nec lato fed caufl9
Ali^ quo ad eo^ oiismm nece;flarto fubduntur*
|baitiap:imc
£)nfcqucntcr <pntcWniH\odi malefi'co^ opera poffiint
mt caufan a fubdand^s feparatts que liint moto:c8
ozbmm feu cozpoiibus cclcfti6#£uui8 opmiois fUit Muu
ccnna t fm fequaccs bac rationc mon:quia cm fu bflantie
lUe fcparate altiozis funt virtuns anunabus noflns t ab
fua imaginanone ad folam quandam
fpfa anima intcrdum cfi ftienc
9ipp:c|?cnftoncmmtcno:cm circa aliquod cjrmnfecuin tminutamrcw*
pus p:op2imn inter dutn etiam alienfi feu cFrrinfccu: verbi grana*;ait^
^tiuie ambulans fupza trabcm in alto poflcam cadit oe fanlt: quia tma^
ginarur cafum cp nino:e: no aficcadcrct ft cflet trabes ilia pofitafupcr
terram: vbt cafum n'mere no poft'ct«3(tem ad folam appbcnftone anttne
tfncalefcit corpus vc in concupifcennb^ xc\ tracts : auc etia tnfhgidaf
llait in n'mcntib'^ looted ctii immutan ad altquam egrinidinc puta
ftbjem vcl lepzam c^: fozti imaginatione z app^?cnftone ad rales cgritu
dincstT ftcuc circa coz pus pzopzium ita tnrcaalienfi:vt ilhid immutc
nir ad fanitatcm vcl cgntudincmiz ]?ic ponit caufam etia fafcinatiois
c quia fm iltam pofttione cfftctus malefic
DC qua fnpcn'us tactu clt
canim babercnc redud ad mocozes oz bium licet non pzenfe ad ipfa co2
poza celclha : idco vltra ilia que ibi tacta funt oicam*^ adtnic (p talia ftc
contingerc eft impoflibile: quia cfi motozes ozbtfi flnt fubftantie inteb
t f m voluntatc: quod patec er
lectualcs z bone: non tarn Pm namra
ea^ operationib*' ad bonfi totius vniuerft*3|Ua afit creatura aims ope
magice operationes fiunt:t ft ft t bona fm namri: n5 tamen poteft cifc
bona ftn voluntatem : ideo non poteft effe idem tudtdum oe ambabus
fubftantijstigt (p non poteft effe bona fm voluntatemtpzobatumHam
pzeftare ^atrocinifi aliquibus in t>tj8 que fiunt contrarta virtuti no eft*
alicuius tntellectus bene oifpofttittalia afit finnt in ^moi operationi^
bus maleftco:;t»ff ifit etn vt in fecfida parte opens patebit plurima bo*
micidia:fomicatione8:pueroj;&r iumcntor occiftoncs t alia malcticia
pzocuranf^ t-Jnde vtcntes t>is artib^ malencia malefaaedo vocanfzno
eft ergo bene oifpoftta fm ?^cute talis intellectualis natura : cut^ aufU
\io bm5i atTcs malcficaru innitunf: licet no ftt bona fm naturam:quia
babet effe z illud oia appetfit vt cuilibet intuiti patet^Jte n6 eft inteb
Icctus bene oifpoft ti familiar^ effe fceleratis z eis patrodntu e|:bt berc
7non c\bufdam ?^tuoft8.l^ut^ afit opibus maleftcoj;^ vtunf t^oies fee?
lerati:quia a ftuctib'^ eoj;: cognofcunf Su^rtlio afit fubftantia^ozbes
mouentifi in bonfi q li bet creatura inclinaf a natura: licet cozrfipatur o
accides:fepe ergo ille fubftaric no pnt effe oziginalis caufa malcftcajjt^
Cl'^zeterea intellect^ bene oifpoft ri eft rcducere botes in ea q funt bo
mini ^pzta bona q <\dem funt bona r5ni8:abducerc ergo ab tftis t per
trabere ad alia minima bona eft intellect^ indeceter oifpoftti«l^er bni^
flfit anes non Mpifcunf botes aliquS pfccmm in bonis r5nts:
q flmt
fdetie z i^mmif^ x (ibufd^.mintmi8 : vt ft^nc dept>enftoe8 z eirei dtia
02trt
iJ
m
.
^udKo
S
V
fot
XXV
fttwsfm itcllcftfi qm'^craliqiiafcclcrac5mffrap:ouoca1fadau|rilium
aUcui tvrcdum«B?ocautefitm ilhs artib^ nialefico;umu»am xt patebic
in cfecutione baru fidcni abncgancnnnocentcs pueros occidfit* Sub>
Hannc em feparate que funt ojbifi motojes pzopter fua bomratcm n5
1)18 maltficps aujciliu pjcltant Concludendo ergo qp |?umfmodi attes
ftcut no polfunt a cojpozibus cclcfttb^ : ita nec ab eo2um motozib' oiU
n: t aim neccfle l>abcc o:iri c|: aliqua virmtc alicui creature collate* et
illa etiatn non poteft efle bona fm volfitatemth'cet fit bona f m nature:
ct tjuiufmodi creamre lint ipft oemonesrrelmquimr cp coin virtutel>u
-iufmodi ftant:niTi tb;tafli8 adlpuc obllat friuola efttmatio: cp ep \>omv^
malicia concurrente fup maleftcojum verba comminaco:iarima*
gines rcpofltas ad certu locum virtute quadam flellarO fequerenf vt
Terbi gratia quando malcftc*^ oiceret imagmem aliquam rcponcdo: fa^
ciam tc cecam aut claudam t tx)c eucniret* Z'unc ideo eueniret <p talis a
mm
fua naciuttatc ep virtute (lellarum fojtiretur pje ceteris l>ominibus ta?
lem virtutem quantficuncg alp talia verba p:oferrent et eflent in(tructi
per oifciplina ad p:oferend6: adt)uc tamen efftcaccs
l?umfmodi opc
ribus effe non poiTent^Bd que fingula refpondendo occlarabtf "^Jimo
cp ep malicia l?ommfi bwiuimodi effecnis caufari non poflunt* Becfido
cp nec e]c voabus quojumcunc$ t>ominum concurrente quacuncg con^
ftellatione : etiam ad quafcunc^ imagines*
yr^\r^ pjimo cp non ep malicia quatumcuncB l>umana pofRnt ozin*
m
35
/LJ,l?uiufmodi maleficozum opera fic &eclaratur« iRam maltda ^oo
\
I minis ftue fit l>abitualis:inquantQ quis ej: frequctatis actib*
^^=^acquirit l?abi'tQ inclinantS ad perpetranda peccata no ejc igno?
rantia nec e^: inftrmitate* vnde cenfef peccare ejc maha'a • Z3el fit actua*
lis maliaa que oiaf ipfa mail electio que etia ponitur peccatu in fpiri^
tumfanctO: nuncg potefl circa ipfum maleficum tantum efficei-e
talia
opera vt funt imutartocs eUmctoJum x lefiocs circa cojpoza indifferC^
ter t?ominu et iumctojit abfcB^fllltcnaaUcui'^ altiojis virtutj puemit
qd oeclaraf pjio ec pte caufetfcdo ej: pte efftcf maleficialis lRa5
qd no poteft t?o efficere abfcp maliciarputa p fuanaturalia iminuta:m(
nus pot p ipfa naturalia ia oimTuta:l^tet«dj i5 fit f^x!> actiua etia oi?
mluta*S5
p pctd qlitcrcficg p malicia comiffa oiminuif \ bonis na?
turalib'':pbaf aucto:itate Tr6ne«lRa oio«nn4ca*oe Di*no*oicit* i^lu
€ effect^ naniralis l?itudi9«t loc^ruroc malo culpe* Vin et nemonofccs
malu opaf liludiqd fl opaf ej: oelvctu opaf iRo nc* Sicut fc babet bo?
nu gfe ad maid nanire: ita fe l>abet malu cuipe ad bond nature:^ p gra
tia otmmuif malfi nature: vt fomes ti eflincllatio ad culpd«ergo p oxh
pa a fb:tio:i oiminuif bonfi nature^lRecobftaf fl oicaf oe fafcmatioe q
interdfi
ej: inuultuatioe feu Kpcctioe alicui'' vetule maliciofe pu
cnl afpicictis* vn puer unutaf t fafcinaf :q: ficut fup tactn edit? tmmo
cotingcre poc circa pueros i?pf tenera coplejrione « l^icailt lo^nmr oe
^
W
^raf
0
Dill
C
copo:um qmmcuncp l)ominum r lumcrozum ac cttam elementozum ad
gradime immutatides* Bi (^9 vehr lan'^ mrelltgcre mfpiact ooao2e5
fancru in qlhdib'' oe i?wlo»l-Jtrfi pcccacfipoflit cozrupere tora bonu na^
turc zc*£p patrc ocnicB t'fltcr«fi tnalettcialiD oeclaraf iRam ej: cflrcn*
bus oeuenir cognuione caufe*ande ficut lili effect*^ q ad nos ^ tmnt
f cer oidinc nann c create nobis note p virnire create ncbis i6notc.hc5
,
m
no
,
ftiitpp:ic iniracula ficut ilia dfiuntptcrojdinejtotr^ nature create
2lia Pin poteftate operaf ille di eir fiip ornne ozdinc ruti*^ nature create
q efl oc^ benedicr^:aue»Pm qua acceptione oicif* Xu es (\ fade mirabi*
Ita magna for'nta z malertcialcs effect^ oicfitur miraculofinnquatO fit
lint abali£[caufa nobis ignotaz pterojdinc nature create no bis note*
€f quib^ eUcif virt' co:po;alis l>onimi8 ad buuif modi opa caufan^
da no fe ejctcderc pot que fcmp t>oc t>-ibet vt caufa cu fuo efftctu natura
l\ nota fit naturaUtcr abfcB admiratioe: ct <p effectus inalcficiflles poO
funt ahq ni6 oici miraculaimguatum notitiam buinanam ef cedfit:pa*
tctcjc feipftsKunaturaUterno ftunt:patet tperoinnes occtojcs pier*
m
libzo^ljrjrjriij.qllionatvbi: oicir* i£>: magicis ambus
miracula plerucB ftmilia illis miraculis que fiut per fi rues ocu itt
eodc oicit* ts^sisi t'm^t miracula p pnuatos ptracf boni cl^iif
(hani p publica iuflicia:mali cbnlliani p figna publice iuftine que oia
lie oeclaritur*
iuflicia oiuma eJt in roto vniuerfo : ficut lep publica
in ciuitatc* Uirv^ autc crcanirc cuiufiibet in viroiofo fc ta bet: vt virt^
aUcuius pziuatc pfone in nuitate* 3deo boni cbnftiani: inquatum per
oiuinam iufliaa miraaila ftciuttoicutur lacere miracula peipubUcani
Miltiaam»^!>agU8 autc: quiaopcratur ejc pacto inito aim oemoe: oicu
tur operan per p:iuatum ptractum:quiaopcratur per oemonc:qui fua
naturali virtute poteft facere aliquid ptcr oadine5 nature create nobis
note:pcr virtu tem creature nobis ignore: et erit miraculum q ad nosr
fed no ftmpliater^quiano pocoperari pzeterojdine totius nature crea
te^et peromnes virtutes creaturarum nobis ignotarum^
ic cm folus
ocus oiciturfacere nuracula»3u^ta illud* tu es oeus qui fjcis mirabi^
Ita magna folus • i^ali autS cb^iltiani taciut per figna publice tufttae:
ftcut inuocddo nomen cl?:ilti: vel ejrbibendo aliqua facramcta fi cui pla
tim augullinO
fifit
Itcrfi in
2)
S
cet infpiciat fanctum iTbomam in p:ima parte* queflrtone* cp'h articulo
quarto* poteft eciam attendere ea que in fecunda parte operis capitulo
Jcpto oeducentur intmus* Cl*C<5n<equenter q? nec per voces et verba
concurrence virtute flellanim*
cp ncccp vocibus qrumcuncfebominu cocurrente qua^
cuncB pftellatione Oiper quafcunqg imagines* IRam cu inrelle^
Oftmum
ecus bominis bui^ oifpofinois cH q> eius cognitio er rebus
caufatur:cfi intellwente neccfic
fit fianfinata
fpecu lari*
1R6 eft
ems pditio:cp cp ftia pceprioe feu intellectuali operarioe mtrinfeca vb<
fllam fola p/^ba eppjimeret vw »b ef era t?abeat caufare;aMt
pceprio
^udWo
S
V
fot
XXVI
inUlkcms CFfncfTa g verba
l?abcrec co jpoza frnmutare rales etn
mmes talem |?abcrcc vircuternd elTcnt nobifca vni'^ lperici:g equmo
ce oiceretur lx)mie8* dl^Jeterca fi oicaf :(p tUa efficmt pcr?^ba pair^
rccc virmte HcllarO a natimcate* cJnde pcingit (p p2C ceteris loomimb^
oum p:otemnt ;^ba:tp pcnlla aiiqutd efftafit:nim tam€ali| etiam ^fc*
rentes eadcm:n6 poflimt aliquam trafmucanoncm efftcere: quia virt*
flellarum a natutt tare eis no oefeniic* l^tet qc pzecedetib^ i ita efTe fab
fa ep rep:obart6c triurn erro:um planetanomm senetl)haco:fi et fatalS
oidinem ponetinm* Cll^^eterea cum verba ejrpjimfit metis pceptunu
et cojpoia celeflia no polTunc impa'mere tntellectfi: nec etiam eojfi mo^
to:es:mft p fe abfcg monoc co2po:6 celeftifi vellet illumiare mtcUect0
et boc foiummd fteret ad opera bona: quia ad mala perperr5da n6 illu^
mmatunntellectus: fed obumbjatur: qd no eft officium bonojum fpi
ntuumtfed malo:um*3Ideo patet cp ft eo:um verba ahc^d efftciOf : 5 n5
eft vigozeaiiauus cozpojis celcflie^fed alTiflctia alicui"^ virtutis intel
lectiue que etia et ft ftt bona ftn natura?n:no tame pot efle bona f m vo^
luntarem mquatum femper ad malum macbinamn et talis cnt oemon
vt fupza oftenfum eft-4 ftt cp nec per imagics pofTInt talia efficere quafl
cozpoia celeftia fup ipfas aliqmd inftuerct : quia Iwiufmodi imagines
quatumcucg caracteribus z figurts funt inftgnite funt effea' bominis
operitis per artem Celeftia ante co:poja efTectus cmfmt naniralcst
33 cuiufmodi no funt effectus malefico:?^ qui oicti tur maleftaales : vtpotc
in malum creaturanim pzcter cofuetum ozdinem nature j)ftliente8«vn*
de nibil ad |)pofttttm* iLl^zeterea fupza oftcnfum eft^ etia: (p oupliccs
funt imagiesiaftrologice et magice:que etii ad bonum aliquod pztua^
turn obtinedtim:ct no ad cozruptione ozdinatur* l^lefVcoj^ aut^ ima*
gines funt omnino altert^: cum femper ad nocumctum creaturaru et cjc
oemonft iudii ad aliquem locft occulte reponfttur : vt oefup ambulates
aut oozmientes leditur: vt ipfe malefice fatctun vnde t ab ipfts oemo
nibus efftciOt quicdid caufant : t n6 ej: cozpoium celeftium influcndis*
pzimum oictum Busuitini eft intelligcdum:cp
3d argumenta»
caufa oepuatiois bomls redit ad bols volfttate ftcut ad caufa5 e1fea$
gftacntctquc ppzit oicif effe caufa: nd ftc autc eft- caufa effeaO pmittfc
^Md
tcm vel oifpongf em vel pftliantc:aut jpctpiente quib*^ modi's fcj palia?
n'ue: oifpofttiue 2 pceptiue oiabol*^ oiar caufa peccati t oepzauatiois*
3Dc^ ant folumd pennilliue ^ mala pmittit^pter bona. 3Iuj:t3 fiugm*
in encbif«£)iabol^ aiit oifponit interi'^ fuggeredo pfuadct iceri'' t ef tc
n*^ acri*^ ft^imulado.l^zccipic afic bis ^ ei totalif fe fubdtdeft: vt (ut ma
lcfVci:c\b'> n5 eft^ op' inten' infti«an:g titi ejrten^ tc« <Jt p p etia ad fe>
cfidumtqp libet eft can fa fue malicie directe intclligcdo t ad pbarioes
patct eadem rcfponfio : quia licet rcpugnar libeio arbitriormoucri per
modii pcipicntis:n5 afit pcrmodii oifponctis.CI®d tevuCh(2^t^ ad
Scutes aut ad vicia oifpofttiue poftunc caufan ab influctt)8 cozpo:^ ce;
C
mof pso gda nawrali mclmatiSe ad viitutes bfianM rt
Ttoa:oBaautc maletVcojfi <iaej:ceduc coimmc ojd.nc
nature :iS(oillS
infUictns fiibiacerc n5 pofluntCjad quartu ide
patct^a
^ft bu
«wno:e acnuiin cojpoja celcftu: (j ilia opa no f.mt
bmnanrt?admucSI
<tt:ad qmntiup nioro;c8ojbiQ poflint imprnere in anias fi
immediate flc im pmfit Ulumin4d0 ad bonii ct no ad
malefi ci j vt
mt& elt.S. aOt mtelUflaf m£d.ate:tfic ui^ta mflueS
co pojO
mum impumnt indirccte t oifpofitiue. Sd fey tfi-ljoc (p^cmScs
ad
ta augmcta tone bomics vcjrat c6t.ngtt pjoprer
oio . ^i.^ridem ad
boc vt mtamet creamra oei U, lun4 vt ^lero.ct
CbafSftS
t. Se<
rtdo: qutano poflint opan nifi mediannbtts
naturalib' virtutibu^^^^
fupja oictu elV.Jdco cdliderat cojpoju
apntudmes ad cfftct "Sdufen^
dos.et(iacerebzu eftbumtdtmrnii onm:u5 part.O
a^tlS.
lefhfi ct capif
intcS
3a
X'
w
cojpSt
ruappjietate babct mouere bumojes-Jn ctrebjo
afit pcrficifitur vtrS
augmJta lune ptuK to "is fe^
^s^mfJsl^^^
tanam qu4do conftdcrat cerebju ad boc oifpontfi.
Sd altud* a> oemo«
aduenm
mo vt bomies m bOc erroji indurft cp crednt aliqd nume «1c i ftelKn
Sertdo: ^a c6ftdera-t fm aliquas coftclUtiocs
ZtenS wpoialci^
Pm certa
J,
S?:^Jl?i*^*'^^'''?«'ft«'P'<>'ib"6aduocltur^^^
cit aufliiltm'.jrjrirvi.oe cuiitate
oei.fkr varia genera laDidfibCTbara*
Iifflioju an malm carmmn z
mltnim^? muficljB oemScs
nSvt anialia c,bi8:§ et fpmt' fign.snnquitfi ft?
«S(aluSr
'P" fi'Woipidi^Xamc q: fept obftcif ^oemS
^^^'^'"l
poflUnt ipediri B"H*'
berbas t barmonias a verati6eSnQ-Vt7n a?
MB
suiq ponent efltcf maleftcialeo
pducere
o certas berbas t occttas caiL
portuncimpmere inbuiurmodf rescwpoialeT^
eftrt^SSSSes
tn «pft6 ocmocs ad.pduccdu bumfmod.
effew' mateftcia^ra^dcolf
n»8 ^fit refpodedfi eft aducrtcdum (p berbe
vt barm^rt^o wflbw
I
2il»rli?"''
'''''
Cmitteref a oeo vel angelts bom8:poflunt
Olfpoftto
hvai«,tA^i^^
Ills
mtJditaddMcere
uimim
ad iKa vef anonc fine ad illud ad quod oiabo
qj m IwmJe oiTpofttiois c5trane.l|«wortbolB8
^udlio
S
V
fol
XXVII
potdt vcjrare intldus pai1T5e tnel&oltca "tominl offpofltum ad Him
quam l>omtnem pcrane 0tfpofict5i8«Cemim cft^ aurem:<p t^erbe t l^r
monie mulntm pofTunt immutare otfpofirionS cozpozis* et e;; pfecttt^
moms fenfuaUtarte:!^ pacec oe \^bie cum qdam mcltn^c ad lentil
qda ^dcrtHin^ct ftc oe aln8*^cc end paret oe l?armonc)8 p pttti*Tt<i«
vbt vulccp oiucrfc ibarmote ^abec puocare oiueriae pafllo^
nes in t)omle«^oc ectam refert l6oettU6 in muflca fua* ecauao: oe 02«
tu fcteciarum:Tbt loquto oe vcUtcate tntifice otnticp valet ad atrddu5
cetens pa
Tel alleufandum omerfae tnfirmttace6«T ica patere pored
ribus fit vepatio oebilioj* IRon aurem video qmo t^rbe vcl ^rmonte
poflTnt tn Ipomine otfpofitionem aliqud caufare : ppter quam 1^5 nullo
md pod'ec a ocmoe vqrariift tani£ penntrtcretunquia 3:)tabolU6 mout
do folum tnom locaii vapon t ipfos fpinf ino: dinato motu podet l?o
poltctco:;^*
mtiiemnmlcum ve|rare*i^erbeaucem vcll>a! moienuUam oifpofictonS
caufare portent in bomine fua natnrali virture per quam pl?ibctur oe^
mon pzedictam c5inononem facere*Cdttn^it tam€ quidoq; (p oiabolo
n5 permittif l>ominein ve|;are:ntfi veiratioe ita parua q> per aliqui tb^
ptrarium tolleretur totaUten et tunc aUque t>er be
tel t>armdie poflcnt corpus bominis ita ad cotranum oifpcnere : <p \b
totaiiteratnoueref*
verbi gratia* H:)iaboUi6 qu^do<B pofTet^
la vejpatio
tern oifpolinonc ad
^
l?ominc vejcarc vejcatioe tnlhaeita ocbiliterqpjpaliquas I^crbasvel
l;>armonia& q baberent caufare oilaution^ et otfnifionem fpiriruum ()
funt motu8 ptrarp trilticie totaUtcr amoueretur ilia tnfticia* 0; aute5
Bu0u(hnu8 lib:o«j^*0€ oocm'na cb2iltiana« pdemnat liganiras z qda^
alia oe qttibU8 tbi^oifniitu8 fcnbit : l^oc attnbuS8 artt magice« l)oc efr
qd
quotum ad illud qd n5 polfunt fua naturali virtute« qd pat5 tp
l>oc genu8 pertinet omnes lljgature atq; remedia que tne^
»int ftc«
dicomm cddemnat oifciplina* 3(n quo fatis patet (p ilia pdemnat qui^
ad vfum refpectu cuius no t>ab^t aliq^uam efficanam ej: fua natura
li virtute* £tuatum autem ad illud quod«f « t^egum capitulo* vt* t»bc^
tur«£^ faul qui veirabatur a oem$e:alleuiabatur quido IDauid cftt>a^
ram percuttebat cozam eo:t cp fpiritu8 malu8 recedebat tc* Saedum
cp bene verum eft cp per tactum c^tbare virrute naturali illiu8 l>anno^
niealleuiabaturaliquatulum afHictio i^auUs: inquantumillalTanno^
nia aliqualiter oulcozabat appetitum eius per auditum: per quam oul^
cozationem reddebacur minus aptus ad illam ve|:ationem«0ed cp fp<
}^
Bd
mm
ritus malus recederetquando3Dauiddtl>an5abat:l>oc eratp2opter
-vim crucis quod fat! tppztUt oicitur in glofa: vbi flc oidtuniCrat jDa*
ttid in canticis muficis erudirus oiuerfozum fonomm ran'onabilis mo
deratuf(B concentustl-initatem efl'entic fignificat que vartjs modis qtt'
die rcfon3t«5)auid ma lignum fpiritum in citbara compcfcuit: n5 quia
figno cruris qui in ligno cruris et con
tanta eflet vis in citbara : fed
damm cf tendone «it venamm gerebatur q iam tile oemoes efftigebac*
m
C CS^^QWf Qttoad ipCaa inalcftcas ocmonib' fe fubfirfcnrtbud
fccundum
^
X
\V
mem bjum*
iCiueflio
,
anncpa oimcultare q ad ipfas
^^^S^i ^
eft
vK
nialcfif ac
Dcmo«
mnibusfcfubnciennb' pUirafiipcr modO aggrediendi bumf
modifpuratiasponimr oifficulraruli^zimo ep parrc ocmo^
j^,£^ni8 2co2po2i8abcoal1Umpri;
—^
quoeleincnro
fit illiid
tbz#
matuin.eecudorF parte acPietan feing cum inMidc femi^
ms ab altxro rccepro^remoep parre t^pons er loci, an poriup in vno
tcropo2e$malterocj:erceai:. iCUiarrotan vifibiliu'i quo adcircfiftan^
tes fe a^icat* cr parce muliemm :an tantnniodo iilc que cjc buuifmodf
fpurciais i)cre3ntur a Ocinonibuo frcquci:antur.£>eciido:an ille que ab
objemnbus tempojepartus oemomb-^ofltiuntur.reirioran iimifll
02 nt in caUbus tpfa venerea ocicctmo.Md que omnia ad ^tne cfi non
nt refpondcdumteo qp tmmodo jjcneralitaii rtudem^ et fecuda par?
tcoperie ilia flngula e eo2um opera t|:planatur:vc partbic m.iii cap*
tPbi oe nogulie modis ficc mcntio. 3|deo ad leciidum pzmnpale
renda?
mu6» ec pjiroocur in ram fi agili fcjru boc gcnnti ;;fidic iijutinf fln,pli»
viris*
£caic
qllio
p2ima generalis quo ad codinoucs gineralis
qp
muliem5« Secunda tpeciahs cuiurmodi muliercs ainpluie miicnmmr
fuperftinofe et maleftce .itertiarmgulans quo ad ipfas obftctnccs
m
m
JO
que omnee alias tn malicta eyrcedun t
j^-i^ ^'i^ piimiim: cur in fepu cam tragili mulierum:maioz muM
M
m mdo
malencarum repennir $ mrer viros
:
et quidem in con*
ipfi
J5:''*^^""»^rginnentaocducere n6 eppedirrcum
eppcnentia
\.^tr^'Pi^ter
vcrb02um ? ftdedt0no2um
timonia tala feat credtM
.
,
ua»
tei
ptcamus fef um non
t>efpicteiido in
quo oeus femper magna frcit
witia: vtcdmndet qp oiucrfe a oiuerd^ fuper bcc afJignantur
rariones.
fcjemper tamen in pjincipali conco2dante8: vnde z p2o mulieni5 amfa^
mento ipfa materia bene eft p2edicabili8 affectantcg audire : vt ejrpert*
cntiatepe oocuit : oummodo oifcretepponatur^ iRam aliqui
ooctoses
tmlunn dPicunt enim
elTe in rerum narura^lingua*
cccienaitic^ et ftmwarque medium in bonitate aut malicia
renere nefci
iint:^ vbi limites fue pditionis ejtcedunt: vbi qncdam
apicem t fupze*
muni grada in bonitate aut malicia vendicat.3|n bonitate quidc quaw
do a bono regfitur fpiritu: vnde et optima funt*3in malicia vero qu^ldo
a maio fpinni rcgunf : vnde r pcmmaeffiafitun ^^e lingua em patet cfi
cius minifteno plunma regna fidei Cbnihane funt fubiugate.
vnde et
•ppltolis CbJifti in igneis lingui» fpirituiTancf^ vifus eft *
l^atecrtn
a«)8 rapiennb*' piedicatojibue quotidie lingua canO : vulnera t
vlcera
iangueti8 Hajari Imgentes^Jufta illud^iemgua canfi
tuo2um ejc inimf
CIS aiiias enpienres • t-lnde t oup z pater ^icatojum
02dmi8 in ftgura
camii latratis et accenfam faailam in 02e geftanri8 pjemonftratue
tft
?t iwo wcram vfqj ad pfenu babcat lupos bereticos arcere a gregibiw
ma
€ucmo VI
S
fou XXVIII
ouium £l>2iTK. l^tct t tp ^tidimA cjrpen'cnrt^: cp mi^ xiri pindltiB
Ungua mterdu infinito]f, ]^mint ftrages prepedtf :p:opcer q n6 imme
rico in eius c<mrnenddCionS«0ato«puer*j:«plura cectntc«3|n labi)S fapi^
cnns mucnif fapientia*iSt ircrfi»argcntu elcctu lingua iulli^cw tmpio
rum nit)ilo.3itcru««abia mfli erudifit plurimo8« c\ autc indoctt mnt
p
mo2timr« Cut'' caufa tbid^*):T')*fitbdif : quia l^mxs
ppararc animfi ec Dei gubemare lingua* %/t mala vero lingua inue^
Dies iScct'i«p|:Ti(t'lingua cercia multos comouic t otfperfit illos a g^ce
in cordis egdlate
eft
in genc5: ciutraces municas oeflru|;ic ec oomos magnate:;^ effbdic* £c
Dicif lingua rcrria eo^ qui inter ouas parres ptranas incauce vel ma*
culofe loqnmaDe fecudo fcj eccleftalticj^intelligc clericos et religiofos
in vrroqg feFU.£nfo,fup illud^iCieat vcdentes t emotes oe teplo* Bi*
cut omne bonfi a faccrdotiouta omne malfi ab eo c^rcdif ^l^ieroa epfa
ad iRepotianfi* iRegociato:^ cicric^ztp inope oiuitc ep ignobili gl02io#
fum quafi quadam peftc fuge* <gf beat*' aSembard' omelia*j:|:iii.fupgr
jA
Canti.loqucs oe clericis oicit* Si infurgeret aptus l>eretic':mittcrcf
fozas T arefceret: ft violetus iniinic'':dbfc6derent fe Ibjfitan ab eo boni*
quomo abqcient aut qmodo abfcodent fe«£)mne8 amin r ta*
inunc
men oc8 iniminioes oomcfhci t nuUi paciftci: ocs pjopimi ec ocs que
fuafunt qrunc^^r alibitlftodri placi facti funt l^ilati: noftri pall02e8
fiaca func tonfo2e8*i6c loquif eriam oe pzclacis religiofoiu5: qui oneni
grauia inferiojib'' imponunoigico autcm fuo minimo no tangei ent^iCt
j^zcQOiV^ in pallojali oicitORemo ampli^ in ecclefia nocct:(B qui pner«
fe agens nomc vel ozdinSfanccitacis babet.oelinquetcm nan(Bl?uc:re^
darguere nullus pfumic:? in epemplfi culpa vebemeter e?:tcdicur:qu3*
religiofts etia oicic be
do p:o reuerctia ojdini8:peccato: bono:af
atu8 augullin'' ad Z^incencium oonatilli* i^impliciter fateoj cbarica
ti vellrc coja oomio oeo nollro:(^ teftis ell Tup animd niea5 cp quo oeo
feruire cepi : quonia oifftcile ejrperr' fum peioieo ficur t non n^eliojes;
qui in monaiteri)8 oefecerurautjjfecerut.iDc mulieiuj vero maliaa
oifl'enf ^cc\^*ppv.']ind eft caput nequiu8 fup cjput colubii: t no tft ira
fup tram muiieri8.£6mo2art leoni z osaconi plus placcbitiqp b^bicare
cij mulicre ne$* £t inter plura que fequfitur t pjecedfit ibidem oe mu*
here ne$ concludit * :6:cui8 ell omni8 maliciafup maliciam mulieris
l^nc Ctrfo fup i^atb*|:i^*lBd eppedtc nubere* iOuid aliud efl mutier
ax
$
nifi amicttie tnimica:mefl\igabili8 pena:necefl'anii mali):nanirali8
ten
tario:ocllderabili8 calamita8:oome(hcum pcnculii: oclectabile oetri*
inentfi: malfi nature bono colore oepicta : ergo ft onnittcre ilia pcccatfi
tozmctum neceiTattu efl: vt aut oiuiittentf
ell.cii opoztet tenereaam
^
te8 adulteru fociam^xaut 4tidiana8 pugnae l?abcam''«^tulli'' ocniqs.i)*
Tbccozice oicic*t3iro8 ad vnnqdcpmalencu ftngule.i. plures (upidira^
tesimpelluc muliercs adou maleficiacupidicao vna oucittn.nlubzifi
cm vicio^ oim fundamentii iH auaricis* i ScjiCtiu fuie tvagcdiis. But
0
iiij
C
amat mt edit fnulicrml)il tcrrta ocdifle eft*
flerc ftmm eft mldacium
amo genera lac|j;imait l^ablturin oculis ltrTunaru3: ven colons \nu
inndurfi almd:muher cu Tola cogirar malaccgirat, £:c boms aCc mu^
licnbus rata \ms efl: vt cna bcatificafTe xiroe legaiur t faiuafle acces
tcrraa t vzbes* K^atct oe 3(uditt g^elboiar t>efter» l?mc iipUieo^ad
Cwincbios* vot
q rnuUcr t>al)ec viru et bic pfenrit I) Jbit^re c6 ilia:
no oimittac vi^ifanctiftcaf efl cm vinnftdelis ^ mulierc fidc!e*3deo
^cVi*ppvi*r>icit ^ulierj bonebeat^ vir: nfienis cm anno2u ouplcr^
la^ulta ibi narrar laudabiUfllma c totil pene capuuifi oe c|:ccllctia bo^
narfi*^ ixien vltimo.cle mulieri tb2ti:q oia en5 in nouo tellamcto
ftminie clarucrfir: vt in virginib'' cc ali)8 fanccj ftmmis gftdas gen?
q
tes t rcgna ab idolatne oilni ad cl>2ifliana i cligicnem oeduf erOt. i5i
m
qs mfpicere veht amcecifi in fpcoiio biltoaaU iuppx)* caa):* oe regno
©ngaricg gillacbJiftianirtimi. let oe regno fricov p iotblidc virgin
ncm r dodoneo ocfp^fata tnfpinat t mira inueniet«t3ndc qcuncp vim*
pcracidcs legQ wr in poipifceciam camis interptan poflunc : vr femp
p
mulier carnic xupifccna inteiligaf -aujrra illud.^nueni amarioiein
tnozte muUere:et bona multer fubiecta camis pcupifcctia^i^ unr et
al<i
alias rones afTignates: air in maioji multitudine repcna lur ftminc
fu
fiftittofe
vin:t oicfit effe tres caufas^T^Jima efl: ^ a pnc fmt ad ere^
dendd :et (\a pjtnapaliter ocmo qnt cozrfipere f^d^ : idco poti* eas ag^>
qredif t^ndc t eccle*|:if £lui cito credit leuis eft coj die t minowbif
tf^coda ci efl : <la a natura ppt fluf ibilitatc coplepiois lacilions funt
unweflidis ad reuelatides captedas impjcflionc feparatoit fpintufi:
$
^
q coplepide end cfi bene vtOtur multu bone rHnt:cu maie peiojes funt
xertia caufa:(\a lubJica babct lingui: et ca q mala arte fciut eis copa^
nbtts feminis yip celare pomiBt:fe<B occuIte:cii vires n6 l>abcant:per
maleftca vindicare qrfit facilirer^vnde iCcch; vt fup. iComojari leoni
et
ojacoi plus place bit
babitare cfi muliere ne$: bjcuis ois maltcia fu*
muliens«3(tg pdt et addi ilia: cu ftupibiles funt ficut t fart
lint. S> fit etterti) alias rdncs am^ndtcs: qs pdicatoics
caiite oebct
^
per
ponere 7 oicere: (p I5 in veten tcjlam€tofcripture vt plunmfi mala lo^
quatur oe mulienb*' etlx)cppter p:tmj puaricatricc mulierc «f« euam
ct imitatnces ei'^:tamc tp pofl in no::o teHamcro ppter mutanonc
no^
mmis vt cua mc*£t vt ait ^iero* rotum qd mrulit mali maledicto
cuen:otu abfrulit bencdicto mane* t^nde pluria t fcmp laudabiliafunt
m
&td (^a adbuc modeniis tcpojib*' bee cftdia amplt^
tn mulierib''
in vins inuenif: vt ipfa ec pientia oocet:ain'ofi^ caufam
inueflig^do vltra pmilfa oicere poflUm'^ : cp
omnib^ vinb^ tarn anie
dp cojpojis cfi fmt oeftctuofc: no mirfi d plura maleftcia
eos qs emu
lant nen>cur3t : quotum em ad intellectfi feu ad intelligcdum
rpfialia
altenus videtureffe fpecici a vinstaii auaoncas t ratio cfi varns fcr<
pmre epcplis alludit*rberctiu6 ait./gt>«lieres fcnnt vt puen leui fen*
oc ipfis pdicada*
$
m
m
©udh'o
B
VI
fol
XXIX
mnn$
aUquS tnuUtrf pl>flo
tentta fmugit lacrjnu6«t{i*tnfh'tucfonQ«
fopl>ti fautfTe nift cemeftc8*(Crpuer«|:)«quaft oefa tb€8 tnuUere otac*
iCit nratlus aureus in nanb^ fut8 mu Iter pulcl>2a et ^cua«1lano natu^
rails e(t«(\a plus camalis viro cirifltt: vt parct tn mult]; carnalib^ fpur
twmanocpjinic nmherts cfi oecofta
etiam oefect^ notatur
ciriis
curua fbimata fiitcnd cH oc coHa pecrojis q elt t02ta t quaft ptrana yi
TO* £p quo ocfccm cn5 pccdic cp cu fit aninial imptccruifemp otcipiu
ou
1^20pcer quodfemp oeceptc«Cacbo«3inflTutt tnfidtas
tntna ploiac* iSt illud* IDum fttntna plozac vtrfi oectpere labo:at« 1^a«
m
i^Wmie
tec tn vjro^e
Sampfonis : q mulcum mfvftas cum ad oeclarandum fib(
piobleuma ppofitum: fodalib'* ab eo evpofitum cis rcuclauit r fic occe
pit* l^cet tn p:tma muliere q> c|: nacut a rnmoji babec fidem cum otp
it ferpenrt intcrrogati:quare no cdci It oc omni Ugno paradifi:refpon*
ditfOc omni tc» ne tb:tc moziamur. in quo oftcdit fc oubirarc ct ftdciti
no babcre ad Tcrbn oei: que omnia cn5 ettimologia nominis oemon*
(trat«2)inf enim ftmina ft»et mm*': quia femp minozi babet z feruat ft
dem:ec boc ejc natura quo ad tidelitarc« liccc c): gratia z naiura fides in
beatidtma virgine <2Dana nu(p octeccraticii tam^ in omnibus vins o<
tepoze paflionis £]^iiitu ^ftala ergo mulier cj: natura cu citius
in fide oubicacreti^ cinus fid^abnegat:quod cfl fundamctum in male
^13 ficis« SXaimm oeniq^ ad alii pocetiam anime fc5 volutatcm cj: natura
cum odit aliquS quem pnus amauitxtfic cftuat per ira ct impancntiJj
ct ftcut mans ellus fcmp bullic z curritiftc talis ell tota impatics«Bl«
luditbuicranoni auctojitas oiutr(Q*f£ccYi^ppv*lBon cfl ira fup iri
lieri8« 0c iSeneca cragedia*viii« lHuUa vis flame tumidicB venti canta
ncc teli metueda to2ti quaca aim p.unjr Tiduata tedis ardec z odic : pa«
tec in muliere q falfe accufauit 3ofepb z incarcerari fccit:<^a noluic nbi
in fcelus pfennre adulcerft« ^cn« ppp* ^crmcra potifTima caufa ocfer*
ntens in augmecum malef^carfi:cft oolozofum ouellfi inter marico^esT
n$ mantatas feminas r virosn'mmo z inter ipfas f^mlas ctid fanctas
3uid tfic oe ceteris.tSidcs ctn in J^encfi:qu3ta fiiic impatientia z inuU
4
CUiata t^acbcl ad
ta S^are ad Bgar pofV^ coccpit.iC^ncfis
ffeciffet
ma
*m
p2opter ttlios quos n5 babe bat *llacbcl«it5cneri8«]t:^r* CUiata anne ad
^cnennam fi^cndam ipfa flertli ejrifl^teo* TRcgiimo* duata 0>artc ad
0>offen« iHmri^jciS* t3nde murmurauit z oetrajric l^ffl: pptcr quod
et Icpza pcufra«£ludca i^rcbe ad l^a^dalcna: ipfafedete z i^artba
miniftrata^aaiccj:* t3nde z £cc}!upppyti* Xracta cfi muliere oe bis que
emulaf : quafl oicaitno eft tractadum cum ca: c^a Temper emulationd c
inutdia eft in mala muliere* ^ t q inter fe flc agitatur: quato magis ad?
uerfus viros^jCluare etia vtnarrat Zrlalcnus.^orone^ rep J^reco:;^ 6ie
qua mo2Cuus efl oijrit Ztoncio fVatri fuo . Sd fummam feliatatc nibil
mibi oeeilec:fi mil?i fcinpcr \poi oefintrct.Cui -2feonciu8«<Ct quomodo
obflac fclicicacitf^c tlle» l^artti boc omnes fciunc, le c Boaaces
0 V
pl>aofopl>' tnterrogatue ft mcldz cflct
<«.rcfp5d^^S^^ n5 capics fo
iitudoarbitras cjrcipict l?ic gencne inccn^ t?ic pcree alicn'^ Sed ft cc*
pens ilia ppctua follicitudo pqucfhis qucnilait ootis cppiobjano afft*
niUm graucfupnUim garrula focnis lingua fticcciToj alicni macrimonft
inctrme Ubcro^O eucnms^fcc oijcit Tt cjrpcrtus* Iflam vc ait l?ieronf
muscdcra 3oumianum«i^ic focratcs ouas babmt vfojcs quas mgett
pancntia ftillinens no potuit tamen ab carO comumcli)s clamo2ibu8 z
Titupcracionib"» hberan«Z^de quadi otc ipfts qucnjlanbue contra efi
Tt ipfc Domfi rgreffus vt canim molefhae euttaret t anrc oomfi fcdcret
pjoieccrfif illc muUcrcs fup cum aquam immfidam ftipcr quo ipfe
non
perturbar^:quia pbilofopb*^ ait«i3cieb5 cp poft tonitrua pluuie fcque#
rmtur* Ct oc quodam Icgitur cui'> vpo: fti bmcrfa crat in iuuioiq? cum
qucrcm cadauer ad cducendn oc aqua ibat per ftuutii m prra aquas:
cc mtcrrogar* cauf 'm cfi res graucs ocfcendant infra t non fup:a:qua«
rc quererct cotra aquam^rcfpodit^ia^uUcnft-a in vita fcmper ftiit con#
traria oictis t factis ftuc madatis mcis: ideo qucro conrrano modo
fi
foncctiam mojtua contranain voluntatcm vltra confuctum tciiuiflct*
et qutdam ftcut pjitno ocftctu intclligcntic abncgationcni ftdci fa*
aiius incummt^ 3(ta ep fecudo fnls ino:dinati8 afftaionibus ct paflio
nibus vartas vmdictas quemnt ejrcogitant r inftiguntft uc per maieftv
cia ftue alps qiubufcuncB mcdi^s.Vinde non mirn tantam multirudinem
maleftcarum in boc gcncre cjrillcrc £luatuin infupcr oetecrum in
mc*
mojatiua potctta;ajm boc fir in eia
narura viciuminoUc rcgiifcd fitf
08 fcqui impetus ftnc quacu(B pictate : ad boc fhidct et cuncca memo*
na oifponit* Z3nde rbcopbiaftue* 55i totam oomu ci commifcns fcr'.
uiendum dr : et ft aliquid tuo arbitno referuauens etiam minimfi
vel
magnum:ndcm ftbi adbibcn no putabit t iurgia concitabit:t nift ato
confulcns: parat vcnena : arufpices z ariolos confulit: ecce
malcftcia*
eed quale nt oommium mulierum : andi rullium in paradora* iFUin>
quid illeliber eft: cui nmlicr imperatilcges imponit:p2ercnbit iubct
vc
tat quod ci viderur : ncc illi impcrSri aliquid negare poteft
vel audct*
lego iftum n6 modo remum:fed nequirtimum ftrruo:u appellandum ou
ro licet ampnflima tannlia natus ftt. t-!nde t Seneca in pcrfona
lunofc
medce* 0Miid amodo ceiTac fcquere felicem impetn : pare illa vltionis
qua gaudes quottacft Tc«vbi multa ponit:oft^cndcn8 <p mulicr no vnit
rcgizfed fuo impetu p:ocedcre enam in oamnu ftium:ficut oe
mulris Ic
gitur mulienbup:que vel ob anioiem vel Dolo:em:quia vindictas
face
re non potueruntxfeipfas occideruc:ftajt t oe Z'aodice narrat
I^ieronv^
inu8 fuper 2:>anielem : que e|:iften8 vjro: regis Sntbiocbi regis
fmc*
5elan8 nc plus ainaret 38cro?uce quam etiam babebat vjro2cm'38ero^
nicem z ftliiim cius cjc oicro Sncbiocbi p:tiis fecit cccidiit poftVeipfa?
Tcncno occidit. l^ndc quia non vnlc vc^i t ino inipeiii p:occd£rc, jfdeo
CbJiioftonr^ non immci iro oicit.C) malfi
omni malo pciu8:mwlicr ma
^uefKo
VI
for.
XXX
la due flla pauper fir flue ouies* &\ eifi vjroi oiuftts fit: n5 cefTat norte
t oie vuum calidu tltmularcfcrmonib'' blanda nequircr: z impo:mna
paupcre virum t?at>et:ipfinn quoiBad iracadiam t rw
violcntcr.i?!
pas mdtarenon ocfinir* <St ft vidua fir ipfa p (emetipfam ocs oefpiat
pafliinrt ad oitin^ audaciam fpirtcu fupbie mfl4matur.£iueram^:inue
nimus fere oia mudi regna propter mulieres luHle euerfa.T^ninum em
cp ftiit regnfi ftiiy* fcj XTi oie p:op«r raptO vnine ti mine fc5 l?clene oc
ftrucnim eftimulns mihb* glecoJ^^ocafi6.^Regn^i 3!udeoi6 inulra ma
laecej:termimab9buit4Jpf pefTima regiim piejabel t tilia ems Siba*
liam regma in regtio Jiidetq occidi tccerac fiUoe filu: vt to niojtuo ip^
fa rcgnaret:^ vtracB occifa^iTxcgna Tftomano^ mulra mala fuflinuir pt
c ftc oe alne.t-lnde no
ter Cleopatii regiua egipti peffimam muliei 6
mirum n mfidue lam pauf ob malicia mulieiti, iDemf; infpiaendocoi
pons ipft*^ camalia ocfideria. Unde mmlera nooinera vire buinane co
tmgunt: vt menro cO carone vticenft oicere poilnin^* Si abtct ftniina
poflit eflc mfidus icouerfacio noltia no eflet abfcp oiiit.cfi reucra n muU
crum no ertent ne(^cie:ena tacendo oe malcftcistadbuc ab Innuene pcj
ricuUs mudus rcmanerer epoimf* *ViAeri'' ad IXufinfi. Ctimera mull
crcm cfTc ncicw: g fnic oebee : cp mSftrum illud tnT02me mligni venu^
(temr. facie leonis olcnris maailcrur:Tencrc c3pje:viruUnra cuiida ti*
pere armcf vult oicere* i£V afpccf aus pulcber: tact^ fetid"' :coueifa^
no moztifvra* Xiudiam" ct alia ppiietate per voce* iRam ftait elt men^
dap in namra:ftc et in loqucU.lflam p0git:t tame oelectat* vnde t ea^
vop canmi ff rcnajjt afltmilaf :quc ouici melodia tranfcuntee atn abfic:
ct tandem occtdat.tf)cadfitquidem:quiac|:maifupiaeuacuant:vire8
atifkret:et oeum pdere co0unt.3|teni zaalerius ad nftutinu* l&ec loques
placet oelectatio z pungit oeUctfiiftos venans rofa e(l:(^afubeiu9 pur
puramulti latitant aculei.l^:ouer»v. iRitidi oleo gurtui eiiiG*i« locu^
tiomouiinma ei^ amara quafl abflntbium Sudiam' et aliam in ei^ inj
'
m
modo qi
cefTu aatu t babitunbi eft tanitae vanitatfl iRon ell boino
tantfi ihidet placere oco benigno: quantu mulieretiaj mediocris fuis
qn
ocdi*
pelagic
vita
in
e?:cplO
tanitacib*^ lludetbolbue placere^a^e q
ca mundo oifcurrcbat p antiocbii omata nimist qua fcifis paf nomi^
noic vidfe flere cepit: z oipit (ocf^tcp toto rcpoze vite fue tanra oilige
cia nflcp adbibuei at oco placere tc« q ocmu orartonib'' ei^ coueria eft.
i^c ell oe c[ iCcctt. vli*et oc 4 iam ecclefia lametatur: ppt mgente mub
titudinc malcjficai^ .3lnueniamano:c mozte inulierctque
^^.J^^
nato2fi:fagena coz ci*': vincula funt man*' ei'' : ^ placet oco cffiigiet illa:
Smano: elt mojtc*i» oiabolo* Bpocau
illi"* mo:6«TO I? oiabor ourit fiui ad peccadfi:eua tn fedui:
adil.i2t
ftcut
pcccatQ
ituc
indujriflj nobis mo2te ante T cojporjj
no
it
ttifi lUbfecuta ftiifTet culpa I Bda ad qua mdurir igua t n6 oiabol ideo
q[ui aute pctfiz clt capief ab ea»
T)«1Rom5
'
amario; mo^te*
Jlccrfi
amario; mo;ce:q2 ^ naturaUe z Uerimic
tu) co;#
C pn»lM pfccatfi a multcre incl;oatum occidit antm$:p2ttiido oratiam
m
pcnam pcccan* 3|tcnim amanoj mozte: $a mois
ct cozpus ftmilitcr
cozpozalis ell mtmtc'^ manifellu8 1 terribilis : fed mulier tnimtc^ b\m*
etoccttlm8«£ttdeo
amario: r penculofu>2 laqueus iam nd otdtur
dU8
venaco:6:fed oemonum«<^a tarn capifimr l)ommc8 n5 folum percama^
oefidena eas vtdedo audtendo:cum earu fanes ftc vcnmo ytcns ec
Toj: fcrpentis ftbilus*
oScmtjardu^ acnim ena mnumeros ma?
lefia'endo t^mtneet uimeta.)&asena oicifcoi etuend efl infcrucabiltd
tnaltcta que tn cozdtbus earfi regnac«£c manus Tunc vtnoila ad oecme^
dum: vbt manfi ad malefVaendum creamram apponfic: tunc otabolo co
operance boc efTVaac quod p2ecend6t*Concludam^«jOinnta e camale^
coatptfcSnam que quia ets eft tnfactabili6*1^2ouerbio:;^ penulcimo«
Ita
m
2'rta Tunc tnfactabtlta tt^tt quarcfi quod nun$ oleic fufficic fc5 oe vuU
iie^^nde r cfi oeniontbus caufa ejrplende Ubtdiiiis fe agitilt*1^lura bee
oeduci pofTenc: ^ tncelitg^ctb^ facie apparec no mtrfi cp plui C8 repenii
rur inftcti bereft malefico^ mulieres
vin*tr!nde ecpfequeter berefts
oicMaeltnd maleftco^r ^maleftcarfi vcapono2i ftec oenominacio* ^c
beijedicr^ alctlTTmus <^ vinlem a tico flagitto vfcB in pfens ftc pferuac
in q vcicB cfi pzo nobis nafci z pan voluirndeo z ipfum puilegiauit*
ad fecQdum: niiufmodi mulieres pit cetenis inuenititur ftt
perftiriofe z maleftci^s infecte*2)icenduin q? er pcedenti que*
hone pacutc*(p quia rria generalia vina rc5 inndeUtasaimbi*
no t lu|:una pzenpue in malis mulienbus rcgnare vidennir*
3(deo ille pze ceteris malem^ intendfit q pic cetens illis vicijs oeditc
funt* Jttm qi int ilia cna Tltimfi ampli*^ pdominaf idco q: infanabtle
tc* ideo et ille inter ambicfofas ampli ' tnfecte func q
,p cjcplendis fuis
puis pcupifcentns ampli'' inardefciit: vt func adulterc tbznicane z ma*
gnacojum pcubine ? boc ep feptempUci malcftcio: vc in bulla cungif vc
nereum accum z cSceptus in vcero varies inftcicndo maleficis y^zimo
tnentes bominu ad inozdinatum amozem tc«tmmutando«i3^ccudo vim
Seneratiuam impediendo . I'ertio mcbza tlli actui accomoda ouferSdo*
iCtuarto bomtnes pfhgiofa arte in beftiales tbzmas mutado • £iiunto
Tim generatiua quo ad ftmellas oeftruendo«i3e|:to abozfum ^r3do#
jSepnmo infimtes oemonib'^ oftferendoabfcB alps animalibus et rerrc
fhigibus quibus varta noaimenta inftrunt: oc quibus in fcquentibus
craccabitur* fed a pfens oc noaim€tis bominum oem'' ran5e84
t piif
macdclufiofupereos quos maleficifitadamozem vel odium uiozdma*
turn z voft eadcm materia p maiozi intelligentia fu b oifficulcate eft of
fcutienda.Conclufto autc bee e(l» iRam iiancme X\;>om4nMh0i,fpfii^
DC impedimcto maleftciali pcrtractans: ftcut oftendit quare permitn*
cur Diabolo a oeo maioz poteltas maleftcrt fup actus rcnercos bou^
tp
flip :ili09: ratidcs afTignado . 31 ca c iccrc a filV opoz tet cp be infieres ant
pii^ If^d^f q bi8 acti b' ampli ocftjiuc « a)icic cm
qz cozmpt io pai
$
GZ3o
'
^udKo
M
vn
Sol
XXXI
c quam l^omo f^ct^ c(l femud oiabolt tn noo per actfi gencrantS
Dcucntc« jideo maleticn porcitae emimfoiabolo a oo in I7 actutnasis
^ m alftsiftcut cn5 m ferpctibue magis oftedirur virtue m^ltficojf vt
in aliis animalib'^iquia per ferpcnte otabolus tanqj p fuum in^
oicit
flTumentfi inuUerem tentauir* t-lndc cti5 vt poUea fiibdit: licet matrw
monia fit opue oei tan$ ab eo infhtutu:adl>uc per opera oiabolt inter
pn'ftia
dum oeilruitumHon quidS per violenti5:quia cenfercf flc foitioi oeo«
^edeiroiuina pmiflionepjoairadoimpedimentfi actus coiugalie vel
tempo:ale vel perpetuo.ej: quib' boc quod ejrpenenria oocet oicamus
ct feculi po?
q? p2optcr buiufmodi fpuranas epplendas : ram erga fe
rentes cuiufciicB etiam flatus t coditionis innfiera m: leficia ptractanc
imnmrado
vc
eo2um animos ad moue bercum vel pbilocaption^ adeo
nulla cdfxifione aut pfuaflone ab eis oefiflere valeanM^p quib*^ etiam z
eirtcrminin fideifeu penculfi intoUerabile qridie imminet: (p cov ani?
mos immutarc taliter fcifit eis nulluj nocumennim fiuc p fc fiue ab
35
alps fien pmittatificcB quocidie crefcilc* itt vtina e^rperientianos mU
nime edocwifTetnmnio z odia talia etia in facramcto matrimonii cdim^
ctis fufcitata p maleftcia : et fimiliter p infrigidationes generariuc po^
tentie:vt nec redditione nec epactione ocbiti matrimonialis locum pio
p:olebabere Taleant«;@ed (^a amo: et odiil in anima epflfit qua etiam
oemd intrarcnequit:ne alicut bee quafi mcrcdibilia videanf fub qflio^
ne funt oiTcutieda^cfi etia oppoflta iujcta fe pofita magis elucefcunt*
dCtueflio an malefici mentcs bominfi ad amojem rel odium valeant
immutarc* itt eft in ojdinc
tC^uefho. xi^*
^151 taeritur an oemdes p ipfas maleficas metes bominum ad
amo:cm vel odiu inojdinatii immutare t incitare vakat«r
arguitur (p n5 ^m p^emitfa* ^'ria funt in bomine* volntas:
intellect^ etco:p''«T^2tmfi oc^ flcut babj p fe regere:q: coz
regj tn manu Oniu'ta fecfidfi p angelfi illufrrare z ipfu5 co:^
=^ pus p infliii:^ celeftifi coipoy^ oirigere.'^jc terca intra coz
poza oemoes n6 poflUnt effe ilia imut^do : er«o min*^ infra anima eius
potcrijs odifi vel amozc immittedo*T^atet plequcria* q: ep natura ma^
i02e babet poteftate fup co^palia $ fup fpdalia:r (^de cp n5 poffunt iin
mutareflip patuit in plenf(B ioc] : (^a nulla fbima fubftatialc vel acri^
dltsiil induccrc poffunttnift adminiculo alicui*^ alreri'^ agctis:flcut etia
t^libet ali*^ artifep^eft etia ad ide.ca*?:?: Xhq*v*ep\ in fine^dui credit aUV
qui creatura pofTe trifmutan in meli' vel in oeteri'' : nifi ab ipfo oim
creat02c:ifideli z pagano oeteno: efl»1^2efea oc agis e^ ppofito ccgno
fcit fufi cffect6»0i igit oiabol'' poffet metes bominu imutarc ad cdi5
vel amoic : poffet intemas cogitatioes anie videre:qd eft p i llud qd in
li*oceccfiafticJ oo^matib** oz.iDiabor iremas cogitatioes n6 pot xU
derc^fgt itcjfr ibidc«lB6 ocs cogitatioes noftre male a oiabolo cpnranf
S aliqticns tp nofht arbitrij mom cmergunt*T^;e^ca amo; z odiO func
C dm voldtmrn q radicaf in anla« ergo no pofHint caufart a oiabolo St
cuncB am; tenet pfequetia: quia illabi anie; vt oicit Mugu(tin'^*2iii fo
li eft porttbile 4 ca5 crcauit* i|b2cterea d oicnf cp p6t mouere
fcnfltiiias
interio:e8:ct ftc pfequitcr volutate nd valct:c\a xis fcnfttma ell
oigni?
oj (p vis nutnuatBcd oiabol'^ n5 pot fbjinarc actu virtutis nutriue
vt
fojmet came aut O8:er0o ctii no p6t caufare aUquc actfi inrcrio^t virv
urn anie^iScd cotra/a^iabolus no folQ Tifibiliten^ etia inuifibi
hof
mines tctare oicit:lx)cautc falfum eflet: nift intcrf' drcaanima t cms
potccias ali(\d caufare po(1'et«l^:etere3 H>amafcenus in fms fentctns^
A)is malicia t ois immfidicia a oiabolo cjrcogitara funt* £t oionfftus
un»ca*oe oiuimoti^iMiltitudo oemnu: cawfa omnia malozfi t fibi t ains
dt^t^cfpoflo tic pjio oanda eft- oiftinctio oe caufa: t fecfido dliter
pot
interiozes pot^tias anie immutarc oicururfenlitiue iteno^es^r fic
tcr#
tio cociudcf p:opofitfi» iUuo ad p:imu coftderandO cfticp caufa alicui^
pot aliquid oici onpliciter*t-lno mo oirecte^alio mo indireae* Indircu
etc quidc ficnt cum aliqd agcs:caufat aliqua indifpofttione ad aliouc?
cffectu:oicitur efle occafionaUter z indirccte caufa illi'' cfftctus:
ftcut ft
oicat <p illc ^ fecat ligna eft occafto cobuftiois ipfo:fi:et l?oc mo
oiccre
poftUm'^ cp oiabolus eft caufa omniO peccatoit noftro2fi : qa ipfe
inue*
fhgauit pnmQ l?ominS ad pecc5dum:e]c cui ' peccato pfccuta eft in toto
gcncrc tjumano quedam ^itas ad oia peccata* £t Ac intelliaeda
funt
2) verba E)am3fccni t oionFfi^* jDirecte ante oiaf aliquid effe caufa alicu
ius inqnatfi operaf oirecce ad illud: t t)oc mo 3:>iabor' no eft caiifa
om
nis peccati.THo em oia pcccata comittutur oiabolo inftigate: ft aucdJ
tp U6tate arbitrO et camis co:rupti5e» iGuia vt £)«genc8 oicit?
eti5
n oiabol' no eflet: ]?omUe t)aberSt appetitu cibi et venereou et buiuf
modi«circa q inozdinacioes multe cdringfit : nift p r5nem talis
appcn*
tus refrenef . tlefrcnare autSin o:dine Iniiufmodi appentfi iiibizcct
bcro arbitno.fup que etia oiabor min^ l>ab5 poteftate^^ed ai
v bac
W
men effc p modu perfuadetis.£t i?oc itcru oupliciter: fc5 viftbilitcr et
inuinbilirer^aHibiUcer fiait cu in aliqua fpecie tK>mis fenfibilitcr
ttil
apparet ipfis maleftcis:! eis fenftbiUter loquitur t perfuadet peccarfi*
ftcut tentaiiit pzimos parentes in paradifo in fpeoe
ferpctis.Cb^ftu?
in oeferto in aliquafpccic ei vifibiliter apparcs . £t quia no eft
putan^
dum Cf? folu fic perfuadeat limine : qura feq retur cp nulla alia peccata
ficrent e^: inftructioc oiaboli: nift que oiabol*' vifibiliter
appares pen
fuaderet* 3|dco oicedum eft (p enam inuift biliter inftigat
l?omineni ad
pcccandum.quod quidem fit oupliciter : per modum peifuafiois z
per
modum oifpofitionis* l^er modiun perfuafiois: fiait cum p:oponitur
aliquid vircucico^utiuevt bouum* eti>ocpot
ftcri triplicitcrtcia
vel
eucftio
a
VII
fot
XXXIl
p:op<m<tur $tiim ad inrellecnimTvcl quantum ad fenfum inttrioil xtl
quantfi ad fenfuin ertenoiein* tfiuantum ad inrellccniiTi<iuidc!ti:qma
mtcllcctus tutnan poteltadiuuan abangcUcomtellcctu bono ad all*
quidcognofcendum permodum lUummanomscuiufdam: xtK^xonf*
pati: idco po
z>iciu TRatio:quia Vicut intelligcrc tm p^^m eft quoddam
inreUtgediclu
tcft tmpnmerem inrcUectu aliquafpeciem:vtidc actus
vimitc nam
ftja
poflet
faccrc
eriain
boc
citur.igt ft oicatur cp oiabolus
no porett
rail que no eft Dimmura:vt patet ep p;eccdcrib^*^icedun) (p
pcrmodum illuminationie fed per mcdum pftiaftoms. •tf^ario:quia in*
illuininatur:
telleaus bominis eft iftius coditionis: q? quanro magis
ranto magis ccgnofcit ve;^:tato magxs potcft ftbi cauerc a oeccpnoc.
etus
<gt quia banc otceptione oiabclus finaliienntcdit : ideo quccfics;
inquatum
perftiafto non pet oirt illummatio:licct poflic oia rcuelano
cKtcnojes
aiit
perimfcmonem quandam vtree fenftnuae mtenozes
co^
Tbi Tift biUtcr perfuaderer aliquid iinpnmei e : vnde mrcllectualis
neri po
gnirio perftiadcrctur ad aliqnem actu ejrcrtcndum: q? qualiter
Tires inteno:c6 aliqutd unpziinere poftir: aduertendum
teft tic5 vt
localitcralpi
eft q? quia coipojalisnaturanata eft naniralitei moucre
n
ntuali^l^aret boc in co;po2ibu8 noftris que ab aniinab*^ mouentur:
ab ea im
militer in co2po:ib' celeftibus.lfion eft afir apra nata fozman
inTozman
mediate:! loquimur pcipue oe tozmis a fozis mancdo: no ab
do:Tndeop02cq?concurrataliquod co:paleagen8:Ttp:obaturin.Tn*
malo am
tcI
bono
obedit
^capt>vnce,i0>ateria cozpalie naturaliter
localcm femi
gelo ad motfi locale quo ftStc quia oemones fic per motfi
na colligere pnt t conngerc feu adbibcre alic^ b" eftectib*^ nurabilif
"^^^
ciediszTCbcmagis'^baraonis c6tigitTbii)duJ^^fi^^^''PA^®^
alaUatTbioebitaactiua oebit5 pafliuis c6iugebat«3Idco qcucpepmo*
'
m
m
m
tu locali
matenc co:pali accidere ptitmitil^Jbibet p oemonce
ticn nift
impedianf £iuo iterfi ftare ft Tolum'^ intelligcre quopot ran*
apparinoes t im
tafta beis z Itcnozes potStias fenfitiuae incitare ad
pcmofue act* p motfi locale. iRotada cp ficut pl^us in li.oefonut Tig#
aiai ooz
aflignat caufa? appantiois fomnioj;: p morfi locale cv eo cpcn
mit oefcedente plurimo fanguine ad pncipiu fenfttiuu nmul oeiceaunc
mor^ ftue impfliones relictc ep fenftbilifi motioib'^ pterit^ : r q coiei ua
t>iuinit"
funt Tarn
te fticrfit in fpintib'^ ftue Tirtutib'^ fenft bilibus interiozib;; :.q
^nja"*;^^*
tafta feu imaginatio q idc funt Pm rbo.Tt patebit. iSft em
imaginatio quaft tbefaurus <^dam fo:ma^? p fcnfu3 acceprarfutjnpcim
git cr ita
mouet pjincipifi apptenfiuti.i. pctenria cofcruarojia ipci »m
a rebMpis
i fantafiis ita rcceter ac ft tfic p:incipiu fenfttiuu
q? apparet
epterionbus recenter iminutaretur. Berum eft q? non omnes pec mtei^
numerum ct
ligunt: fed ft quis fe occupare Teller tconftdcr.irebaberet
omctfi fenfuu interiojum: qui fm Suicenna in lib:o oeanima: licet
cat efle (\nq5 fcilicet fenfum comune j;tantafia imaginatiw4 cftmmui
C
memoji^lamc #m bcatfi 2ljom5 in pma ctc*q*Ip]rip«oicit cfTc qttuoi
ttn:co<p potctiam imaginatma t tantafta pome vnarn* timcf pliiritas
m
idto obmittif oeclarano« co qp ctia <^a
plenfcB locis oe l;t8 gtractaf
tmmo boc qd oictil c fantaflam efle t^efauj^ fb:mar6: ct alicui vtdercf
mcmozanua cfTc tmmfmoduoiHinguc: qj riantafia eft ttjcfaui^ feu pfcr
uaco;t6 fozma^ per fenfum accepcarfifmemo^ta afic tbefaur' tnt^ttonS
que p fenfum nd accipmnf CUiis em vidcs Uipu fugic non pptcr indc*
centia colozis aut ft^rc q funt fbzme recepre a fenlib^ ejrtenojib' t rc
poflte in fantafta : § ftigit c^a iniimc'^ nature:ct toe babet p quadam in*
tentionc et app:ebcftonc ejc eftimatma q appjebcdic vr nocmu t canes
Ttamicfi: ^cofcruatojiu illaru incen'onfi eH memoziatqa recipe rren^
ncrcin cojpalib^ reducOrur ad omerfa pnncipia : na bumida bene rcau
piunt z male retmct:ec6rrano afit eft oe ficcis^ad ^pofitu boc qd con
niwic in oo2imentib'^ oc appantiomb'^ romnioj;^
fpirima«i*fpeciei"fi
coferuatojfis repofttamm et boc cjc namrali mom locali ppter como*
tione fangm'nis z bumoj;? ad pjirtpia illa^uad Tirturcs fcnfitiuas mtc*
n'ozes t oicim^ mom locali mtr ifcco m capitc t in cellu lis capi tis* i^oc
ctia poreft acddere ej: pflmili mom locali p oemoes pcreato»igt no rm
in oojmiennl?^ ^ et vigilatib'^nn di bus oemoes pofllmt admouerc red
mouere mtenozes fpirit'^ t bumojes: vt fp^s cofemace in pfeniat02t)8
cducSmr oe tbefauns ad pjinapia fenfttma^uad virmtes lUas imagiV
2> natiua ct fantallica vt res aliquas babeat talis imagmare: t talis oi?
ccmr intcrio: tetario:et no mitH cp ocmon boc pollit fua namrali virtu
tc cum (^libet bomo p fe vigilas et vfum rationis babes per volfitani
^
commotionefpecierfi conferuataru educere potcft oc fuis tbefauris^f*
confcmato2t|s buiufmodi fpcacs vt res aliquas ad fuum placicu ima«
ginef quo ftantc vt iam dare intelligif matena oc amoie bereos»lRam
quia ocmoncs : vt oicrfi ell commoHcrc pofllint buiufmodi fpecies tc*
fjciunt ilia oupliciteriaiiquadoabf(B Ugaminc vfus rationis: vt oc t€
tatione oictu eft t per epemplu oc volfitana adbeflonc que inrerdfi ftt:
aliquando ante cp totaliter vfus rationis ligetar: t boc eriain poifum^'
eirempUficare per namrales quofda ocfecms: vt in freneticis z eb:ij9#
ergo non mirum cp ocmoncs tic ligare poflunt oco perinitrete vfum ra
tionis: z tales oicumr arrcpncfi et inde arreptitius ab ampio ampis
quia arrcpmm a oem6e:r boc ouplicitcr: vel abfcB malefica z maleficio
Tcl cum ca abfcB malefido: quia vt pbilofopb in pfato libjo oicit: (p
aliquis in paflione criftens a modica ftmilimdinc moucf : ftcut amans
tp modica ftmilimdinc amati : et ficodiu babenri* idco oemoncs per
acms bominurn cppenunmr quib'^ palTionibus magis fubdOmr: illos
ad buiufmodi arnwc vel odifi inojdinatfi inftigat eo fi>:ti'^ in cojfi ima^
ginationc ct cfftcati*' impnmcdo boc qd cotendfit quato ctia id faoli^»
poffuntt^acilius afit poffunt: quato eria amas f2ci[i'> fpccie refcniata
dd pnapiu fenfttittfi ,u imaginationc educit z in ei'^ cogitatioc oclccta?
(
i
J
I
I
I
i
'
i
BttdHo
M
VII
fO.XXXIII
mo:amr«C6 malefta'o vero quando taUa per
malefVcas t ad
Icttcarum indanna ppccr pactfi imtfi cfi efs pcurQt: oc (jib'' cnamcrarc
ta
fpinmaiib'' c| feculanbus no eft pofTtbile*i^oc
p2€ muUimdme
cm adulten pulcbcmnias ypoice oimittctcs in tendifnmas alias mar
defcunMnoutmus vetula cres fuccefiuie abbatee vt publics 015 frac;&
fama in illo monallcrio etia I bodicmfi oig rcftrt n5 folfi in
malen
ciafTe fed z itcrcmifrc quartfi ia fimili mo ocmentafTetqd t ipfa pttblica
voce fatef nec veref oicere feci z fartotnec ocfiHerc a meo amojc potef t
quia tm oe mcis llercoub' comcderQt: qiiatitat^ per c?:tcfum bzacl^ifl
t)em5ftrando#^ateo: aut quia nobis no adcrac vlaTcendi z in^rendifii
per earn facultasndeo adbuc fuperefl« iSc (\a oictfi tiiic in piincipio
ffinctioni8:(p inuifibiliterinfhgac oiabolus bolem ad peccandum:n5
folu per modfi gfuaftonis vt oictfl eft: immo eti3 p modfi oifpofitiSis
licet no oeferuit ad ppofitfi tame fic oeclaratur* T^cr coft milem cm ad^
monitionem fpintufi z bumo2fi f^cit aliquos magis oifpofitos ad iraf
cedum Tel c5cupifcendum vel ad aliquid bur\/0f^ani(^a eft em cifcoi^
po:e aUqiialiter oifpofito eft b5 magis
ad c5cupifcenti4 r iram
t buiufmodi pafHones : (\bus infurgennbus bomo oifponitur ad con^
fenfum*l3ed quia pcedenria oifftcileeft pdicare: ideo faaU02i modo4>
populi auifamento funt oeclarida:? quibus remedijs pofUnt tales ma
ief\ciatiliberan tractatur in tertia parte*
CJ^IM^^ PVonldi pmifTa oe amoje bercos in fermonib^ ad populfi#
*Redicatoj oe fupjadictis fic mouet queftionem^an cattH)Uci5
malefice valcat ad amoj^ alienarii ftminaris inoi
Ifit afTcrerc
•-f
meces boim immutarerr eoj{? co:da fic fucc^dere: tt
/dinatu?n
.
*| ^
nulla c6t\ifioe plagis ?^bis aut t^ctj ad oefiftcdfivaleat cogi:r
fimiliter ad odifi inter mfimonialiter piunctos lotarc: vt nec redditio
nis nec e^ractionis oebiti mfimonialislocfipzopjolebaberevaleant:
quinimo interdum eos opoitet currere ad amafias intepefte noctis fiH
tio per multa terrarfi fpada^S^uper que ftvoUierit argumSta aliqua ep
^cedenti quell ione fumat: fi non oicat tm modo cp quefhenes ifte pati
imtur oifficultates p2opteramo:etodiu:quicu flindanturin volfitatc
que in fuo actu fcmp libera eft nec cogi poreft per aliqu3 creatura nifl
a oeo qui eam rcgcrc potcft: vnde nec ocmon vel maleftca eius ^tute ad
amojem vel odifl volunratc cogere viderun^te quia volfitas ficut t in?
tellectus fubiectiue criftut in ata : z illabi ale illi foli eft pof1lbile:() e4
creauitndeo oitncultate patitur queftio quo ad veritates enucleidas
in flu's partibus t>is tamen nd obfrantibus oicendum eft p:imo fuper
pbilocapn'onf z odifl ifecfido fuper malefVcfi gfiatiue potetie* 3^e pmo
<p licet in intellect^ z TOluntatem bominis immediate oemon nequeac
operari:tamen fm omnes oocto^es tbeologos intf)« fencen^oe virtute
oemonis in operando in corpus z in potentias cozposis fine cozpozi al
ligatas Hue fine fenfus inteno;c8 flue ef:teno;ts emittete oeo agere va
bilitts
m
pms
_
^
•^aitfapnme
C
lent«l^ p:obaf micto2ttdre z r6nc €p pctdenti qucftionc fl placet time
m't ft non oicac aiictouracc z ronem.jjob.ij* iDcmoiu oiirit oeus €ccc
in manu niaa'.potcftate dl Jobiz toe crat quo ad co:pu8 q6 patet:(ia
m
anima nolmt oare:vnde oi):it: verOtarnen aiam tins feiuaa*iUcfam
ferua^TRanotqa em oedic in coip*^ oedit etia fup oes potctios cojgi al?
legatas: vt 1' nc qntt cFcenojes t ^tuoj mtcnozes fc3 kni'us coimnie
fanrafta fine ima^maaua cdimariua z memo2atuia:fi non pocefl alirer
occlarari oetur oe pojas z ouibns cfcpluin: v bi pozci per memojartui
redtrefoficu oues lupfi z cane oiTcemuc
naturali iniagmarioe vnuj
tan$ mimicfiralrau cacp amicfi fue nature^ Cofequenccr en ols noftra
-
cognino mtcUcctma 02tfi t^abctafenfuicu mrelligenrc iu^rta pl^in uuti*
De anima necefle fit fantafinata fpecuhirw^deo fioic Demon poced mte
no:em fantafiam immutare fic cnarn mteliectu obtencb:are,
Iboc ^
dem non ent imediarc agere in anim^ fed mediannb' ftintaftnaribus.
Jici (^a nit?il amaf nifi cognitfi; ocnf c.cSpla ad piacica oe amo qd ainat
auaros: <ya inteiUgit ei^ tirmtc zc. 3;deo obtenebiaco inteUectu obte^^
ff>
nebzarur z fua voluntas in fuis aflvcri5ibu8« I^oc auc potefl r'acere oe^
mon z abfcB malefica z c6 maleficaamo z accidere poUiint tp fola incau^
tela oculo^:t oe fingulis tradcmus ejcgpla^iRa vt 3aco.^oicif .tHnuf*
^luifq;? tentaf a cScupifcentia fua abftractus z illecms^ iDeiude cocupif
centia cu cocepet it pant pam:pcttn vero cfi cofiunmatu ftierit generac
moiU*&ic Sfcl^em cfi viditfct a)ina ejrcunta ad videndtJ inuliercs re^
li^ionis adamauit ea z rapnit z oo:miutt cO ilia z cSglntinata eft ania
ctu8 cii ea.45en.j:j:j:iil)«et Pm glo«3|nftrme aie fic acaditrquado podpo
litis ppzns: vt E)ina aliena negocia curat fcdunf c6fuetudine z fit vna
vnitate fcnfus cu illiaci 2>e lecudo cp cria abCce maleftcis o^iatur in*
jcrdum z tenratione oernonO pncipaliter fic oeclaraf iRi amon ibzoit
foam tl^amarfpeciofiflimi adamauit t oepenerat in ea valdeitavtp^
pter eius amo:e egrotaret4.i;egfl.|:io*TR6 cm in tantfi facintis Ihipn
quis pfiliret nifi toto coiniptus t a oiabolo grautter titams* CInde
glofa ibidem. HrHx- mouet nos z ideo oe' pmiftt vt femp caute agamus
ne vitia in nobis onenturz ^ceps pcti ^ falfam pac^ pcnclitatibus
fpondet:nos paratos inntnile impjouife trucidet»2Dc toe fecudo gn<
amozis reftrtus eft liber fcto^t patrii: ^ refert cp licet ocm tentanonej
camalis cdcupifc^tie fibi fiibtrairiffent: tn vlcra qua credi p5t tentabi
mraliquotiens amoze muherfi^t-in z.n*Co2intb«|:n»apoftor oicit«a)a
ms eft miti ftimul^ carnis mee anger fattjane <\ me colapMet vbi glo
fa^tentando per libidini oatus eft milji.rentatio afit cut nS cofentitur
non eft peccatfi fed materia cpcrctdi virtutc:t t>oc intelligitur oe tenta
^ne guc ab l>ofte no a came q femg eft ad minus peccatti vcniale eti4
n a no cdfentiamn'^tent pdicatoj aUqua circmpla oeduccre fi placu
erit»JDe tertio cp amo: l>ereos pueniat cp maleftciis ocmonii oifcufliif
eft fup;a:7 oe t>ac loquimur tetationei d^t fi quis oiceret quom5 pofiec
m
I
eudHo
VII
fO^XXXIIII
oiabolo fed fol6 er malefTa'o talis am<» inozdiMtuB
DiTcemt* <p non
p20cedtt< H:)icendum cp ejc mulns^'Pztmo d taltcer ten tame vuic^zQm
z t^oneflam l^abcac v^o^em z oppofirfi conflat oe altera tc« i^ecundoll
tudtcmm rationis otnino Ugat cp nulUs plagis feu ^bi8 aut factj aut
etia cdfufionib'^ ad oeflftendu ab ea tndua valeat * i£t tercio ponmme
quando fe continere non poteft:qutn interdum mopinate fe eni p lon«
gum fpaciu non obHante afpericate innate : pjouc ep calt'd confefltone
qniicB Ten tire potefl- fe cranftln're l>ab€ant flue oe oie flue oe noae«7Ra5
ncut oiat Cl>2ffo(l«fuper f^tc)}€um*ppM afina quam cbztttus equf
tauit:(p cum oemon voluntat^ l>ot8 peccato pofTidet quafl ad U'btmm
perditogubemaoilo
crabitquoplacet:e|:empUim 008 oenaut in
que ad libitum venti pzoncitun? ficut qui equo potenter tnlldet zrtp
man
tfrannibabcns pofTemonem. duarto oifcemitur in eo cp inopinateet
fu biro vebun rur z im mutatur interdum vt ni^jil tie obdare poflit* £\i
cimr etia ef ipfr' perfone infamia: z anrequi ad vlten'oiem quellione5
oe malefid)6 circa potenti j generanuam p^ocedamus que etiam anne^
|:a eit p;imo fotuenda funt ar$umenta«
Cl^cquuntarrolun'onee argimienro:um*
•i^Vv
^ argtimcta
oeo
tegaf a
gj^J rectus
—
Cffi
Bd
afit refpondendo*
pzimum (p voluntas I>ois
flcut itellecr^ ab agelo bono, l^atet foUino* jintel
flcut tiilmodo illuflraf ab angelo bono ad cognino*
i. nem veri* Wnde fequitur amo: boni quia verum z ens conuer?
tuntumta etiam intellccnis potefl a malo obteneb:an in cognitionem
^c
pi*r confalionem fpecienim pjincipljs fenflriuis
vert apparenn's:T
ideft virtutibus z potentijs fenfinnis interio2ibus reprentans*?3ndc
fequitur amo: inozdinatus appar^ns boni puta coipo^ahs oelectanoi^
nis:qua etiam tales querunr^CIfid fecundum argument^ <p intra coi
poia non poflUnt effe iUa immutando partim ell verum z partim non:t
poc quo ad triplicem immutan'onem«lRon enim poffunt ilia immutare
quanc6 ad cducnonem alicuius fbzme Hue fubflannalis flue accidental
lis que etiam potius oicenda ell psoductio cp immutano fine adminu^
culo alicuius altenus agenn's aut etiam fine oiuina permifftone « 0i
autem loquamur oe immutande qualeficanua vt oe fanitate z infinmV
cate:flc vt ejc pccdentibus patet poffunt varias infirmif ates etia vfcg
ad ligamen ratiois immitteren nc odium z amozem inozdinanim pza;
curare * l^tefl etiam addt tertta immutatio : que fit quando angelus
bonus vel maUts illabitur cozpozi : flcut oiamus cp oeus tantfimodo
tUabitur animeud effentic anime.S>ed vbi oinm'' cp angelus illabitur
cozpozi pzecipue malus vt in obfeflTs ibi non illabitur infra terminos
effenne co:pozis:quia fic ille foUnniiiodo qui oat eflc fcilicct oeus aea
toz illabi potcll t conrmcruv tanqiiain qui babet intrinfccam operan'o
nemanimet 3i>iciturtriilUbi cozpozi quando aliquid operaf circa coz^
c 4
•partis p:ime
C
pttstquia I'bi dt tbi ogamn vt oirit sDamafccn^ : et tunc opcraf infra
tenntno8 cojpozalis quantat3 1 infra rernunos cflcnne coipoiie t3rt
tiicif cp coipue Ijabct tcrmmos ouplic^ ratioms quacitans t cHentic*
£t eit oiflinctio ftait interfuppofitu et narura* Wnde fiair co2po2i ilia*
^
bipofTuncica z potccrje^ffiFis ojganis cojpojaiib'^ t per pfeques pof
funt impzeflides facere in poc^nastvnde g accidee talis opera rio z im^
p:ef1to refulrat in intcUectfi:cuin ei'^ obiectfi fit tantafma ficut coloz
lusxvt oicif in«in«oc anima.et pfequetcr per accidce vfcB ad tolfitatcj
quia volfitas fuutn obiectu renptt ab tntellectu fu b ratione boni fm
tntellect*^ app2eHdit allied in ratione boni veri z appareti8*CL^^ ^^^^
tiuinargumetfi cognofcere cogitatioee cordis efl ouplictter* vel in fuo
cfftctu:vel vtfuntintellectu»T(^:imo>n5non foluangel'': licet ctia b5
cognofcere poteft: licet angel'^ fubtilius vt patebit«lHam interdfi cogi*
tatio cognofcitur no folu p actum e|:tcno2c: fed ctia per immutationS
TUltU8«tetia media aliquaa afTeaiones animi per pulfumcognofcere
po^ntf Unde Mumitin'^ in U*oe oiuinatione oemonO otcit4 q^aliqua^
do bominti oirpontionee no folQ voce pzolatae:^ ena co^ tatione con^
ceptae ft^na queda ej: antmo e^p:imunf in coipo^e tota facilitate per^
dtfcunt: ^uis in lib^o retractationu boc oicat nd efle ad'erendfi quom5
retractat &i quis oiceret eu fenfiffe (p cogitationes
)>ocfiat eftimo
oemon cognofceret in intcllectu* BUo modo pcfTunt cognofci cogitati^
ones pzout funt t intellecu^ t af cctioes pzout funt in voldtatett fic fo
IU8 0CU8 cogitati6e8 co:difi et afftraiones voliitatii cognofccre potcfl*
Cui^ ratio eft:quia volfitas creature rationalis foli oeo fubiacettt ipfc
in ca folus operan potell ^ eft piincipale ei*' obiectfi et vltim*^ ftnis: z
idco eaqup in volfitate funt vel e^: volotate foU ocpcndctzfoli oeo funt
nota* I06anifellit eft aut^ cp cf Tola volutate ocpendet : cp actu altquis
aliqua conflderet:quiac6 aliquis babet babitti fcientie vel fpecies in^
celligibiles in eo tpiitius vtitur eis cum vult * l[^:obarur etia
bis
que Dicta funt:(\a angelu8 non potefl illabi animet ergo no poted c ua
mram videre ea que funt in anima.et (gdiu funt in innmo anime«t3nde
quido arj^itur* 2>emon no potell videre cogitationes cozdium* ergo
non potefr co2da feu mentes bominu ad amo^em vel odiu incitare* JOif
dtur (|? ftcut cognofdtfcilj pereffectu8 1 fubtilioji modo cp bomo:ita
etiamflibtilt02i modo potefr tmmutare adoditi vcl amozem comouem
do fantafmata et intellectu obtenebzado^ £(t ctiam aliquid timozofis
confoientfi8 z vittuofls pjo eozfi confolatione aduertcdum: <p immuta
ciofenflbilis ejcterio: et cozpozalie que pcoinitaturcogitanones lK>mt
ni8 quddocB efl ita ejrtlie z indeterminata :
oiabolu8 p eam in cert^
cognition^ cogitationi8 venire no potc(l:p2efertim quado flud^s aut
bonis opcnb'* vacant intcrpellatim:t tales tunc in fomnis plus ve|:at
ejrperientiaboc oocet«i£luado<B cfl ita foztis et octerminataicp perils
turn potell cognofccre cogttatione:quancum ad fpecie;vt cp cogitat oe
audWo
VIII
fO^XXXV
poflTc eertttudtnaUYcognofceiit <)u3
tnuidta tel oe luirurCa: fed an c
tfi ad o€6 ctrcudan'as tc videlicet fUc tal^ vel tal€ fub oubio otmicta
mu8 ficuc T regimus nift qd vera eft q? talcs a'rcfiftanttas tp ambus
poftmodd cognofcere pot«3d quartOtc^a licet tllabt ale tm conueniac
0€o:tn tllabi coj^i r e cofeques potSti^s affH|:ts cozQt mo fUp^ tacto:
: vnde amo: ? odifi tn tali
nutritiua q tn
fenfitiua fit oignioj
immo
cp
fug vim numnua etia5
cot
S)iccdttm
n$ poteft immutan ab
poflct ita vt aliquid dti^ vel tardius oingif in os vel in cam5 : fed ad
t>cc
p5t couenire angelo Hut bono dut malo
ioU caufart pnt. Sd illud cp
$
n5 cooperatur ftcut ad impediWum vel aoitandum vires fenfttf
uas inteno2es vel ejcterio^es t boc propter fuft Incrfi quod tp fenfuu5
ilUid
occeptionc z intcllcctus illuflone plunmum p;oainit*
C^MnsttSitim potentia feu actu5 venereum maleficitmpedire
pof1'unt:quod maleffafi in bulla conrinetun£hieftto« VIII
^smficQdo ead€ veritas«f«ip adultere fbmicarie 7c«ampli^ tpi
ftunt malcftci oftcditur per impedimentfi maleficiale fug
actum generatiue potctie z vt ven'tas magis eluccfcat ar
guitur piimo (p non fit pofUbile : quia ft tale malcficium
effet pombile:po(ret ctia inan'tatis cdtingere qd ft pcedu
tur tunc cum matn'monifi ftt opus oei ? maleftcium opus
i>iaboli fojtius crit opus oiaboli opere oei Si vcro conccditur q? tiii
modo fojnicariis t non maritatis tunc redibit opinio cpmaleftaum
m1>U ftt in re fed tm in opinionc bominum:cuius oppofttum in pnma
qucftione tactum eft*Sut oabitur ratio cur iftis t non illis contingerc
poflimttr cum non videtur fubeffe alia ratio nift quia opus ocf matrix
monium epiftit«(g t ilia ratio Pm tbeologos non concluoit:vt patet in
tifj^oift^FFpiin* oc impcdimento malcftciali manet adbnc argum€tum
(p opus oiaboli erit fbztius opere oei:r eft boc ft t incouenicns aftercrc
ergo etia incSuenicns eft aftcrere per malefVcift poflc impcdiri actu v?
ncreum«3ltcm oiabolus n6 poteft impedire actus aKaru virifi natura
hum vt comedendi ambulandi engendi:quod videtur eflc verum cp eo
quia interimere poffcnt totum mundum+fTT^^eterea cum actus vene
reus equalicer fc Iwbet ad omnem mulieren impediturn'mpedif etiaj
ad omncm mulierS fed boc eft falfum: ergo t pjimfi (p falfum ftt oocet
cFpcn'€tia:cfi tales qui fe oicunt maleftciatos funt potentes ad alias:
licet non ad illas qiias cognofcere non poteft : quia videlicet non vult
vnde nibil poteft in re. fL31n contrarium t p:o ventate eft«ca.i5i per
fo:tiariaB*F|:?:ii)4q»vin«3item oim tbcologo^t canoniliarij fciitcnria
xbi tracrat oe maleftciali impedtmeto matnmont^OItem ratio alludit
cum maio: ftt poteftas oemonis q? bominis:t bomo impedire poteft
potenriam generatiuam fiue perberbas fngidiftimas ftue per alia im
pedimenta Tc*vt quifcg imaginari poteft: ergo z oemon qui acurioJis
fcictie epiftit t>oc f^cere gamplius potcftt "tf^cfponfto cp ouob^ q fupza
^attiap:tmc
C
wctafimt Veritas fans patcrc potcfl:licct modus impedicnd^ non fit
fpcailatuic occUratwi.'IlU tactu eft cp maleftcifinon eft folum
in opU
nionc poitn Quaft nil>il
renmino cfftcme innumen maleftcui les aca
dere Dpfdmt verc t rcaliter oeo tmittente^
eft eciam q? oeus
amplms pcrnnctit fug vim generartua ^pter maio:^ ei*^ coirupnon€
m
ipftic alios
Ommn
acnjsl)umanos.eedoc mode quo
tale
impedmientfi pjo
curacureft aduertedumrcpnonpoirac folum circa vim gcneranua:fed
cna circa vim in.agmatuii feu rantafU : t fuu l-oc notac i^^.oe palu.
tn mo4ifvoift.^F|:iin*quir»(^ modo8.2)icit cm (p (^a oemo cr
cp
V)oc
eft
fpinms J?abecjpoccftacc fup creature cojeakin ad mocU locaiem pjo*
|>it)endum vel faciendum* J(dco poccft cozpoja impedirene
(ibiappio*
pwquent oirecce vel indirecte incerponedo <e qii3docp in co:pe aflW
pto:ficut accidit fponfo qui oefp6faua ar idoluni; z lubilomimis
com
tra^erac cO wweocularnec p:opter l?oc poterac ea cognofccrc^Secfido
modo l)oiem mft^mare ad accu ilium vel ecid5 reti igerare ab actu illo
adpibendo occulte virmtes reru5 quas opcime nouit ad boc vaUdas#
xemo modo turbando eftimacionc z iinaginacionetqua reddic nuilic?
rem ej:ofam:quia poteft vc oictO eft in imaginanone impmeit.tfiuar
torg):imcndo oirecte ngoje mcbJiftiictiftcandicdgnienti: ficuceta
mote locaiem repjimere poteft 4luinco^biben miflionem Ipiritunm
ad memb;a m quibus eft virtus motiua:quaft intercludendo vias
feis
IP ne ad vafa generacionis oefcendat vel nc ab eis reccdat: vel ne eccidac
vd emi tcatur t multis alffs modis«£t fubdit oe t)oc quod fupw tactft
eft ab alps ooctonbus concoidando
oices«l^Uis cm pmitnt oeus fuo
pancmu perqu^ p:imu peccatfi oimmditur qp fup alios actus
buma
nosmcut z rupcr ferpetes qui magis incaiitationib* oeferuiOr alia
animalia:t poft Muca oio't.Jdem etiam oe muliere eft:
quia pot ima
mnanonem euis ftc o«mentare vt ejrofum l>abeat virfi cp p20 toto mff
jlo non permitnt fe cognofci^l^ft
vult oare rationem quare plus ma?
$
circa ttlem actuj
$ muliercstz oiat cp quia
tale impc
mmenoim nt inurdum per obftruflonem vafisrvcl etiam per
motum
JSS*"*^ rigwem memb:i:que potuis z faalius in viris
ttngcre pomint:ideo
plures vin maleficJtur
mulicres* 'poflet etii
<jia plures mulieres fucfticiofc funt
viri-T poti^ al
vel eti5 in oefpeafi boc taciOt mfieris
;SiJiPJl5?Iiiu®
^^^^i^l^'^^^^J^^tocunontiidultcradU^^
alias cognofcc
re pot t no ppiiiizm vjro: etid alios
t>abeat querere amatozes^fid*
pmictit ampliiis feuire in peccatojes dp in iuftos«t3nde
iz,^'^
libidini
vacat accipit ocmonia po*
S?!
^fwm aliquando in iuftos ficut in 3ob: fed no circa vim ge
i^^
neratiu5:ppter
q ont tocerc cdfWfiones z alia bona:ne ftrro manete in
$
€|s oicere cp ideo
$
$
m
wincie rruftra fit medicinamapponere,^ecl^*fed
cfltctus patebit
tertia parte operis*
m
ocamotioe talis
eudKo
M
^O^XXXVI
VIII
-^^wp^fRndentaliCfr alfqtta ouMa occIarftnnpsM fi qncrfcnnqtta
aliquado titipedtmr refpecm vniue mu lieris:t n5
#Jq
:6oriauenturd l>ec efh vel quia
refpecm alreriu««*Aefpdfio
'fmcttegtis feu maleftca ad tK>c refpecm pftne Determinate oia?
boUim tmmutauit : Tel quia ocue refpecm gfone mtufltbpme dettire
nd pmitnt:occultu em oei iudiciu l>ic iatet: vt patet in v^o^e Xl?obie«
impedit gene^
itt addic:ft quenf qu$ oiaboUis l)Oc (bat* ^icldum
ratiua nd tmpedimciuo ej:trinfcco ledendoozganu fed ejrtnnfecoimpe
dtendo vfum; vnde (^a eft impcdimetu arnftciale n6 namralendeo po^
tefl impedire ad vnam qd non ad aliaexvel roUendo rjccicatione concn
per TirmtiE ppiii vel ber
pifcentie ad tllain 7 non aduerfus alta:t
bam vel laptdem vel per aUquam namra ocmltam«i^ l>ec conuentunc
cfi oicri8 '^oe palude* CIT^^eterea cfi ipotctia talis acme qncg cp
frigidif ate namre feu namrali ocftctii canttngtt:quenf quo gdt oifcer
nt:q^ ep malefiao vel non mateticio cottgeriti' l^ndtt l^lhen* in fum«
licet boc non fit pdtcandum publice quado virga nullatenus mouef:t
^
^
^
1^
nun^ pomtt co^nofcere: l^oc eft fignd fhgidttatts : fed quado mooef
^
t engimr perficere afit non potefl c(t flgnfi maleftd)* IRoradum inflip
qf non folum fit maleftcifi nc (\9 actfi illu ejrerccre valcanfed etiam all
quando fit ne mulier condpiat vel vt abosmm f^'at« i@ed nota fm
nonfi fanctione8:cp quicfiq? ppter tindicte libidini e|:plendam:Tel
ptcr odium aliquid feccrit viro Tel muliet ipzopter quod non poffet gc
nerare vel concipcre reputamr bomiada^ra oc t>omi«ft ali4ui8«i^
nota cp coiter loquimr ca^oc amatozibue fccuU qui fuis amaflje g po*
culane cofufloncm inmrrant taliapzoo^rant: vel etiam per certae per
bas namram nimium infrigidantes ji'of<B au^ilio ocmonfi: vnde peni?
^
tentcs ficut tjomicide funt punicduKl^aleftci aut per maleftcia ralia p
curantcs funt Pm leges vltimo (uppUcio puniendi. vt§ in.1«q.tacmm
cft*«et p folutioe argumento^ vbi OifRcultaf an mfimonialif pifictts
talia cotingcre poflint^iS (I vitcri* aduerted<i:cp I3 tp bis q tacta funt
z re^Mf hub i matrimonio flcut z cprracd
no patcat flip p ?&itas:nt
nngcre pnr. €t pjudcns lectoi -^i copia libjo:^ babet inueniet td apud
canoniltas pdpne ejrtra*? I materia oe fhgidts z malefic
tl^eoiogos
ciatis«z t*iiii*oill«|:);jciit)4nni'mo pcozdates:? oitos erro;es rep^oban^
(es:pfcrtim area mammd^iialt^ piuctos ^ fentire videbanf <p tale ma
lefidum non poffet c6nng:cre inter matrimontaliter cdtunaos motts
illis rationibus cp oiabCiUe no pcfiet opa oei oeftmere«|g t pnmus cr
roi ^ ab eis repiobaf ell ptra illos ^ oiceb^t maleftcifi nibtl cfle I m6
do:^ ttn effe in opiniont^
(\ tp igno:iltia caufa:^ occulta^ :i quas
etiam nullus bominuca fcire potdt atiquos effircms nam rales malen^
^
$
^Im
imputabant : qua d illos efftccrenr non occultc caufe fed ocmones
V>iCf rro: licetabomnibtioaltis oocrciibus fub
..Umplici talfitate rep^bdf ;to a fancto XVo«acn'' tpugnaf vbi tpm t^
ctis
pcrfc vclmaletTLCoo:-?
C
a)
Qtti l?crcfim codcmnat oiccns:cp Inc erro:
radtcc mfidcU'tarts pct&
dit:t quia mfidclitasm cljjiHiano t^erdis oicitur: idco rales \t pern
tifi inenro fufpecti runt»3I)e qua tamen marena cn4 in pjima queftio
ne cactu ell: licet ibi nori taliter ftc oeclarat6«in4 ft quis alia oicta oo;
ctoxis fanat in altjs locie cof!deraC:racione8 tnuenit:quareafreric ta«
lem erroze ejc radice infideUtans pzocedere.iRS in queHtonib''. oe ma
lo:vbt tractac oe oemonib^ t in«q*i«an oemones l^be^t co^poia nam
ralitcr fibi rnira. 3Intcr alia que ibi reciranf mcntio oe illis qui fingu?
|08 eftfecmis ad viitutcs celeHtfi co2pojfi:quibu8 x fubefle oiccbat oc«
cultas caufas efftctuum inftnozum oice8«Confiderandum ell cp pert^
patetici BnHotelis fcctatojcs no pofuerunt ocmonc8 efle : fed ea que
attribuuntur oemonib^ oicebat pzouenire c% virtutecelell^ifico2po2U5
z aliarfi naairalium rerum»ande Bugu(ti*oicit«]c»oe ciui.oei^T^zplbi
n'um vifum fuiflc cp tjcrbis t lapidib*' z animantib^ ac ibnis certi8 ct
TodbU8 ac figurationib^ at<B ftgtnctis quibufdam caa obferuan's in
celicouerfionc motibus fidenim fabiiftcan in terra ab t>ominibU8 po
teltates ftdenim idoneas Tarf)8 cfftcnbus e|:equcda84(gj: quibu8 ap
paret erro: <p oinia reducebant in caufas occultas Hderum t oemones
tinmodo fabJtcarentur e|: opinionc l)olm.0ed q?
pofttio fit falfa:
manifeUe pjobat fanctu8 ^^boc^: l>oc ibidem:cp reperiunf alique opc
rattones oemonfi que nullo modo pofTunt cp aliqua namrali caufa pet
dere:puta(paliqui8 obfefTus a oemonc loquatur lingiw ignota t mul
ta alia inueniuntur opera ocmonQ tam in arreptict^
necromanticis
ambu8:que nullo modo poflUnt nift ep aliquo intellectu p:ocedere ad
minus bona fm natura:licct mala ^m voluntatc^igt idco coacti (Uerfic
pzopter incouenientia tacta all) pbilofopbi ponere oemones er!*c:licet
pofr in vanos errozes inciderunt ali^s putantibus animas bominfi a
co:po2ibu8 cFcfitibus oemones fiert^ t3nde z multiarufpices pucros
occidcrut vt animas eo^fuos cooperatozes babcrcttr pUires altj erro
res recitanf«I'!nde patet cp non immerito oocto: fancms oiat talc opi
nionem e?; radice infidelitaas pjocedere. &i cui placet legat Sugu.in
$
vit)»et*i|:40eciuita*oei»fuper vanos ernojes inftdelium circa naturam
oemonfi :quare eti5 c5is ratio oim ooctojtt q in pfata oiUinctione alle
gaturc5trabuuifmodierrantesfc5(^ maleficia aliquid eiVcncgantes
magne tXt efTlcacie in fentSna licet bzeuis fit in verbis* XA bi oicfit cp ^
malefVa'fi nij>il efTc in mfido aiTertit cotrarianf oirn ooctojfi fentStijs z
facrc fcnpture oeclarates oemones efle z oemones t>abere poteflatef
•wpia co:ga z fupza imaginanoes l>oim oeo pmittete: vnde z per cos
malefta' mira operart pofTunt area creaturasit^n z merito ipo^ oemo
nfi inftrumcta:r ad quojfi inflantta oemones interdfi ad creaturarum
nocumcta operant malefio oicunf *fSt <^dem (p p rep:obatione buius
pmt em>2is a ooctojibus n5 fift mctio oe mfimonialiter c6iunctis:trt
e rcp;obatione fcoi erroi3 l>oc patet jDicOt oil (p alio;a env? erat <p
euefh'o
»
IX
^or*xxxvii
m
ma/eftdu cfTct z abudai ct
tnfido cti5 c5tra camalcm copulantf
Dl (^a nulla tale maleftdfi pot ccfen gpetuu : i6nun(B oinineret matrt
monm lam cotraautecce q? mctio fit oc mfimonia liter conifictistiiw
p2obando afic bfic erroje liccc occlararc boc non oefemtat ad 4)pofitfi:
af
tii pptcr eo8 q copia libjoj^tno bnt.THotddfi cp ip:obat pp q? talia
fercre oicfit eS cotra ejrpimentu z ptra lura antiq t noua«t3n o5t tale5
catl?oUa ooctojes oiltinctionc qpiinpotetiaei: malcftcio 4)crearaauc
dl tpalisautppetuazfi tpalis tucno impedit* rucafitpfumirclTc te*
po:aU9 qiwdo mfra fpaciu tnu annoio cobabitatcs z q?tu pnt opcra$
licet
Dates Hue p eccttaHica facta fiue p
^
^
alia reinedia fanari
pHuSiNO non
fanenf aliq remedio c^rruc pfuimf efle ppetua tc.aut ^edit mf imoini
contraatone z c6fummationc:T fic iinpedit mf imonui cotrabcdum cc
oinmit id ptracrtiraut fequif mfimoni) ptractione fed no pfummatiw
nliz ftcettd vc oicOt alic\ oirimit mfiinoniu ia cotraau:oj eimppFit)*
q»i.c«j*qpc6iugiu pftrmaf officio^Ccatnis: vt oicicglofarautjcqmrnr
mf imonifi pfummatfitt tilc viculii mf imoniale no oirimittpraibi no
tanf epcra oc fngid.tc.p 0?oltic.T ie5ottTe»T ooct02e8 etia tljeologos
vbi g^Bd argumcnta.ad pmQ Ut] pj cj: bis q oictafunt.lRa pmo cp
oci opa piit ocftrui p opa oiaboli ft malcftciu poflet inter piugatos c$
tingerc:no valet inftatia:imo oppofttfi pt5 cfi nibil poiTir oiabol^ nw
qndaj
ft oco pmittete*3(te qi n5 p violctia Dedruit vti t^januetfcd p
arte eirmnfeca vtg pamit* Sd fcdm pamit §« cjre oe*^ pmittit fiip bfic
actfi venerea cp ftip alios act^ p5t ctiam fap alios qn oe*^ pmittit«t3ii
non valet perimat mundum* Sd tema nmiliter pater ep oictis*
maleficc pftigiofa illafione operantur circa mebza vinlia
£iuelho IX
quaftiUa omnino fint a cojponbas euu lfa»
igrtio cade ?^itas oeclaraf p oiabolicas opatioescirca m5
b:fi vinlctcui'^rei^^iras vr magis elucefcar qrif*an male
z realif vf folfi
ftcc valcat mcbja vinlia Mute ocmonfi
pftigiofa appantiSe auferre; t arguif q? ;^e t reaUf
argumentfi a fbm'02t«l^i02a pnt oemdes vc boles oc^
ciderc vei localif trafftrre: vt § paruit oc Job* z rbobie«v<i*vif]; occi
fistcrgo pnt mcb:a l>oi8 fit z realif auferre^T^zeterca glo«ftip ilio p§«
jjmminlones per angelos malos IDcus pun it per malos angelos
cat pphn ifraeliticfi fepe pumuic variis lagaoub'' ;^e z realiter cojpo^
ribas im(f!i8:cr«o z bmoi mftrmitates area mSb:u talc unittere pot
2i oicaf cp poteft oiuina pmiflione rfic ftc in pcedennbus oictti eft q?
oeas ampUus pmittit vim gnatiua maleficiari propter pjimam co2ra
pcionem peccati q per actfi ^enerante tn nos oeuenit : ergo etia apli^
pmitcitftip mcbju illi^ potene generatiue vtipfum totaliterauftrat*
ftatua Talis* Jt^n*jcij:#
fri^:eterea maio: fuit couerfto vf ons «otb
qpaaferrc m^b^fi vinlexfcd ilia ftjit vera z realis z no appar^ puerfto
3a adbac viftbiUter vt oiaf ftipcreft ilia ftatuatigt liacta fuit per malft
M
u»
m
c
V
ibartiepnme
C
angclum vt coacti a bonis qui piius ceatatc ros paiffJrant tt odftim
©oina8mucnircn6poflcnt:naitcnamalie punuioncs fodomttanim
quia t slo«ibidem artcnc tpam cnam illo vicio intvcra: ergo z iHa
face
poflmK.c:i^2Ctcrca (icun(B potefl induccrc fojma narui ale5 potrti
T tlU aufcrrCfScd ocmoncs tozmas naturales plunes indurenint:
yt
]^baraoni8 qui virmtc ocmonu ranas r fcrpctcs fcce
•^"^i^x"!?^^^
Tunt*3|te augufti.m li4;:|:|:in,q,oicit cp omia que vifibiUrer
ftut aia
p infcnwesjpotellatcs aeri8«^ec non abfurdc ften pofll credunf : fed
poc pofuinc nsccre boieo vt aliqua arte vel tnaflone mcmbzn auteraf
j
ergo T oemones ifla facere inuiflbiliter qtf alp vift biliter
poflunt : fed
cocra aug.jc vitNOc ciui.oa^iRd efl credcndum erta ^jois cozp-^
ocmo
w
num arte vel pea t i in bethaka Uniamcta poflc cduerti: ergo ctia a
m
won pot auferre boc q6 ad vericate cojpis buinani 0efai»t*3te.in. oe
truoiciMRd cfl putadfi i(tie trafgrefTojibus angelis ad nucfi feniirc
Imc vifibUiarem macena fed foli oco.-«efp6fio* iRuili oubifi rin ma
icncc qdain miraopercnt circa mcbia virHiJi vt tp vifts
tauditis plu>
nmo2um immo z ep ipa publica famacdflacoe boc tp p fenfuin vifus
auctacf> vinlirao UUu8meb:icognofcebaf quod qualiter
tier ipoteft
oicedum (p hcet ouphcitcr fieri polfit^n vere z realitcr tc
pma tengcrut t pjhgiofa operatione:ea in que a maletiicisargumenta
liunt circa
l>m6inofiotnifipltigiofaiilufl6e:quetniUufionobabet locfiin iina
3D ginationepancti6:<^a imaginatio ei*p5t ;k z realitcr cflimare aliqui
reninon ellc pfcnt| licet p nulla opation^ fenfus eptenorlXvifn?
aut
taccQ pcipic eflc pfcntem*t-in pot oici vera ablatio mcba cr
pt e irna«i
nationis paciitistlicet no tp pte ret: quod qualiter lit funt plura
no&
da»T^:imo ouo modi <ibus ifta fien poflUnt, iRo mii u cp oiabolus
fen
fu8 pumanos ectcnozcs oeapc p6t ^ intenojes oe quib^ fupja
taaii
clliUudcrcpot fojmasreferuacas educ€doad 6ncipalia
fuafenntiua
Dccipit aut eo8 in fua naturali opatione: vt qd viftbile
eft fit illi inmll
bile:tagibile mtigibile:audibile inaudibilc z flc oc alfio*
Btc afit v^
ncas ita nibi I pome er parte rei cp oia fin t cf imutatione 02ganoit
ftruentiu ad vifum juditn tc«vt funtoculiz manus
(jUis imutatfe ti
gUitur fenfus wdiciO-T^umup ifla ep naturalib'' (^bufdam
oemom
ltrare:na ftcuc viijfi oulce ppcer infectionc lingue in
t^bzicitatc vidcf
amaru: vnde gufhie oecipif non cp pte rei fed cr pre bumojtt^^jjtar
ib£
nulla occeptio cf pre ei quit, ibi fit vir^a ad bcrcs fed
occcpt io er ore
02gani fcnfU8.3i:crt ficut fup:a oicrii ell oe vi gfianua illi
iinredifdo
per impofitionc alien i^ alren? co:pi8 eiufdem colons z
apparctie*ita
zaliquod co2p> plana ftguratu colozc cameo iterponere poflunt
intMTifum aut tacifi oculojjf z manuO z interi^m verfi cojpus
patietis im
valeat videre z fennrc nifl coip"* plane t
<p tiio iudicio
nullo in?«
i
nm
b2omtcrniptum» Qideanturoicta fancn rbo,inrf).oiilm*vifSart{;v»
©c p:clligiofi8 illuaonibu8:t ftmiliter fc6a fc;k.q'|:cj,ct
in qucflioiu*
eucfKo
fl
M^XXXVIII
IX
buo oe malo : frequenter allcgans flUid Zve^t^Un H-lWift.q.ferpft
nguns: acco?
l>oc malum oemonis per omncB adinw? feiiluales oac ft
i!iodacfecolonl>'':adl?crecfoni8:odonb*^ ft fubbacnnfiinditfe lapozt
alicur
bus^CIT^zeccrca alludit ratio <p n5 ft>lum pcrintcrpofuioncm
co:pozi8 plani non membjaco talis illufio pftijjiofa in videntc t tangc
cducuti
te riac:im» z per modum quo certi rpinf ftu fpedes rcftruan
raw
tur:ad fua puncipisi ftnritma inteno:a fciUcet ad ima^m Jtionc T
tafiam: viide contingit aUquid imaginari ac ft pnmo cUciatur
vii tutc
(nterioji^lftam vt in pcedcnti qucftione tactum ell : ocmones
piopna pofliint localiter co:pow mutarc:c|: rranrnmtacioiie auce5
c|:
lenitt
w
Timuin T bumoj^ ctiam ^m nature operationein coiingunt: aliqua vm
tmagmationcm vclftnfum vidcnnaturaliccroico-.qui.u pbilotop^
oicit : <p cu
in oe Tom t vigif.ailignans caufam apparitiom's iomnio^
animal ooimicnt oetcendentc plurimo fanguine ad puncipium lennn
ftnfibiuum
ftnnil ocfccndunt moiuo mc inip:eflioncf. rcliac c?:
luc
inotionibusrque in fpiriiibus ftnribilibiis conftmanmr.xermini
pjimoa
runt fuperiue oeclaraci ita q? tunc aliqua apparcant ac ft tunc
po
rebus c|:terio2ib' fenftis immutarenmr«£r quia boc natura tacci e
mm
oiaboUis tbjmos ftu fpecies cozpojis plani z non mem*
bjo virili oiganifato cducere poteft ad vim fantalhci t im^natiuft*
etia5
vt inde fenfus iudicenc ac ft in rerum ventate ita e(ft t.l^er bunc
modum vt patebit inferius bomincs vidcntur animaliacu tamcnnon
ftnt in rerum veritate *
^.
,f ^a.,*^
^ndonotandifiintalrt modffacfltojes
pzedicandum* THam quia pzcftigiu m nibi I aliud eltjm JnaOf
ftnfuum quedam oelufto t P^efertim ooi
tcft :a fo2ti02i
36
^
,
I
vit^.etbf mof^ca.ii:.^
l02um«ande t oicitur a pzeftnngo quia adem oculozu pzarrm
ales oi*
ftnt« igt vt Blejrandcr oe
vt res videantur aliter effe
que non
atpanc.i).T(^:eft^igium pzopzicfiimptum eftiUufto oemonis
parte cogno*
t>abet caufam tp parte mutationis rei ftd folummodo e;:
nue
fcentie qui oeludimnftue quantum ad mtenozes ftnuis
fiittita
$
pzcirigicia
tflia
ad erteriozes.t'lnde in genere loquendo enam oebumana
artcotcamusunbusmodispoteft ftcri^trlnaabftBbemombus
oltcnden
pocius oicirur ocluftoiquiaartiftdaliterfitagitationeboim
per locuiaro
vel occulcantiO aliquas resrftcut ftt in traiectionib'
tium
modus ftr etiam ftne viriute ^>^»"«l"4"J^P?f
pabec
tenaturaliter virtutecoipozfi naturaliii veletia mineraliu q 0
ere non
pnt f qnda ;^mtc t>m6i reb^ indira re oildere vl'faccre appat
alios pies qda berbn tuc
ftcut ea.tari rbo.vpte*q.c|:iin*arti.!ii)*t f
xcrn modus
ctfa feu acccfa ftimigas feat trabes apparere icrpcrcs*
res vel g mimos»aiiU8
m
m
Dclaftonis eft que tit per oemoncs oeotamen permittente.f?abctcm
ocmones cp nacura vt paruit quada poceltate fug qfda res mturiojcs
quas pot ef ercere circa Ulas quado be*^ flnic vt tuc ctia res appaveat
C
oiCter
partis pdme
4 tint* l^:o (luo not^dum cem'o v oemon pcM qutn<B modis
illudcrc aU*qu5 cp iudicat rem altter (g dt.l^zimo arnfiaaU traicaidc
xt oiftfi eft:quia qmcquid l?omo fdt peTarte:m€lm8 tpft fcire potcrt:
fi^ecfido modo namralt appltcattone aUoitus ret put otcmm ctr e tn$
terpofinonem ahcuuis coipoiis vc alcerfi occultemr vcl enam tp tm
taffts t)oim illas pmrbando*remo modo vt quando in afllimpto cw^
oftendit fceife aliqua re que no eft: flait i!5:ego:iu8 in pmo Oia^
I)o:c
ogo:nm narrat oe moniali que comedit lacnicam : que tamen vt ipfc
Demon faflue fuerac lacmca non fed oemon m lactucefpecie auc m ipa
lactuca erat: vel en5 conn'gic flntt?omo m mafTa aun quam
oeferto
rcppent:Tel erta quando lx)iem Terfi regit t facie vt b:umm animal
Ti'dcamrxwtiam oicemrf£iuartoinodo vt quando turbato:ganfi vi^
fUstvt videatur 1X8 mibilofa que eft clara vel ecouerfo vt vetula appa
rcat iuucnoilatnam r poft ftetum apparet aliter lumen
antc«iDuin#
to modo vt
imaginatiu5 potentia operido z tranfmutationc fpeae
rum fcnftbiliu per comotionem bumwum vt fljpja tactu'm eft fadedo
Tt tunc quaft receres t none apparinonee in ipns potenti)8 fenlitiuis
caufenmr.CtftctnbU8 vltimis modi8 oemon lUudere poteft p2eftiV»
giofa arte fenfu8 ^>ommf8:t etiam fecundo modo«X3nde nulla oifficul?
tas qmn memb:um vinlc occultare p:dhgiora arte vclit^ ieuidens
didum flue eppenmentum quod nobi8 in offino tnquifirionis epiften
tibU8
reuelatum tiiit mfra ponetur vbi oe \>is z alt^s factis plura red?
5)
tantur in fecunda parte tractatu8
m
^
m
m
3^iDuomodo malefidfi a oeftctu naturali poteft oifcemi*
T^identalis quertio cfi certis alfjs oifftcultatibustcp feqm'tur
Iktro ablatum eft memb2um:igno2atafit an permaleftciu feu
alias oiuma permiflione per oemonis potentiam fit ablatum:
Munt ne modi cognofccdt r oifcemendi inter ifta^cfp6dert po*
teft <p fic/|^2imo (p tales quibus accidunt vt plurimnm funt adulteri
feu alias fo:nicar<)«t'lndeoumamafti8 non ad nutum feruiuntfcucas
relinquere volunt aliis adtcrcndo tfic in vindicra talia pjocurant aut
alias potetiam illius mebJi aitiputant* iSecundo cognofcitur per boc
(p n5 eft ourabile^lHa fi no fit ep maleficio tunc non eft ourabile : fed
<it<Bredibit«Sed bic iteru fubo:if oubitatio:an boc fit cjc naturama?
left'di q? non fit ourabile»t^ndef q? pot ee pperufi z ourarc vfqj ad moi
tificutetia oe ipcdimcro maleftdali i mf imonio indicant canoniftet
tbcologi cp regif tgale ppetuu^IRi 6t i^otfrea fumma* ^a>akftdu n5
p5tfolui femp p
illn
<\
ftcittvel
Tl'<ja maleftciu c pditt5»t3n
^dl
mo:tu'': vel c^a ncfcit oelere
ipm
a ftfi oie poffum^ q> maleftcifi petro illatfi
cnt ppetufi: vr(\a ilia maleftca q tVcit no p5t efi fanare.55?fit etn malefi
cc in triplicignc/lR^qdamfamit t ledfittqdam ledunt fed fanan ne^
queunttqdam tmmodo fanare vidcnf id eft Icfioes amoucrc vc infm'
patebit»i5ic cm nobis prigittiBa one malcftce mwtuo rif 5tes oa vna
fum ti peflTma Hcnt tu : QUfa
ledo fanare tcio.t'lel cn5 ourabit vbi ante eius fanationc malcftca oifcc
derec vel locu mutado vel ab t>ac vita oiTcedendo. IRa t fanctue Hx)*
o^c^^^a^leftciu quodlibct ita poteft clle perperuO cp n6 poreft It^abcrc
bumanu rcmediu:qiua z ft babet rcmcdium non cfl raincn boc bominf
nocum vel Ucttum:licec oeue podtc pzdlare remcdin per fancuim ange
turn Demonem U'cet non inalehcam cogendo: verfitamen fum mum remc
duim contra maleftnumell penitentie facramentum«e|:traoefngib»
IBam z mftrmitas co^pozalis fepe p:ouenit ep peccato^eptra oe penu
cum inftrmita9:quaUter enam maleftcia ftnr auterenda^T^tebit ter
tia parte tractatusn in fecfida gre capitulo^ vntres alie oifftrcntie t$
0unnir«
fll^^l"n^)ne8 argumcnrojfr
Stet ad p2imu q? nulli oubuim quin ftcut oeo pcrmittente octf
^adere pofTunt lx>mine8:ita vt mcmbjum illud feu alia auferre
'pofliint vere z realircr.Sed tunc oemones non operantur per
maleftcas: oe quibus lam mcnno babetur.Cr perl?ecena ad
fecundum patet folutio.J^ed ad illud cp quia ocus amplius permitnt
Tim generatiua maleftciare pjopter tc^ergo ctiam permittitur vt illud
tnembifi vere z realiter auferatur* iRon valet vt femper boc ftat CUiia
non effet per modum maleftct^ boc fieri: ncc enam maleftcc boc afftct^c
oum talia operantur cp non Ijabeant poreftatem reltituendi mem b2um
quando volunt r faunt^ igp quo patet cp no vere fed pzedigiofa arte au
fcrtur.ClSd tertium oe conuerfionc vpous lott? oicimus vera fuit et
non pjcflfigiofa arte:nac afit loquimur oe arte p:eftigiofa* C.^^ ^^^^
turn q? oemones poffunt inducere aliquas fo^mas fubltantiales : ergo
ctiam auferre*2^icitur <Btum ad magos '^|?araoni8 cp tecerunt veros
ferpentestr poflimt oemones area aliquas imperftctas creaturas ad^
ininuculo alicui'' alterius agctis aliquos effcctus pduccrcq no poflimt
circa i?omine8:oe quibus oeo e!l magis cura»3u|:ta illud/lRunc^d oeo
altert i'mp20pcraret: vna oi'iritnRo
>
-fi
m
cura eft oe bobus* "^(Tunt tamen femper vt oictum cit oeo permirtcn
te l?ominibU8 etiam nocerc vere z realiter aut eriam p:clligiofa arte z
C l^ec etiam patet folutio ad vltimum argumentum*
maleftce operanf circa txjmines in beftiales fozmas
CUiedio X
^e(h'giofaarteill08tranfmutando»
Garto ipfa Veritas oeclaratur : vbi etiam l?omines tranO
fo2mant in beftias : quod qualiter fiat arguitur q? non ftc
^Sn
poflibile \?oc ticn^i:?: vi«q« v^i^pifcopi ep pcilio acquircnfl*
^ifquis credit porte fieri aliqua crearuram antmclms
iir norpriiiQ iitimitMn lAur ttauffo:
in aliam fpeciem
U
vel aliam ftmilitudinem nift
man
ifK> creatoze qui omnia ftcit z per quej
inridelis efl z pagano oeteno: z vtamur
ab
omnia facta funt p:oculdubio
argumentis fancn*Xbo«in*i).fcnre.oiftin«vin*an oemones pofTTntim^
pjimerc I fenfus cp;gales plligtjs oeludcdOtfL^^ pnio arguif no#
C
inam ilia (b:ma befhc que vidtmropoitet (p nt altcubi : fed n$ potdt
efl'e
tanru
m fcnfu: quia fenfus non t?aber aliquam fpccicm mft a rebus
acceptam:t ibi non
mm
efl
vera beflia per auaontatc can»aUegata:nee itc^
potcll efle in re que vidcrunflcut cp muUer videatur bcHia
oue
fo:me fubltantiales non poffuncefTe in eodem fimul t feme! : ergo cum
ilia tbzma beflic que vidcf nulUbi pofTit efle: ideo nulla piefligiofa illu
ftoin oculo videncis tiert potell:cum viflo per aliquam to:mam neceffa
no babeat tenninari* ^Tfi^zererea ft oicafcp fbjmailla fir in aere area
riante boc non poted ef!e:rii quia aer n5 efl fufceptiuus ahauus fojmc
feu figure : tu etiam (^a no feme ^""8 ^ idc aer circa illa perfona ppter
ftujribilitace manerepoteft pcipue quandomouetuntO etia quia ffc vi
dGrctur ab onmibus talis rranffozmatio qd
fit quia oemoncs n5
mn5
2>
Tidentur ad minus fanctojum viro;: viftoesoecipere^Cll^jetereafeii
fus viftuus feu potentia viftua eft potentia palfiuatfed oifie pafliufi mo
ueturabactiuo ftbippoztionato:actiuCi aOt ppom'onatG fenfutefl ou;
ple|:*Z3nft quaft ouginJs act6«f«obiectum»fllmd autem quaft Deferens
ftcut mediu:fcd tbzma ilia q videf no p6t effe obieau fenms nccs etiain
media quad oeferes^a^e pmoXcp non poteft effeobieafltt^aanullare
fumi poteH: vt in pcedenti argumero taaC eft:co non ftt in fenfu a re ac
ccpta nec in ipfa re nec etia in ipo aere quaft in medio oifttr€te : vt pus
tactfi efl in tertio argumcto«f[;T^«terea ft oemon mouet vim cogniti^
uam mterio:e aut boc fiacit fe ob<jncndo virtuti cognitiue aut boc fao't
immutido ipfam:nd afit boc facit fe ei obf^cicdo ^a opojteret cp vel af>
fumerct co2p':r fic n5 poffet intenus ingredi ad ojganfi indignatidis
cfi DUO coj^a no ftnt ftmul in eodc loco necg in affumedo fantafma:quod
etia effe non potefliquia fiantafma no efl ftne quatitate«Similiter etia
no pot boc tacere imutando: (^a aut iinutaret alt erado: cfi yidttur non
poffe facere:(^a ois alteratio fit p quaUtates actiuas ^bus oemones ca
reniiaut imutaret tr^fmutando ftue localiter mouedo:q6 videf efte in#
cdueniens Duab' r6nib'^'l^2imo (idc c^a trifmutatio o:gani non poftet
fieri ftne fenfu ooloji8«:0c5o (ia fm boc Dem6n6 onderet bmoi nift no
ta:cfi tn Sug.6t cpoiidit bmoi fbzmas r notas t ignotastergo videtur
q^ Demoncs nullo mo pnt imaginattoi;e vel fenfu5 bois oeape«|I^fi»5
ptra 3ug»pvin«occi.oei.6r:(p trafmutatiocs boim in aulja bjuta que
Dicunf arte oemonfi racte no fueriit fm ;^itate:fcd folfi fm apparetiam*
l^c afit fieri no poffet ft oemones bumanos fenfus trafmutare no pof
fent*'^:etercaalluditr auctoairas Sug^in lia^:j:Fin«q«q etia pusalle^
aatafiiit:ferpit boc malii oemcnis p ocs aditus fcnfuales tc« t^efpon
no ft lectoz volueritfuper modum trafmutandi infpiccit inuentet ijui^*
gteopi8«c»v)»vanosm68*adpiT8tmmofcbolaflicepccdedo:Dicam^>
tnu Doctoju fcntctias cocojdates in eo cp oiabol'^ potell fantafta bois
oecipe vt bo ver' aial videaf inf qs etia vlciina fubtilio: cctcrl 6 fm
XbOteflu pma ell o»i ilntbouiniti*gte fummc titv»c.i^» ViDccUratio;
^
I
^is
ad oectptedfi qnc^ opaf :t ^a'pue ctrca fllufio^
(p oiabol'^ fantafta
nc fenfuu : r occhi at naturali rdnc canonis aucrozitaic r ejrotmencozfi
inultipliacate.T^'Zimfi ftcrcozga naruralirer fubdunf t obcdifit nature
angelice qu^tfi ad motu locale* Bngeli ^fit mail etti fl amifer6t ^atia^
non tameti virmte nam rale: vt fept*^ fup2a lactu eft*Cu aut potecia fan
cailtca fuic tmaginatma fit co:ealt8 id cit afiVjra ozgano co2po2eo natu^
raUtcrfubditur etiam malis: vt poflmt eain trafmutarc caufando vari?
timtadas ej; oefceHone bumo:a z fpintua ad p:mnptu fennttiifi pa
curaca ab ci8»a?ec iUc«T fubdit l^tcc t cp boc canone.pj: vi«<)[*i?«cpu
3Uudn6 dl imttcdfi cp qda fcelerate muhtTee pod fatb^n retrocoucr^
fe oemoufi illuftdib*' t fantafmanb'' fcdwcrc credilt fc rptit enf cfi Of a^
na bor^ noctumis oea pagano^t: vel cu bcrodiade t cu mnuniera inulie
rfi multtmdinee() care lug qlda beiliastr multa terrarii rpactatnteped
ftc nociis filctio gtranftre t infra«€luapcopter facerdos pdicare oebet
populo oei: vc nouermtorilino bee falfa eflc:z no a oiuio fed a maligno
fpiritu talia tantafmaca mcctb'' fideliu in ogan : (i()dem ipfe fatbanas
trafTojmacfem oiucrlaru pfonaru fpcs atiij rifitudineeiz mctem quaj
captiua tenet tti fomnte oeludendo p oeuia qcg oeduat« £t ^de tntelle
ctus l>iitU6 canonis in pina quedione tactus e(l quo ad quatuo: q pdi
canda funt«J3ed qp no valeat cti3 vebi vbi boc afftcrat z no impediunf
oiuina ^tuteific no eU'et verus tntellectue: c^afeptlfiHie boles inuin ct
no maleftci p multa terraj5? fpacia cojpoiaUtertrafferan^iSed <\a vtro
modo potcH fieri fequitur in pfata fumma: z in ca^nec mirum«ea.q»
Bu0u(ti*narrat <p in liUis gentiUu legif oe quadaj maga oicra circes
quefocioe t^lijrismutauerat in beftia8:quod ma^ds i)lligf}8 potius
nngebaf:(V in reru tcritatccdplcreturalterado mntaffas boim:patec
|>cc etia p plura ejrepla. ^egif in vitafpatrti cp qdam imtcu la ()a aflen
tire noluic cuidam iuueni Dc turpitudine ea folUcitStinpre iimenis tur
batU8e|:bocaquodamtudeo ifcurauit malettctum fieri contrail lam:
quo pcracto multer cduerfa e(l in equi : que conuerfio non fuit f ret
Teritaiem:(ed fm ludifkationem oemoni8 immutStis ^ntafiam z fen
fum ipftu8 mulieris rafpicientiu eam vt videretur equa que crat ver«
mulier: vnde ouctaad beatum (^cbanO non potuit Diabolu8 ita ope
rari <p illudcret fenfus ei'' ftcut aliojp <ppter fua fanctitatc:n3 fibi ride
batur mulier vera no equaioti^ rddcm 025nc libcrata e(l ab ilia tllulioe
oicene bor ^ibi accidifl'e:quia non vacabat oiuini8:nec frequctabat fa^
crameu vt oicebatndeo oiabol'* ptatem babueratfup eaiT fi alias ctt
l>ondla*T^6t igif oiabor p comotionc inteno;^ fpinnjfi z bumoat ope
ran ad tmutSdu actfi z potetia nutntme fcnfitiue z appetitie cur^ciicB
potcntieco2po2ali8 o2gano vtcntis fm beatfi Zto.)4par«q«|:cj* Sicuc
mone magii in incataciSib^ fuis q oe eo
credi poteft fuilfe gelhl fup
nit>il boj;: pot oiabol'' tacere nifi oeo pmirtete ^ cu agclis
narranf
tVequeter
malitti
repmit
et^ pccipe noe z nocere qretta: vn
fUis boni8
fl8
3d
m
m
CFCm
C
de Dicit Su0tt(tt*loquens oe malef\'ci8«l^t funt qui permifni oet elemC
tac$aictunc:I;>oIm metes i^mrbanc mtn^ cotidencifi in oeo«|;pvY*q*v«
nec mirum*l^02um eciam operacione per maleficam artem fiic quondo
vt vivnon poflTt videre vjcojcm t econuerfo.t t>oc per imtnutationc5
tancafie repzefentado et talem vt rem odibilem t bo2nbilem« 3pe etia
oiabolus vigilanabus t oozmientibus fuggerit rep2efentatione8 tur^
pium fantafle ad oecipiendum t inducendum ad malum* trleru quia pec
catum non conflltit in tmaginattone fed in voluntate: ideo ej: bmot tan
taftjs per oiabolum fuggelris z alteranonibus vartie l>omo nd peccac
nifl voluntate ppzia peccatoaiTentiat^Secfida fentetia ad idem moder
nojum oocto:um oeclaratee piimoquid fit pzefligifi:? quot modis oe
tnon potefl buiufmodi illuftoes caufare « l^ic nota cp Sntoniue allegac
ea que in pce*q.ip*tacta funt: vnde n6 eHopus ilia renouare* fcrtia fen
lentia ell fancti ^bo^t ed refponfum fiiper argument^ quo querif vbi
fit ilia fo^ma bcflie« q videtur aut in fenm aut m re aut in aere drcfiflan
text ell tsAietcp ilia fojma beHie que videmr non ell mft in fenfu p^nmo
<nteno2i t per fo:tem imagination^ refultat in fenfum e^rterioie qdam
inodo:r cp ibi fit poteH per oemonis operanonc contingere oupliater
t3no modo vt fpecies animalifi oicamus q funt i tbcfauro imagination
nis referuate fluant operatioe oemonfi ad o:gana fenfuu inteno2U5:(ic
etia in fomno cotingit put fup:a oeclaratfi ell»ig t ideo quado ille fpes
2) contingfit ojgano fenfue epteriozis : puta vifus videtur ac ft eifent I'es
pfentes ejctra r actu fentirenf alius modus pot efl'e e;: immurationc
ojgano^ inrerio^i ^b"' mutatis l^llif fenfus m6ici&: ficut paret in co ^
l)abet gullfi cozruptfitoli oia oulcia videnf amara:z parfi oiffcrt a pji
tno*1^oc a0t facere polfunt etia boies ?vaite quarunda rerfi naturaUfir
llcut ad vapoianone cuiufdam fUmitrabes oomus videnf ferpercs:t
tnulta ejrpenmenta buius inueniuntur vt fUpza tactfi e(l«
ttBolutiones argumentojum^
2> argumeta patet ad pmumicp tejrtus ille fepe allegaf t ma*
mt^J' intelligif OHa quo ad boc cp loquif oe traftbjmafi5c I alii
r^'fpcrn vel fimilitudinc oeclararu ell qiialiter boc fieri pot p2e^
lligiofa arre*s3ed quoad boccp oicit cp non poflit ticn aliqua
creatura virtute oejnonisift capif fieri p20 crcari maniftHii ell cp nam
n veio capif fteri p naturali pductione ftc certa eH cp n6 poflUnt facere
^
.
—
aliquascrcaturas impftcras: quod qualirerftr occlaratfancrue rbo.
vbi fup2af 1H4 oicit cp ocs trafmutatioes co2po2ahfi rerfi q poilunt ftc
ri p ali^s Scutes naturalcs ad quas ptinet femia q i clemeris bui*^ mfi
di inueniunf puta in terra vel aqsxficut relinqunc fua femina terpetes
7 rane t bis ftlVa pnt fieri p opatioes oemonfi bmoi femintb*^ adbibiQt
ficut cfi aliqua res trifmutaf I ferpctes vel ranas q per putrefaction^
generari poflUnt*3llle
trafmutationes co2palm rerfi q no pnt ?^tutc
nature fieri nuUo mo opcratioc ocmonu fm i ei veritate fiftci p«c:finit
^udlio
s
XI
(p co2pU8 btmanfi mutcf
§ol XLl
m cozpus bcftic : aut (p cojp' mo:tui rcum(^
rcat:qd n fieri vidcaf :apparctia eft pltigiofanut oiabol'^ in amirnpto
cozpoic fe agitat cozi lK)mmib^:fo:nficamr iftanRam Slbert'^ in iu
DC animaUb'^ vbi qriu Sn ocrtiSes feu crra oicam^ malcft'ct poflint fa
cere vera aniaUa* iRcfpodit tp ftc : oeo cniittete.et boc ad iinpfeaa
q
anialiaifed no poifunt i inrt-^tt ficut oc'' taccre: ^
qda licet Cubv
toifxcttt patec oe maleftc^<£|:o»vn.fnB ifla* Qocauit T^baraofapietcs
0iac»i£)cm6e8 oifcurrat p mfidil et colligat omerfa femia: r cojfi ad^
aptacidc podUncpnlpcre omerfe fpeaes^ £t glofa ibide ftc oian2>fi
mom
p mcitationc oemonu malefia ali({d eflTccreconamr:oifcurrfir p mun
duin z femia fubito eo;;: oe qmb^ boc agitat afftrfitzt fic tj: tllierpmit
tcntc oco nouas ffyecite pduc^t* l^cc cti4 fupius tacta funt* Be vbi ft
oitncultas fubojiref fln talia facta ocmonQ eflcnt opa miraculofa
ccnda^liefpofio patuit €jc pcedetib\*qp ctia ocmdes ali^ vera miraciip
pomint:ad q virr* nature pticularl fe ejrtederc pot.^ t licj ta
lia fint ?^a:n5 tame ad ven cognitionc ab eo fi6t:ftn que fenfuj opa an
ticbnft-i poflimt oici figna mldaciatq; ad feductionc bominfi
tet T folutio ad almd argum^tuj oe fubterto fbzme oicam^aScftic foj^
ma q vide t no efV in aere ncc in ipa re vtputauittg in tpfo fenfmjHit ec
fentena fcti rbo^vt fupiiis occlaratfl clt*Cad lUud <p omne paifmS
l3 tacerc
mu
mouef ab accmojjbi ^Jpwnaatoipcedifigt qu5do fubinftrf :(p fbjma
lUa q videt no pot efl^ obiectfi o:i«in38 actfi feu elincs : eo (p a nulla
refumar* iDicit cp immo a re:qz a fpeae fenftbili in imagiatioe referua
ta qua educere poted: t imagiationi feu etia fenfitiue potctie offtrre:
p6t vc Dicta eft fup*i£Bd vltimu oicedfitcp Demon no immutat pote
tia fcnfttiua et imagmatiua fe eiob<icicdo:vt oflgfu5 eft: ft e5 trflffnm
tando:n6 quid€ alterado:nift qu5tO ad motfi locale: qj non pot oe fc
impmere nouas fpeciceivt oictu eft:imutat autc tr3fmucado«i.locali
ter mouedo:T boc irenl facit no fubftana 02gani Dimdedo:vt fic ofeSf
turfenfus Dolor] :g mouedo fpCs tbtiozes^tp ^t vlrcri' obpahcp feq
ret q? Ptn b Demo no poflftali^d nouiboi Demdflrai e ^m imagiatiua5
vinonc43:)iccdu c
noufi ali(\d pot itelligi oupl'ntano mo totalif no^
uu zPrnicz Pm fUa pncipi^*z fm I? Dcmo no pot alic^d nouQ boi Pm vi
done imagiari3 Dem6flrare:n5 em p5t facere cp cec^ nat*^ imagief colo
res: vrq» furd^ naf^ imagine? fonoe^Slio mo oi ali^d noufi fm fpeag
tori'':jpura ft Dicam^ effe noufi i imagianoc cp ali^s imagief motes au
vidit:qz tn vidit z au:? z mote^ pot naturali
imagi
^^A^
^^^^}\n^^mrci mdty.z
mom
U mo pot oemo alit^dnoui imagi atioiof*
tL4iuid 0 lupis iterdu boies z pueros e^: cunabulis rapietes Cttrre*
"m
JL
^fomedStes fentiedu fit* an etia pltigiofa arrep maleftcas*
IBcidentalis qftio oe lupis inrcrdii boies crpucros e oomil>^
rapientes z comedctcs: z cu magna aflutia oifcurrStes: it a vt
j*-^*-^.']ecB aliq arte aut potctia ledi aut capi valcanttS^icedum eft <p
-
J
f
£
mtcrdfi babct namrale caufa: inrcrdfi
rfligiofl art6:
m
oQ p ma^
oe anialib' oicit: cp
qmnq^cm^
Uticat? ptingflt* iDe pmo albert
ft8 pucnirc p5c.S liquado ppt ftjinis augmcefiiriciiDt cenii aliquido
T alic bdtic boi b*^ appzopiqu^t* BUqu^do ppt fcrocitare vinfi t boc
qi oe bis nibil
in regioib*' fngtdir.: z eria qiiado babcr catuloe*
ad^poricu:oiciin'^ (p oemonu tUufioe fiucquado oe'ppf peccacapu;
"
Bed
nir aliquc populum^^ujrta lUud ZcuiticUjcx), &i no fecenne madata
mea: mircam in xos bcllias agri que cofumanc vos z peco2a vcfVra^ct
eos cu furoze
que
^>eutef*j:|:j:n ,E>ente9 beHiajft immictarn
flucc modu.:£}n fint; ren lupt vel oemonee in fo2int8 Ac apparecib^4 ot
cimr cp funt vei I lifpi: ^ obfidcrur a oemonib*^ vel agttitur oupltd mo
do* Z^no mo ^bfc$ maleficoj^ opacione: ficuc quadragtnraduob^ puerj
contigit a ouob^ VJfts oc filua eireuncib*' q«os mgulauerut ^pterim'
ftone faccam l?elifeo ppbete oiccdorafcede caUie zc*£t oe Icone ^ pjo^
pb>enci oci miluj no implence occidir.n|.*rf^cgu«,nfj4^ t brftozia oeepi'
fcopo vienncft : Iccanias mino:e8 iftinierjcante afccnnonc oommt:
CO q? lupi ciuitatcs mtr^ces t>omme8 vo^auerunc publice«aiio modo
ctiam maleftco^jr illufione^iSicuc j6uif*vbifupjanarrat oe quoda vv^
TO qui fe pucrti putabat in lupn cerns rempozi b*^ qui bus in antns la*
p'tabac« jllluc enl cerro cepoze iuit z flbi inrenni cum tiiue mancrer xU
debaf cp lupus ipfc foetus ctrcfiii er pueros ocuo^ado:er cum illud rea
liter fold oemon qucdam lup6 poflidcno facey et :<4>utabat faifo fe fotn^
rtians circOireit fic tam oiu ocmetat*^ fUit quoufq? inucnis cfV iacere in
Rlua raptu8»3^electaf in bis oemon xt paganoy erroie qui bomics et
vctulas in bedias mutari credebant inducdt,I-inde oifccmif tpep Hn^
gulari oei pmifnonetoemonfi ope taliaeucniuntizno ej: naturalialiq
2>efiectu:quado nulla arte aut potctia ledi aut capi pofTuntiiicitt c nam
t^inct^Ai 1pec*billo« U. Ti*cap«i:imarrat«3n j(5ailia in^t ante cl?2ifti im
camatione t ante bellu punicfi lupus vigili vagina giadiO abHulit*
<[;£^ obltetrices maieftce conceptus in vt ero oiucrfis modie intcru
inunt:abo:tum p;ocurant et vbi boc non ticiunt oemonibus natos in#
m
«\
C^uellio xi*
fepto z feptimo iniimul ;^icas fUpzadicta pbQtnr per
Idinto
quattuo: bozrcdos actus quos circa inliantes in vtero et ep
vtett) matris e|:ercct:que cfi permulieres oemones ef ercc^
re l?abct z no p virosndeo peti^ mulieres cp vii os fibi ado
ciare ille infatiabilis t^omictda fatagit : et flmt buiufmodt
opera*inam canonifle plus tl^eologi oe malcficiali impedimeto tra^
ccantes vbi fupza * IDiamt cp maleficid fit non folum ne quts actfi car^
nalem ejrercerc valeat oe quo fup oictum ell* Sed etia ftt ne-mulier co
ciplat: vel ft pcipit cp tunc aboztum faaat«igt addif tertius fhodiis cfi
2(rto: qf vbi aboztum n5 pcurat cp tfic infant^ pfumfit vel
offt^
t6u%>c pmie ouob^ modis nd eft ot)bi0;c6 per namraUa l>omo abfq^
fentesofftrunt*
^
^m5i
0udtio
M
XII
^or,
XLlI
oemonum aujcilio vt g terbas vcl alia irnpcdimeta pcurare poffet : (p
mnlier no pofletgcnerarc vel codpere: vtfupja tacwm cfl« Bed oea^
1^6 ouobustcp dtiam a rnaleficis {»ocurannir ot^edum dl:nec opus
cftargumcta ocducere vbi cuidenfRmauidiciactiprpcniti^tabecrcdf
dune credtbtltu6*£c oe piimoicp cent malefice contra Ibumane nature
inclinationemnmino aduerfiis omnium beltiarti conditiones: luptna
oumta^at fpecie^t c^rccpcannfantes oeuoiare t comedere foler»glr in^
qmfitoz cumanus oc quofiipza mctio babita c(l*qui \^ec nobis retulit
q? ca oc caiifa ab incoiis comitams oSwrbic vocatus ad inquifitioncm
faciendamteo videlicet cp quidam cum pue4iim c;: cunis amifiiret t c|:#
plojando conuentioncm mulierum noctnrno tcpoje vidi^ct t perpen^
diflet infancem occidi t liquozc ebibito oeuozarc* 3Ideo vt pus tactum
c\\ vnico anno qui t fxiit annue pj:ime elaprus*]cl«7 vnam maleffcas ig
ntcradiditcertisalns ad oommtlarcbiducis auflne Sisifmundi (it^
gam capientibus^Sffunt p:o cofirmationc buius fcnpta quedam Jo^y
aimis Irtidcr in fuo fo:micano:cuiU8 vtia z eojum que fcnpfit recens
memoiia fupcrell«Tnde non incredibiUa flcut apparent cjciltuntifedct
toe qp maioza oamna in l?i8 omnib'' obltetnccs maleftcc pcurantz^wc
malefice penicentcs nobis t ali)8 fepius rcrulcriit oicentcs* IRemo
dci catbolicc amplius nocet (p obftctrices : vbi em pueros non interim
munt : tunc quan aliquid actun foiie ertra camera infantem oefmint
ct furfum in aere cleuatcs oemonib*^ on'erunt.ia^odus aflt in buiufmo
di flagitijs (\ obferuaf in fecuda iam pte patcbit t ca4Vlj«q»a t aggredf
needle ell : p2i^ vnic3 oumtajcat oenftonc qUionis oe pmiilioe oiuina
^miffa* iDictfi eft em a pjicipio tna necefDrie ad malcftcialS efT^ctfi c$
oirrerc: oemonem cum malefVca z oiuina permifHoncm.
412 jDeinde confideradum eft oe ipfa permiflione oiuina area qua quat
tuoz queriitur*l^;imo:an necelfanfi fit ipfam pmiflionc ad maleftaal^
ell^ctu cocurrere»a;ccfido:(p oc^ iuftc pmitrit creatura ep nanira pcc^
cabile etia aaa maleftciale z alia l^zreda ftagitia ppetrare: alt)8 oua$
bus pmilHonib ' pfltppoftfi8«X'ertio:cp malcftco^ fiagitia dicta mala
que ocus fteri praittit ejccedfit^tfiwirto: fllitcr l^cc materia fit populo
tfTiiuneftio
4X11
publicanda*
fs^TircQ tertifi pjinctpalcbur pjimc jjartis tangcs oiuinam
{^lpmi(none:querif «
oiuina pmifltone in bis opibus
nlleftcojfi comendatt ita fit cat^>olidi:cp ei*' oppofitfi:fc3 re
fdarguere illa:omnino fit bcreficfi* <gt arguif cp no lit bcrc
ticfi affercre: <p oe^ tantam poteftate no pmittat oiabolo
J
•Sin buinfmodi maleftdis.rcfiirare em ilia q in ptumelia ac
atOiMS pricedere eft carbolicu z no bcreticii.B5 allerere (p oiabolo n5
pmittat talis pras noccdi boi b ' eft cat)?olicu4^baf :oa oppofitfi afle^
rcrc videf ccdcrc in ptuinclia crcato:i8*1Ram fec^rur qr no oia fint Tub
iecta oiuinc^uideii(i€:co (p ois fapicns ^uifo; ef cludic oefecttl t ma^
Bn
ma
C
Ittmtquimm pouft ab bis quo:?? oiram gcnt^cum mtl ca que p male
ftaa fiunt ft a oco pcrmirtfitunab co non eircludurunt ft ab co non ep^
cludunf non erit fapicns puifoz ipfe oeus : t ftc nofi fubftjnt omnia ftie
pmdcnnc : quod quia faffum cflndcobocfalfum quod ocue gmittau
4Cl^ctcrca ille aliquid cmimt ficn guod pofl'5 impedirc ft vcllec:aut
cp non poccft impedirc ecia ft vellet:fcd nrntrH illosum oco porcftcon
ucnirc*inon pmum:quta talis iudicaf inutdU6*non fccfidum: quia
lie mdicamr impoces.Xunc quenmr mcid^taliccn boc maleficifi |^c^
tro acadit: ct oc' pocuit impedirc z non ftat: ergo oeus eft tmid'* feu
non babct cur5 oe omnibue^fiJi
non potuit impedire cria ft vcllen
tunc no cft^ omnipotcs: que omnia ftcut incoueniens cit aft'crcre:fciiic5
ocum no baberc curam omnifi tc .ergo r boc: qp malcftcia c;: oei pmifli
w
one connn«fit«'^2etJerca quicficB oimicntur ftbietcft^ oomm'^ acnium
ftiozum: no ftibdl pcnotftioni aiit^idencie alicuius gubemansifcd
tx)mine0 ftbljpfte oimictfitur a oeo:fm ilUid i&ccVupv*iOais ab initio
conltituit bomine;ec reliquit cum in manu conftii) ftii: fpecialiter cti5
mall in ftiis opibus rclinquuntur ^m illud* a^imiftt cos fm oeftdcrta
cozdis eo:um:igitur non omnia mala oiuinc permiffioni ftibdfitur*
tCP^^tcrca auguftin' oiat in <encbin«ftcutetia pbilofopbus in.ip^
mcta«l^liu0 clt queda ncfcire fcire vt vilia:g omne quod eft meli?
us eft oco attn'bucndfircrgo oeus n5 impcdit fe oc illis vilifTimis ma*
2) leftco:? openbus vt il la pmittat vcl no* B d idc apl\i6«n«Co:?t«ip^lRon
oco cura oc bob^«et cade ratione oe ali^s irrationalib^ crcaturj^vn*
dc quado malefiaaf vcl n5:non eft oco cura : nee etia eius gmiflioni d
clt
eius ^mdcna jKcdit ftibdfitunCIl^^eterca q cp neccnitare ptingfic
puida pmiflione no rcc^runc ftcut ncc pJUdcti3«patctbocp pbmin«Tj«
cjc
ctbi»T^2udetia efV recta ratio ptingetift oe (^b** eft^ coftlifi t elecno:fed
plures efftct^ maleftrialcs cp ncceilitate ptingiit : pu ta quado tp ali4
caufa t inftucntia coipoi^ cclcft^tu^ acddnt in ttrmitates vcl aliq alia
q
nos iudicamus malencia vndcnonfempftibdunrur oiuinc pmiffioni*
Cll^jctcrea ft pmiflionc oiuina bomies maleftcianf :tunc ^itur.Cur
poti^ ftip vnum cp fiip alift &i oicaf cp ppter peccata magis abum
q
dant in vno in altcro«boc videf efte feliumtq: tunc maiojes pctozes
amplius maleftciaretur^cui^ contranfi oum apparcttcocp min*' in mff
do ftcut puniatur»3(uj:ta illud.:6cnc efl omnib'^ qui puancanf ita ctif
am maleftciatur l^atet ocnicg cp co cp innocctes pueri t alfj iuft^i am?
plius maleftafitunC^Sed cdtra^oeus pmittir: licet no velit malfi ftc
n:r boc ppt pftctionc vniuerft* a:)ioniai].ca«oe oi^nonl* i£rit malum
adoc0»i«pftctionc vniuerftpteres^igt aug'' in cnc\?u£p
bonis r
tnalis conifht vniuerfttatis admirabilis pulcbJitudo* 3Inqu5tfi enam
lUud qd malum oiatur: bene ozdinarfi et in loco ftio poftru eminctius
commedat bona t ilia magis placeant t laudabilioza ftnt ou compara
mr maU8t3(tcm fana' Xbomas impjobat opinionc5 illowm; (jp Ucct
oW
^udlio
XII
Sot XLlII
oc* n5 vcht niala:(^a nc<B crcatura aliff Qppetit malfl: flue appm'm na
turali ftuc aniali fiue inrellectuali q clt volfitas cm^ obiecto dt bcnfi:
vulc tame mala elil- vcl f.eri* toe oiat cfTc faifuy. (^a oe^ ne« vultmala
fieri necp \ult mala n6 ften:g vult j>mitterc mala ftenir ^>oc cfl bonuj
ppf p ftctione vnuicrTu iDuare aute fit erronefi oiccrc* E)c^ vult maid
clfc vcl ttcri ^prer bonfi vniuci ft: oiat. £luia nibil ell iudicandfi
bonfi
mfi ^m id qa copecic ei g fc ct no g accidc8:ficut virtuofus ludicaf bo?
nu8 mtellecmaU creanira r n5 aniali iSDalfi autc n6 o:dina^ ad bo#
num p fe:red ^ accidcstc^ a pter intetionS eoit qui malu operanf rcful?
tat bonu:flcut pter mtetione maleficoj;^ aut pter mtentione tvranno:5
ftut q? ep eojum cfecutionc clarcfceret patientia martrrfi* tlefponflo*
fljuelho qudto vtihoj ad pdicandfirtanto ctia oifftciTio: ad mteUtgen
dum efiftit* &(t em int argumeta tx)c pcipuu no tam laiconl t qua?
fundi fapientu:(a>aleficia ta bojrcda q fuperi'^ taaa flmt : no pmitti*
a oeotcds oiuie pmi(ri6i8l>ui^ igno2ate8«e|: q ena iffno:atia:<^a male
ficc no fupp:imfitur p vlnong Dcbit3:iam tota ct)2ifrianitatc oepopu
larc vidctur^ vt ergo ad vtricB viam lujrta tteologojjf fent^tia oocto t
indocco fdciffiac p oiTcudiones ouau oifftcultatfi eft refpddenda: t pit
tno*iQ: mund' ouimepuidetie italubtacet:<p ipfe immediate omnib^
m
^
puidet^Sccado: q? vniucrfitatc maloj^r que ftOt fiue
in malis culpc fi^
ue in malis pene fiue o3ni.ei; ouab*^ pzimis pmiflioni b^ area caftj5 an^
Mio^ et p:imo;u parentu iufie pmittit.t^nde t pate bit: (p in l>i8 oif^
ndcre ptinaciter:t>erefim fapit: cfi errozib'' mftdelifi talis fe implicate
fi^uoad pjtmfi notadOtq^ pmppofito tllo cp^idetia oeo puemat«j(u|:
ta rtlud Srap^FiiO^ru aute pater gubcmas oia puidetWiOpwtet etiaj
alferereiqp ojafiint ita fiibiecta fiie jjuidctie: (p etia omnib^ immedia^
te ^uideat^qd vt pateattofledain^ pjimo p repzobanonc cuiufda con*
trarO error5»lRa
fiip illud
3(ob*f |:<)«lRube8 latibulQ ei*>:et circa cardi?
nee celi pambulattnec noftra pnderat* £luid^ opinatt fuerfit iu|:ta oo
cm'nd fancti X)?o* f # parte«q jrrl^ . ponere tantfimodo incojrupnbilia
fiibiacere oiUine ^idetieyjut tunt fubftatie feparate: t cojoacelelha
cfi fpecieb^ rejjt infertozfi q etia fimt inco2ruptibilia»3indiuidua Ho fpc
nerfirt^a fimt cojruptibilia oicebat no fiibiacere»^3nde fic oiule jxiidi
tie oicebat fiibiacere oia inftrioja ^ in mundo agfitur in vniuerlali trii
ct n5 in^ticulari feu ftngubri^iSed q: l)oc alljs videbaf incSuenicsvt
$
oe t)omie no efl'et amplioj oeo cura oe altis aniali b'^.ideo rabbi moy
ICS volte medm tcnere oipit pco:dado cfi pmis Co:ruptibilid oia fi?
cut fimt idiuiduarey olno nd fiibiacere oiuine gubemandi: fed ttfimd
vniuerfalia t alia q tacta fimt:t>ominc
ab ilia gnalitateco:ruptibw
lifi ej:cepit:Tl)ocppferfplcndojc intellccr'
q participat cu feparatj: t
fic Prailta opinione ^c^d boib'> acciderer in malcncris cffet cp pmimo
ne oei:n5 aut ^c^d anialib*^ aut alqs rcrre thigib'' eueniret«iet t)cc cp(
nio liccc fic ?9t caci ppiiKio;
ilia q olno 4>uidetid oei oe reb^ mfidi no
$
C
sabat : affciie tnfiduin cQtlt cffc tactn ficH t fUerfit ^(tnocrit^ t tEpicus
n«t:amc cni no caret magna falftrareico cp neceffe ell oicerc oia oiume
4>uidci:ieftjbiacere:n6 in vnmerfali rm;gen3 in pamculan:vtno foUi
maleftcio^bon:mu6t iurnfco^v tterre ftugO cr omiat 4)mda gmillioe
cucniucqd fu pacer. 2id cantO ft ejctedit pmdgtia ct ojdmatia i crfi in
fine: quanta ipfo caiifaliLas fe cjrtcdit: ficut a finiili in rcb'' aiicW Ono
fubiecfj:q intantu fubiac^tci' 4)uidetie inquatO fibi ej:iTWtflibiectc<
afic calitas oci q eH pzunfi ages ejctddit le ad oia entia no folu qpcfi
ad p:icipia fpcciti:ft etia $tu ad pacipia idimdujlia:T n5 folu icozim
pnbiItd*3IDo fkut oi a babct efTe a oeoilta oia fBt puifa ab eo.uad ali#
one fine 02diata* iet f tagit apWis ad T\o.j:in«€lue a oeo fimt 02diata
lunttqfi ofcatiSicut oia a oeo funtxita cna oia ab ipfo ozdinata fwnt:
ct g ccfsquls jxiidctic er fubiccte : (la^udcria oei nilbil alii.d nofdf
Cu
$ ranotucaufa o:di8 re^ mfine* 4> la ergo inquatfi pamcipat oe efft
mtitj eti3 fubdfimr omme^id^tie^ 3ltem oe" oia cognofcit n6
m
wmcrfalifeu vnmcrfaliaurao et in partioilari feu pamcularia* £t
oei cognicio coparaf ad res crcatas: ftcut cognitio ml ad artiftciata*
p(deo ftcut
folfi
cfi
oia amfiaata fubdfitur ozdini et ^idctxc arti8:ita oia Tub
dunf ojdini t iwidetie oei.ij^ed (^a o \>oc no fatiftit vt intelligaf :<p oc
us iulle pmittat mala fieri et maleftcia in mudo: licet intelligam" t>oc
(p ipfe ftt iwifo: oia gubemastqd quia pccdif :ideo etia oc beret omnc
^
malum ab bis quozfi curam gerit e|:cludere.3!nrcr bomies col Tidem^
ita ficrirqp fapiens ^ifo; cjrcludit oefifctQ cr malUHi quantO potcft ab
tJis quo^ curam gerit: ideo ad intelligedum ilia : cur no oia mala oc'
ejrcludit* iRotandfi cp aliud eft loqui oe^ifoje particulan: etaliud o<
S'Uifoje vniuerfali* l^:ouifo2 eifi particulans necefle tabet maia c|:clu
ere quantfi potdt:(ia nd poteft cjc malo elicere bonfi. SDeus autc cum
ftt
vniuerfalis puifoj totius mfidi r potefl ep
pamculanb* malis pU«
n'ma bona elicere: ftcut cp pfecutione tvrannomm: patientiam martp
rumter operibos maleficommrpurgationc feu pzobationem fidei z im
Itojum vtp3tcbit43(deo non babet oe' omnia mala impedircme multa
bona oeelTcconnngat vniuerfo*I3nde Buguflin*^ in encbindion«adco
inifencois dt omnipotcs ocustcp non ftneret aUquod malii elTc in opc
ribus fuismifi adeo efl'et omnipores t bonus: vt beneliaceret etiam oc
tnalo«i(t buius ef cmplum erti babemus in acnonibus rerum naturae
lium^lBam co^ruptioncs t oeftctue quiaccidfit in rebus naturaltbua
contra intentionem nature partiailaris illius videlicet cui tasJ
ftir fufpendatur: vel <p animalia in cibum
bomim's occidantunftmt ram5 oe intcntione nature vniuerfalis: vt vi
delicet confcrucntur bomincs in vita t in bonis: vt et fic bonii vniucr*
ftpfenietur: vtetn fpccies rerfi conferu^tur: opouet cp cozrupno vni^
nc cdferuan'o alrcn"* ^0^ccifLones em animalifi conferuat vita Iconum*
fLE>€claratur fuper pcrmiflioncm oiuinam : q? oeus non powit cotn
licet ftnt
Its cojruptio conringit.Tt <p
XII
euelHo
M
fot XLlIII
vtcFnaturacflctimpcfcabihs^
1^0 ad feoindu ; cp vniuerftcate maloium fUie in culpie fbte
n penis luftc oc' pcrmtttat : et ^femm (am rcfngefccte ct
mundo ad occafum oecliiidre: oeclaramrei: ouabu84>poft^
ctontb'' necefTaho^upponendu.iUuarfi mtrnarq^ oe*^ non
potelt
facerc : due mcli'^ : vt cfi nmo:c oei loquamun n6 eft
_____
xti angel^ibabcret pec cp tp pdttio
pofltbtle vt namra creara vt tit
ne fue nature peccare no pofTet « Sct^a: (p De^ tude emiflc bomme pec^
care vel cetan:(\b flantib cfi ad omini puidcntia prinerenTt vnad*
creatura in fua namra rehnq mr : otcere opozcet cp cp prntflTe Ipom^
bile ell:(p oc^ no pmircat maleftaa ficn ^tute oemonfi^igt pmn ode (p
tfent creature
'
'
cp peccare n5 pofTet ep pdttide na^ture:oltcdif a ooa«fan4n«n. oi*jrf:in.ar«i*()a fx f fuiffet cotcabile alicui
creaturetoe'^ vticp coicafTetteo cp ocs aU'e c5icabiles bonitatee t pfecti
onee creaturai: funt coicate falcc in gne : vt vnio pfonalts oua^natu^
rarfim cb20«*mafnitac5 ct^vginitatj in f^anLa*TntogratuttaI vtato2t'
bus* vnio btiftca in electj^et lie oc altjs^Cn ergo n6 legim' f sAicui ere
ature coicaru.(^a nec boml nec angelo«3(u|:ta md«£t I angclts futs rep
pent puitatc«certfi eft c)a bomi a oeo non pdt cotcari 5 cp ei: namra fit
nd fuic poffibtle creature comfitcare
^
impeccabi(is:l5 5 p gratia mueniat* 0ecfido ad idc:^ ft effet cdtcabt:^
le t n6 coicaref ; vniuerfB nd efr5 ^Ycctazcai'^ pffectio I b cofilKc: vt oie
bomtates creamra:;? cdicabiles gfte ftnt coicate.lRec valet argutnen
tfi:q? oc^ cfi fit fumme poteris : z alias ad fua filYmdm^ bomi es t ange?
los crcauit«<p etii bocpterre pomcnt:cp creamra cp pdrnone fue nam
re baberet <p peccare no pofl'et* Wcl etia cp (secret vt pabit^ i lie gratfe
^ confirmarione in bonocaufaticdet pars cd'entialis namre angclt vel
t)omis: vt tie ^m namrale fuu p:incipifi t namrale coditione: baberet
coftrmatione in bono: vt peccare nd pofi'et.lRa p:im6 argumStfi n5 co
cluditxq: licet oc*^ fir fumme pores ficut t fumme bon'^m5 tam€ boc c5
•fta*re pdtino ejc imefcctioc fue potctie:^ ec impfectioe creamre«q im'^
ef^tio pfideraf pmo:(p boc recipe n6 pottnec pomit b5 vel angclus*
llatiotqa cu fit creamra effe fuu ocpcdct a crcat02e:fimt coufatti a cau
fa fui cfTct: creare eft ah(\d cp nibilo facere^ 160 ft ft bi relin<^ mr oefiat:
coferuaf ante q?diu caiife influentii recipit (g|:empl6 ft vis oc cande
oe' creauic
la:q tamdiu lucet q?diu babct cera. iQuo ftate : notti eft
l>ominc:et rcliqt eum in manu pfiin fui.^ccl'i«?:v<)»iet fimilif angelfi a
pnncipio creatiois* €c boc riaau eft p liberfi arbitriutmi' fiait i>p:tfi
eft face! e vel obmittcre:ita i>pJi6 eft a fuo cafu recedere et no recedei e.
I^t quia boc eft pofte peccaretpoflt cp libertate arbicrtj a oeo recedere.
tdeo no pomit boc bomo vel angelus recipere:nec ei pomit a oeo com
municari vt cp natnra baberet liberratc arbitri): et eriam cp namra
beret no?i pctfc peccare alia impfectio cp qua boc no pomit bomi vel
angelo conmnicah eft: quia implicat pcradictipn^: q quia in fe nd furit
m
0
Digitized by
CrNo
l^ame p:fmc
C
ocus no potcd ilia fjcere* Scd port* ofcSdfi (p crca^
nirc no pofTunt iHa reciperc* vt videl5 ahc^d fit vmfi z mo2tufi ftnmi cc
factibilia: oicim^
fcmcl»3|ca etii ipUcat vc aliens t)abcac Ube^ arbitnil cp
q polRccaufe
fuc ibcrerc: t cp pofllt no pcccare;(\a ft no pot peccarcrno pot caufc fuc
inbcrere:cu pctm ftt fpzeto mcomiitabiU bono reb'' nmtabilib'^ inberc
re»S^penicre at vhi6 fgnere c ejc iibcrtate arbitrii^Secfidfi etia argu^
mctu n5 valcr:q: ft gfa pftrmatiois ^^ceref creature I narura: itaqp ej:
P2mcipi)8 elTcntiaUb^ taberet no pofle pcccare: rfic no baberet er ahd
oono accidetali t gfa no pofle ocftcere t peccare:^ baberet g o nature:
r tfic eflet oc^:qd efl abftirdQ«l&ac folutionc t^git.f* Xl>o*vbi fupifo
lundc vlrtmi argumiiti cu Qicitiq? qncfiqj alicni aeature couenit aliqd
acades qd e;: mnuctta fupior][ ttfuno ineft-»n6 pot inftnoj narura til6
acodcs p fc habere: nift efftceref nature ftipioiis: ficur ft aer illumiaf
in acm p ignc no pot e(re:q^ ftt oe natura ftia Uiad*^ in actu;nift tiar ig^
nie* ^Dico ergo q? cu pftrmatio inftc aeature ronali folu gratii d tit
p
qdda fpQale iuml t ftfitudo icreati lumi8 : n6 p6t efl'c (p ali^ creatura
cp natura ftw pfirmationJ l>abcat vel gratia:mft tfftceref oiuie nature
p cfTe oicam'' ciufde nature qd efl oino impoflibile* ff dcludain'^ cp non
pofle pcccQrc p naturi oeo rnlmo puenit: co cp fiaitab eftc oefictre no
pot ctt oat 01 b elTe : ita nec a recti tiidie bonitati i5ftcerc:cfl I? 1 1 pneniV
at p coditione fue nature £>ibue autcali^s ^ bcc babct vt pcccare n5
2) po(rint:pfcrf ep boc qp pfVrmatur p gratia in bonoxep q fiiq oei cfftcift*
ntr:ec quodammodo oiuine nature confoues*
lElDeclaraf qfho fu^ ouas pmifliones M'mnas ifs oe^ tude pmiftt vi
delicet oiabolu acto^e ois mail peccarc ftmul z pjimos parctes caderc
qu bus inalcftconi^ opera iulte pcrmittuntur et tft in ojdme p^iine
partis
iLflLicilio xiii.
£cfida qlVio fiinu I r ppoft tio cp oe' luitc pmiftt qfdl crea
turas angelicas qs alirer pcedere n6 potuit: nift cp pecca^
re poflfent etia acru peccare* <g t qfda ftft mo creatas
j
p gra
I
pieruare:t b abfq? puia reraride^boming
iufte pmi*
ftt z tctari z peccarc: c\ oia fic oeclaranf 1R5 ad
puideti'5
oiuina ptinet vt vnCqdc^ i ftia natura rcUquaf t i fti is na
turaUb*' opib' ndomo ipediaf:q: vt 2)iony«oi»iitj.ca.oe oi.no«T|S.20ii
uidetia no c cozruptiua nature gfa mat iua:
q ftate eft maifcO^ft ftt cp ft^
cut bono getj ommi' cj? bonu vni^^«ctbi3ita z bonfi vnlnerft ejrcedit
oono pticKire cumfcficB nature creati i pticulun. 3ldeo etia attWerc o*
poiret cp ft pctm oino ipediref 5 mulri gd' rollercnf pfecndis:
tolle
p
ret eni natura ilia q pot pcccare z nd peccare*cp ft oicaf.tii
babuifts bo
Cfpditioe nature vtpa'' tactue(l»tlndcf: ft nullfi rem ftnft5 ftjbfecu^
tu I actu: ft ft^ati pftrmatio: rficfemp latercrc^d gfe ocbtref i bonis er
ga oefttr <\d ptiis pecc3di potuifts t pfa alia c\ b ablarT vricp vniuerfl
mwtfi oetrabei^f >3D€cwit etia vc nuUp fijggci cte >ib tjc p^ccmu oc#
i
"
I
m
^
'
aueftio
M
XIII
foX,
XLV
cadonf peccadi cj: fcfpfo fufcipct : 4d r ftat vbf oco cejli^ cITe voTuit:
qd ell ucUigedu no nmpfrr oircctc ncc idirecte:ft folfi Pin c^d.ct p oc^
claraf ppt auctojitatc cfa«|:u<j«3(n celoafccda 7 fms cro alnflimo:no
etn flmprrt oirecrc:qj He t?abuifl5 itellectfi ligatfi ? crronefi appctedo
alK^d qd ftbi crat ipofUbile^ Cognouit ctn fc efle acatura t a oeo aea?
tO:t tdeo eqle3 ficn creatozi cognomc p fibt elTc impoflibiU/lRec ena
idirccrcrq: cfi totfi bonu angeli z creature ell 1 1? cp oeo fubcH^ficut to^
ta clantas acrj cfl i Ij cp fubficif radijs foUs^ideo p ab angelond potu^
no abfolu
t't appeci:q: appcttjfl^ p bonfi nature:
f apperijt oei eqlitate
tc § nn(id:l5 need :di oe'
p namrafuaj ouo:btiwdinc t bonitatc
o'ls creature btitudo t bontcas crdfnindtf : vtdSs
cc aimd 1 4^ ab
angcl*^ oignitatc nature fue q creaturj cficrte peminebat : toluit z ap^
{)cri)c a fc i oia iftnoia btUudmc t bonitatS oenuan:t I? p fua naturae
lanta cp ipfe pino illa ejr nanira baberet:t fic ahe creature ep nobilita
te fue nature acciperct«<£t q: ena lUa appetiit a oeo t fub oeo voIg8 eO
fc ofimo Ida babcrct: t ideo ncc ctia quatu ad modfi babSdi oeo ec^pa
rart voluit:^ tmmo fm <^d»lRota infup cp qj fufi oeflderiu attetauit vt
ad acrfi pduceretndo fubito fufi oefidenfi alijs crpofutt* Ht q: fubito
ctiaftiitaUoj^tangclojp vifio oefiderijctpfenfus pucrfusfui oefiderO*
3ldo pctm pmi angcU alio;: pcta epccflit r pccflit qntitate cu Ipe z
falitatcno tn ouratioc: ita q? illud apoc«f p. iD^aco oc celo cades tra^
cm
33
pit tertia parte ftclia^* £t I figura leuiatba t>abef .3pfe e rn fup ocs
fUioe fupbtc*ctrc;: fm pi^m»v» mctb»oicif ^ncipifi: mquatu mouet g
(UI volfitate z impifi flbi fu bicctos* 3ldeo z fufi patn ahoi? occafio pec
c5di ftiittita cp ij)fc pm9 a nullo cjctrilcco tcrat' alios cjrtrifece tetamc
iSt^dc qd oictucflcpmHatancaopattoioib^
tllisftu't.ejrcpUficaf
p
tf fcnfibilib'^^IHa ftinul rpe filt illuiniatio aer];:Tifto colors z oifcrctio
rci tifc^ ^ec ad logfi pofui vt pfiderado ta flupedaj pmiflionc oium^
fup nobtUdtmas crcaturas ppt vnn oficapat pcttn ambtnoie qmd no
parttculares pmifftdce fupmalcf¥coj(:opa,ppf matosa pcta quatu ad
varns rircfillatiis
aliqe circfillatfas admittct^llW maleftco;: pct5
pctm angeli z pmoif parctfi cjrccdut.vt ia in fecfida qflioc patebit*^ t
hoc cp^uidStia oei luHc pmiftt pmu bominc tctan z pcccai e:c?: bio q
oictaninc oe tmfgrefibiib"^ angeU's fat5 patere pot* Siait em ad eude
fine bo z angel^ crean ftjcrut z I Ubcrtate arbitp relictt.31deo vt btitu
die Jmifi no abfc^j mcnto pcipcret:i6o ficut angel*' a cafu n6 tint f fci*^
vno z ptas gf c ptirmariois cjc altero ad oeco
mv^xvt pt^s pcccldt
vniucrfl patcfcerct.ita z circa bominc feniari opo2tuit4ZrItt z«f.tbo«
<n.n*oi»rjciii«art«i^. 3Uud ep q oe'^ apparet Uudabilis no oebet pentt^
ipcdiri:^ I peed eti5 oC apparet laudabtlte cu p mificojdia parcir z p
iullicia pumt«vn n5 oebwit pcttii ipedire^tinino b:cmf z i ecnpirulddo
ad jjpofitfi rcdcam'':oicam*' cp iuda oci ^idctia bo bie pnniiuo tfl
m
m
rauTci6 r$nibM^)Ia:vc odedaf oct
poteua (1 fol*^ inucrctbiit^ ed: old
"partis pnmc
C
>
afft crcatura mutabili8«Qfccada afit ratio vt ocdarcf oci fapi^tia que
cj: malo fcic clicerc bonfi quod n6 potuic fieri mft oc*' creamra peccare
UmifilTetXcrtia vt mamfcflcf oei clemena qua £t>2ift'' p mo:tS fui \>6
mine pditu Uberauit* Ctuarta vt ollcdaf oci iulhcia q non folu reddit
boms pnna:^ t tnalis fnppUcia.^Xuita: vt l?o no fit pciozis c5ditioi8
aUc creamretqs ocs fic oe'^ admmtnrrat: vt eas agcrepp:ii8 motib*
flnac«vnde t i?omincpp;io arbitrio reUnqre 0€buit«Serta elt laus bu
tnana:lau9eiil viniuih (ppotmttn5 cfltri%rdruc«i3cptima:cft oc
op
C02 vnmerfl:c\a flcut triplej: malfl: culpe paic z oant mucnif « ita
poftto tnpkF bonfi:fc3 boncUfi bonfi: oclectabile t vtile occo:af.lRi
culpa Decozaf boncdastperpenam oelcctabtlitae: p oarnmim fumma
^ti\it9S*t^t per becpatet refponfto ad arsumenca*
fLi3oluttones argumentozum*
Bmad pnmum : vbt oictf alfererccp otabolo pmtttaf poteftas
noccdi boininib^ vt bercticfl^Oppofltfi poti*^ patct:()a flcut af
$
fcrcre
oc^
non pmittatbommes ej:
libcrtate arbitrii pcccare
quado vult e(l bcrcttcfi* ita afTererc <p oe'^ peccat u oimittat in*
vindicti malo:^^ t o<
ultdtboc afit fit per potcftatc nocedi bommib*'
coii vniuerfuiujrca tllud Buguflini in lufoltMo2U5.3iii(ri(li oomie ec
itac(i:vt nunqp ocdec^ cHlpe fit fine oecose vmdicte. l^:obJtio cenicg
argumeti no valet oe fapicntc puiioic ^ crcludit ocfcctfi et inalfi quan
babet oiri particulate ct oe ^uifoze vniuer^
tfi p6t:q2 aliud ell oe eo
fali« IBam pzi^ er malo nl pot clicerc bonfi ficut vniuerfalis^iTo: fa^
dt:vc|2p2ecedetiapatuit<2idrecfidfipatutt:(pta poteti.i cp bonitas
t iufttcta oiuina patefcut in boc <p mala pmittit:vn quddo otcif « Mut
oe' p5t mala impedire aut n5«3:>taf cppot impedire:^ nd oebuit r5ni#
bus ^tactJ.lRec^ valet indatia ft oicat:ergo vult mala tien cfi p5t tm
pedire t no vult :q2 vt in argumctis p i^itau tactfi eft.a>e* nd pot veU
Ic mala nem vult mala fien:neq$ vult malu no fiien:^ vult pmittere ma
Ifi ften:et p ppt pfectionc vniuerft* Sd tertiu Siig*^ t pbfl« loqufitnr
oe cognitione bfiana cui mcli'' eft no cognofcere mala t vilia Dupltci oc
caufa^l^aotq: p ca impedimur mterdu a pfideratioc malo;t:t boc c5
tingirrq: nd pofTuin'' fimul inulca icelligere«<£ti5 t ca oe ca:qp co^ta#
no maloj^ puercit irerdfi volutate in mal6*l^ec aut in oco locfi no ba^
bet itclligitolaopa bominn z maicfico^ abfcBaliq oefcCtu»fidquar
tfiraptiis mra oei a bob'^ rcmoutt*vt ondat cp ai creatura rdnalie b5
Itbe^ arbitrifi oominiu fui act^: vt otctfi efl-.^oo vt et iputef ali()d ad
fpectali
culpa vel ad mentu:r reddaf ei iujcta ^ pena vel pmtfi:b5
oc eo ^idetia #m q irronabilia no i)uid^tur*Belle afit aHerere cp tnd<
nidua trrdnabiUfi creatura^ cp ilia auctoiitate tt ptiner^t ad oiuina pf
m
^
md€ti^ eile bcreticfiiqj eff^ alTerere (p no oia fubiecta cffcnt oiuie ,piu"«
dctte ptra fcripntre facre com^dationc fup oiuina fapientia q attingic
0 fine tfcB ad nne fbititiz otfpontc ola fuaut^ec efTet errot rabbi mo|^
Jigitizea by
fol
Qndtio XIIII
XL VI
fes:
m argumcn's p iHmc patm'r. fid qiimtfirq: tomo n5 eft" inItU
tuco: nature: ^ vnf namralib' opib*' arns t j^tutj ad fufi vfurn^ 31^^^^
jHitdena bfiana non fc cjrtcdi t ad neccfljiia q e;: nanira pucnifiu vt cp
eras fol ojiaf .ad q tame fc eptcdit iHiidetia ocirco qp ipfc eft actoz na^
ture*Wndc et oeftcf^ naturales* ctw ft ef curfu re;t naturalta |)uen<rtc
adbnc oiuie puiderie ftjbiacerct.ifrc t i)eniocnt^ t alft pl^i natuialcs
crrauerfit: atmbuercs foli neceflitatc niatenc ^c^d mfifrio^ib' acodcj
Ttu Sd vltimfi: licet ois pena iftigaf a oco ppt pet a : nd tn femp ma^
iou'b' pctoJib' malcftaa ifltgfitunvel q: oiabol*^ n5 vult Ttillos affW
gat r tctct q8 iufto timlo poflidcre fe cermt* vel idco vr no iid oefi ao
cclci et« jiujrta liUtd.lSftulnplicatc
funt iftrnntatesipoftca accelcrauc^
Tc^ct q? ois pena ifligif a oeo ppt pcta: patct cf rcquSub^»q:
pta i^icrorU £imc(^d patimui nf is pctis meretnur#
rfit
4£'3^ccl:^rdf q? pcta maleftcojij grauio:a funt pais malojf, angeloj^t cc
pjimoifi parctu«t-Jndc ftcut innocctes punifitur ejc culpis parMuta t
plures innoj:t) o3nificanf ct malcncifmir ppter paa malefico|t*ct
CL^iueftio Xiliu
eft tota matcna pdicibiUs^
ledfug enojmitatS crimtm qnt«an maleftcoj^^ flagitia cfi*
kta mala q oe*^ fieri finit r vTcb in pf^ns a pncipio mudiftV
pmifit ta i oilpts (j? i penis z oinis ejrcedfit* ^t vidcf
wm
mm m
ip
no: pcipt:e q adculpi* TH5 pctm qdc\8 c6rmrtit^qd fa
alif vitare ponjiflet:e|:cedit pam qd al^ comittit qd tta
\fmiit vitarc n5 poniin "tf^atct p fiugtn in oe ci.oci, <a^a^
gna eft i peccado mii^tas vbi eft t4ta i no pcccado faciUtas«i?ed SdS
et plures ^ cf: aliq ftatu pfccti5is feu eti5 graric pcccauernt.^anU'us
ppteraffiftcna gratie eta virare potiiifl'cnt.^fertim Sda (\ in gratia
crcat^ fuerat J q? plures maleftcc q buiufmodi oona non pceperfit:ergo
iUoj^t pcta oia malcfifco;Z' flagitia ejccedfit«C;p2Cterea q ad pen5 ma^
iojiflilpe maio: pena t>cbcf*^pcxtu Sde guiflimcpumtfi ftiit:in p:qd
vt patcc oes pofteros ci'^ pena cfi culpa oftcdif in trafftjfionc ojigiV
nalis pcti:ergoei' pcccatfi grauf eftommb'' sifts pai84fin^2Cteica
quo ad oamnfulRi iajrta Suguftmu«igjr boc alit^d eft main: quia adi*
mit bonu*ergo vbi plus oe bono amittif :ibi msici ailpa [ cr flitǤ pec
giatuitj in*
catu pjimi parciiciemai' oamnu tarn in namraUb cp
tuUr: vbi nos mnocctia z unojtaiirate^piiauitrqucd r»uilu ahc;? ftquS
ttu pctnl uuUt*ergo zc*3$ ecotra«id qd plures rones mali icludit ma
«i's eft malu. ^ pcra makftca^ fut bui ^ iRa oi a inal<» I bows nature t
fDztuc,pciirai*epnt:6opmittcte*vr ejc buUaT^apc ocdiiaf.CLl^^cfea
Sdaj>cccauitfol6m5 facicdo lUo qd eit vnoip ii(5 maluK^apbibirfiet
qd no erat Hialu fm fe, ^ malefici z air, pctoi»:8 peccilt facicdo ill6 qd f
vtroqj mo malfi z f fc z^ibibiru: vt l>oicida z aha mulra ibib»ta*t^ii
eo^ pcta guioia IBt alps pctis.T^ieterea pcrin qd eft cj: ccrra malicta
magtta maiici^ co(enun<;
eft $ui^ pctd 4^ eft Q igno;4tia;$ malcfice
>.
m
'
m
m
^
Digitized by
G<
c
t facramcta fidct'^wit plurcs pttfle iiinu^ni\o:<p mala q a modctt
nis maleftc^ gpetr^f cficta alia mala q oe'^ vncp fttii pmifit tmcpl ti^
tulo qfltoie cagif cj:ced6c:T it^oc q ad pcti q cdcmguc i puerficace mo
rfi:l5 fcf fit oe pccis q opponOf aln8 ^mcib*^ c^eologtcj;* pot ondt tri
pUci vta«1^2l 0 1 ^U:c5parado cojf, opa tndifR:rScer ad qcnq^ flagttia
mfidu iSccfido i t'pcaali:c6parado ad fpcs fupllindis ej: qcucp pdcto
c6 oemdib'' mtco«Z'ercio:compnrado illa ad paa inalo^ aitgelo^auc
cti'i pmo2f, parecu*l^:iina rtc«lRa cd tnple^ ftc malnividcl^ culpe:pe
fl:d€
net oinueoqp triples Iicbon6cuitllaopponurur*r«l7onc(lu:oelectab<
7 vtile«iSt culpeoppontf l>one1l6« 1^ene oelcaabilc* ^amno vcile^
culpa malef\ca:^ cjccedic cuncca aha pccS:fic apparet%lRa tu|:ca oo^
ctrma.f.^tH)*m«l^«oi«|:j:<)»ar«<j» iJicet i pcro multapoflintpfideraitc^
idc paiti
<^ b*^ pert grauicas vcl etti lemcas rrabi p6t«Hn ct pnngit
4d Pm vnfi co^ cll grain'' Pm aliwd leui'^ tnucmaf rput otccrc pcflinn^,
auio
3|n foznicactoe imcnis peccat:fenejr iranir«2:amg tlla (implicit
ra Tunc q plures r poc^no:e8 l>abec no otco circfid^ctas folti: ^ in fpe^
le
^
cic ct quantitate pcti etTentiali pcti grmimtl^ftt flc oiccrc pofllim'
licet peccatfi Bdequactl ad aliqs arcfiddttae graui^ (Itolb^ alijs pec
minoii t^tatioe pulfaf' cectdtt: ()a vidcl5 tin ab
catts quac6 ad boc
intrinfeco* i£t etia qj faali^ rcfiftcrc potuifler pprerojigmalc luftiai
quatu ad fpccie z quaticatc peccati t etia qua^
Z'amc
crat#
crcat^
in ^
ad alias drcaflStias q peccatfi mag^ a^grauat flcut multa graui
oza pcta funt fecutanta t inter illa ola malelico^ epcediitrqd etia cla^
rius e|: ouob^ oeducif«1Ra ficut vnfi peccatii oinf mai^ altero vcl cau^
ialitate«vt peccatfi luoftn'*tel gnalitare:vc peccatfi ade«vcl ocfomiV
tatc: vt peccatfi iude«t'!d oifftcultate rcmittcdi: vt peccatfi in fpiiiran?
ctfi»Uel piculozTt perm ignojarie^t-lcl infcparabilitatc: vt peccaru cti
piditatiStt^el ^nitate: vt peccatfi camis* iAci oiuie maiedacj ofitnfio*
ne: vt peccatfi idolatrie t Ifidelitat^tZilel ejrpugnadi otfftcultate:vt fu«
]}bia«t4el mStis cecttate: vt ira*j}|ta et pofl^ pctm luaferi o!a alia pcti
maleftcojjt opa epcedfittt^ in oefb:mitate crucifijcfi abnegates cp et pt
mtatefpurcitias camis cu oemonib'' e|:ercete8*fic mentis cecirare
omne nocum^tu t^ anla:;; cp co^po:;^ bominfi z iumetoit toto malignti?
tM] fpfi oebacbatestput ep fn j5dtctis patutt* £^6 etia fm ^Ifid.nom^
0lledit«2)icfitur ein maleftci ob facino;^ magnituding zZ* vt § patwit^
2>educif z ejc iflo« iRa ouo ffit t pct5«auerfto z puerfio« iu jt illo 3ugt«
mm
m
l^tm e rpzeto tcomutabili bono:reb^ nmtabilib'' Iberere* ftt ipfa e^
ftc tJcp fo:male ftc ipapuerfto tacg mar ialc^J^ tato aU
qd pcrtfj e gui*' qnto mag] t>6pipfua6ofepaf« ietq:p iridcliraicb^
aucrfto a oeo
marie a oeo cl5gaf :ido z mai' oi b^ pctis maleftcq iiit;dtlitaci q:tit\u
|gt (5 oeclaraf p nome bercfisrqd I etii apoflafta i\ lide fiiiiul: z cp tora
eair vita perm c*^t pmo:nd cfi pctm intidelitatj pftiiic I renirt^do
det«et i pdc ouplYfteri: vel 4a renitif ftdei nddd mfccpte mt iufccpc€»
©ucfho XIII
fl
foY*
XLV
Si pmo m5:tfif eft infideliras pagano;;? feu getihfi^S^ifccfido m5 tffc
m
Item oupl^r : q: aut renitif £t?:iltianc fidci fufcepte i tigura aut t^a
mamfcft-atioc ;^ratj ,1^210 mo eft mfideliras mdeo^«&ecfido m5 ift*
dcliras l?crcnco^^«t-?n pat5 cp Iberefis maleftca^ int trcs fpcs infidelu
tarj guiinma ej:iftic:qd eria rone z aucro2itare c6pJ0baMR3.ij# T^et#
poft cognira rcn 01
ft.o^^^eU•* erat lUis via ?^iran8 no cognofcere:
ille
fli c5uerti«*<lone*'IB5 fioit gui'^ peccat cj no implet qd ^miftt :
*
pfitStur fide
3jdeo
iftdelitas
pmifit
qd
nfi$
l?erctico;^
implet
no
5
iudei z pa?
cuagel<):t tn ci rcnitfinir cozrupctcs ipfi: graui^' peccac
pagam: q: fufceperut fidei diU
gani»i5t iterfi*3udei graui^ peccar
iriane ftgura in veten lege: qua male mrerprares cozrupfit qd pagani
n$ f^ificadeo en^ eoi^ inridclicae eft ^raur' pctnl cp tntidelitae geti;
lifi ^ nfiq? fide cuigelfi fuffeperfit»K>e fecfido:cp t apoftate n6nipanf
iRa fm il?o«realda fecfide.q^jrti* Spoftafia impoztar quada retrocefll
one a oeo z rcligi6e:q fit p oiuetfos modes c^b'^ l>omo piungif oeo*vf
e fide: vel g fubiecta ad obediedfi voltitatctrcl p religion^ t clencatfi#
fm qd etia oicit ifta^^mnd et ^oftienfisttp apoftafia eft temcran** a ft
deiftatu vel obedictie vel religiois epceflus* £tcu rcmoro pon remo?
ucf poften'':fi n5 ecSuerfo* 3deo et pma alias ouas ejrcedit rc5 apofta^
ftaa ftde pcedit areligioe oeq*|:lvin«oi4quatfilibet«et*pv)«qo«legi n5
ocbet^Iamg Pm *Raimundfi no iudicaf apoftata feu fiigitiu^ :etia ft ad
longinqua oiu euagef :nift poft$ fit viuit cp animfi redefidi fe oepofuif
fcoltMit«ff.oe re milit»l.oeferto:$*iet t)oc ficret ft xpoii oucerct vel ft^
mile tale«S?itV z apoftafia inobcdietic vbi <\e fpote ptenit f>cepta ecc Ic
fie r plato^ oe qua jl)*q«iin« alieni* 0}xi\ etia infiamis cfficif rcpellif a
teftimom'o: z Debet ef c6mnmcan«jci«q.in«fi autc^ clnde z apoftafia oc
q lo^mur fiip apoftafia imUficny oicif apoftafia pfidie: q z tato gra^
uio: quato z cfl inimico fidei ronis falutis per pacrfi e^pzefllim piigif
etn t>abct fiacere maicftcc;T Ijoc inimir' ille cj:igit i toto vcl in par
te» t^eperte fimt etn per nos int^fito^es q oes fidei artioilos abncgaue
rantiquafda i^o certos in nfierotfemp tamS pfeflionS vera et facramen
talem babeit abnegare^ande z 3Iiiliani apoftate pfidia nd videf tanca
ftiifle:licer in alns aduetfue ecclefia maioza £|:erajir?et oe q et.q.q. vn#
n6 potcft«J3i c^8 ih tncidetaliter qreret* £Xuid fi mete et co:de fide tc
nerct quo2U fcnitatoz folfi oe^ eft:z no quecncg angelica creatiira»vt fii
pia patiiit: facer^t tame reuerentia z obcdientia oiabolo p act^ eptert
oics* 2>icendii videf: cp c6 apoftafia pfidie ouplicif potelt fieri p aa^
infidelitatis e|:teri02C8 abfcg cj:p2efib pacto cii oemone inito fiait ^ in
terns infi'delifi mabumetica vita aflumeret:aut in terns cl?:ifti3no2fi
cfi epp2ciro pacto tc 'p2imi: vbi m5te rctinci fide: actu tame cjrrcriozi"
negat: licet no fint apoftate nec bti cria:tamc mo2taliter peccant* Sic
cm falomd oiis ftiaru v|:o2fi rcuercria eirbibuir* IRfc ft" ^^i^^ erciifaf
ft tp
t>oc fticcrct:qma fm Suguft* :Sancti'' eft mo;i fame q? vefci
$
$
$
$
'
35
1^
mem
*
cu<B ftd^ rennet cojde t abncg^t o2c;apoflate tame iudicaturtco qp tc^
du8 cfi moitc T pactu cfi mfcmo pcpigcrfit«Z3nde t faOs H>o«m«t)*ou
ui)»anvU toques oc fihb^ opibus mamas* <gt <) quocficB ti.o auphfi
pctfita oemoib*^ okic»3noib*' clt apolrafia aftde.ppf pactu mitfi cuj
oemonc* vcl ?^boten'' fi muocatio iterftt: vel fecro aliq:ena fi facriftcia
ocftntmon em p6tt?6 ouob' onis feniirc* Bd ide aiDcrf vbi fup ou
vii)« vbi qrifftatrfi magirts t matt>cmanc] mtederc fit perm z apofta^
ftaa fide,3ta refpondir«3jn tahb'' eft femp apoflafu ?^bi vcl opts* *5i
emiuocattoes ftacttficagtum pacrumif cu 0em6e: true cfi apwapo^
llafta i^bo^«^iaute no tit mTi ope runplfcuriic elt apoltafu opis* (gt
q: i bts oi b*^ femp c fidci ?tumeUa:q: ejrpecraf a ocmoe qd erpeetadfi
cH a oeo*tdeo fp apoflafta mdieaf igcce cpclarc oupUce apoitafia po*
nfit: tertia fubmtelligetesXcojdis: q ft oeftt: tn malefiee ?^bi8 1 opiV
bus apoftatnces ludieif T^is ergo: vt patebit:t bereticojjt z apo'^
Hatarii ftibiacere oeb5t»iSft z tenia crimis enojimtas pze cuctis afils
Ijercflb^ in eis* iRa ft iu;:ta Sugiiftinfi ois inftdeliu vita peccatuj ell*
j:|:ti<).q»h^*4.ec eftglofaftip ilUid tH>omano;t*j:iin*£)mne qd nS ed
I
ejc fide:peccacil eft«€zuid iudicM^ eft oe tota vira.i.oe oib** aiijs ope^
nbus maleficaril q tame no adcdplacentia oemonu fiantiftaitieiuna^
rereccleftas frequctare:c6mnnicare z fic oe alt)8*31n omrnb'' enl peccat
2> mo:taliter: qd fic oeclaraf fanta eft em labcs l?ui*' peccati:qp facu Ita*
tern reftirgcdi: licet nd cp toto: ainputat* co cp peccatn no co:rfipit tc-
mm bonfi natnre:z lumc naturale in eis remaner* Tamcn ^jprei pflitft
|>omagi(i:nift ab iUo abfolu^tiir:ola eo^ooera:ctia oe genere bonozu
funt poti"* oe genere malo;r:quod i altjs infidelib*' no cemiMRam fm
ib^ma fecuda fccudc«q..r* an omnia actio infidelis fit peccatn* oint
qpcpuis opa intVdelifiiq liint oe genere bonoij:vtieinnia:elemoftneet
Cuiufmodu no ftnt eis mento:iappter inftdeliratc q eft grauifTimum
pcecato;u*tame (^a peccatn no cojrfipit totwm bonfi nature:^ remanet
in eis Inmen naruralendeo no omnia aa*' eoj?r eft mouale peccatu: fed
actus pcedes ejc ipta mftdeUtate vel relaf ad ipfam:etta ft fit oe gene
re bonoj;t.puta farraceii' ieiunat: vt feruet lege <a>at>ujneti oe ieiunio
tnBndantem:3|udent; cclebzat fiiao ftftiuitjtes z t?uiufmodf in bis eft
* fti ftc inrelligttur lUud MuQuftini ftip^a allegatum* £)mni8
tnfidelium vita peccacum eft*
maleficeginflimas merctur penae vltra ocs ftagitiofos rnOdi*
niqj fl.igicia dicta alio^t peccata ejccediit: quanrii ad oemcs
ntu pene oeclaraf*1^2imo quo ad pena t>ereticis inftigenda.
Scciido quo ad pena apoftatis infer^dam* IHam t?eretici
druplici pena pnniunf Pm Tflaimnduifcs epcomunicande: oe
pofttione: re;i abtetiSe ec cozpoiali mo:te*'sDe dbns oibus lecto: inuc
nict ftip pjimfl oe fente.ejrco/lHouerit^ct fup fcom*f iriiijiq*). £lui cos
tnoztale
Olf
4
Qudiio
a
XV
fot xLviii
tra pacc.cc tcmfi^oi* vif^.quo uirc»j:|rifi.q«rfi«ca*^iCt fcquc^fup qttartS
c«n.fc5 DC berenc5i(6jccoic.'m''.).er.t]« inio er grauilfimae incurrfit pc*
na8credcnre9:rccepto2e8:ftiuro2esecoeftnro2e8*lHa vltrapcn^ cj:c$
mfiicariois ilUe iflicra:t>etcnci cfi faurojib'- t oefcnfozib' fuis t rcccp
tatonb'^ T ipfozu filu vfcp ad fccuda gcnerarionc q Imca paremS* j?
nea iho tnacema vf^ ad p:iinu gradd: ad nuUu bencficifi vol offictu ec;
clcftadicu admittfirl vc«e4ti. cjcuq5«ct ca«ftariitu .h« vi
5 fup rcvrii pe
n5 ft t>crertci l>abcc fihoe cat^olicosxpuanf patcma t ei edirate \ octc
(lationc cnmmi««T fup quarra penaift poll ocpbcftonc crrorj ^tinno
h6 velit mierti t t?crenm abiurareifubtro oeb5 cobun ft latc^ cit* jPal
fari) em pecutc Itatim tno2ti tradutunquaro mag] flilfarij fidc^Si
clcnc^jpoft- folen€ Dcgrad.inonc reliqmf curie fd'an occidcd \ Si afic
ppctuu carcei e«oc l?ereticj. <g pc6
reuertatur ad fide:oetnidi oeb€t
mfiicam'' pmo t fecfido^t p oe ngoic lurl^lSCMti^ tn agif cfi eis poll ab
lurationc qua ad arbitno cpi er in^fwor] facere oebeuput i rmia par
tc opcrj pacebic* vbi 5 vai t]8 inodis fcncetiandi tales rractaf «<^s ctiS.
oicaf oepljeftis t piuct*^ feu cna relapftm^l^is 5t modio mulctare ma
kifiicastno vtdef ftifficcrc:cfi n6 ftnt ftmplices l>erence:^ apoftatenvl
tra ice cp in ipfa apoiT^jfta no tonnnt b'' ppt merfi aut cariue oblccta?
mcta ftde abncgat: vt fup racru cH^iBed ijfto ocmonib^ vicra abnega
tion6:ctt3 l?omagi6co:po:a tanias oflvrcdo pftannigi: ^bue fans
babile tidef :£p qu^nuncucp penitcanr: t ad ftde reucitatur: no ocbet
ftait alp l>crcnci carccnb*^ ppetuis maapan: § vlnmo fupplicto punf
n:t I? ena <pprer oana tepo2a{ta l>omtnib^ et lumcn's varn^ modi's ili;
lata leges imperative paccc»C» ocmaleftcI*hmiirM«nano«ct«l.culpa«
£t ell ftl'is culpa .pbibtta oifcere 70ocerc«£t loqufif leges fup fouilc*
m
33
eft bonojfi pu
tali arte muliere ad lupurta5 puocaue^
blicacio t oecapitatio* £t ft
nt vti econucrib: bcftns cfpomtur: vt oicif ibidcm4ege«muUi. ftt oc
bis in p2ima queft^ione tactum eft^
gostquatomagisfup maleftco6:vWoicfitq?pcnaillo^
CI3^cclaratur cp pzopterpeccata maleficamm imovfi fepe maleftcam
nincriaintcrdfi^pf peccara^p2ia«
tnctueftio .xv«
\£d $ (p oiuia pmimde plurcs Inojrf) oaniftcanf et pfiuinf^
lin pmift'is nocumetis4>pf aiiena rcra malefica:;^ t nojppt
jculpas ppasrrRiec aliaii videaf p incouenics^cndit (Vtbo
Ln»i^«q«cvi<i.ca«viri«t^c ftcri iuftca oeo«loqucdo oe penis
pntis vite rriplici r6ne. ClT^'^io
<V vn" bo eft res al*
8 punif I reb' ira t in pcna alreri*' aliens puiri
kcri"** T ftc
por«na ftlt^ fm co2p*^ fBc qda res pfis^t iHii z alalia res ono;^: t fic fili^
puiunf qiTcBp paretib'':ficut lili' naf ep adulfio oauid mojru^ ftut$
citi^n alalia amalecbira »t iuffa fiiit itcrftci:(puis i bmoi ftt ro m^ftica
vt bt»l«q«ii<)«S^«paruulo6«"$c6o qi pctm vni'^ driuaf i altea 1 1? ouplt
ct^*l^r imitation^; ftcuc ftli) imitaf pcta par^tfi^ zfuiz mbdici pct&
'
C
oomtoojfi: vt audaci^ pcccet: vt
m
m
fit
rcb*^ male acquifttts
<ibu9 f|j
fucccddt^feruis in larrocinijs tguems mmftis^Wndcfepi'' interfio
placo^audacius
pecc^czofieos peccare cemficzetia fl
uncum fubditt
pcccaca no comiccuc*vnde t iufle pimi6air«^eriuaf ena peccarft
vntus in altc^ per modfi menci: vc fubdico^ in mal6 p;clacil«t*(p per^
caca fubdito^ mereuir peccacojc p;elacfi:f iliud 3|ob^ 'Aegnare taac
Ibf pocrit5 pjjf peccata populi* SXriitaf etia peccatu z cofcqucter pc^
ell qnado fupcriozcs
na peraUgueconfenfttm vcl oiflimulationc*
peccata no redargmint: toe fepiflime bonidi malis pmiiutur: vt oin't
BuguHinus in pmo oe ciui*oei« £j:einpUi5 vbi inter nos inqutftrozes
oefhnitu et vbt
xnns repent quodd^ oppidfi inojtalitate bominfi
fama volabat:(p queda rnulier fepulta Untbeame in q fepulta eratfuc^
certme oeglut iret«t (p pedis ceflare no pofl'j: nift ejc integro lintbeamc
ocgUitiendo ad Tentrecofumpfiflet^l^abito cdfllio oefup fculter' cum
ptVcto auttat5 fepulbzu effodietesn'nuenerfit ^(t oimidietate lintbea
minis e os t collu vfcp in ventre immi(ra5 1 pfumpta.iCluo vifo mot^
fcultet^ gladiil ef trajcit t caput amputado eptra touea pieat: fic(g
bito pcft^ ceflauitfieic c^b'^ nice; oiuiapmiflide pcta illi'^ vetulefup in^
no|:i08 ppi oiflimulanonc pcedctifi pumta ftieriit«1FU pbabita in^d^
none reptfi ftiit ipfam logo tge viteme fo2tileg^ z maga tbiffc. i^petn
oe puninoe a^auid ienfieratioe ppft p peftc*
fit oiuia pmiflioe
vt bfiane focictzc] vnio comcdef : cp q vn'^ bomo oebet p alio follicit^
cfTe vt no pcccet :t ad oeteftatione pcci:oQ«C pcna vni^ fedudat in ocs
qft oes ftnt vnti co:pu8» £|:em oe pcto Bcboz JlofUe^vn* TpHXTum*' ad*
tucaddere ouos inodosiput punifif mali iterdu p bonosarerda eti4
alios malosORa vt iCian'* oicit,p|:ii^»q»v*^\vlt.aiiqn oc^ puit ma^
{)
OS e legittima ptatc geretcs ejc madato fuo z $ oupPr^JInterdfi cfi mc
rico puni^ti(i:flcut puniutt pcta Cbananeoj^p pplm ru&«3|nterdu abf^
CB merito puniStiO: ^ etii in ipfojji pena:(tcut cribfi ijeniamin pfiiuit
t oeleuit vfiB ad paucos* Bliqn punit etia e pplbs fuos iuflU feu pmif*
lioe ejrcitatosrno tn intcdcres oeo obfe(i:g"me fatiffacere cupiditati:t
ideo cfi fui oanatioe; fiait ia puit ppfm fufi p tburcos z fepr an g alic
niaenas etia in vctcri lege* 4L^5 nota cp qcfi<B
ca qs puniaf : ft n5
fufh'net patient' penas: tucfuc fUgclla no adfatiffactionc: ^ad vindi*
ct5 tm«i« punitionc/Jiupta illd iDeu6]cjc|:n.3|gnis fc5 pene tpalis fuc*
celUs eft i ftiroze meoa«in punitidetq: al's no ell in oeo furoiiz ardebit
vfcB ad i ttrni nouiiUma.i* vidicta icipiet et ardebit vfcB ad epn emi
li)
m
1^
xemo
IP
o$nationc«vte|:p6it aug'*iStbabef oe penis oiuin.^^auctas* 1^5 ft
patient ftrar ipa ftagclla z fit paties i (lam gfe:bnt locu fatifl^actidis
tt 6c rbouain«f fia ft qs puiref a mdicepp^ malcficifi comilfum vel
etia malcfica; t p f m pl'^ z min*^ f m duotione patict^ t qlicatc cr imis*
iSi^is autnaturalis cii fit vlrimu terribilifi. no tn elt fatilracto:in:q:
i^cotfi eni volfitarie r
g namra inolemt i pena ongialis pctu
QadUo
a
OS
XV
for.
XLiX
oeuotioe cjrpcctata r oco oblata in fua aman'mdinc poflTr fieri ahq
tnodo fanffiict02ia«i2t>o;6 cn violeta flue (^8 ea meruit nue no feme
fartffiaao:ia:fi patiecerfuftincaf z in grana
t l?ec <\dcm quo ad pc«
nas ^ptcr alioj^t peccata mttictas : ppt ppzi^ afit ena oc^ nagellat in
Tita pfentitfpeciaUrcr circa malefici4infereda»lRi Hx)tne,vt^*S>ttR
ill08 qui libidmi ocfcmmt oiabol*^ acctptt pcatem:quod cti'a ep pcc^
dentib'^ pamic oeclarado maleliaa circa mcbia t potctias gnanue po
tctic q DC* ampli^ prnittit maleficiaruactn ad pdicadurn populo no^
tandfi:(p pmiflis punitidib*^ no obftantib'' fm quae oc'^ p oilpi's alic*
ms Ilue.pp2n8 punic:bac reguli iun8 p ftindamcnto teneat t pplb^j?
ponac que oictt.Bine culpa nili fubfit caufa no efl ahi^s puntcdU8«ep
era oc regu4un8:z bee regula locfi babet i ludiao polui\oei t tn mdU
cio fo2i4un fojo bumano nue feculan fuie ecclefta(lico«K>eclara oc indi
do polulKla cu oc^ ouplici pcna fpfiali t tpali punit Jin pma mucnit
cp n6(B ^ne culpa* Jn fccnda inuentf cp interdQ bene fine culpa fed non
fine caufa«H)c pma fpfiali pena d cu ell tnple|:»f*fubtractio gfexvn fc?
quif obduratio in plriti8:n6 fit fine culpa ,pp2ta«i3c6a pcna oamm«i#
puacionis gt'ietboc etia nfi<B infligif fine culpa ppjia vt i adulcis: tel
cotracta Tt in guuli8 in oziginali occcdctib'M^ertia pena fa\iks*i.cm
ciacio ignis infemalis etia patet*
q5 6i fe,po*pp*
0n8 ^elotes
vifitis pcta parentu in filios vfcB in terria t quarca gnationc:intellw
gimr oe tmitatoiib^ parerno:;^ fcele^^ vt eirponit ^2atian^«)«q*iii>.^«
()b^Tbi ena oatalias ej:pofttide8«S>e rc6a aut pena tcali punit oeus
T^jimo ^pter culpi alteri* vt fupaa ractfi e(l tnplin roe: vel etia fine
culpa alienat ppzia:fed n5 fine caufa: vel etia ej: culpa pp:ta t no alie
na:qd fi vis fcire caufas i>pter qs oe^ punit: z tn abfcB culpa aliena ct
pp}id:videa8 c^ncsmodos qe ponit magf in.iiti*oift«rv«ca4«£t fed^
pe tree pmas cauia8:reliq8 ouas acdpe ^ culpie ppstje* iRd dt ^nc$
oe caufis oc^ l>o!em flagellat in vita prenti fiue penas infert^ T^:!o vt
oc' glo:tficef :t IJ fit qn miraclbfe remoueif pena fiue flagellu* jCjrepltt
oe ceconato 3|oa*i|:40e ^a5aro refufcitato JiOi*TC)*^c€o d pmu oefic
Imittif tn vt mcriti cumulef p ejreratifi pan'ctic: acetia vt /^f latSs
int^ aljjs manifHlcf
cplfi 1 3lob»)»t rtK)«t).rcrno vt jk'^ pferuef b
l7umiliationiflageUo;^:e|;eplfi tl^lo ^ oefc oicit*i)«ad Co^^ij.lRe
cfi
^
magnitudo reuelationfi ejctollat me : oaf eft mibi llimul' camis mee
angel'^ Ut\?Qnc*^ (limulus fm *Aemi«f\itt bee innrmitas C02pali64l&e
funt caufe fine culpa«£biarto vt etcma oanano l>ic incboef ; vt«f«ali^«
liter oftedafc^d in inffemo paticf .(Circplfi I l^erodc ac6j;n*T i Sntio^
cbo«t)«l^acl^ujr«£^into vt bo puriticef : vel p eirpulfion^ culpc:cfi«f«
tp flagcllis ptent «iSi:^plfi oe rnana fo:o2e aaronORutft. jcif)4lep:a infe^
cta:t ifraclitj ^Uraris in oeferto f l^icro^jririi^^q^iiti.t^dergo^ vfad
fatiflactionc penc.^jreplu in 3^auid:(^ poll remifHonc adulteri) pwiflT
4 ad culpa in pcn4 fitit cfputfus oc regno: vt pacet in«i|tt^cg6*qd no
m
0
j^aitfopnme ^udtio
C
XVI
tat i^iesotoe pc<oill«j*fi pcrin ?Dauid» IfNjfTet ttiS Oicf o?m pcna qui
patimurpccdcrc ep culpa nf a falcc ojismali cfi q uarcimur:(la ipin eftcaufa oun caufalitatu ar.ou v*ad ti'\iBcd z rmia pcna q t oani loquc
do oe ilia quo ad ctcrna oamnanoncrn i ftiruro fulU'ficbficincmo am
bijac (^n fug ocs oiiuros i penis nibfenfibiltb^ crucicntur* idicuc ctn
gfc vifio in pacria: ica moztali culpe pena in inferno fucccdit* iCt ficut
gradus bearirudinis in pairia comcnfuranf iujcta giadus clxincatis z
c in via:ita z mcfura fuppliaoj;^ in inferno iurta incnfura cnmtnuj
via^l^c eft (p iDnif .|:j:v«oicif»1^20 m^ura peri ent z plaga^ moj^
du8»iCt fic boc in ali)8 pais oib'*:m i fpcali malcftcis 5 conuenit: qd
ad l&eb2€*j;<cigif .iUuico magis putatis oetcnojamercnfupplicia:
ftlifi ocipculcauic t fanguine teHamcri pollutu ou|:cnt: in
<jl
q fanctift
came cll.^ funt ppjia maleftcajjz ftdc abncg.inriu r per oiuiniffimfi
fac ramecO plunma maleficia vc ia in feciida paixc patebit ejcercenttfi*
$
m
IL3!)eclaraf in fpectali Veritas pmilfacoparando opera
malefVcaraadaliaefueilitionisfpes
£^elho xvi
Tftcmifla oeniqs vcrita^ quo ad cno:niitate cnminfi in male
ficis p20baf p cdparacione ad altapca ma^oj^ 7 oiuinaco^
IH4 cu ^cuozdecim fine rp€8 circa opa fupfritiofa ej; tnplt^
a gnc oiuinanonfi*/C^oj{; |!>mu firp manifvfla oemonum
inuocanonc«Bc;5um p racira foU cofiderationc oifpoflno^
3j) 1)18 vel motU8 alicui^ rei:vt ftdcrii oiertj auraru z bindi. Zcrtiu v cdfl
deranonem aiicui'^actus t?umani ad mc) rendu aliqutd occulrfi q io3tt0
nom^ l?al>eC4£cfoe6 pmt^is oiuinartdis q f)c p eirpfTam oemonfi in
iiocarion€:ftnc pKigiO oiulatiofomnioi^jiecromaria* 2>iuuiacio pl^i
tonica.tf5€omana*5drom5tia«S^romana« T^jpromatia.z arioloat cul
tU8*'rtx)*fc6afc;^e4q.|;cv«et«ji:j:vf«q«tti)«igir«et:.q.v« nee mirfi* ©pes
ocniq? fc6i gifts genett>liaci:arufjpices ausires omen ferudrib^ cl^fro
macia z rpamlamin'a*:^p€8 eria cert^j gnis vananf f o!a ilia voz^
tifi nomen bnc ad int^rendQ alit^d occuUfi^ft
p pflderationc punctozuj
ftfluca:^ fVguraj^ in plubo liqfacca^*<$c oe l?i8 tl?o*Tbi fupia z*ux)*
q*()«et.q.iii^«p tocfi* Zn l^ecolacriminamalefVca:^ flagicia e|;ceduntr
26 oe ^ltantio2ib^ fpcb' oeducif :vn r oe mino:ib^n6 otffVculcaf* TRi
I pma rp^ vbt ali() pft-igiofis
bufdn appantionib' fenfus l>umano8
occipiQt: vt res cojoahs alitcr fentiaf p fenfum vifus aut tacf^ : vt in
^edentib^ tactfi elt oe modo jpftnngedi^aSalefVce l?is nd ptente area
mSbza gtfaciue pocfcte ilia interdO pitigiofa appantide auferedo licet
n5 1 rem ^icace:ecid i^m generaciua potcncia pUtnes auferfictne mu^
lier pcipcre aut vir act^ ejrerccre valcat ena remanete mcb20 abf<8
Ihgiofa iUu/i5e poll- coceprg eti^ abozcum pcuranttfepepcurdt cti
immen's all^s malis \ oiuerfis ecia fozmis befh'arS apparct: vc i fupc^
riau'bue pamic«3(n rc6a oeniq^ fpc q z neaomitia 62: z fit p mojcuo^c
appan'u'one veilocution^;cd vt 6;*ilj.U'«et(>rmo*'|Recrosgreccmo;3
m
M
BadUo
^
otat Utine: m^oa
altcut'^
XVI
alalte fli^ (^burdacaracrenb':raite8
i«ei'' eftliftonS
t pcti*
ioY*
oi'ufnatio:factfit a6c talia c
L
fanmiinem l>oTd aut
ocmonefangumS atnare
an fit vc Tbi mmmoe ab infcrj fc vocare putit
ad rndcrtdfi ad tcerrogara oemones I eo^
ftficudtnib^ apparerce talia
tftrciu£t bmdi arete erac tUa maga t ptnconiffa oe e{o*t^edfi«j:|:vi()*
talia cfle li^
q ad tndantt j faulis famuel^ fufacautc*1Hec tp ^ pucac
dtatq^fcptitracdmemozatatamiufti^pbeteabinfh'J Tocata ;^ault
€ultQ fuuiri belli tria p muUerc pbitonifTam apenitfre.duia vt fiug»
oicit ad i3?implicianu» iRo cfl abfurdO credere aliq oifpefanoe pmifm
fUiffe: vc no oiiante arte magtca vel potentia : fed oifpefatioe occulta:
q pbitoniiTam t faule larebat: regis fe iutti fp68 onderet afpectib^ oi
uina e& fnla pcu(1iim6*3'nd
u)ti8 S^muelis a fua re(\e e(t ejrcitac'
§aliqd fantafma z illufto oemond imaginaria oiaboli macbinatioib^
dt faaa: qu4 appellat famuele fcptura: ftcut imagies folet (Uaj|^ rem5
noIb^appeUari«^ce|; refp5fione cuiufdl ar^m^ti fup qftione« Mn
oiuinatio
q lit inuocatide oemonO ftt illiata*ii*fcde*q*}:cT*ar«iit^ *
Bd
fecttdum*i2^i lectori placet videat refpoflonc fitp vltimfiargum^t& q^
grad*' i>pbetie tint i btis in cade ffima.q*cljcj;iiti» 3(nfpiciar
(lioni*
ctii oiccu Sug^FFvi .q* v«lHec mirfi* 3*5 bcc'parfl ad maleftca;t oga
9
null^ in fe rettnet fpem pietat^ : vt intuett eo^ opa p5 fanguine Inoce
te fitndere n5 ceifantes: occulta qc^ oiabolias tn(tructi5tb'' manif^fld
tes nec viuis aut mostuis pcfit vbi alas cO co^ib'^ iticerim&t* 3ln ter
tia ocni(B fp€ q t fomniojji 01 nano 62 ouplV obferuaf Hbjio qn s vtif
fbmni^s vt valeat aliq6 occultfi inuefligareejc reuelatide malo:a fpiri
mizch (\bU8 b Jbctif pacta eppffa qn fc5 ad ( luocanf«i^c6o ?&o qn ()8
vtif fomnfts ad cognofccdii (utura t»m tp fomnia ^edfit cp reuelationc
Oiuina v^ep ca liali incr'ifcca vt'c^rtrinfeca (ptfi pot fe cjctcdcre tal'^t'
n5 erit illtcita olnacio«bcc rbo« vbi fup:a« i^zo cui^ ttellia^tia vt pdt
an
35
c6 am
catozes nudeti ad inin'' babeit/iRotandfi ad pmd oe angelis
gelu8 fit limitate ^cut^ efTicati'reuelarc pot aliq6 (uturozfi ale oifpoft
indifpoflte«H!>ifpofttio afit fit poll fedatione motu6 eirteriosfi 7 in
te
teno;6: vt qtl fil^tes funt noctes 7 fedati funt mot^ Himofttatil: 7 boc
fit circa mroii qn oigeHio e(t copleta:7 5 oico oc nobis pct5zib' flK*
bus ^bu8 an^eliei: oiula pietatcad ^fccurionS officii aliq reuelat aut
tcpo:e Ihidq i auro:a irircllectii oe ocnilns fcpturarfi infoimate^l^iej^
fidet cifi angelus bonus Uellccaiiflcut oeus volQtatitT co:pa cclellia
nf is cozpib'': alije at pftctoiib' c\bufcii(g pot 7 afcfi(^ boja reuelare yi
gilado 7 oo2miedo:#ui8 7tuj:ta pprn I oe fomf7 vig«fri t magj apte re
altero put ceteri magi fiicer pfue
cipc reuelatides vt oictfi i vno g?e
uer6t«ad fc6m notatqr tp ilali (ollicitudle nature oe regie cozpis con
tlgit:(pddafuturab«ttcamnalcl bole fomnia te: 7 tfic ilia fomnia fea
vinoes futtmmd figna t n5 caufc:flc c;: ^re agcli oictfi c:7l?accntiU5
ftjtwrp;ii I bole; vt fanirat] egi itudls gicu U 7Ci iCt If c fnia ariH. v
$
.
C
m
nanira re^fenrat in fomnte antme altquas DiTpofitt5e8 que
fUp:a :
funt in C02cc:e|: (^b*' poftea cdtingit infirmicas vel aUud: vc fi <\s fom
pdominaf in eo colcra : ft oc
niat oc occupacionib' igneisifignu efl
acris vc oc volani z bnioi:figna elt Unmiiniszii aque vel alteri*' liqrj
aquei ftgnfi eH flegmati8:ri oe terrcis ngnu eft melacoUc*(Ct idco per
fomma qncB timanf mcdici ad cognofccdO oifpoftttdee coi^ie: vt aii
oicic p^u8 in eod^ Ub20«Sed l>ec tcerfi leuia funt p copararione ad fom
m'a a maUftcis fuperflitiofe obferuara^lHa ft cojpaliter vt fupza tactfi
c(t nolut tranfttrrcrfed tm tmaginarie cemere q a pfodalib*^ maleftcis
Cpetranf reponcre fe bnt ad ftntdi ft lac^ in noic fui oiabolo z oim oe«
moniozfi t-ln ftt vt ei ftngula imagmaria viftoe repfentaf a ftmili* s3<
aliqua occulta fcire p fe vel altjs boi b^ volfit a ocnionib^ p fomnia oc
Itruunmr no p tacica fed p e^rpffa cti eie pacta inita*lRec itei ft p q6ca
qs pactfi qcQcB mo p altq6 facnftnO alicut*^ aialis feu facnlege oepca^
tionie aut cult^ etiam latrie eirlnbinois: ^ feipas in ala z co^pe oemo
oibue off^rStestfid^ penit^ facniego o:e abncgando* IRec )pxe cotente
ctiam pp2io8 aut alieno8 infante8 ocmonib*^ oflti fit aut intenmunt:
oc <\bu8 fupja babitfi ell* 3n qrta ocnicg fpeae d p pl?itone8 a pbitS
«ppoIUnc:iu^ta 3iftdo« auaoz oiuinandi 6i fttiff'e ejcei cef :non p fom
niaautp mojtuoj;? allocution^ifcdp viuo8:vt larreptictisic) ftcarre^
ptia oemonib^ vel volfitane aut inuolfitarte ad pdicandft tnltnd ftitu^
ra t n5 ad alia ftagitia ppetranf :q lis fuit ilia puella oc q :Sct*|:v)«cia^
mando pod apl'os cp cent ^c fui oei^t-In idtgnat^
l^aul*^ l^eniutt fpfti
cfirc ab ca^'pj cp modica ftt cdparatio p refpectfi ad malcftcas z cojfi
opa:q vtiqj ftcob ma^itudine faanoj;^ z enonnirarcm cnmmfi iu^rta
3lftdo«vtfup2al>abitue(lnucupanf*l-]ncaufa b:euttat]| oealf)8mino
c|:cedcrc ncfcunf :nam
'Vbt pdtcatoji placet applicarcalia8 fp€8 vtgeomantia5 q ft t area cos
pu8 tcrrcftTc vt i vngue vcl I fcrro vel lapide polito* ^Idromann'am q
nbU8 fp^b^ tecpbare no e;:pedit vbi mai02e8
fit I
aq
vfcr^llallo^
aci ematiam q
ftt
i
acre* i^jromannam
que ftt in
ignc#anolo:;t q ftt i vifcenb'' aialifi imolato:?t i an8 oemonu «iC5 \^
o€8p e|:p(1am ocmonft inuocationc ftanr:nuUa trl eft- cdparatioad ma
Icftcia malcftcar : eft ad nullft nocumetu l>oi
ium^to:^ z terrc ftrugu5
tSdunt oircctctved ad ftinirozt pco0nitionc.K)e alps etiam fpcbu8 ot^
ttinationfi q eft tacita iuocatioe z etiam per taciru vt ftc pactii erga oc
.mones p:acticanf:vtfunt genetbliacifeuaftrologiftc oicrt ^pterna?
talift pftderatioc8«firufpice8 (^oie8 z bozas obferuant*;au0urc8 ^ ge
Itu8 1 garntu8 auift : t omen ^ ?^ba bolm obferuant*!^ t cl>)p romantia'
4 tp lincametis manuft aut fpatulis alaltu oiuinant^^^i cui placet ffpt
ciac cceptoic IRider circa fecfidum pceptfi z plura inueniet quomodo
Unc licita z quomodo non * iK^aleftcarfi vero opera nilcp funt lidta*
d^cclaratiua quarccdecime grauitatecriininisadpec^
cacdquccttn(B ocmonft comparando
^cftio XYII
m
XVII
Bttdtio
^
iot
Ll
^--"w i£d r ran ta eft eaj;^ fadno^ magnftudo: (p ttii malo^ ange
^3
M^^l
P^^ ^ "'^'^^ cpcedactt ft i culpis qu6 nd crtd i tnfetiia
nipplicii8«£c \>oc (Jde ad culpas ocmofh'are n$ dt ot^
i
y hcile vatiis ronib^^l^no na I5 ci'^ pctm ftt irrcmiinbiic : $
ot n6 ell^jp^ magnirudmc cris bndo rcfpcctfi ad co^ fiaha
z pcipue fm opimone illoit otcfic eos rtn I naltb' t n0$ I gracttit][fU
qz bon6 gfe e^rcedtc bonfi nature: t$ tllo^ pad a ftstf
creatos«(£c
ifTe
tu gfc cadfir:|)ut malcficc fide fufcepra i bapnTmo abnegates ejcidfit
eoia tn'cB pcta ejrcedur^Si i^o oicam'' eos I gf a fwiffe aearoe: Uc5 n5
coftnnatosiftc ctia malefice I5 n5 creare i gfa:rn a gfa fp6re ccridcrut
l£
lib''
T ille voles peccauir^Scdo ocmdfVraf :na I5 et*' pctm ftt irrcmilli
varns oecaufts altjs puta fm 3us*q: nullo fuggerentepeccautt;
ideo nullo reparare redire oeber.t^ff m i)amaf.prra oet fbjma tnrelle^
ftcut
bile
cm peccauittT cognitio qui to efl nobilio: tato peioj eft erro:« 0em^
em KicsvolfitatS onifui tc*af itej^t fm tudt iDamaf.q: n6 cll fufcepti
naturafua: q q: fpfialis tnm6 eft felf
bilis pnieno nec venie:T boc
i^tibilisxco q? fe tota puentt:q6 in }?clt n6 fitvbt caro femg rcpugnac
fpfii.t^cl iterfi:(^a ercelfo loco peccaiiit vt in celo: b5 afit in terra«i^i8
tn no obftantib' ei^ culpa in multis alt)s minowf coparatiue ad male
ftcaru ftagiiia^l^Jio in boc <p ille iupra Sn^Lin Qdam o;5ne nulla
ctditt Delicti vidictafupbies peccauit«l^lefice ^o poft tatas penas
fepe multj alfts maleftas ifttctas imo z poft penas^s papifit I ecctVa
oiabolo occafioefue mine ifliaas oia \>tc ptenfit z no ad mmima pci4
inftmurate aut malitia abfcg bUu ma^
moztaUa: vt ceten' paojes ^
Woe peccat:fedc|:<pfiindaco:dis malicia adbozr^daftagitia ^per3r#
^ct>o (^a I5 triplep ftt ftar' mali angclianocetie culpe z miferie feu pc
ne»3lpe rn ftc ab imiocctia feme I tm cccidii t cp ad illam n6(g refhtut^
fUit^K^ctoz aiit ad innocctia p b^iptifmfi reftinit^ iterum ab illo cades
multu pfiindaf :t fup ocs ipe maUfice vt earfi flagitia oemoftrat. Xcr
tio ille ptra creatozc nos afit tfup oes ipe maleftce ptra creatozc z rede
pto:c Tc^^luarro ille oereli<\r oeft pmirrctc vcj eii peccare z no ep pie
tateeii pfequctc: nos afit fup ocs ipfe malefice pctisclogamuraoeo
pmittete z ej: pietate nos ptinuo piequSte z bnftcijs plui i s nos j: ueni
entciUuinto ille f ftat malitia oeo rcp:obaK z fua gram no appo^
nctenos mifericummus in ilia malitia oco ptinuo reuociinfe* ^•epto
ft abo
ille manetobduraf ad punicteinos obdurati ad blandientc«ret
contra oefi nl ille contra fe re(\reiirem:no6 contra p nobis mo2ientcm
qu^ vt pmiftmus fuper omnes malefice oebontftanres ofllnduntt
fT^olutioes armimcnrott eri5 oeclarat veritatc p coparationJ*
3D argumcta^ad pn.fi ptj 1 nfto p ea q i ^^ncipio cozpif qftto
nis tacta fut»trln vic5 isMq^ pctm ocbct ccfcrigraui'* altcro z
qti5 pct5 mnlcftcjiiim gruuiojacilctis q ad culpa e|riftnt,£c
aliud 4 ad pena* ^Dic^um cp ftait culpa ade iia t ei*' pcna oi>
m
^aitiapjime
C
pliciter dfidcraf rvf qad
9^o»^ vfq ad nature tota viC5 poftcn'tatc cj:
co(ccuta»l^:io md.Sicut maio:a pcfd ftjcrfitpoll efi epetrata:q<ivc5
qd crat malfi no Prn fc:^ c\a pt)ibitu5#
fpe foluind peccauit faacdo
^02nicati6c8 i^o adultena tt?orniadia vrrotu Jt^o mala funt^f^Pm fe:r
fn6:l3 maria pc?
Oapbibicauo ccia ijraiiio: pcna eis oebef.*3c5o
na pmfi pcnu kcuta cll: IJ cn cH c idircccu nnqprfi TIC5 p efi tora poltc*
n'tas oziginali prto ftiic iiiftctazeo <p ipe ptn'' pares oim .p b' 01 bus
folus tVlf' DCi raaffectTC pomic potcna o:dmata» 1^20 fuo aut pfonaU
mediccarc oimna gfa penituit t faluatue poll foiutionc facri g cb:m
inc6parabihf aoc pcra nialefjica:^ cpccdQt i grauirate no pcetc oe lliis
pfonaltb'' pale t gdinoib" cu etii mnuincrac alias poll fe pnnuc tra
t>fir» 3d tertm otccdmn ep pt)abit5 q> I? fuit p accidcs i pcco ade (p ma
fo:c lefionc intnUt«i^c
«
U
VIC5 (p nature
mtcgra mucnicT (p cojmptaj
neccirano no volfitarie craOimdere babmc: vn no fcqmf (p fUn pcccato
bee idc etia fequccia pcta nrciflent
flmplV graiii'VeierJ tMutu etia
li tale nacura ineiu'llcnr f\cnt % Pni mo:talc perm no grauac gram: co q?
illa no muemc puai ccafitft iill3iuenircMi?cc ell folunofcti JTbo^m^
oill«|:|;)»ar4<j.m folurnje fciji argumeti: qua fplurione ft (^0 ad plenuj
vulc mtcUigerc t>abet pfidcrarc q? ada ojigmale mflitm ft pftmflet n5
poUeroe put anfeUopmabaf; (^arri3 ali^s polt cu pec
traffiidifTec
care potuKl'et vidcbanf ^icu oo«Dilr*Fp«an puerimoj: natt fuiflcnt
«ran'a conftrman«31rcm quolucuan idem qui nunc faluantur l^omtnes
m
2)
m
adam non pcccafl'et*
(t^cqutf modus pdicandi corra c^ncB arsumcta lavco2fi
laluaci fuiffent
ft
<i[bii8i)bare
"Tidenturfparftm:q?Deucwopmitt^t fat4 prarc oiabolo r maleftcis
Circabm61malefitiaii)fercd3.
ducaio xviil
31t ocniq$ pdicatoj ^uidus ftip certa argumera laicojjt
tcii pcnto;^ qrunda ^ inxm maleficas effc ncgat q? I5 ma
Utia T potetia ocmois ad mtcredu ejc ftio oeudeno bm6i
inala pccdat oimna tti pmifTionc ftbi pdcfccdentS negat:
lec tolfit cp oe' talia ficn pnutrat:z I5 modfl argucdr non
^jabcatrirenebr^ftcutcecipalpiratna vnu laalre;;? me?
ncB argumcta reducerdgjc <jib^
•vttcB oes eoj^ cauiilationcs pcedercpnt : r pn]o q? oC no pmittat oia
l)Olo ftjb tata ptSre feuirc x boies.C_t'ltr£i ad malcficialc efftctu a
mone p malefic^ ^xuradfi fp \>2 pcwrrcre oiuina pmilHo^igt arguif v*
dm tagcdo op'^tn I co^ afTcrtiocs ad
argumetj q? oC n5 pitticf it: vn etia malefititi nil?il eft i mJ5o* (gt pmfi
fumit c.c pte oci:fc6m cj: pte oiabolirterrifi ej; pte malcfice:qrru cp p^
te mo:bi:(\ntu ejc pre pdicatoi:^ z mdicn ^ talia ptra eas pdicat z iwdi
cat vticg nfiq? fecuri eent»T^:io ftojDe'' punire pot boie5 ppf pcra:r
nunit gladio fame t moztalitatentc oiuerPalijs mftrmitatib' variis t
imwmtxl ^b'* buana pditio fubiacct:
(jaop^ ci no e adifigere alias
|)pniti6es;i5 n5 gmittit*^ c;5o ftc:e|: pte oiaboli ft f9A cent q f dicanf
m
^udWo
xviil
fot
Lit
(p vic5 Tim gnattui Ipcdirc pnt vt vic5muUcr n5 pn'pt'attTrii prtptat
cp abo:tQ l^ciac: vf ft no abojcu cp ttii poll gtfl naros itcrftcifinvnqi
fbj*
ftc pimere poflent totu nidm:r itcj;t pofTet ota <poga oiatwli cent
c op^ 6urcrria ep pre \>o\e:ni vi
tio:a opib^ oci\f.facf o mfimonft
li malcficm 05 cc alit^d i m6o tficalic^ boies pi** alns malcfinfit
oc q ft qitf vrt<B 6: 5 cc ppt punitione pcto^' :^ l?oc c falfu ergo t iU6,
pa6:c8
CP malcntia ftnt i mDo^S^lftcas at pbar cp co qz tuc maio:c8
SpU^ punircf : 5 ^ felfu cfi mm' punianf alq iterdfi m(li:qd en5 ccr
ntf I puer] tnocctib^ (\ aflcrfif malcflaaruCUjarto pt addi r alio argu
oumcntu cp ptc oci:boc (p (\8 ipcdirc pofTj t n6 ipcdit ticri Biiiirat
c6 ftc fume bon*^ n6 pot
TticB tudicat c): fua voiumcpcdViffc^iS^
velle malotergo n6 p6c Bmittercvc ftat malu q? ipc ipcdirc p6t43!cc cjr
pte ino:bi octccf t itirmitarcs q oicunf maleftcialce ftt'cs criS fut oc
tccnb*^ r iftrmitanb*» nalib''4U(^ cp ocfecru nature pccdfittcpctn aliens
claudicac epcecaf vrr6ne5 pdit Tfetid mo:if :ej: octcau nature ptigcrc
pnt: vii no pnt fccure maleficj afcribiM^Irio cr ptc iudtcfi z pdtcat02fi
gdicat z pzacticat vncg ppt iriQie odifl
(\ cu talia aducrftis malcftcas
a malefic^ ptra CO0 pccptfi nfi$ cent fccuriig ptra argnm ftimanf cr q^
ftioc pmafup temfi pnnpale pme ptj tractac^ : zjjponanf illa q mnt
mag3 ad ppnh quo vic5 pmlttit mala ftcrftlj nd vclic malfi ftcntpmit
tit aftt ppt admirabile pfeaionc vniucrft q pfidcranf i t)0c (p bona c5
mcdanfcmtnStf' t magj placet z ffit laudabilio:a ou copanf mat:t)a^
bcnf ibi auctojitacce^Stepfuda oci oinc fapic iufticie z bonitat3 rclu
cit q afe centocctta:T bzcuif ^ dcifioc qft^iois pntcolUffi ej: bis q ib(
tagunf varia oocumeta plfbi mati6c ppfi: tc5 q? oc''iufic ouos caftis
omiftt»f«5gcloj;: t pmoit pentft :(\ c6 nnt maiozce oib' aliis caftb':n5
m(n ft ali^ mioicepinittanClual'r afit ffit maiozcs q ad caufalitatc nd
4 ad alias circfiRatias f m qs pcti malcftca:;^! vt I q.tan«if : t malo^
Sgclout pmoy^ pcntO pcta ejrccdut: t qre oC iufte pmiftt illospmos
cafus t^gif utj.q^e?: ^b^ pfia colligcre z oitatarcjt ad flifiplacitii
fld rndcndO ftip argmaina ad pmu cfi 6: .a:)c*> fiifncietcr punir p lialed
tnftrmitatcs moztales gladiot famc.t^nr cj: tnb''«1^no q: oc^' non li
mitauit ftia ;^tuta ad iiale pcefltij aut ctia ad in ftuctias cozgm celelliii
vt vic5 pter illa agcrc no poflit:i6 z ptcr illa fepiffimc egit i puninoc5
pcccaminu moztalitatcsT aliainfcredo pter 0^5 inlUicti5 cozpm ftcut
in punitioe pcci fttpbie in oaiiid fup n;o2ralitate Iftia3 pptb <pp^ ppff
numeranonczc«i3c^ boc pgruit omiefapie q cfi reb'^oi b*^ admiitrat
Ttcas ppirie motib'' agereftnat*3i6 ftcutnd puenit maliti'i oemonis.
ajat $tfi ad boni vniucrft fpc
ipcdirc:! poti^^ oc« ipam pmittcre
ctarcj?t:l5 rcfrcnaf p bonos Sgclos vt no tm nocear (j^rfi nocerc vcUct
itano pucnit malitia bfiand rcfrcnare ftjp ea »id q c;: Ii6,anp6t vt e ft:^
dc abnegate z oem6i reuoucrc d facer I ptate tut volutat]; buane
abnc
lib*' cfi oc^ oftvndif p mitrit ca q a maletica 6ftdcraf ;r ppt q fide
dcm'^
n
•partis p2imc
€
ad q ofaboh potltiz fc tptlditixt eft l>oW lumStJ r tcrrc fhi
011x19 poilc nocere»Xercio oe*' mile eimctit Ula mala ften
g q oiabol'
ea'3 B idirecrii majric to2quef t fummii recipic oifplicetia:^
lUa ma
U q a maleficis ?^aite ocinonfi fiut g indirectu oiabol*^ mi?f legtozquef
ou c6tra fija volunc arc oe*' oib'^inalis ad gt'iaj fui nois ad hdci coincn
dartonJ ad eleccojC purgationc t cumulu mci itoiitl v:if £eiiu eit ctii
CF inter 0C8 oifplicedtias
oiabol' e^; fupbia q fp pcra oeu ejcigit us
pta iUO^Supbia eo^ teoderacafccdit fe:bcc pcipua clt q fibi OifpU
cet qp oc^ oia fua macbmamcta i fui gfia5 tf conuertic^jmte ergo oe»
cfiaa pmimc.ad fcdm fupius refponfum eft:r oebec mderc ad ouo
q
tncluduitf in ari^iimeco«f«q? non 6: oiabol'' fb:no2 oeo nec ei*' tiacmra:
imo ccmit cp mime ^^mc^ tfiiticica nibil poflic nifi pmifTione oiuiBa:
vn C!*' ^018 poced oici minima compando ad oiiiina pmiflione : Ij lie
maxima compando ad ^mtes co:g alesqs miit ejrcedic. 3lu;:ca illb fe*
pe allegata^lRon ell ptis fug terra q ei valcat compan.Job.jrli.aitc
roadqo riidendfi^Cur vicj oe'' poti^ Oip vim gnatiua pmitrit maleft>
cia nert (B fup alios act? bumano8/£)e 5b etia fupza tactfi ell I mate
ria oe pmimone oiuuia Tub titulo:qmodo maieftcevim gnarma tactfi
venerea ipcdirc pnt«£c q: ojigmale perm inftictu er culpa pmo:u pa;
rentu p lUfi actfi tnimmdif r cjcapliffcaf etii oe ferpete pmfi infirm
^
oiaboli ftiit tc^ad tcrtiu oiccdurq? ftcut intetio z appecif oiaboU
eft
maio: ad tctmdn bonos
malosilicet e;: pte tecati magi8 tentat ma
cp bonos.ucp amplioz babilitas eft in malis ad recipicdu tStatio?
ne oemoni8
fit i boni8«3lta etui plus afftctat lederc bonos
ob malof
licet maioze babilitacc ledcdi inueniret in malis
in bonis: z bui^ eft
rartorq: Pni ^iego.qpco crebn' i\e oiabolo fe fubticit: tanto intoUera
biiioic Ubi racit: vc ei reluctari non pol?it»i5cd cQ malicrebzi** fc
fubn
gatti'ttt
'
5*^
$
$
aanc oiabolo eis
magis intolerabilis z frequentio: cfi non
fe tueanf .De q fcuto apt's iCpbc»v)«3(n
fcutfi fidei in q poftcj omia tela ne(immiigneae;:tin^
guere.ided e^: alia gte magis z acri'' impugnat bonos
mal08.£t ra
tio qa CO la polTideat malos non aCt bonos: ideo magis conaf
p cnbu
wtwnc trabcre ad fui oominiu iuftos qs non b^bat <p peccatozes pof
iefro8:n.cutalid8 pnceps terren' magis inCnrsi^ ptraillti
^ pl'^ aurert
pabeant fcuto
fit
fidei
omib' Ibmctib''
tetatio
foimate q
oe iure fuo vcl q plus nocet regno q? ptra illos (\ non fibi concrarianf*
^d quarts (p oc> pmittit mala ftenrnon vult tit fieri vltra pmilTa q ta
eta funt.pzedicatoj occlararc poteft (^nm ligna voluntatis oiuine
p
q
funt pceptfi pbibitiopciiifi opatio z pmimo* vide fctm rbo.papue
i
m3pte:q2
ibipUni*'
Declarat^q^pir^anirn
iHnx licetvna fit volutas
f
in oeo q ef t ige oc^ ficut z vna ei^e(lentia:tn relpectttad ei*' opa iudU
p
canir z ftgniftcaf no5 ei^ volfitas multipfr.Pm q6 1^fal.oiat./a>agna
opera oni tp^Htsi in o^s f oluntates cius* ande voluntas m oeo oiftin
guicur non ef ^tc reifed cj: gtc fiiwfi clftctuaata vc voiatas ^p;ic ow
BadHo
B
XVIII
^Ot
LlII
eta ofcaf tolilras bencplacici^aolfitas metflpboztcc oicta t>(caf volffj
tas ft«ni mquantu vc5 c ftgna t metapljoja ludicaf nobis ocu toe rel
U»B nmili^Bicut paterfamilias vnam t?ns in fc volQtate ocmonlrrat
iUa5 quincsniodis^f.p fe t c aliu^K^cr fe ouptV:oirectc z indirecrc.H>i
rcac cu aliqiud ogaf : t tfic efl ogatio. 3Indirccte ante qn non impcdit
ocantc ncuc t in.up«pt?f ft.d:«t^emoucs t pl^ibcs eft inouSs g accns:
T $cu ad l>oc 6: fi^nu pmiflio. If^er aliO auc oeclarat fe patertamiuas
aliquid velle tripfr*ael inquantu o:dinacaUquc ad aliquid faciendum
neceifano z ,pbibcdo ptranO:! fic func pccpcio in pceptis: z pl>ibitio
gfuafl
in amrmatiuis z neganuis pcept^ t3cl mquantn ozdmat alique
ue ad ali^ pciUan'uct l?oc prince ad ?ciIiu:t ficut voluntas tjuana ma
ccnfUiiioi
nifcftaf p IJ quincBtftc z i^i ^ oei.Cld cm pceptil ,pt?ibitio z
caf volncas oci:p5 p illud <^at*VN^iat voluras tua ficut in celo t
m
terra*i»vt in terra impleamusei* pceptatvitemus ^bibita:nmplea
mus polfe pniia»igt fmter q? pmifTio z opatio oicaf ot i volfitasipp
D BuSuft^qni dt in enclJC/lRibiT fit nifi omipotcs oC tieri Tclit vefft^
vt fiat vcl faciedo. Sd ppofitn cfl 62 il 16 cp quis impedire poflet
T non impcdit iudicaf ep fua volutate pccfllffe: vera eft . i?cd cu mtert
volutate be
eft mine bon'':ergo non potcdvclle mala fieri: verii cfl
ncpladti z p ^ tuo: figna bui'' volutat]; tq: non poteft opan mala nec g
p
nWo
DC
35
cipc mala nec vc non pl?ibeat mala z pfuadeat bona fup ero^anonis
potcfV afit vcUc pmittere mala fieri* fid aliud q modo ccmunt mtirmi?
oefcctu naj
tatcs abinuice: vc vna fit maleftcialis altera nalis puta e|:
mre^tlndef cp vari)6 modis.l^:imo medtcozfi iudicio»?:j:vi«q.v^lRO
Bd
boc genus
licet z q»n*caalld. vbi Hb^ Bugull^ej: fcdo oc oo*cb:ia«
fuolhtionis ptin^t o€s ligaiure z reinedia q mcdicojfi oifciplma com
medirt
i vbi
dcnat in quibufcQ(B reb'' fufpedendis atcp ligandis*
qfi in ictu oculi
cr circumltantns viC5 etate complejrionc fana z fubito
inftrmitasac
immutata r q? no ejc oeftcru fanguinis Homacbi aiK labc
adent«3ludicant illa5 non ct oeftcm nature:^ ab grtnnfeco accidifle*
Itoma^
|gt ab eptrinfeco vbi non ep venenofa infectioetq: nc fanfluis z
cbus malis bumoub*' eeticpletus: tuccr fufftdcti oiumone ludicanc
ec maleftcialc/Jtc fc6o cfi eis ef iftit icurabilis vt nu lUs medi«j
Bm
cfftctfi
caminibus eger poteff releuan immo poti** cemut ipm aggrauan«rcr
tio:q;ftcfubitointerdfi accidit q? iudicm inftrmifup bocptingit^TRef
optimatibus ciuitat] fpi
ficfla vni ej: nobis innotuit*lRa5 quidarn oc
rcftsnimis ceruicofe volutate vjcoje babuit intantu vt cu ive libens
aflvctiontbus ci recal
in onlibus pplacere Ibiderctrm i cfiais fti e fuis
Bccidit
citrabat t ?^bis ptumeliofts femper ipm molcltare fatagebat
contra fe b«
inde vt 00 mum ingreffus ^dam oie cfi mulier foUto mozc
gann verbis oppjobziofts z ire locii oare z oomfi ejrire volebat: ipfa
obfcmauit ec
boftiu per quod epire babebat curfu veloci antiapando
£
Ijondlas flbi incfTet. ad d ?^ba grauia ille ir.anfi non aio kdldi cptldit
z ipa5 c^pafts oigitKuB tpatula leuif tagcdo fubiro ad tcrr5 coUifiis
ocin renlii5 Bdidictt g pfcs feprimanas I kcto oecu b§8 gmmma mftr
mitatc oecet^ nnt:q i re pcfanpotcll tUa ifWiniutatg non ec fiaU oefc
cm ^ B malefitm muUer^ ftbiaccidOTc*
imo qfi mnfiera pfil'ia acta
funt t multl innotuerfit«J3^at<^da quipcenani p:accica e^:piena5 rei
(apiQc p bfic moda^TRam plubu Uqfticru fup innmul rencc i i fcureUi
plenam a^ innindCtrt ft imago aliq pdenfara cernif cue infirmfratc ep
malcnno acrtdifle iudicant:t qmdam an rad's imago ope oemonfi auc
namrali ?9aire crOpac: vbi iterroganf talia pzacticantes rcfpondere fo
^vaitcfammi' fup plubu qi alias mar e|:iftir:flait fol tup auru5
lent
jnaleficiTi ma ;f cute onderc folec^iScd quid oe bis fcntiedu fic: an
vic5
pzaccica licitafttan non:circa tertiu pncipalc bui'^ traaaf> craaabif:
canonifhs cm videf licitQ vt vana tains pfUndanf : I5 tbeologis oino
pnO tidcaf :cfi no ftnt facicda mala vt eueniat bona-Sd vlcimfi vbi oi
ucrfa qrunn'^uo cur malefice no oitanf *Sc;Jo cur pncipib** cis feu€
tib^ ad pnicie oiin inimico^ ipojtt noncoopcranf «rcrno cur pdicato*
n'b^ z alfls cos pfcqucnb^ non noccre valcant* ad pmum oiccdumrcp
WcovtmpUinmfimalcftccnSoitanf vriuirtacomplacctiaj ocmonls
in ptumeham crcatoris #tfi polTibile I p viUmmo ^10 emanf i z fcbo
nc
ounrns notenr^Sd fc^m cur|mcipib^ non nocct caufa ell manift
quia ^rfi m ipis cfl boc fit vt ipos I amidtia rctineat^igc ft dnnir
fta
50
cur cozfi uumicis non noceant^iandef quia bon^ •nger in altera parte
lH)c malcficia impcdit. lujrDa illud SDanic^pjinceps pfam reditit mu
l>i vigi'nti vna oieb**tZ3ide ooccoze in4«rcntc* an inter bonos angelos
nc pugna z ^Uf
tcmfi
qp id#o:ncc inquiftiozit)'^ aut alt^s offiaa
h'bus noccre poftiintzquia publica iufhcia vtunfigpcpla varia ad boc
poflcntadduaifcd sempons pjoliiritas non patttun
Wa
m
ad
&
Cjjncipit fcdkJa pars buius opcris^
pncipalis bui^ opis qj eft oe modo pcedidi <mi
^ inalefid)8 ifercdis obftiaf«et p oecc z oao ca
s^pifula oifhnguif cO ouab*^ outafat oifficultatib^:qra vna
Jin pncipio ftip rcmedia pfeniatiua: vt vcj quis malcftaari
nofi poflit altera in fine ftig remedia mouStia malefitia
^
zo
q malcfin'aticurari pntrcfi fm pljm in.ui)* pbrft^rcmouSs z jjbibenS
coinadunt z ftint caufe p acadcsndeo vt p bcc totale ftindamctu bui«
l>o;rcdc t>erefts Iwbcaf Circa ouo f ncipafr inftftcdum cnn Kbjio cir^
^
pja
ecuda ps
maleficj
ca introirO cam t ^ftftionc facnlegara. ec6o circa pgrcfliim in
modo
operandi z bozrenda5 obferuantiam.rertio impedimeta falubzia con
tra carfi malefida z rcmedia pferuatiua*igt q: in mozali iam labo:am^>
inatena:vnargum€n*8 van')srocclarationib'' vbiqg mftftereop*'no»
eft cfi ca q per caprtula fcqucntcr ftnt per pcedcntcs qftiones
ftifticicn
;tcr oifcufta* 3deo pcamur in oeo lecto;c ne oemonflrarionc
in omntb?
0adtio
3
I
^Of»
LlIII
Jant
Qttciat vbi aceommodata fufficit pbabtlitac ca ftcduccndo q con
aut vifus vcl auditus ppzfa croientia aut fide otgnojfi rclanb'/e
ocf
Circa pmfi afit ouo pzmcipah? tangenf .T^:imo oiuerfi modi ipi'
uom
moms allicicdi.S^coo otuerfi modi ipam bcreflm pfitedu Circapnmo
vero fer p ojdinc tangcnf q iul modo iKcdcndi t curandi«ftiuia
erga
oe bis q a malcficj p fc z fuis cojgib^pzacticanf . &c6o oc bw fl
oe bis qo'
alios t>oIc8 operanf«rertio oe bis q er«a beflias.igt 4rto
vc5
quibus
viro:fi
nfimd
malcnao
terre friigibus nocent, Chiinto oe
ey to oe qUjonc fu^ ma
malcficis tinmS vin t non mu lieres infifHit,
ergo pm»
Uficia ainouendatz quibus modis curantur maletiaan\<eir
quefho per occc r oao capitula ciftincta cfi totidem modis in mis ri^
tibas vanantur tmultiplicflntur*
a vt^
>^rra quis poflic p bonos angclos ita bnfician q? a malcncj p
vidci
maleficiari^Ct
q?,
valeat
no
modos
infrafcnptos
i hqrcficfi
t mocctca
A nonteo cp p pcedenna oeclaratu eft eriaj innopios
in
pueri
iiiftos plunes a ocmonibus afAi«i vt 3!ob t plures
vt
nocentes qui cemunf maleficiari cu alt^s mftis iuftj :l5 non equalir
co:
peccatojes eo q? non in pdirionc fuarn alarfii^uisbonis roztune t
po:u afftiganf^gin ptranii5 ell maleftcarii fiaffio q? vicj non ocg ledcre
^
,
\
^'^t
•valeant:ft
a&
aii^
tmmodo illos qs cemOc e?: infoimatioe ocmonO ommo
b*'
ilio
r ilio oeftitutos^t^Rfio^rria funt gna l?oun bnfitiati a oeo: qui
funt qui pu
peflimfl genus Ibis malcfttijs nocere non poteft* let pnmi
eos
blicam pcra cos iufticia j epercet aut ofnoo aliq publico aduerfus
0c;5iquioentibus eccfteferuatj t venerate yt paq bndictc
oie punficatiois
irtperrionc:p falis pfecrati ttimptione:p candelarfi in
ecdia
t frondiO in oie palmarfi pfecratojfi vnim licitfitcfi ad boc talia
infiftfit.
crozcifat: vt vires
oemonis immimjantfe muniunttoe quibus modis
modis bc
pacebic^rerti) funt qui per fancros angelos varies ? mnnit];
em
nefttianf iDe pnmis ratio oaf r per vana aaa z gefta ppjobat:q:
z rc
malo:Q
ois ptas a oeo cft:r gladiO ptat:iuj:ta apVm: in vindictaj
tncangelica prate oemones arccnr: qn
tnbutionc bonozfimo mirfi
idc ooncp q: po
iufticia I vindict^ illius bo:rcdi cris e?:ercef«lRorat ad
terminn fuc
ttftas oemois quinCB n\6w i pcdif I roto vf i prclp^Jio p
i
ptiti a oeo impofitfiiftcut oe Job p:imo z fct5o tagif (Ct oe 1^0 oe
Tt im
Inocarfet
if>m
K>:mi/fRider legif :^ iudici faflus ftierat cp oil
micQ fufi vita puaret aut in cozpe Icderctvf ictu ftilminis mterimerct:
perpetrare.tindit mipi cp
cFi vocaffct oemone ait vt eius aujrilio talia
fidi bona r oiligenr fe fignocrucis munit
neutrii fxcrc pofTetib?
9
W
Ml
nocc
idarco no in co:pe f^ i vndecia pre f(ucmu fuo2ti i capo u libet «
afma balaf
re poffu^^iScdo ipedif p ipedimcra ertcri'' adbibitfi Vt in
iRumc.rrn.rerrio p miraculu impombilitat3 ejrteri'^ ractO* f t uintQ
malenciaji n5
cr fmgUifi puilegio bnfitianf ^a^e q tertiO gen*' boi5 ^
pfic p'^ca
patebittjQuarto p oiei iudiaafingfari^ oifpon^tj
p obftacr^
C
boni an^U':Tt oc afmodco intcrfVdcntc fponfos fare virginiei n5 afit
H>obi5»€hiinto intcrdfi per cautcia fuijpflus : quia non rule mterdfi
t>iaboUi8 ledere vt peiua indc fcquamr: vt cU ejccoicaros vejcarc polTct
ftcut z co:incbu que xcpmit c^rcoicacfi Coj^v^tn nd facit vt tide cccftc
in djuiu peace eneruec«3(deo a flmtlt ettd otcere pofrum'':€p ecta ft ou
ttina Ttrcuce n$ arcerenf qn pu bltca lufttcta eirerccf: adl?uc tft fepe nm
nd feu ^tccnone a maiefias volfltane rctrat>fir:(^ a v\: timet cajp pucr*
ftone vfc^ia ocftdcratt accelcratea;? oananonc* Ma] ocic^ z geft^ l^c
cdpjobanf .IBa t f fat^ oocto: reftrt: cp maleftci verbo t cjrpictia telM
montil Dcdcrfit:<p eo i^o q g reipublice iufliae officiales captunf :fla»
tim 018 inalefico^ enemaf ptis* t-in r ()dam mdcf l^etr^ noie: oe q t
fupza metto fiacta eft:c6 quedam maleficfi ftadiin noIe p fuos famulos
cape volmflct:tatu8 trcmoj coji mamb'' mcuflus fuit: t nanb^ ta ma
Iu8 fero: tllapfu8:vc
Te fere ocfperarct an maletVcu tnuaderc auderent*
tperalTet fecure mtferfi inuadttet^a publica tactus
vires pdet fue ne^tie.igt ita rei pbauit cfftct^ina capt^ t in*
ctneratu8 luic propter pUtnma ab eo ppecrata maletVcia q fparfim i^lc
tnde poftta func t accdmodata oiuerfis matertj8405 z pta q nobis in^
£]lutb^
m
06 iudej:
Viaa o€8
<i(ltozib' in officio inc^iflndis labojantib*' c5ngerfit:ft rccitare ejcpedi*
Uaorl I animiratione?^terct«
(^a laus I oic ppzio foi
dcfcit poti** ejrpedit filctio pterire:
noti inanis gfie incurrere: illis
oatajcit ejrccptj q a oeo i Utce ^xiierut
cclari n6 pofliint* 3n oppido
ret vticBaim
2>
^
ncpe Hauenjpurg ou a cdfuUbus malence incincrade interrogcnncur
nobi8 incjifito2ib^ aliej malcftcia ficut aliis Ijoib'^ no inailifl*ent»-rf^efp5
derfitt^icet pUines IJ facere attctafTenttnS tn potucriit.<et oe caufa in
^rentibus refpondebat fe nefcire: nifi q[? fic a oemonib'' infozmate tijif
renttquotigs em nocm rnis z oiurnis tgib'' nobis inttlti fucrfit enarra
re non fu(Rnmus:ia vt fimce cu ia vt canes aut capze fuis clamoiib*^ z
infulrtb^ no8 in(^etar6t:oe nocte ad ojones licet indeuotas furgStib'
ejrtra fcnedra loci;q til in tata altitudme erat cp nifi
p logillTmas fca
las quis adire pomilfet : ictu validiffimo quali ad caput oe oirecto p^
cutiebatiaC Imtbeo quo caput tegebaf inleretes: fic et ia a nobis fur^
fictibus repenebaiif quad illos capirinolTro imitrere arte magica vo
liiiffent.Bed laus altiflimo di fua pictate abfcB mentis nfis nos tan^
publicos iufticie fiidei indignos famulos pfeniauit* 2)e fcdis ^0 ro infe patet^lRii ad I? ej:o2Ci5anf ab eccl'ia z oio funt efficacirtlma rcmedia
fld pferuadum fe ab infultib*' maleftca^j^fDd fi qrif p que modu
ft
tnunire oebet^iDiccda pmo oe l>is q abfcg allcg.'.rioib*' f^cro^ ?vb02Uj
fticrit z oemo oe ipis facris carminib''*1R4 oc pmis Ucitii eft aq bndi*
aaetia qcOcB bonelta loca l>oim z mmltoif cu luocatioe fctiflime tn'^
nitatis z o:6ne onica in faluationc t?oim z iumcnto:^ afpcigerc:rtccin
i epojcifmo 5: vtvbicfuB af^jfa ftierit carcat 01 uniiditia libei ef a nojria
BO illic refideatfpOs pcitiles z'c B?oies on z iumetafaluat ons iujru
eudho
a
i)pl>ct5 vnflq6(B
p
I
LV
fOf/
modulo fiio« S'ctfo ficut f ftifi oe neccllitate (ta Ijoc
Rcudu: I5 ccreu bh'dictfi acccdcre c(l oc c6gi witatc afpgcre VIC5 cfi taU
ccrco loca int?abitatia»Z'cmo l>crba8 pfca atas adifigerc vf ftjmigare
cu illts babitabilis tn aUq loco occulco ptugere plurtmfi e^rpedit* i^tc
cm in cimcatc iSpirefi anno code q t?tc liber ell incboaf cocigittcp ofi
qdam oeuota mulier cfi ^da^ fufpecta maleftca ^ba babuiffer iu;:ra mo
rt mulicrcularfi mutuo bzigatifi npofa oe nocrc tn cii puulii lactate cu
nis iponcre voUiifTctrr mete rcuolucs ea q oe oie cu uifpeaa maleftca
pegifretxtimens oe piculo pueri tjerbas bndictas pucrofupporuit:a<!|
timili afpflttfal c|:o:ci5atu ozi parfl imifit: ftgno cruc3 muniuit z cuna
bul6 oiligetcr alUgauit«£t ecce area medifi noctj vagiete pueru audi
uittt ofi iupta mo2S pueru ptreaare z cunatulfi in altfi ^pe lectu pofl^
tti moucrc voluifl'et cunabulii c^dem mcuitifed pueiij cotrectarc <^a abc
rat n6 potuit tremcs paupcula t oe puen aminioc vebemeter cole© lu
mine accefo guulfi vagicntc fi: b Icrtica z in angu lo fine in Icfioe rt ppc^
nt*CUiain re ppMi pot quata infit cyrozcifmis eccWe aduei fus inftdi^
fl8 oiabolt virt^«i2iq t infup oi porcris oei dem^tia z fapia q attlgtc a
z oemonum
ftnc vfcB 3d ftne tbztif oifponit etia ifloj^ peflimoj^ boi
malefiaa fuauiter: rc ibi qrfit fide iminucre z inftrmare cadcm I muU
to:ii coMib*^ firm^t tradic^t validi'^^Qtilitates cm pUinme ftdelibus
ep {?moi malis ^juenifit: vbi fic fides robozaf ocmois malina infpicif
Oct mifcdia t ptis maniftHaf ttolee ad fui cuftodia actuatur t ad re^
uercndu ct?2i pafltone z cenmonias ecche acccdunf Jllis etia oiebus
fcultetus cumfda villc jTifentaUofi grauiflTmis oolozib' z tojfioibus
co2pis cflct maleficaf: r q? p malcficia fibi contigiflet nd tarn ab alfis
m
-ft
makfias quantum r eppcnentia edoctus fuit: oijrit cnl cp ftngulis do
minios oieb^ fe munire dj fumptioe falis raq bndicte folcbat:t quia
vno oie4)pter cuiufdam celebzadas obmiferat nuptias : eode etia oie
maleficat'' f\iit«€kidoeni(Bbeilloin rauefpurgcfia oiaboloi fo^ma
-vniue mulieris ad carnal^ actfi foUicitaref :iUe plunmfi an^ri'* ou oefl«
litre nollet oiabol' illi paugi i mete venit vt fumpnoc Talis put 1 jpdi?
catioe audierat fe munirc oeberen iMicu ad introitti (tube fa I bffdiafi
m
oep do*
oiabolojpif
fumpfifTetmulicrtozuo wltutfiinfpe?:it: z
ipjoperado fubito oifparuit: vbt oiabol*' p fe in elflgie malcficc
oeo
pmittetc
taccrc
cu
cozpali
maleftce
afftierat:
vtrfitB
pfentia
cfi
aut
potdV.Sed z illi tres focii p vi3 ambulantes:ouoeo;it ictu ftjlminis g
cufli tuerac:T terti*^ ternr^ cu voces i aere clamares audiflet paitiam^
t illu:altera vop cu rndillet no poffum'^: (^a bcdic ^^-bu caro fectfi eft au
diuit itellejrerat cp ea oe ca t^a miffam audierat: z l tine inifl'eeiiagelifi
3oanis«3n pncipio erat verbfi tc«audiuiflct:ideo pjcferuatue fuiitet*
0cd z f^cra Sba cozpi alligata (p miro mo funt pferuatiua ofimodo fc
ptem conditiones in ipfis ferucnf .iDc quibus z in vlrima qft ioe l?ui^
ibi oe remedijs fanatiuis ficuc t)ic oe reme
fecfide ctis mecio fiet;co
cuiflet
•^itiafccwoc p9fsp:irtm
C
di)6 pfemattuis cractablf *£t tlla facra ?^ba n$ foia ad pfent^dO % eta
ad curidfi malefifaacos t^dunc*1^Uinm6 afic Tunc pferuactua loconim
l>oinitmmet02fi^bantuU mfipbalis nnTaliwror5:ofifc5 gqtuoz
tcs lodi
modu cnicj ifcntHinf«3Iefu8HE<lfta5arcn'»4jTReF JttcUozHi^
nome ^Qinie ^ane auc eiia^eUdaru auc ena ;pba ioi
vel ena tftgedo
getme qo a mQicfic] Icdi no pot dl
nis ticrbfi caro taccu cft^Xcrtm
flngulan'(nmu:vtpoce {)cipuaageUcacu(todi:a municfi mccnue z ejrre
nu9^3lntcrm8 c gfe infnnowa^jLttriue p celefliu ?^wcfi*i«p moto:cf
c^dc genua i ouabus (pebus elecco)u oi
ozbtfi celefltfi pteccione.n^c
iterfiftcaf :q} vl'munif ptragna malcftco^Outa q? I nullo ledi pnt: vf <p
pcipuc circa gnatiua potetiam ica c^ftifUaif ab ipis bonts angelts fU
cut mall fpu8 qfdarn malos boies vcl inflamant area vn5 vcl infrigi?
dast circa ali£f 12 fua malcfiicia«'l^:imfi oe interiozi 7 e^tertozt ptecctoe
q ad gf am 7 q ad tnfluStias cozpm ctititiu He occlaraf* IBS licet ocud
Qregratia5in1i}ndatm^tt nofhxutacpnuUi creature poceflae ad tal^
infmonc fe ejrtedere pdt^Jujrta iUd« J62aria5 z gl'iam oabic onsttii oif
7O
pofitiue: vt tradit fctfis X'bo*in qdam loco fu{2 terttd fnlarfiiqn oeus
flliqua? notabilegratias vult ifundere angelus bonus coopaf* €t boc
dl ad q6 iDioni*pt€dir*iin*c.De oi*no*^ec eft^ lej: otuinitat^ Iniutabu»
liter ftabilitaivr tma afSmis e media pfidanf :ita cp (\c(|d boni a torn
te totiud bonitatis in nos cmanat totfi p miltenu bonozfi anrtclo2U5:
i^bemus eirepla cd rdnibU6«1Ra5 15 ad;fbfi oei pceptione in
bea
tifltma p quam ocus \^ fmus eft Tola oiuina
efficicter afHierit:
oi angelico minifteno mle j^sinie p falutationi t p intdlcccus pfozta
tione t infbimationc multfi epatata r ad bonfi pdifpofita ftiittiSatioe
nam t f fati ooctorj fnia eH (p in boie funt tria xt videm'«f*volfita8 in
tellectus z potetie aUe inrerio^es z e^teriozes afnjre m^bzis z oiganis
cOipaUb^^Jn pmfi fol*' oc' agere valettqi co: regj I manu oni : oifjpoc
flngel^ bon'' mqpcfi mtellectfiad^? bom agfnitioemampli' illumiat:
<ta cp in fcdm z oe* z angel' bon'' agere pff t illuminado^iet in temfi
militer bonus anger ad bonfiit mal^anger I5 oeo pmittete imifltoes
in pta te bfiane voldtatts efl tales imtflides
malas impmere pot*
f^tsis acceptare vel refutare: qs end femp bo di oei inuocata gfa pdc
|)puirare*2>e ej:teno2i cudodia: q p motoies o; bia a oeo coicar I cois
craditio z maa] pfoiia t3 facre pagine
pbie naturaliiqp oiacojpa cc
lefha mouen future angelica: t oicunf motoies o^bifi a cb^o t ab eccfia
j^mtes celojfi vocanf :t pfequcrer a celeflib^ influcriis:oia ^it^ mudi'
cozpalia regunf teltc«p^^o*metbe;^re z oie poffitm^ cti oc*' fingularc
l>abet puiditii oefuis elect];:lic5 qfdJ malis bui^vite«f*penalitatib^
fttbiicitiqfd^ tn ita pferuatvt I nullo ledi pnt*£:t tK>c oonu redptfit
ab angelis bonis ipts ad cuftodii a oeo oeputati: vf ep influents cele^
ftia cozpo^atfeu a morozib'^ ipo:fi oibtfi^jnfup notadfi cp I5 alic^ ptra
ptra ali^ z na ptraoia; f»Dt tn aUcf q^i
Ola maleftciti muniimf :aUcj[
^ms
^ne
S
$
eudWo
3
fot
I
Lvi
flnguUrtf a boniB angelte fup vim ^itt'u^ fta cafKf^'canf (p millo m5
a maUs maleficiart circa illi potlxia pttr:^ oe tjis fcnbere vidcf i etc
ilh'
area porctiam gnati'
fuBfUid:l5 1 Bte tbzet ncccffanfitpp^ l>oc
ttam maleftciunf :i6 oelhtuunf angelica cullodia:(p vffp Cmt I mozta
It pct5 vfnimis libidinofo afftcm ilUs fpurcirps infiitntX^ crta5 vt i
cma etc ogis tactfi cxoC ampli*^ omittit potctiam 11135 maleft'carimc
dfi ppici^ turpimdinc (ptfi r ppf t>oc (p co:nipno prtii parct^ fub o:<
gtnali ptagioe i totu gen'^ bumand traductf . 3^icam^ tn pauca qltf bo
nue itcrdu vtros iuflos r fanaos bnfiicicr:t ^ipuedrca vim gnatiiii
TFU ita fiactu eft oc fcto i^fcrcno abbatctoc q reftrtCalfian' i collatioc
cii
pani collatio«abbat^ iS^ercni pma. I^Ic inc^ t p interna cozdte acq? ale
calhtatcnoctttmis oiumifq? peib'^
iciunifis
qcs ar(B vigiltje infatigaW
liter inflft^s cficros eft'^ canialis ocnpi(cctic tandd p oiuina gram i fc
cjrtinrifle pcepit/i)einde maio2i jelocaftitati iucccfue pfiitj vfus rc<f
pctiit: vt interior^ \^ls caftitae m coipiie redudaret oci
oonOfT^ftremo afit vcnics ad efi angel*' in vifioc noctumaieiufcB vc^
qnda igniti caniie ftnim^ oeei^ vifcenb^ eucUte
ventre
apertSs
lut
fuifcg oia vt ftierant Ions iceftina reftitwes. jgcce inc^t incefUia cami«
cue abfcifd rat:t obtin nfTc te nouer^ bodiema oie ppetua5 cozpis pu^
ricatc iujcta votii:q popociftf vt nc ipc ^dt nacurali mom (S ctia5 1 par
medi)8 a oeo
-gi
uulis atcB lacterib^ cjccitaf vltcn'' pulferis^fi^icetiaj oe bto Aquino
abbate dc jC2ego»i«li«oialogo»^fic in^t cu iuu^cutj fwe tpc acre cerca*
ml camis incSnua fatigaret ipe fuc tStatiois anguftie ad ojdis ftudii
folemo2C fcccrut^Cuqs t>ac in re ab ornipotcte oeo remcdifi ptinuis p
ab'' qreret:noctc e[da5 afliftStc anaelo cumict>ari feviditieiufcB vifidc
apparuit cp o^m motum e;: genitaubtte meb2i8 abfddcret : atq$ tj: to
tempoze ita fuit alienus a tentartone ac fi fe^a no t>abcret in cojpo:e:
ccce quale bencftcium caftiticationistquia virtutc frenis ep oci omniV
potccis aujcilio vt viris antcpcrat:ita ccpit poftmodum fcminis p2C*
cfl*c» jlca in vitafpatrii illozfi quos fanctus ^eraclides vir religion^
mus collegit in libzoHto que paradifum nominat: memtnic cuiufdam
fancti patns t monacal quern l^elf am vocat:bic mifencojdta motus
crecentas fcminasinmonafterium collegit tregerccepit^JCranfaao
autcm bicnnioiam.?:|:FV.anno8 tjabens viretcntatuea came inl?erc^
mum ftigit: vbi biduo ieiunus owns ait* iDontine oeus aut occidc mc
aut libera me ab Ijac tentatione^llefpere igitur fomnus ei irrepfit : ec
cres angelos ad fe ventre vidit : quibuc q«erentibu6«Cur a monaftc*
rio virginum fiigifl*ct:ncc ille p:c verecundia refpondercauderet:oi|:erunt angeli 9»i iibcrabcris num redibis curam fen»inarum gcrcndo^
tlefpondit ille cp t ibene^t^fic illi iuramentum ab eo eirdpientes quod
c|:egeranteumeunuct)anmt.TBam vnus manustaltcr pedes:: tertius
nouactila tefticulos eius vifuo eft abfandere:non cp ita vere efTettfed
quiaic^efl'e videbatur: qiurreucibulcgan ncrcmedium ipfef^cim^
•
C
t^efpddtc tile fe plun'mfi ej;oneratfi*3ide qumta oie ad lugetes fcmv
nas redi)t:t per.irUannos (jib^ fMom?:it necjpfhne tcratiois ocinccps
Ih'ntlUa fennMHon minus bcnefidficollara cfTe Icginms bcato X)?o*
opaozi noUri oidinte:^ a cdfanguincis 4Jpter mgrelTus oicci ojdmis
tncarcerams: vc per meremce feduceref ad feculfi cecatue efl: que per
confangutneos imida vede z oimtn c5pttfnmo:ca ooao: e^ mcutcus
luifletrad inarerialc igncconcumtmnone ignim ampmt:t fuggeftrt
cent tgntce Itbidints e carcere fttgauic:? ozdni flacim pzo cafhtans oo
no pjoftratus obdo2mmit:vbi ouo angeli ei apparuerfit oicctcs.^ccc
oei tp parte te cingiinus cingulo caftitac]) : quod nulla poflir oe cccero
tmpu^atione otffolui:? cp burnana virtute menns no acquirif cp ptc
Oet cdfcrf cp oono»S»enfit igif cmcturaf f.tacms cinctureiT e|:claman<>
doeuiailauit:oemccpf(BMto munerecaftitatis fe ootatu fenftt: vtab
eode tepoie oem abboireret lu;:uri3:vtnec ftneneceflicate femmis col
loqui pofletzfed pcrtecca caititare polleret* Bcc ep fb:micano iHider*
I&18 igif mb'^ gcnenb'^ boim oSpris nemo fecums a maleficis: quin
9p oecem Tocro modis mfrafcnptis aut maleftciaf autad maleficm5
tentatur t mcitacunoe quib*^ perozdmem jpumo eH oiflcrcdfi vc poft
eo claruis qmbus remedps maleficiati pomnc rtleuan oifcuriatur:ec
tc eo clanus paceanc ipft oece t oao modi p cocidem capimla oeduc^
mr: vc pJtmo area maleftcarfi tncroirfi patean t oiuerfi modi per quos
&c5o oe mo facrilege^ftflidis eaj? vbi z qdam oeclaratio omagnp:e
(t5di ipi oiabolo mducif rertio oe mo quo localiter tr^fftrunf
coz
poze vel in rpfiȣt quarto quofe incubis oemonib' fubtiafit*iaumto
oe m5 gnali ^ut p facfa cccUe fua maleftcia cjtercct* et in fpeali oe mo
m
ocptis cozpib*' celeflib^ quafcficB crcaturas oeo pmitt^tc mftcerc
olent«0eFto oe mo quo vim gnatiua impedire rolent«J5epnmo:fufi
S[uo
modum quo mebza virilia auferrepfligiofa arte folent.^)ctauo fuper
modfi quo in beHialcs tbzmas
ti afmutare foilt* Tftono fup modfi quo
oemones intra capita fine lefione ejriltfic quado pihgiofas apparition
modum quo oemones operattoe maleficajtt
l>oie8 interdu fubilatiaUf inbabitat, Undecimo quo ome genus inftr
mitatis intcrre folet;^ bocingtiali;2)uodecimo oe ^bufdam infimU
tatibus I fpcali.rertiodccimo fup moda quo obltetrices maleficc ma
nes opcranf E)ecinio fup
<oza oana inferut ou infantes aut interimOt autoemonib'^ cjrecrando
oflferfit.iUuartodeciino fup modii q iumctis vana noamicra inferut*
iQuitodecio fup modO q gradics z tepeHatcs pcitare z tulgiira fiilmi
nare fug botes 7 iumeta folent» i3edecIo oeciofeptimo z oeciooctauo
flip tres mos q tm vin z no mfieres maleftclis funt int^t^ '^oit bee fe
quitur queltio fup rnodos tollcdibmdi maleftcia* Tftec eHimat ()s tun
ditus bojjtnoticii capcre ,p eo cp varil modi fup varia maleficia intvrc*
4a reatanf tl^oc em z modicu vtilc immo fbuaflie z nocere po0et mcB
©udlfo I
S
foX.
LVII
cnim pl?l^>iti lib:i nccrom5tirt }?ic t'nftrfittin cfi ^x)c gcn^ ftipflitt'onis
no lib:i8 aut a ooctjtgomoabimgitis pcticatmu^ babfe fiindamcn
turn ou iUud noeppmif autpzamcafnmpombilcntaU'quemaleftcfis
vt malefica mftftere^TReatamr afit bic modi m fttpftrtcivt co^ opa no
mcredibilia videanf :ftcut bucufcs i magna ftdci
ptwmeU4 1 ipfo? ma
lcficoj?r augmetO acta e(t:(p ft ah<^8 ep pbabitistca otctC ca:ahq8 6*
feniart p mfUiertas cozpo^ cclclhfiivt malcftcian nullo m5 poflint vc^
ht boc etia attribucrc lUis mfUicntifs oQ alK\ malcftcianf : qft qd5 nc*
ccflitas ibi flc fUic ad pftwda a malcftdjs fmc ad iftncdfi ab illisttalis
no rectc mece oortoj^tfapct var<)8 refpectib^* 1^uo:^a cm tria (at d a
trib^ ct[c\\ib'> caufls oirigi po(runt»n volfitatis aa': intellect^ act^ ct
35
co2po:aUa»^t pmfi:vc fu6 tactfi cft:a folo oco z imcdiatc oi'ngifSc*
cundO
ab angclo^rcrttfi a cclclh C02pc:licct oingif n5 tame ncccfR
tat«S»ccfido:(la cm cp oictj mamftfta e(l:<p clcctiocs t tolfitatcs im
mediate a oeo oingantun jjapta apftn*2)e' ea <\ opaf m nobis velle t
pftcere p bona volutate r cognitio bamana Uellccnua a oco mcdianti*
bas angclis ozdinar. 3dco etia cozpozalta qcun<B ft«e Ant Itenioza: vc
vimites z fcietie acctnte p cozpozales potetias intcn'02e8:fltte ftnt ep^
tenoza: vt fanitates t cgnmdmes a ccleltib*^ cozpoztb^ mediartb'^ an^
gelis oifpcfannqd z HiXomfl^ tangiMiiJ^ca* oe ounoib^*<p cozpoza cc^
leftia fant caafe co^t q in boc mfido ftunt* lame bee font mtclhg^da
q
ad fanitates z cgn'tadines naturalcstl^c aute egnctdtcp
ftnt (Up^
natarales ppt oemois potctia ^ illas ocoprnfctCr^tttstrt^ideo ndpof
fum^ oicere:(p ej: mftuerta cozpojji celeftifi c5ttcat (l^^H^it malefVa'af;
ncut bene ota poc cp ep influ^tits cozpoj^ celeftdim eft <p ali^s malefY^
cian' n5 potcft-*£t l! ofcit cp oppoftta babct ftcrt circa idctt ftcut ppo«
m
4)pofito ita oppofita in oppoftto* t^cfpodet: cp vbialtvis pfer^
fttfi
uarnr ;?mtc cozpo^ celedifiab inftrmitatib^ pis rapnamraIibn8:boc
no fit vtrtute cozpoj^ celeflta immediate:fed virtute angelica: q iUam
infloetia cdtbztare poteft^ xt inimic^ fuis malefi'd^ n$ pofVit fop earn
pualere:t virt*^ ilia angelica poteft oeriuart vcl a motozi ozbis celeU];:
Tt ft iam in pftcto i\s mozi oeberet:fup periodo naturali oe^ fua poten
tia (\ femp per medias caufas butufmoai opaf :boc tmatare poteft vtr
tute pferuatiua pzo oefcctiua nature immittedo et
inftuentie:ita ec
oicere pofliim^ occo^ maleftciari poflcn cp etii tali m5 a maleftcf^
fenianvf fit talis pferuatio ab angelo ad cuftodia oeputato: q etia
cipua eft int oSs cuHodias^^et qd 02 B?ierc«ri;ft»S»cnbc virfi mflu (tct
nle in oieb^ fuis no ^fperaf « i^oc itelligif $tft ad electides volftta^
tis i b^
pfperalf ali^ n3 : qd etii ptingerc p5t tp iftuet^s coz^
^
W
gozft celeflift^/^bt gra4 Blicjs tclinaf cj: IpfHow cozpo^ celeftifi ad aliV
qs electioes vtiles: vt oe igreflU rcUgiois vel ]^\'^^£t cu tp lumie illu
minaf ei*^ itcKcct'' adcadcagcda^t ep oiulaopatioe mclinaf ei'' TOlum;
tas ad i ^requcdu:talis otcif bene ^rperari* vel eti4 qn (j[s Icltnaf ad
If
C
2)
aUqui arte vcl ad ali(^d vcile p;acttcadu* £cdcra ofcef male fb:runar'
qn cp fugio: lb*' caufis ad 5rw ei'^ elecno klinaf oc ^ b' fcntettist mul
tie altjs Mmr*f»rb04n (15ma p gcri4iai)«et in plcrifq; alps loc3 qmd
oiftVrc oicere altqu^ cffc bene vei male natig: bn vel male tbzcunacii: bn
Tel male ^bei iiapfi t cultodirfi^Cluia ep oifpofttidc rehcta a co2ge ce*
qp ab ange^
leili oz ilic^s bene Tel male nac*': z fic ctta fb^mnaC* #m
lo illuininaf o5 bene cuftodit' t no male: vbi fec^tur illumiatioes^ficd
f m cp a oeo i bonfi 7 illud 4>fequif : o! bene $ubemar^« £iuc xn election
nes btc no l^abcc locurqz oe tpts no tncedim^:ftcut: oe pferuatide a ma
Uf^i.s iftredis*
q ad pfens fufftciar aggredicdo ea^ cerimdialia q
ab ets pzacncanf «7 ^mo ^ b " modts ino|;io9 ad ea^ pftdia alltci6c«
i[[^3)e oiuerfls medics (\bu8 oemones actral^fit 7 aluciunc tnno|:io8 ^
Capiriilu p:imum*
tnaleficas ad augmemm illi'^ perfidie*
Vint auce tree modi p:e cecerj <\b' oemoes p maUftcas mno^
;:t08 fubuercOr^i^c ej: b* prtnue tUa pfidia augmeraf *i6r vii
mas eft p cediQ tjo Ipozcunarpaliu oanificacide« iRa ficutun
ct^ J&it^'^ oicit,i)iabol'' frcqucter tetat:vt falc^ tedifi vicac*
3inceUiga8 tn boc tfra vires tecari* vt fup oiuin^ pmiffione oedara <p
Dc*^ pmittir nc l>omies ignaiiia to:peant*^n cui' figura Judical)* i^a
gftee no oeleuit oe' vt emdirct ifrael i t\^*x locimr oe ftniriinis nati'onib' Canancojjt 3(ebufei6 x alftSfiCt i5 l^flire t al<1 l?eretia pmittfij
tie atnafit oinis
tur vt oeiert no va'.eic43|ca r oemdes p maleficas
in tpalib' victnos z inno|;i08 : vt ^fi coacti maleficarfi fuff ragia pmo
t>abeac Iplozare:! oemfi ea^pfil<)6 fe fubiniccere^igfrpiencia fe|)e noe
cdocuic/lRouim^ in oioceft auguflefi lH>fpice cui ifra ann(l« |:lii(j«equi
fliccefliiie ofiftiiifenc maleftciati:v|:o: tedio af}l:cca maleftcas pfulaictct
iuirca earo pftlia
non falub2ia:ali06 qe ejr pofi cmerat : qi vecroi
eratta maleftcns pfeniauinquate oenicB maUeres \ offtcio indfinonis
nobis eirill^tib"' c6(|fte fiierfic: q» ofi jpp^ oana vaccj cf puatioe lactis
ec ali^s tum^cis iUac5 fufpcctas malencas pfUluifTennecta remediaob
lata pccpi(rent:o6mo aliqd vni (pintm i)mittere voluifTenctr illis in*
i^rctib'' <^dna4)mittedfi(b:ct«refpodebat:paj5? l>oc efie:ofim6 intxnma
tionib' illi' magiftn afTentiret: fnp ceitas obfemarias rpc oiuinomj
in eccfia aut in pfcflioib'^ facerdotib' facicdO: ali^ fubticcdo aflentiret*
©binotadfi: cp vt fup tactfi eftrmille amfcF a minimis z paucj incl?o<
at: vt q> tcpojc eleuattois cojporj c\>l\ in terra fpuat aut oculos clam
danttcp ah4 ^ba inutilia pferatmcut z nouim^ ea q adtuc fugeHtfeoi
Ian bzacbio oeftnfa : qn infra mifla;:. folennia facerdos populu faUitae
OicUo«2>n6 vobirc0«3lta fcmp fubiugit vulgari fermdeAeer mir oic
56g im ar^ vmb^Sut qf t coMide |>olr abfolutionc facta ena fiUa pf^
rattaut (p nfitp ep Uegro pfitcanf : Fcipue moualia pcra.ficcg ad ol mo
fidei
abnegationc z facnlegaj pfefHone paiilatim pduciitijn
£t bic
mod' few etia <ico^pfU'is obfemaf a maleficj crga ^joneflas matrdaa
iCapitulum
B
I
fot
LVIH
viae c^maliV min*
oeditas: mag] aut rarcnis cSmodis ibtantib^*
3^5 erg ^ iuucculas ambin'oi t voluptatib'^ cmpof^ inagj ocdicas aim
tnodu obferuic^r |) camaiia oeftdcrta z volupcares co2pt8* t^bt notati
du ficuc mteno r apperif^ oiaboli maio: € ad tcrandti boijos <p ma^
los: lictc ei: pat tt; tccaco;; magie tetec nialos cp bono8«i*cp amplio;
fit i bonis*
btlirae f^pcriaf in tnalis ad recipiedfi cecattone oenioie
3|ca t oiabol^ imctioics qfcg virgies ct puellae magj feoucerc conaf
poOTdcat no a(it bonos:
cui ejr^iennafiwefl t eni ro*lKi cu malo8
pof^
tdco mag^ con^r fcducere ad fut oominto tullos quos no babec
etia
cerren*'
nialoe^Sicur
alios
pzinceps
niag^ infurgit pcra iU
fcflbe
luin ^ pi*' auftrc oe mie fuo: q? ?tra alios no ftbi pcrarianf* etp^icn^
tia.lRa in opptdo ftauefpurg e ouab" tncincracj 4)uc etia inftri^ patc«
bic: vbi oe modo que obfernac pcirado tcpcfVates tagef : vna ilia baU
neacri^ int alia q falfa fuerac etia boc rectcauic:fe mulcas a oiabolo fus^
tffe cpcfTa iniunasxea oe caufa: (p virgin^ quidS oeuocd tt fiUi cuittO
dam pdtuic^ : que noiare op^ n5 e(t:cu et ipfa ii oefiincca fit: otfponen
ce oiula clemeciaine^maltcia ocpzauarcc coi et'^:fcducere oeber? caliter
vt ipfam ftltiuo aUq oic inuitaret: yt T ipfc ocm3 in fpectc iuucnis cfi
ea fua colloc^a babere pofrec*£ldddierac eci^: q^ I5 fepifftme boc fiicere
accecairec: femp came vbi iuuecula fbiiTec allocutatiUa flgno fat cruel
fe muniuic* £c boc vricB ep tnfttcru fancci angeli ad eff^i^andti opa oia^
boli p.cfnfTe nemo oubicatt^fl t alia i^o in oiocefi argetineft pdiruta
q et vni cp nf is pfefla aderuic: q^ oie qdi onica oii foUtaria I oomo pa^
tcma incedcrct: vetula qd3 illi' oppidi ipfi viftti di gfa acccfTit et int
alia fcumlia ;^ba q ptulerat:bec vltimarim fubitulit: vt ea ft placerec
ad tocfi: vbiiuuenes 01 b** bomib'' oppidi icognitimojarenf oeduccr5#
|gt ofi ait?^go aflcnfu {>bmire3 z ip0 fubfecuta ad oomu vcniflc3: vem
lafubiculic* ^ccc p graci ' ad camera fUpioze afccdim'^ vbi iuucnes mo
ranf caueas ne ftgno cruc< re munias: qd ofi me fecturi a(rerui(!*e5 tl
la pced^tetego g grad*^ fequcdoiocailtc me flgno crucj muniui^tSit c5*
ngittqp in mmitarc gradufi et an camera parif pfhtutetilla vetula b<»
nbili vulm z ftomacbato anio fc ?^tcndo z me afpiciMo oijric* £n male
dicarj :flgno cmcj cur te fignafh* abibinc: i noic oiaboli recedas^flcq?
$
^
4
ad ppzia rcdii illef*a«€lua ep re colligif : quarts ^utns anttqu*' ille bo
Itis ifeducnonSanid^ oebacbaf. l^jetata oeni(B balneacnjc icinerata
g l>fic modfi aflcruit ab aliq qdam vetula fe feducti : cu tn ei" pfodalie
oifftrcti mo;q:vic5 oemonc i via I fpc buana tueniii'5:di z ipfa ic€ti0i
nia fnifiet amafifi fufi fb^nicatidis ca vifltare:? vbi a oemde Icubo cog
nita (uiffet z in^ro^ta an efi agnofceretxt ipfa fe efi minime agnofcere
aircrcr5*illerndit*a)em6fii«t?i voluer^ ad tufi bnplaatfi fcmp ero pa
rafinec i(^bufcfi(^ nccefTitartb'* te oefera«Sd q ilia oQ annuifl'3.f vift*
annisvfc^ vicj ad vlninfi vite fpurcirtis ilf oiabolic^ ifcniiuiticii fi6i
mod' aHiciedi via medicie z paufi^
tn olmoda abnegacioe«i$t efl
W
I? ft
C
TRa coimptl iuuecuhs rfpjctj ab amatojib'' <^ b^ fc nubcdi gfa
eo:? pmiffa i pudiatic copulauerat: vc la
fruftrarur cofidetia
ct 16 vndicB ifamatas pftdcrdc:en5 ad qcuncB J>iabohca pfidia fe puer«
tati8»
omm
ad
tunrraut rone vmdictc illfi malcficiado amatoje feu lUa cut fe piunri t:
auc at'8 oibHpurcicps fc fubmittedo macl?m5mr igt ficut raliO mu^^
cularO no eft nuer^^: vt t)cu cppicntia oocet: ita nec nOcr ' inalcficajt cr
CIS ifurgcttfirpauca c?; multj rcferam^^en loc^
oioceft a62i|:inJvM
iHucnis wft vpojc ftbi maleficata talc caufaj oepofmc* I26c cm tee
ttcnmtj quada aic adamado ofi ipfa mgiY mftaret vt ea macnmonio
copular^ir ego e5 fpemSdo aia ep alio oominto ouy iflem
v|co?c: to
les
atniatie gfa ei c6placere:ipf5 ad nupnas imtaba«fliua venicrc
00 alie muUcres boeftefuas ppmas feu oblatioes pntarct: tUa d mu(
tata fuerat manfi eleuSsKcterJ muUenb' q circfiflabat audientib'^ oi^
Frtjpaucos oies fanos poft bac babcbis^^t fp6fa terntarcO c3 no ag
nofceretteo vt jptniffum efltejr alio oominio copulata fuemr: oil Uerro?
m
m
m
m
gam a'rcfifWtes qna effet q ei bmufmodi mmas im lifTct* S he ipfam
Taga t oifToluti mulierS eiriftere afRrmabat : no min^ tn ea q pdirit ec
CO o:dic fubfecuuftierfit/rfi5 pod paucos oies adeo maleficata fwir et
oibus mcbjis oeltimtarq? ctia vfcB in jpfens vltraannos oeccm in fuo
cojpoje maleft'cia cemfiwrfl ea q in mo ofitairat oppido illi^ oicccfts
recta Umt mfereda client: liber Ueger foiet pftcicndu8:pfcnpta ailt et
5) rcpoftta funt apud cimd^ epifcopfi :J3iipiM vti<$ fhip^da t inaudita:
c|:ifh't» IRcc fllctio jptereundfi putam^ re Itupcnda z inm
?^
dita»TRa comes ^di pclar*^ genere 2 vcftramenfis terntojq: in pfinib^
argctincns oiocens:iwu2ail5 flft genere pclara oupit v|:o:c:quiJ tame
polt celcbzatas nuptias vfcF ad tertiO anna camalif cognofcere no po«
terat malcft'ciali impedimeto: vt reipbauit cuetus j^pedit^^anjrius z
qd agCTc ignojas:z fanctos oei uigif in terpcll5s» accidit vt ad ciuita
te mctefem ob negoctoj^^ qmnda ejrpedirton? applicaret* 3[n o6 vi
q
p
cos X plateas feruis t familia vallate' incederet:qii5da mulierc an iU
q
annospoibinafua
fiierat obnia baberet:^ vifa ofi fug inalenoa (l^
Jos
In ilwta minic cogitarj: imp:omfe ea blade ej; anti^J amicitia ptracta
alloqtunr qliter fe baberet r valcret luelligat^at ilia cemes ccmitis
Sietate:viceuerfacomitc oe valitudiefuico:port r flat' oiligcter Iuc^j
igamr^flluo refp6detc:q? bene t ^jfpcre cficta nbi fucccderct.3lla at
tpnita pauiulu nluit*iCt comes cernes ea attonitaiampli^ verbis
bla*
dts ea aggrcdtt ad collation^ e^ inuitado* at ilia oe iratu vjron's lue*
Irigado nife rcfpdfum ^ctpxu
bene in oibus fe baberet. rfic illaa5
ne pueros generaffet in<ifUiit: t comcs.tres mibi iw^t ffit pueri mafoi
li*qlibet anno vnfi genm't.JCac ampli' ilia flupefaaa pauiulu filuit^^et
comes:ro«o te cbarilTImatcur ta oiligeter inqris idica: nec c»1 ou bito
Qum mee ftlicitati pjgramlcrj^rfic ilia* t3ere pgratu loj: § ma Icdicaf iU
la vctula 4 oboilit fc co;p^ vcftre vellc malcftoane vt camaie acta
cum
jCapimluin
B
II
fol
LiX
Tfa epcrcerc minie t?abcrctj*3(n cui^ fignfi: putc^ eft in medio
curie vfe ptmec in ftindo olla:ccita8 res maleftdates ptmentc.q ea oe
caufa bidcpoflta fiiiuvt cpdiu ibidc conneref : tadiu coefidi ipotetia
vobis adenet*^ ecce ola vana fiittoe qb*' gaudeo tc«1Rec comes oiu oi
llulic od oomn rcgrelfustputeu epbaunri tor: oUaj reppent: t cficra
..cocremado porctia illa pdit4 fubito reaipauir* t^nde comerifla oemio
nobiles qfc^ ad nupnas nouas untautr:afl\rma8 fe la oomina lUi'* ca?
Itri t oommi) q tanto tgc virgo ^mafiflet CaHru t oominifi pvt 1?0^
no2c comic]; no ejrpedit noiati5 e|:fmere:boc cm ipln recta r6 gmader*
I
05
ct vc fubftana l^cti in octeflatione r^ti cnmts oetegaf*iC|: (^b*^ patec
tari) modi a maleficj vfitati in augmcrfi fne p^die«1^2e(^ta em mnlier
<^a ab vfoje comicj ejcpulfa^boc maleftciu comiti cp alteri" maleftce in^
fbzmatide ailerac«€Uia oe caufa innumeri effect*^ maleft'ciales fequnf*
d^cquif oe modo facnlege pftfTionis*
C^'tulfi^ij*
iDdiis afit facniege ^fefliois fup erpzefluj pactfi ftdelitatis
cu oemoib'^ vari'' ejciftit: vtpore cd t ipfe malefice varijs ep^
erciti^s circa maleftaa iftrcda inftrtfit^l^jo cui^ itcUecni ell
pmo aduertcdfi:<p flcut I genere tn'plices appar^t maleft'ce:
Vint pma parte cractat^ taati ell:fc5 ledetes:^ curare no raletes^Cu^
rantes t ep aliq fingulan pacto cfi ocmoe inito no ledetes* ieed^tes et
cur^tesnta z ini ledeces vnn gen^ eirillit fupzcmfinn q genere cpiftcn
te8:oia alia maleftcia q alie fparfim epercct gpetrare Tal€t*Qn pfiten
di vbi oefcribif fatis oeclarat oe altjs fpea'eb' infcri02ib''»S>6c afit Ibc
q cotra bfiane nature incUnarionc imoomniTi ftra:;^ fipiic iptcid ifian?
tes vo:5t t comedere folct^jCt t?cc cd fupma Ipenes in maleftdjs c|rcr
cedis:funt cm q ad innfiei a nocumeta alia ted6t«1^e em grddles r au;
ras lefiuas cfi ftilminib'^ ejca^ira t:ftenlitat5 in bomi b'^ t iumctis pen
rsmu Jinfantes qs no oeuo:at oemoib'': vt fup patuit offtrfit: aut afe
occidunt«0^ed boc area ifantcs n5 renatos fbnte baptifmatis: qs afit
oeuo:3t renatifunt vt patebit:^ no nift oeo pmittcte^Staut t irantes
ppeads ambulates I ipfas: nuUo vid^e! alpectu parctfi pijcere: eqs
lUb infeflojib'' freneticos facere: oe loco ad locfi p aera vel cojpalif Tel
imagiane trafmeare:iudicfi t pfidetifi anios:ne eis nocere valeat im*
tnutarertaatumitatc ftbi z alns in t02mctis^rare:i fe capictin ma^
vus z anios tremo:c magnfi incurrere:occulta alps maift(lare:et qdJ
futtira e^: oemonfi iftnmatidetq vic5 aliqua caura5 poflnt bfe natufalc
f dicere^vidc qflione an oemoes taleat nitura pcognofcere i*n*ren«oi*
cti« abfentia velut pntia pfpicere: ad amo:e vel odifi ino:dinatfi metes
pominfi imutare:tctu fulmts n5nfi$ que voluttfeu etia aliqs bomtes
t tum^ta in^mere: vim gftatiua aut etia potena coefidi auf^tre; abo:^
tfi pcurarerifantes i vtero matris folo epterioji tactu interimere: folo
etia vifu abfcp tactu itcrdfi boics z iumeta maleftdare z mo:te inftrrc
ippn'os ifantes oemoib'^ oedicare:t b;eui^ oia:vt pmiflu c(l:pcllifrra
'Prima fccunde paitia 0ue(Wo I
C
^
^ alrt malcftccfparflm pcurare fciurrqn
oei iuHida ralia fieri ^mittiu
feeu i iUo gne fupmo ejriUctes gpctrai e fcifirtno afic ecouerfo* I? tn eft
cdmfieomnififpurmtascamalee ctl oeniotb'^ c|:erceit:tdcoTC]: tll03it
mo pfittdx (\ in fupmo gne e;:tflfic:alia^ malefica;? tnodfi fanUf qe ca
pcre p6C4 ^crot afit tales oudfi m*np* annos in cdfinib'' fi^ubaudic
}Hli8 oominifi j6emcfiu»vt recitat IHtder i fuo fb2micano:nuc at x pfi
nib*' -^bardie ;^tli8 oommiu mcl Suflncivbi tiiK^fito: cunian':vti
^cedStc parte tactu elt: vno anno«|:lj» maleftcas icmeran fecit t ftiit an
nu8 oni zcAprpv*^ etia adl>uc ptinue int^r^do labozat^^od'' afit pfi^
tWi ouplei: e(r»Hn'' folcnis p fife ad votfi folcnc«Sli' puat" () feoirum
ocm6i 5cfi(B l?o:a fieri p$t*i3oleni8 iter eo8 fit vbi malefice i ceita co
tionc (lamto oic vcmfic;r ocmon^ in aflupta efRgie videt l?oinis:(^ ofi
fug feruada flbi ftddicate cfi t^aliu pfpitate t logitudinc vitc t?02talf»
iHle 4 affuntnouitia fufcipKda fibicomedat^^t oemd ft oe abneganda
ftde r culto cl>fiani(nmo:t oe ept^fa mulicretfic cm r btiffim^ virgine
^baria nficupat: z oefacram^tis nfiq^ venerddis luenerit nouina feu
oifapulfi volfitario.rfic ocm6 manfi eptcdit:r viccuerfa oifcipul^ feii
nouitia Itipulata manu ilia fcruare ^mittit: r oem$ l?abit]; ilUs pmif;
lis ftatim fubiugit tjcc n6 fufficcre^iCt vbi oifcipur qna vlteri'^ fint fa
riSda in(^rit»axmo omagifi pctit:qd ptinet: vt I ania Tco2pc fibi ctcr
nalif ptincat;r p poflcahosquofcDCB vtnufcBfeF^ fibiafTociarc vclit*
jBdiungit oenicg vt carta vngueta cjc offib*^ t mcb:i8 puero^ t pcipuc
rcnato:;^ fontc baptifmatj fibi pficiat p q cfictas fuas voliltates c|;plc
rc cfi fua afltfl^tia potent«l^fic modfi nos in(\fit02e8 ejcpientia telle Qf
ccpim'^ in oppido j62ifiaco balilicfis oiocefis : plena intbimationc ca?
picdo ab vna iimccula malefica: g puerfa: cui^ et maftcra I oiocefi Mr^
Sltinifi icinerata f^eratidetiaj addiderattqp v modfi q ei^ matcrtera
ipfa5 pmit' fcducerc tStafTct talis crat* £iuada enl oie fecfi p grad^ a?
fccdcre t?abebat: z ti^ iuffu camera itrare: vbi cu vidif?'5 quideam iu«e
nes I veftimctis vindicolor][ ad modfi q rutteri incedcre folet:matcr
tcra flbi oirit^iClwe ep bis iuucnib'':t eu que voluerj tibi trada;r ipe
tc flbi i fp5fam afmmet:t cfi ilia nullfi fe vclle babere afTeruiffet: graui
tcr vulnerata tandc ac(^euit:modfi ejcpmes pmifru5:afleniit eti^ qpfi;^
pi^ p Idga terra;^ fpacia oe nocte ab eo traflata flierat:etia ab firgetla
vfm ad Colonii^i^ecefl ilia cuf* occaftoe i pma qfhoe^jmiflB e(l:no8
telle oeclarare an malefice
t cojpalif a oemoib^ tranfftranf oe loco
ad locn jtct 5 ppt ^ba canSis
vi.q. v«epi* v bi iti^V fennt <p folfimd
<maglane:cfi tn interdfi etia vere r cozpali^ tranfftranf 3nterrogata
CfH an folfi tmagiane z fantaflice flc incederSt p oemocs illufc»t^eipon
dit:(|^ vtroqj mou>ut etia5 ^itas fe l>abet: vt inferi*^ oe mo tranflercdi
locali^ oeclarabifi BfTeniit cti5: cp mai02a oana ab obftetnab'^ infcrfi
tnrrq: vt plurimfi Ifantes aut |?abet iterimereaut oemoib'' offtrretab
4>r4 eti4 maf tcra afferuic fe Qxm\i tuifle femel /^beratd:eo
olla qui^
^
/Capimlum
M
II
fol
LX
ddm occnIcaca5 oiTcooperi^do plun'mo:^ inftntiQ cdpfta re|>eriiTet«€e
plura alia rcniUt:p2i^ plhtop oicWa vcntatc mrameto vt oecmt: ci'
oentcBT^bie fug modfi pficedi tides tndubifldcc5modaf : etia c ea q
fuo fb:micario ffaf^ 3oa«lRider ooctoj ^ptt^:<^ ctmnoHrJ tcpoub^
mins clamlt fcrtpnirj recttac* et Itoc ej: rclam inc^ltojis iCdu^ns oio
cefts:(^ eti5 in ipla oioceft multos oc malcfidjs rcos in^fitrtt z inclc^
ran ftcerat*oinc ctn pfeto in^fitojc mil>i reftrctc* pccpi (p in ;eauran€^
ft oucatu <^dam malcftct^ppzios natoe ifantcs copcranc t comcderant#
l26od*'aucc oiTcedi talc arte fuittTt oi|:it: q> malefici
cmam pcionS
vcneruc z opc cojp- venfimili^ oemonc in alTumpta imagie ndcrct t>o^
mmeiGxx oifcipul*^ t>abebat neccflano oare fide oc abncgando
anif!tmo:oe cucl>anflia nu$ adozanda:? oe calcando fup cxucl vbt latS
ter valeret*Bcc^curaliud e^eplfi abeode*5^it tnfup fama comiits l^c
m
m
cWi^
nx) iudicc in aSolnnge reftrerc: (p i terra bcmeflfi^jcin* ifentes oeuoza
a malefic^ tqu^obze^ etiaj publtca tuHtcia fans oure eirarferat
parnadas« £fi aute l^etr^ qnuilfet a qdam capta malefica: e
qn^ modu mfantes comederct.Jlla refpddit^isbod^ ide eft*1Ram ifim
tib*^ nondfi bapn5atis pnpue mftdiamur; rl'ctiam bapti3ati;: pfertij
qii figno cmc] ho inunmnf z olon\b'\2ttaoi aduerte: tp ideo no bapti
5ati8 pcipue tnfidtanf initxcXM oiaboh: vt no bapti52f*fe<\f* ^os i cu^
nabulis vel ad latera iacetes parentu cerctnontjs noflns occtdtm'':q8
po(l(pputanf opp:c(ne(rc:vclaUode mojniuoctiimuloclam fUrtore*
cipim'^ et in caldan oecoc^m'' qufc^ cuulfis offib*' tota caro efficif penc
potabilis: oefoUdioze materia vnguenti! facim'' noflris voliitatib^ et
ambus ac tranftiectionib^ acc5niodis:oe liquidion ^o bumo:e llafco^
nem vt vtrej replemus.oc quo is c^pocat^ fuent:addin's paucts cere^
tnon^is Itatim pfciiis effigif et magifter nodre fee te«0equif ad idc mo
dus ali^ magis oifltna'^ et claru8*iRam iuucnis ()dam cu v|:o2e male
fica capt^ in 36emeflfi iudicio feozfum ab eade et in oiflinctam
repofltus otjrit^Bi meo:^ l^ino:0 veniam cofequi pofTemtomnia q oe
malefid)s fcio libcs patefucere:mo:i enl video me opo:tebit«C6(K p lit
teratos circfidantes audiffetiomnimoda pofTecSfequi veniam: n rerc
penicer3 : tiic lete fe mozti obtulir: t modos pmeuc iftctiois oifreruit*
jOzdo inquit talis eft guoetiam feducf r«m*tf)pojtetp2imo: vt oomi
nico oieantec^ aqua bndicta pfecraf :oifcipulu ftitiiit cu magfis eccle<s
fta introire z ibidc abnegare coil eis £t>Jift6:ei' fide:bapnTma z vnip
uerfalc ecclcfia«2:>eide omagin pllare magifleniloa»paruo magfo: ita
etn oemone et nd ahf vocat*Z:lbi notandd:cp iHe mod** cu ali)s recitatj
cdcozdat « lRec obdet (p oem6 Iterdfi pfens e(l:vbi omagi6 dbi pdafi
tnterdd ;^o n5*K)olore em tficopaf rcemes oifpofitione tiituri oifapK
que foztaflTs ab ei^ pnti'a ta^ nouiti^ retrat)eref tiorj ca:cii tn afs p fl
bi notos z familiares facili'^ eftiat eii affentire: iCocB en z tfic magf ulfi
^
Tocac c6 abfens elt vt mlo?e terro;e ep pama edlattoe magf i pcutiaf
tt effcnt
in tales
^
mm'm
mrtis rcmndc pm pnma
|K)flent adbuc tfduci
acta t
©udftd I
«rth?; "^i'"""'' P-Julati? ^diicat
fLlPJo occlaratione omadfi mp*a»2v^
«V V*"> <"B t>ocroShSilS^"i*^^^
aan2
vltcnon oeclaratide.
'""t aducrtenda.
iCapi'mfam
B
^
II
foi;
LXI
talcat^l^i^ ?^ita8 patmnam ft caufa qnf vndc fic cp
ccrre malefice fub bufcficB to^mcns eti^ mapimts: ncc minimi Mt^
teni fjccn voluc:vbi tame alic faciiit ad qcficg mrcrrogata fiia crimma
fatenf .3icc viideboccpfibiipfis po(lq?fairefimt:vita aurenefufpcdio
conanf ^iReuera €in oict pot:(p fibt oiuma coaccto ^ fanctG angelu ad $
non pcurrin vt malcftca cogaf taten ?^ratc:et maleficifi tacitumitans
abfccdcrc:cp tficoge ocmonfi ftr qdcunix; euetucifme tacitumirastftiie
cnmmfi cSfcflio^lpjimfi fit fug illas qs oje t co2dc nouit fide abncgaf
fc:z fimih m6 omagiQ jpftitiYTe^ax qiia^ etta Bfeucrana ccrt^ ell: vb(
^ oppofttii alias relinquec no niedo : eo cp nouit tUae flbi mtntrne pfii
cwa8«iEj:pientia nos fepe oocuitidi ocs qnas incinerari fecim'^:c|: ca^
cSftfTiomb'^ patuit ipfas fiiiflc inuoliitanas circa maleficia inferenda*
Iftec b«c fob fpccuadedi oiccbatrcu cp plagis t ?^bcnb> eie a oemoni
bus iUatisivbi ad eo^ nutfi no feruiebat:?pita8 pltabanfepilTinie vifc
cu facieb*^ tumidis z liuidis* ftt funiliter q? port" pfviVionc cnminfi fub
tojtura feme feipfas vita puarc laqueo fatagfit:?^ita8 ep noftra pctica
iDabef : cfi femp poft criminfi pftflTonc cuflodcs ocputanf ftnguUe bo*
ris fup talia attcdctes: vbi ctia cp negUgcria interdfi cultodfnad coiri
gtas vt pepla rcpiebanf fufpere»3inimico vn(^:vt oiaij efl:I? ^uran
ic p cotrinonc aut facramctalc cotcffionc vcnia pfedrcnf £t qs cozdc
alliceic ntjq? poterat:q etia facilimc gratia aprid oeu iueniflent* 3Ia vl
nmo p tepo^le pfuftonc z bozribilc moztc in ocfpatione ocducerc co^
naf :i|ui8 1 p oei gtia inaioiS: vt pie cll crcdcdfi: venia p vera ptrino?
nem t puri pfeffionecofecuta ftnvbi no volfirarie illie fpurcitiis inbc
ferfit«'i^tet ej: bis q p diocefim argetinefemiplratienfem r oppidum
]^agenau:viectraucipiirg acta flit: vi|: anni8«ii)«euolutl«3In pmon3cg
oppido vna vili peplo t fragili fe Cufpcdic* Bitera nomie 2 valpiirgj oe
tnaleficio tacinimitat][ niiro mo ftiit notata:alia8 mulierculas lfozmS>
do q li^ tale tacitumitatc p puc:;t mafculfi r pmogcnitu i fb:nace oeco^
eta pcurare oeber^t^Scta t gclta adbuc pmanib*^ babcf :ct fifr oe altis
in fccfido oppido Icincrzt^ fparfim bincinde oeducefig t cH qrta caufa
cur oemoes omagtii recipe (up certas oifftf t: fup alias ^0 minime:eo
Tic5 cp cttj piodfi bois cognofcere fubtili*^ cp aUronomi pnt: facili*^ eis
tcrminfi vire vcl pfiigere vf terminu naturalep cafualenno q oictu ell
pucnirc pot«fi&ec b:euif pacta tgefta maleftcaj^i oeclaraf«T|b2io oemo
nisalluti^ i talib*' ocducedo* iHa q: fm Sugu^in li« 6 natura oemonft
artigndf fempte caufe* vn etia pbabifr piecnuar ftitura ptinstm* IRo
€p iUa fare certitudinalV valeat*1^2ia ell: qz vigct fubtilit ate naturali
q ad opationc intcUecf ipfo:;t«tjln et fine oifcui fu ncccflari'* eft I no^
bis ronis itelUgiit*J5^ec6da:q2 ^pt cjc pientia repoiz. t reuolutione fu
gnoy fpintufi plura fcifit cp nos. vn ec Jfi5« allegat fepi*^ a ooc^tnpU
ci acumie fare vig^t oem6es«fubnlitate nature»ejcpicntia tepoj^^t re?
ci^ lucrfi Iwibcrc
uelati5efupno;j:fpirituu#£iuartaeft::i>p^ ccleritatc mot^: vn
q
b V
loii^
-
*p>nmarcaindepaiti8 0udlio
C
I
Iwt pcedere pot mira edentate occidctc* £luita:'q: ficut fiia
pot€tia:cfi oc^ gmittit poflat iducere mo2b08:aua;r iftcerc t ftimS idu
ccre*ita porTnt t ilia pdicerct S^ejcta: q: g figna poflutfubtiU" pdicere
mojtc (j? medic^ videdo v:ma t pwlffi* iRi ncut lUe p figna videt alt^ i,
ifirmo q ftmplcr no pfideratnta t ocmo ea q null' to vidct naturalif^.
S^cptia:q2 cf fignie cj pccdfit ab anio \>ol6 jiecturat ca q funt vcl eft
in ania adnti*' piudcti viro^Qiciat cm ^ mflicf fnnt pcifimifr fecumrt
7 pfcquent«-cmufmodi opa«^cfaua:q: actappbctarumtfcnptano?
fcatmeU*^
tjoiec tej: iltmulta ftitura oepcdctudcocjr ilUs multatu^
tura pdicere prtt^l^c ctia taguf«]crvi,q*iin.ra€dri.t'ln no mi> ft pio?
1)018 fare pot naturalc: I5 kc^ lit 6 termio cafuali fierct p icinera
n'on^qua ocinoftnahipcuratiqn vt oictu eflipfas iuolutanas rcm'c*
times oe ca:;^ reditu t puerft6c:cfi tn alias ^s nomt tolutanas etia ad
naturalc vt ftc vfcB ad mojte oeffendit^^em'' ep vtracp parte cjrepla q 9
nobis repta ftint z acta«lR2 in OBaftUcft oioceft villa ftip rlxnft fituata
noie ^) berz viler plebanO puerfati5e Ijoneflfi babuitnlli'^ tit opimSis
feu poti"' errorT cp malefiau nit?il elTj i mndo:| ttn in opinioe^omtnfi
<jib»iurmodi efrccfmuherculisattribucbat qu^taltf afuo crrozeoc^
purgare voluit qd etia z alia oemonu fup pftgcdfi tennis vi te malefw
CIS cdmema patefkrct* iHa ou lirthne potg ob cuiufdd negocq ejcpedi;
none ptraftre vellet:obui5 ftft ipojtfiitate quadi vetula babuit : cui
3P ou in pdtis acccrtii locfi vt pzeiret bare noluinet: ^ impo:tae incederec
cafu vetuli luto itruftt* vn idignata in ?i^ba ptumeliora pnipit cics
pit* pfiaffapune n5 tr5ftbis«*5ed ille I5 ;^ba pa:?^ aduerteret:6 nocte fe
cntc
ftcrt
infra cigulu vbi rur«ere e lecro volebat:maleftciatu5 fenfttnta vt bias
cHs X>olm alio^fcfuirgtari femp babuit vbiecclefta5 vifttare volebat:
ftccB p tnennitt mafttifub cura tn oomeHica mfis camalis»^Xuib*^ tp^
p\tzl ofi vetula ilia egroraret: qui etia p ?^ ba cdtumeliofa ^ b'^ ininata
ftieratfemp fufpeaa5 oe rnaleftcio ftbi illato babuerat* accidit tn vtp
cSfirffidis audietia iffrmata ad efi mitteret* ftt facerdos I5 ipojtfie oi«
ceretipftteaf oiabolofuo magfo.ad iflatia tn matrj p ouos villanos
fuHetat^ inter b:acbia oomu accelTit t ad caput lecti in q maleftca iacc
bat fedcdo* iDuo illi villani ab cptra aufcultare volebat ^pe ftnedra:
(ic em (luba I piano erat fttuata:an maleftciu illatfi plebano cdftteref •
vn ptigit vt I5 infra pfrflionc mction^ nulla oe malehcio illato teaffj^
3pra tn pftlTioc pacta oijcit^Scis ne tu«pftiff«(^8 te maleficiauit./gt off
Wide illerefpodcretfe nefcirenllafubitulit^Zutjabes mefufpectirct
bene* S^cias me tibi itulifle tali oe caufa vt fup tactfl tft<&t 06 ille pjo
fua liberanoe ifVaret oijcit*igcce tcp^ ftatutu aduenit t moii babco: lj|
fta oifpona vt paucj oieb^ euolutj poll moztc meaj faneris* t ita euc?
nitflRa ilia iujrta (latutfi a oemoe terminfi obt^tiz infra.pirjc* oies Sdi
nocte facerdos ep itegro fe fanu regit* IRoma facerdotj 02 pfeff beuin*
ta in oioccfi
rg^cinefliSitt in oiocefi o^afiuefi villa 7duc}^l fip^ op^
M
Di.
jCapfailum
B
II
fot I XII
ptdfi €ieix^\ pttgtr«ttiulier qd^ capta t t^dl tnderata: fe]r Shle Icubfi
oo2micti8 i lecto* £t 5 ter I fepnifui
omonc Ijabuerat eti5 i latere
na»i3abbat^:quici8 1 rerrtis tenjs auc alijs noctib' facracio^ib^^Xale
flut omagm pdtcerac otabolo xt poft fepnmfi annfi in co}^c t anla ^*
pcme ftbi oedicata cfTet^l^ie tn oifpefamc ocMfii in fe|:to capta r ig*
ni adiudicata vcre t i tcgre pftlTa tenia credif a oeo pcepilTe* piunmfi
cm volfitaria ad mozrc e^rtinc : afleres q? etfi liberari pofTc t:mo;.c ta«
men amplt^,p2eeligeret : oummodo pocedacem oemonis euadereu
Cap* II l#
IJ^eH) mo q locali^ rrafTerutur oe loco ad locfi*
ant aggrediendfi efl oe ca^ ccremonfis t^b' in fuis opib^
pcednc modis* i£t pino Oe bie q crga (czppzias i^fcnas ogan
tur* &t (^a trafrem oe loco ad locu cozgalif ell oc pcipuis earfi
aat6ib*^:canialib'' eria fpurciciis cu kiibis oemSib'^ infiflcre*
finguUe aliq oeducem'':? pmo oe ea;^ cozpatt crafiiectide«t3bino^
tandfi e(l:cp bee trafuectio patif oifficulratc: vt fepi*' tactfi ell:e;r vno
ofitapat ^eifu rcnpcure:j?ura«j:|: v^^q* v^cpi^t^bi oicif ep pftlio ac()reti
di*3|Uud no efladmirrcdn: q> qda fcelerare mulicres poll farban retro
couerfe oemonu illuftoibus ec rantafmatib'' fcdttcrecredfitfe t pfitent
cum iDiana b02i8 nocturnis oca paganoi^ vel cu beroide et innumera
multimdie muliejt^ ec^tarcfup quafda bclrias: z multa terra:;:- fpaaa I
tcpeHate noctis filctto grrauftrc: eicB tancp one in omnib ' cbedire tc»
Sjuapiopt facerdotes oci pdicare oebet populo: vt nouerint oino bcc
ialfa znda oiulo ^ maligno fpfi talia fantafmata mctib*' fideliu irroga
n:ft<^de ipfe fatbanas tranfTozmat fe in oiuerfaru pfonarfi fpcs atcp
militudie6*(5c mete qua captiua tenet I fornnis ocludcdo 6 oeuia qcB
Dcducit tc* i^c ad if f dicanf infdu a ^ bufda ejccpla publice o fcto J^r
mano ? oe qda alio fiiti fua fup obferuauir qfl oine bee fmt ipolTi^
bilia ften\<gt idifcretc applicaf ad maleftcast eo^ opa taq^ vt t fingii
la eoj;? facta I leAoib ' bomiuQnumcto:?: terre frugfi n5 fint eis appUV
canda:eo cp ftcut fataltice I trafucctioib^xita t circa creaturajjt lenoes
vm
Bm
^e
35
illiidfif :q cldc opinio:cn i pm^ qftiot taq? bcrenca fit re^bata: vtpo^
te p 0 Ina5 P mimone fup oiaboii potetia q ad maioza vt i'lc fe eictedere
p5t»militan8 Hfr t p facre fcpturc itetionc:? ad eccfie fete intolerable
oanfi vbi ia multj annis ipune ejc bac pellifera opini6e pm3feft fctJari
biacbio piinicdo facHratc amput3do*ynr i imefu ftccreueft: vti3 n5
lit poflibile eas eradicare»3iD0 ojUgcs lecto: ea d ibi pofita fiSt I 6ftru
tionc illi*' opmiois coftderabit r ad pus S^iit tralreranf z ^b'^ modis $
fit poflibile aduertet:cd refpoflotb^ fup e^epla q ab eie t mcdifi oedu^
cunf Ctd igif co:pah^ poflTnt tr^fftm var<|8 modis oH^dif* H^tpilo
cr alcjs magoj^t opat^ol^?'^^R4 ft no pollcnt trafftm: Ij eiTj vfq: oc^ n$
pmitteret aut q: oiabol' I? facere no pofTet: eo cp creature repugnaret*
TRon p:imu5tqj vbi maioja vtic^r minoza oci pmirtione fien poflimr#
S>ed maio;a tarn in pu^rj (j^ in polb^ feptHlmetacta lut: vtpote ini^\9
^2i'niafeaindcpaitfe©uodtio I
C
patct^'lRa vbi qrut:an c5pfi6es pucroj^: opc ocmona
fttan oemo localicer poflit trafferre aliquc tx)mine oe lo?
etia inuttfuHd pmu refpodct (p ftc^lRa t ie*nlt>clm'' parrt
llcfls I vltia ptc oe vmuerfo oicit»Capri5c8 pricro:^ ften podBcntaq?
oeo pmittete ocmo vice ifantj gercre pot: vel era cranflanone tacerc*
Xales etil pueri femp fur miferi eiulates* iSt I5 qrnio: aut quicg mfes
tmpinguanr: ^ tlcra mod& pSderod
\ip fufftcerec ad lactadn: nu(p
cyi(Wt4<2<Miliei1b'' tn pjj^ nimiu terroic qui ^cipcre pof1ent:nec affirm
mada funt ncc negadauHruede ffic vt Ifatojp iudicia qrat* T^ernitrtic
ctn oc'> ^pf pcta parctfi: cu infdu viri tmpgnaris vjcojib'^ maledicnt#
tellSmqunr vt oiabolfi poztares vcl fll'ia»gt fU'r impatictes mulieres
t in gfa plh'mtl
fieri poflut^
CO ad
locfi
m
fepcflfiaptvrut»5Dcal<^8etiat?omib' intdn lud^reircplaplmlarepi?
unf^THa t-lince^m fpe^bFl^o^li^FP^^^a^Fliii^ej: rccitatioc ifcetn oatnw
ani refcrt oe puero qnqucni) cmufda nobihfiiini tin': ^ puer p tfic mo^
nacl?'^ fact*' a monafteno nocte ilbxl ed pillrio claiifo vbi maiiere rep^
tM8 et iterrogar^ oipit it g qfda ad magnu puiuiu oeUru z vt comede?
ret luflatiet poft p fuptoza piftn'no imi(fij«i£lmd ocnicB oe bis mag]; 4
Tfttaco vocabulo a nobis necromarici vocaf : imcupaf : ec p aera fepc a
oemoib'' ad logm^ terra^ fpaaa vetjurur*
etia altjs interdu tx)C
idS fuadetes: eos fecfi fup caballfi (\ vnq^ no ver' equus fs oemo in ra^
li fozma ejriflit vebut: z vt loquanf nec vt figno cruc^ fe muniat tK>ita
tur«l6t licet ouo flm'^ \?uc tractatfi fcribentes: vn'^ tn cf nfis fepiHimc
talcs vidit z reppent#lRam fcbolarj (^dam jp tfic:nunc ivo facerdos fri
flngSfis oiocefts adbuc fupcffe crcdif:^ z refem folif' eflifemel fe co:^
pozalt^ a oemoe fuVffe p aera fubuect0:t ad remotas partes tUati)«S^ii
f)clt facerdos ali*^ in oberdojff dppido^jpc oeantsbuta d p tfic pfoda
is illi^ epiftes oculis .ppips illa5 fubueaionc vidit* art qlitcr ejctcfls
b2act)n8 in altfi clamado t n5 ciulando tranflaf fUit* Caufa afit vt idc
retulit t>ec crat* iRam puenictib^ qdam oie multj fcbolarib'' i potagiiJ
is ceraifietoes in boc pfenfcrant vt ille cerutfia afferrct nil ejrponerc
l)aberet:z ftc vn' cjc focrjs ou p cemifla appoztada ejrire volebat t>olK
urn apenendo nebula ocfam ante Jjolliii intuir' fiiit: vn terrif redpt z
dm
cp potu afferre noKet caufam apiendo eis Ifinuauit«^fic id€ ^ illaf' fiie
rat idignaf' oipt* €t ft oiibol' adcflet porfi appo:tabo* iCt ftc cpims
alirs omnib*^ vidctib' p aera fubuecf ftiit:t3ertt ^dtmzcp n5 foln vigi#
lantib^ § z oo:mietib^ talia accidere poffint fateri necefle ell: vt videlj
Do:miedo p aera locali^ z co:palif tranfferanf l^atet t oe q bufdam ^
fuper regulas oomozum z ediftcia altifTima fomuiando inccdunt« 1Rec
3uic($ eis obftrare potefl ad eozum tranfttum: tam in altum
in pftin^
um«rSt ft ppii^s nominib'^ ab all^s circumftanribus vocanf :ftarim ad
tcrra5 quaft collift ruunt*B?ec vti<^ ope oemonfi fiert plures arbitranf
et non abf(B r6ne»1Ram cu oemones ftnt in multiplici oifftrentia* Bli^
qui oe inkrioii cl^io angelo;u5 qui etiam cjrisuis penis vltra penatn
$
Capi'tulum
B
III
foX*
LXIII
oammquactcmaWf paticnf tan«4)paruis Dclictjcmctanht^ cti'a nc
mini poffunt Icdcrc falrem grauif : g folfi pziapalrt toculationcs cycr
cerc*Z3bi ctm alij mcubi funt r fuccu bCpunientcs noctumo tepo:e t>o^
mines: vel pcccaro lupine comc^nates eo6* iRd mirfi flcna l?is trufts
inftftfit»1^orelt oedua i^tas cp oictj Camani coUatioe pma« vbi oinc
tot efTe immudos fpus qt in boibus ftudiatno oubie c6p:obaf IRam
n5nuU06 coif quos etil paganos tulg^ appellattnos
rroUen^t ab?
und5t regno no: vefc^autfclJiercU jjra feductojce t toculatozes clTc
tnaniftftu edivt certa quccp loca Tias lugif obfidcres^lRequacp to:mc
ti8 ptcrefites lederc pomintroenfu tiiimodo t illufione ptentitfenga^
re eo8 pon'' lludeant
nocere*Ciuofda
folumodo imocinie kuba
m
$
35
tionib^ \>omm cnoctarc*a(io8 ita effe furo2i ac truculenne oeditos:
Tt n5 flnt ptenti illojjt tinmodo C02p02a qs fuppleuerU attroa oilan'o^
nc vc|:are:^ etia irruere fup emm^ tranfcunres art?; amigei e illos feuif
lima cede reft-tnec^t-lult oicere:(pno tantfi obfidcr: immo ena l?02nbi
liter cnictant:qle8illn ciia0elio<2Datt|?ei«vin»ocfcnbfitur.ie?: quib^
cdcludere poffum'' piimQicp fx t(t otcedfi inaleftcas n5 traffem locaU^
tcr:co cp oc^ no pmittat* St cm fup mfloe z inocetes aiit ctta fup ina>
g08 pmittittqmodo no fug ijlas a: toto fe Diabolo ocuouentes* £t vt
cO nmo2e loqmun jHone oiabor iaUiat02§ noftrfi fuftuUt t ouj:it t fta
tui t l>mande: vt cw5$eli fi teflaf iRec cn3 fecundfi fuffragaf aduerfa^
rfts qfl K>iabor^ \?oc taccre n5 poflit:cui xt in fupdictj patuit: tata m^
cfl virt" naturalis oiaco2po2aua erced^sicp nulla virt^ terrena et com
paranpotcd* ^mptaiWudftX^i eftjpotedas fup terram tc* immoip^
fl ludftro rata naturalis ined potefras feu virt'^ qua mai02 etia inter
angelos bonos in celo no epifltt « Sicut em oes angelos in naturalib^
e^cedit:? naruralia p cafum n5 funt immtnuta : fed tmmodo graruita*
3deo adtuc in eo remanSt: licet obfufcata t ligata* dndc glofa ibidem
fup illud»iRo eftpoteflas fup terra tc*igtfioiafupat:meiiti; rame fan
ct02fi fubiacet*lRec valet fl <^s ouo obt)ceret«'H^2imo: cp ania toininis
polfet reflftere zzcp tept^ videf fentire oe vno in (Ingulari; fc5 Zfucife
ro:cfl in flngulari loqtur*i6t (^a bic fiiit (\ Cb2iltfi in oeferro rcntauit^
itt p2imQ bominc icdujcitriam afit religaf llt:et alt) angelino fint ta?
te virtutj coipfeoes ejrcedanjdoalti mali bomies traffcrre localircr
p acrano ponmulHo valgt infrati*e«T^2io oicam*^ oeangclis/IRa mi?
nim^ angclus omnc l>umana virmtc incoparabtlif circedit/l^oncs fu?
mfitur cp plurib''»T^2imo:^a virt*^ fpfialis foitioi virtute co2po2ali:fl
cut virt^ angeli aut anle fupcno2
virt*^ co2po2ali8»0ccfido q ad ani^
mam«£Uiia cti ois fo2ma C02P02ali8 eft fojina indiuiduara p marerifi t
oetermiatapl>ec:tn6cputi4anianfaefiltic: tb2mcafit imareriales
lUnt abfolute z intelligibiles* t^ln eria poteflate babct abfolura z vni?
uerfali02e*3ideoanIa piunctz no potell ita fubiro traffcrre co2p'' fuum
locaU^:nec I alt$ clmnrCiUd^ a6t f^cerec ca effec fcparata: oeo ptnit?
]^:ima fccundc paitia ^uodWo I
C
q oia a foztioii p5t fpfis oino imarenalis: put g anger t3 bon^
: ftcut ctia anger bon^ trafluht abac^nck I momcto a mdea in
calde5:z tp \?ac r5ne cna pcUidif
lUi
oc noac i fomnis c alta edifl
rente*
$ mal''
cia velHinf :no feruf a 4>p:n8 aniab'^tnec ejc iflucrna cojpo:}: celeftiO:
4
ab aU^[ eircellction ;*wtc: vi fiip pa wit. reitio : q: ficuc natura co:pa«
h'snatacmoucnimeduteanamrafpQaliftn locu. tfiq; mot' locaUs
pbift* tfi etia q: ptcaioj eft inr oce mot*^ coipoic^
pm*' motun.
oetvt ibidc pbat pbas ea rone: qj mobile
locu no eft m potena ad
Qii^d intrifecfi inquarii bm'^ S folfi ad alic^d ejctrifccu* vn etia no ta a
ooctozib'' fctie # a pbis pcludif :qp fuprna co:p3 fiippic celeflia rnoug
turafubflatfte fpfialib^ tfepatis boni8:T
nacma z volutate^mm
etia qi vidern' (p ania pmo t pzicipali^ mouet co2p'' motw iocali.lbo
e(t
Dicere opozteticp rd cojporj buani nec quantu ad ipffi cojp^:nec ^ptuj
ad tpii anima obdarc pot: (\n vtrut^; moueri poffit ftibito: oe© pmitt^
tc oe loco ad locu a fpfiali fubflatia bona
volutatc z natura: qn boi»
z in gf a pflituti crafTerfioinaut bona
natura no afit Pm volfica^
tern qn mali trllftrfitur.Si cut placet videre fanctO tbo*in pma paitc
m
3£)
qik.pc^Q tree ibidearaculos aut eti44q»oc malo^feu ctia Uh^^Un.ou
tn«oe ptatc oemonfi fup cffta' cozpales* i^Ml^ afit ti anttercdi talis
eft*lW vt ep ^cedetib^ patuit* vnguetfi cjc mibzie pueroj;^: pcipuc in*
tercmptoj;^ ab ci9 an baptifmfi pftcerc bab^t ad ocmois iSructione fe^
dile aliqd aut lignfi inugeretq fecto (latim i aera ftrutunt B fiue oe oic
fine oe noctc: viflbifrfeu etia fi id volfit miibiUttfm cp oemo z obfla*
culfi alicui'^ cozporj alte^ co2p*^ occultare p5t: yt in pn»a parte tracta*
tU8 oe f Itigiof a apparitioe opej^tdemonn patuit* Z3enl I5 oemd o tale
vnguetfi vt pUirimfi buiufmodi pcticat i hnc vt baptifmigfa ifantea
^et z faluatide:tn et abfqs bis pluries efficere Tifus efl: vbi o anialia
q vticB n5 anialia yazg oemdes fub fb^mis illis epiflctcs ipfas trafuc
icerfit: aut etia aliq ftneejrtcriojiadminiculo folumdoernonis vimitc
vifibilV operate infdu trafferunf .*tf^e8 gefla oe viflbili z oiurna tranf#
uccri6e.3liioppid02valt5buotfuc flume rbenfi pfl^aen, oioce*^a*
leftca qda oppidani8 cfi efTet plunmfi odiofa z ad qfda celeb:ada8 nu»
ptias no fiiiCe t iuitata:cfi tri penc ocs oppidani illi8 infefTenttipfa in*
dignata vidicare fc eftima8:oemonc aduocat:r fue tnftiac caum ape*
niit:vtgrandinee|:atare vellet: tcunrtos occbojea oifpgcrepetfind
anmi^ ipfa fubleuauit:T p aera ad m6tt^ ppt oppidfi videnb^ cemS
paftojtb^ tranfuerit:t vt poflmodfi falTa nierat:cfi aqua fibi oeefTct ad
nindedfl in fbuea:que modfi: vt patebit:vbi gr^dies crcitat obfemat*
ipla I ftweam qua parui ftcerat: vrini loco ague i mifttu cfi oigito mo
re fuo allJte oemdc mouit, z oem6 fubito illfl bumojg furfum cleuans
grandine vc\>emiti in lapidib' fug cbo2i5ace8 cmmodo t oppidanos
immiftt«C!nde ipft8 oifpfte z oe caufa illi'^ mutuo pftrentib': maleftca
oppidfi ingredif : vn fufpitio magis aggrawat fit 1^ cn paflozes ea
q
Capimlum IIT
a
fot;
LXlIII
viderant rcciwfrenttfufpitio vct>cmfe in violfta5 crmiu Qnde capta t
fhfTa qd ea oc caufa:<\a mmtata no tiierac: taUa gpctrafTmob mnltj
cti
am alpe maleftciis ab ea ppccrac^ mcmeraca ftiit
^a pnblica rama
oc t>umrrnodi rranfuecnoib'' eriafn apud vul^arcs pttnue volac;n$ cp
peditplura ad boc ^bandfi oe bis bic mfererc^Xantfitno tccfufRciant
aduerms illos butufmodi co: gales ri anfueaiocs aut oino ncgat aut
qp folninodo tmagiane r fiantaihcc ftant aiffrmare conanf
vti(» i fuo
crrozc ft reUnqrenf parfi cfTec: imo nec aduertcd6:ofimodo
ftdci
tncUam ipfoiit erroz n5 vcrgcrenattero afir cp lUo crro2c no ptiti ttii
alios mfcrerc t publtcare i maleftcajfj^^ msmct^tionlxz ftdei octnmStfi
ti3 vcrccur. '£>{i alfcrfit <p oia nialeficia q cis iufle tan^ inftnim6ti oco
monfi vere r rcalif impuranf eis rmmodo imaginanc et illufo:ie can$
innoFtH^ clfe imputanda:ficuti z ipfa tranfuccno fancafltca.ZHtT ec plus
lies impune l magnain crcatorj pmmcliam z grautfrtmO lam ipfoit au
gmcnru t emanfcrunr.TRec argumeta cnam a pjmrtpio eis adduaa fuf
fragai i poflunc.lRam mimfiaim alkgantcapirulO epifcopu|:|:vvq*v*
tbiaflcnf cp rm fantalVicez imagi'nanc rranmrranftquis tarn mflpiis
vclit pcludere tp non pofTrnt etiam coipojaiif tranfltrri* *3icut em
fine ilU'^ capri vbi poiuf (p credit poflc bomme
melt vel
oe^
tcn^ tranfmutanxaiit in aliam fpccic tninflbiman*jjnftdeh et pagano
oeteiio: ftt cenfend''. quis poflit pcludere cp no pofunt bommes in bc^
fhas pzelligiofa illufide rranfft)2man:aur eriam oe fanitate in mftrmiV
oeteri'* rranfmucan«3la5 talis qui He in comce
tares tan$ a melion
verbo;tfaBOoislabojarcr»Tticgj5trament€omni6 ooao:um fanctoij
<mmo z ptra fcnpture facre ptcmm fcntiret^iej: quib^ multiplicif op.
pofitum apparet: vt cp fuwadictis in plerifq* locts ar<a pnmam par^
rem tractar' oeductfi eftȣ)p02tet ergo ad nuclcum ^^bojnm atredcrc^
Sujrca qp in pma qltione p:ime partj tractatus tactfi c(t^z boc circa fo*
tione fecundi crro2is inter tres ^ ibi repzobantur: qp quattuo: iniun
gfiturpdicatonb'* popuload pzedicandu^tranflvrfiturcm z cozpojalif
t fantallice*3Iu|:ta (p ep eaj;^ PP*i)8 pftflidib'* paret:n6 ta ilia^ que in
cincrate fiicrfit
eri3 aliara que ad tide et penitctiam rediertit* Jnrcr
quas z ilia in oppido aftjiftaco inteirogata a nobiSvan ne tunraHice ct
^Uufotie aut co2po:ali^ polTent tranfltrn«t^erpondit:(p vtroct modb*
iSi tm cafU aliq nollent co2paliter tranfltrn : fare tame vellct oia q in
coa'one ilia ab ea;^ confodalib^ agerenf :tunc talis ab eis feruaref mo«
dus: vt ilia in nomlcomnifi oiabolo;? ad latus finiftrij fe reponeret ad
cubirfKeic tunc quafi vapo: (^dam glauc" ejr eiue 02c ^edcret«Unde fin
m
pm
qm
m
35
'
m
m
$
gula que ibi affcrctur plucide pfiderarer :ft rei o cozpozaliter tranfftrri
i?ellet:modn mpzadictu feruare necefTc cOct Tf: 3eterca in cafu q canon
iUe nude abiCB omni occlararidc intcUigcdus cflct: quis tarn flolid'' vt
eojp- inaleftcia t uocum^ta efle fanraftica t iinaglaria affirm
marct cd ad fenfum oibus apparcat ptrarid: eo p^ecipue qp plures fine
4>pterea oia
t^ztttiflfeoindcpaitis^uodtio I
C
fttBlKrtonfilpcrtcs: Vtpctc5tni02dca'm*3(n^qsmalcficaitfp58fup^
mu5 (n malenctts t nocumSns pcmec grada:? fpcs p^ttona ad qua rt*
dua pofl^t (\ fantafltce vel>ficur niinimn gradu ^cm(i nec e;:epla e;: le
gSdafanctt jDermaniaucaltojt^qruncfiqsfeis fuffragantzact«q; polft^
bileerac 0€m5ib^ vcfeipfos ad lacera vtn oojtntit^ tepo^e itemiedto
d fcrutinm oe vpoiib^ vtgebac appltcarec vine codo^mir^t: qd til
nctfi futfTe ppt ionoii (ctin6 aflenf : cafus
pontt vt no credat efle
impoilTbile^oppofttfi illi^ qd in legMa ponif
iWi refponden pot ad
qfcQcB alias obtecnoes: qz ficut muentnmr cp dda ttnrtio imagmane*
3lta ctiJ rcpcnfimr i fcrtpti Doctoj^t plurcs ftiiffe cozpozalif trdflatas^
l^i oil placet Xl^ma b:abanttn6 in libzofuo oeaptb^ infpicere:
inueniet tarn oe imaginaria q? etia cozpozali tx)minfi tranfuectionc*
m
M
mtm
1
0C(\tur oe modo quo fe tncubis oemoib^ fubnciunt*
Cap^iiq*
<Cd quanta ad modfi quo malcfice ocmonib'^ incubis fe fubij*
[i^il cifinfep vid^da«aiiq cp parte oemdis t co^por]; ab eo atTuptt*
(lep q elcmSto fit tllud fb:matu5«S»cc6do cp pane act^an femg
*<^*cfi tnfUfide femis ab alf o rccepto^Certio cp cte teporj et lort^
an poti^ vno aitcro tpe fe cpcrceat* £tttarto:an vifibilir fe agitet ep
etc mulicrjrr an tmmo ille q ej: bmoi fpurdtf^spcreanf a ocmoib'^ frc
quetenf * £lmto:an ille q ab obftetricib^ tge part^ oeinoi b'^ interanf*
je^cj:to:an remiflloz vel intcfio: fit i taltb^ ipfa venerea oelectatio:t
mo fup aflumpti cozporj materia t ^ litate^EJicedfi cp aerefi cozp^ alfu
mit:r cp aliq m6 eft tcrrcHre inqua tfi t)abet terrc ppz ietate p pdcfati
one: qd oedaraf tic* W.(\a acr in fe non eft ftgurabilismift Pm ftgura^
tionc cojporj alten' in q incbtdif :vn ctii minimc fuis tennis termia
tur:§ tmmo alienis*^ vna pars aens alten pnnuaf ado flmplV vt ftc
non p6t coip^ aerefi afliimere^attcto afiticp aer eft ma^ric trafmutabiu
lis r ?^ibilis in qdcu^:cui^ ftgnfi cft:q? c^da nitetes co:p'' a oemoe af
flimptU5 fdndcre gladio vel pmdere: id efficcre n6 valuerfit^da panes
aeris omifi ftatim cotinuanf oe nouo* 3|deo patet: cp aer in ft eft bene
copctSs materialised (\a n5 p5t ftguranmiu alicjd aliud teneftreftW
adiugafideo opoztct cp acr ille fit aliq modo infpiflat*^ t ad ppzietatJ
yfT^
$
^
terrc accedes: feruata tn aeris ?^itatc* ct bac pdcfarionc fiacerc polTunc
ocmoncs z anie fcparate p vapozes groflbs cp tena elcuatos:t p cozff
motfi locale cos pgreg^o t fVgurido in ^b^ manct tdas motozes tm z
no vt infiamatozcs : vit5 ilU cojpou fbzmalif inftuctes : ^a fic ftuit ab
anima in cozp^ c6iunctfi» Qifit aute in fuis fic afTumpris z ftguratj co:^
po:ib^ flcut nauta in naui quaj mouet* Qndc qu5do qrif quale fit coz?
1ms quatu ad materia a oemoneaflumptfitK)iccndfi:cp oe eo aliud eft
oqui:quarfi ad pzincipifi a(!umpti6is:r aliud quantii ad terminfi* (\a
quo ad pnncipifi:fic eft acr^tfiuantu ad tcrminii : fic eft aer infpi^atus
0d ppzietate tcrre accedes*l&ec autS omnia poffunt ocmoes oeo pmitf
tcncccp natura:ca natwra fpintiwUs fit fufiio; nature cozpozali* X^ndc
jCapi'mlum
3
IIII
fot
LXV
t necefTc l>abet ftbi obed^re tnteUt'scndo q ad motu localemo afit q ad
fb:mar6 nacuraliu tarn accncaltfi (f t fubftannaliu fufceptione: nifl tn
aliqmb' pamis creacurjtt bocamminuoilo ahcui^ altcri^ agcntistvc
fup:a cacro e(l*l^cr morfi auc locale nulla t\»ma pontf I remoca: xndc
fir ad nur6 mouere pnc ctl altjs circ<i(lantt)8«£|; ()b'' vnd^e tnadeta^
liter q vcrcti^d fenttendu m vbi angel^ bonus vel malue altqua o^a vi
afina balaam per
te epercerec p co:pavera nami alia t no acrearflcut
quam angel'' loquebaf :? vbi oemones tn obfeflTs C02p02ibu8 agtcanf •
yoicidum cp tlla co:pa non oicunf effe afl'umpcaUtcec tttl occupaca»3(n
fpictantur otcca oocrozts in*tj*oift* vti)4 Sn angeli co^pa afHimancned
tnaneamus tn ppo(tco«2>emone8 tn alfumptts co:po2tb^ c6 maleftcts
loquunf vtdenr audiuc comedfic t gcneranc:qu6 becfunt tntclhseda:
7 bee elt fccfida pars bui^ pmc 0ifRculcatiS4itc{dum ad ^mum <p ad
recracn'one aen's:q non
-veram locuMonem cria requtrunf«r*pulmo
fold ppcer voc^ fed jppt refhgenfi eft cordis: tn t mutt bnt attraato^
ncni ncccfl^nam*Scoo rcqut'nf cp fojmcf cp pcufftoe co:po2ts in acre
Halt cfi quis ligno pcuctc tn acre vel campana fond facie magnft vf par
tium:quta marena in fe fono^abtlts t pcucimr cfi fonabilt inflntmeco
reddicur Tonus ftn quanticacS co2po;isrr rectptt in aetie t multtpltcaC
ipf(B ad aures andiencts qui fi eft remote poll fpaafi xt Tidef puentrc
l>abec*Xertto re(\ntun?oj::t oici pot (p fon^ i cojpib' inalatis 6x vop
inaiaris coJBib'':T ibi eft lingua q aerc refpiratfi z ttejjz emt(ru5 pcutic
in inflrum^to x f afe ftifo a oco t viuo naturali^:qd non eft in campana
xop tx^ €t boc tertiS pat e|;€plificari p fc^m: vc
ideo qz ibf fonus
patuit:t bee ideo pofui vt ^dtcato:es babeant modum trad^i ppfo^
£biarto re()ritur vt ille ^ voce fb:mat:pcept0 metis vult alten p to?
cSeiTj^mere: t vt ipe intcUigat ideo illam voce 02gant5at«i«oiftingtiit
fucceflUie in 02e p lingua5 oetes pcutiedo z p labia claud^do z apenen
do pcuflUm aerc in oze ad aer6 ertrinfecfi emtrtedo: vt flc multiplicand^
domccemuevfqsadauresaudicttst^tiic intelligit^ceptti m€ri6«ad
5pofitfi«K>emone8 caret pulmonc z lin^a:quam tn anificiatam ofl€
ere pnt iujrtacozpis pdinone fUut z oetes z labia: vii non vcre z p:o*
p2ie lo^ pnt*53^ed q; intellig6t z intellect^ m€tis vbieirj^mere volfit:
cfic non per voces fed p fonos qui bab^t quanda; fihtttdinc vocu acre
non refpiratum z atcracrum vt in bomtnibus:fed inclufum in cojpojc
aflumpto percutiunt z ad aerS ejctnnfecum articulatim emittunt vfqg
ad aures audicntis:t cp abfq$ acre attracto z non refpirato pofTit fieri
voa's nmilintdoipatet per certa animalia n«n refpiritiaque oicuntur
ware z certa alia inftnimcnta : vt oicit pbilofopbus in+fl* oc anima*
ailcc ern dum capitur ejrtra aquam : fubito vocem emitrtt z mojitur:
pofTunt bee applicari z ea que fequuntur vfcB ad v im generatiuam cp^
i qs velit vlterius fpeculari oc locutto
cluflue tti ad bonos angclos*
co^is
DC oemonu I obfeiTis co:eib'':ibi ctili vtunf coz^lib^ indfis
-
m
W
3
M
t
•^amafecuDepams
C
Qncttio I
itcUigcdo ifra rcrmtnos co:pali8 qntitatj
7 no intra termmos tfleiiric necB cozg is necB aie. iDa oittcrctiam inter
iHbftantia z quantitacc feu accidcnsig oe bis nil?il ad ppoftcfi^^i cui
auc placet infpiciatfctiit H^e.m.ii^rence.oift^vin^ar^^v.Cofcquentcr
aut quaUter vident z audidt oiccduin cv q: oiiplei: ell vifioifptiaUs ec
infimtu ejrccdit altera: tn q: penetratrtfi (\q o
co:po2ali8«<6t pjiina
oiltanna n6 impedif iucta lumis facultatS qd ftbi oeferuit*3deo oicc
dum cp nullo nio videt angel fine bon*^ fmc rnal*^ g ocl'os C02ct6 ail'um
l>ti:nec alu>d co2palc fi bi oefeim t: ftcnt ui I locutide oeferuit fibi aer t
l^cuflio aer] ad fonu pcnradu z vizaV ad n)UltiplicandfiTfq;adaurc8
audictis: vn ocfi eo;;^ funt oculi oepicti.^ibctcr aut Tub t>i6 liUtudimV
bus l>oi b' fe offtrut vt eis eoit^piictares qs naturali^ Ibnt t lo<^ fpi*
ntualiter c bmoi opa mam fmet«3|deo em z patnb'^ fancti angeli fcpc
appameroc ej: oci ozdmatioe z ci'' pmiflioc* ia!>alis t>oib'' fefe mantfc
Hat: vt boies con ppnetates cognofccces illis fe afibcict t>ic i culpis
T alibi in peni8*tfe iOion]p*celelti8 lerara fine oicit«|g|; oib"' ptib*' \>h
inanico;pi8 oocetangelus fuas^pjietates pfiderare«Cocludendo<p
cozpalis vtfto di fit opatto coipis vmcns p ozganfi cozpalec^b'' oemo
nes mfccarSt.3!deo in affiimptis cozpibiis ftnit flhtudmes mtbioitijf
i>abet: tea z fttitudines opanonu*£t flitter oicere poflumus oe et'^ au^
ditu qm* mult 6 nobilioz co:po;ali: eo cp conceptQ metis z ale locution
nem lubtiU'^ cognofcerc poteft (p b5 audiendo pccptu mentis p verba
co2po:alia e^rpfl'um^aide fctm 2t0fin«i).rcntcnna4 oift«viii « i3i em
TUltu bois legimrfecrctaems voluntas z cjc motu co:di8 z quaU'tatc
pulfiis a mcdicis p^ifiloncs aiccognofcuntwra foitio2i per oemones*
iStd quo ad comcttioncmioicainus q> corupleta ratio comeftiois qua
tuoj oicitt^mifionecibi in o:e z traiectionS I cojp'^ z virtutc cozporj
potentis oi^crerc z quarmm conuertcrc nccefl'anum nutnmcntu z i'u^
pcrflmini encere^Sngeli ^cmcB p2ima ouoin a^umptis cozpojibus ca
obfefTizq: illis illabunf
fic
m
'
3j)
m
mcdendo fbcmnr tertia z qiiartfi non pofluntifed loco
virtutis oigefti
z eiectmc adeft ei virtus altaque cibis oiilbluif fubiro in piaccntej
matenam»3(n ct>:ifto etia ftiit vera comefho in omibustq: bSabuit vir
tutem nHtntiuam z coiierflutm non aut conucrtendo in fumn cozpus:
quia ille virtutcs fiierfitglonf'icate ficut z co:pus:vn etia refoluebaf
nbus in cozpe fubito fioit qui aquam in ignem pzopceret*
(fLduomodo modemis tepoztbus malefice actus camales
cu incubis ocmonib' ejrcrcct z qualif ep bis multipUcanf
quo ad actus camalesioe quibus pjincipaliter intenditur
quos etiam aim maleftcis ta^ incubi in amimptis cozpojib^
ttc
B£d
e|;ercent:nullafubeft oifftcultas e^ ^iniflis:ni(t foztaffis quia
Dubitarei*Bn pfenrcs maleftce buiufmodi fpurdtpo intended
ret:t an 02iginc makftce ejc bis fpuratijs fumpfe! 0t«fid bas ouas ou
bitationes refpodcndo;oicam'ad pma^ ^iccjid oc jpcedcntib^ male;
iCapiralum
IIII
^Ot
LXVI
t ^ dn'ngctos vcl n'rctf actfi
fids ante annos incamartois
ftait ab lUo cge modcme male*
fit. Sn VIC5 l>i8 rpurcitijs infemicric:
cppcncntia iam edocuit t)vn<«ta
ftcc l?oc iano:amr:60 cp nufcf t>oc <p
ortrcmit*<a>aleftco8 on fenip ftiiflc t cj: cojjt pimis opcntws plurima
terre
fiugibus euemfTc ftcwt t inoiJ
t
nocumcnta lx)mini bus lumenns
bo6 T fuccubos oemones tjeino qui iJipfloiias pagrac oubitare poceff
cum traditioncs canonum r facromm oocroifi plunma a multis ccntc
ni« anno:?t oe ipde in podcrum niiquerunt t tradiderunt: Itcerm Joe
ofiicc millc
fit
oifltrentiatp incubi
ocmoncs
in recroactis
tcmponbus inumfatc
nmc muUerculie contra !prani5 voluntate;^utm ffo:micano
fuolRi
del :t in libzo oc vmuerfali bono fine oe apib*' rbo» a8:abantin^ plu>.
rima recitattbuic aut pofttioni qua alftTinir pzefentcs maleticae bui>
modifpurcuns oiaboJias efle inltctaeinon nolh-a fententiamtnl ad^
^>eret;$cum ipfarO maleftcaru ejrperta relhmonta: que cuncra illa red
diderunt credibilia:n6 iam vt bactenus inuitis animis fedfponre pzo
Toluntate tetidiflima miferabiU femituti fc fubtKientes* fliuotqt em
s nobis feculan bzacbio ad puniendum rcUcrc fticrOt in rariis opocc*
pzccipue in conllan^t in oppido -flauenrpurg inulcis annis bis inbefc
rMtfpurcitps cercis fub»|:|:»al<)s*fub.|:n.auc rub.?:pj:«anni8:t fcmper
aim tidei abne^jationc in toto vel in parte relies funt ibidt oes incole*
iieinptis enl fccrere penititib'' z ad fidem reuerfts non minus q?«j:l»r
octo in (\n(B annis igne tradite ftierfit:nec tn iUis accomodata^fides
citrduliras adt>ibita ftiitioib' in b pcojdi
tfi fpote reuerfts ad pnlam
d
tibus q? t>mdi fpurcitps in augmcru bui'' pfidie bnc infilUre* a>e b'
vbi eoxt pticularia opa oefcribent tra
opis
pre
fc;5a
in
ftgillatim
ctias
ctabituriobmittMo ea q t foci'' nf int^iliroz cuman^' i comitatu burbtc
otfatt^ 1 1 fpacio vni^ anni (j ftiir ^^lUeftm^ ^dnngeteftm** z octuagc
ftmus (^nnis.jrl^t vna malcticas coburi ttcit:t omnib*' publice afl'cre^
tibus illisfpurciri^s oiabolicis inbefilTe: c5fl5t ergo oia aut tifusvel
audif JJpzia ejrpientia aut fidedigno^ relatib'»*£luo ad fcbm vbi oif^
ftcultafan ipi malefici ej: bis fpurciwjs o:iginc nimpferft:oicam'
jBugufti. boc vticB verfi effe o€s fugditiofas aites cp pefhfcra focieta
te boim z ocmonu ojiginc fumpfiire. Sic em 6t li.voc ooc*cibtia.t l>f
rtvi«q4«iUud q6 ell.£)e9 artes X>in6i vel nugatojie vel nopie fuplh^
tionis ep qda pellifcra focietate tx)im vel oemonfi ^ft pacta iftdelis t
oolofe Qmicitic pdimta pcnit' funt repudiide.^llo atteto maniftlhy;
magice artisnta z oiuerfc
cft'.cp ftcut oiuerfc funt fpcs fupiVitiois feu
funt eoztfocietates: t ficut fpes malelicoit inter qtuoJdedm ilir^artis
vltra boc q> cultuj
gr^flUm
tacitfi
g
fpcs pcrtima epiftit:q2 no c pactfi
;iatneofideiabneganoneif)i^ oemonib'' bntej:l>ibere:ideot pcmma
mulie:^ q fp vanis oelectant
cfi ipis puerfandoretinctroaetat^riuirta
coditiones*atteto infup iupta ooc6fan«HK)«in.i).fenf oiaiu-ar^uu*
oemonib>
in folutione vnius argutiicti vbi qucnc* Sn gcnin ej \?moi
$
mtl
modi's ^actj flnt maiofj
q? ati) troics^tlndit p veit cl no folQ ct
tej:mfcpmrc^eri,v^43litifuncpot{te6afcculo
Scdctia earocS
ocmones pnt fcire ?^mtc fminis oecift.T^Jimo oifponc ci^^ a q occi
fumcll^ScOo muUcrcppouionat^adfcmis lUi*' fufccptionc rerno
conflcltotion£miwntcad cfftctfi co2palcm,(et quaitfi addcrc poflUm*
crti ep iw<8 /jWs.Jupt'' gcnin pplcjrioncoptTma adcfftct:^'ahppo:tio
natoetcF <\b^ oib"* ftc pcurretib> pcludif (p cits nc gcnin funtmtts z
majpii co:pe*36 ad4)pofitu cO dnf : an rnalcfta cjc t?xe fpurcittjs
oiigi
netumpfcrut oicam*4ft)2tgmenimprcruc vcicBCf peftifera muma fo^
ac^ttxvtcxpmonot^mipQmiu0l^tip\icQU<mt ^^nSfupflfle
crii
lis fpurcirijs neo nc:$atic pot ep fc6o nota Wli c6
na oelcctanoms g cox
njptionis ca iUi''ocmac8 intcdfic»en't ergo tafojdo q? fnccub^ ocmo
ab^ic iceleraro fcmcn pccidat:(l fi cUfpir illi lx)i oeputat^ t nolue
ncfc icuba feccrc ad maleftci tradit ill3 feme oemoni mUcn feu male
ncc ocpiitat^:r ille fiib ccrca pllellanonc nbi ocftiictc vt tafgcmf^
vl*
gcnita fouj vmb' ad gageda malefttia pfiftit fe icubu malcftcc faciet.
TBec obftat q? illi oc (\b' te|:t^ loqmf n5 fticr it malefta tmmo gigam
g
vinmmofttpotetcsrq: vtriipi" oicrncnnaleftaanafticrfitopc
trata tpe legl namrc:t t> ppt rccentc m€mo:a crcati'dis
man vn ido^
Ijprw loco bie n5 potuit.^!! aOt malitia Wi^ epcrefccce oiabor
maio#
gen^pftdie
reppit opojtumtatg.S^jnecp illi termini
- 1?
IjSIIa"*"^^
fn bona
^OwtJ itclUgi pnt: vbi lUi alTemnf ftnfTe viri nmiofi oicebanf
MLMti reniiBcii5 oecinonefcminis incubus ocmon maleftca aggrcdif*
VO illudetia vbiqnf:anfpcii innifidefemis tc. t^iir cfi mil
r
lenocendi beat m6s t arrcsrvtporc <^ a pncipio ruineftjc co
natureccne vnitatc refcidere: t Vumanfi gcn^ ol b' modis a*
vi« q.t).3deo oc id J regltj mfellibilis no pdt oari
^w.u.v).
%
fie tfic
JSr^vS^'^i*^?^
f"^ maleftca annofa c z ftcriVaut n6
vtMB abl« remis ocrtfide
c§ ad niljilQ valci^tr ocmo I luis opi b^ ctia
r
^
m
maleftca aggrtdif .
^
5^r".belectati6iscaei:ptcmalcficc caufandctp^miw
fSS??^ir"A
*^ ad impimatione oifpoftta: tfic fi comode feme a viro
SXri. K?^*
alum
X>ie potrcfi tllo ipam aggrcdere ob infectione
plis no oifftrt, t-Jc
re n dis qreretran feme emimim p noctuniam pollution^
ita coUiflcrc
poflct:ncut oecifum p actO camalc^Sd boc pbabilis
p5t oari ratiorcp
acrcto(p
ocmones
vt pmif.
r^'^Ji^^JSV^r^^^^^^-P^?^^^
2.^JP2.-
'^JP^^^^
^
lUm eft virtu^ <£n»»ni8 gnatmam attcdunt:t talis vis i fcmie
p actu
^naleampli^ emindif t pfcruaf:fcindif feme poUurionc nocturne
p
cmiiram tmmodo tf fupfluo bnmoie z no cu tanta vi griaciua
ocfcindif
gjationc plis credif :nifi tbitsfTis vim
r
mamadcfTefcmini
mtelligeret.0cd z bocommoncgare no ponumus
^^^^^^
?,!^lf^^^^.^r^^^^lP^rmantii impgnataeriam pcrc6miFtionem
altenus femmis mcubus oemon concepoim inftcere
poteftt
iCapituIum
IIII
^ot
LXVH
altero t fimtltter t>e loco«
portus Ttio tlpoit
CI
2) tUud an obferuet t^a t Ioca:oicedum q?vlcra obfcntanttS
tempos iq ad pflellattdes ^8 obfeniat qn ad pUe in(^cnon€
bferuat etia certa tga qn non infKtidis % veneree
operaf
ej: utte malefiice ecerc^de agicaf :r funt facracto
TOkipcans
ra tott^ ini tpa: vt natalts cbtt pafcbaus r petecode folenicatib' et
al<|8 fdh'uis oicb'.€t boc faafit tnplici cj: ca»T^uovt fic malefifcf n5
folfi pfidt p apoflafia a fidt verfi eria facnlegt vtcifi tncurrfic:in bus
oemones vt tpc crearoj amph"^ offrndaf t graut' i ppiiie aiab* ma
co oe'^ lie graut^ offtndtf:et6 maioze pote
lefVce pdemnenf « 0c6a c2
flac^ (euiidt I botes 7punitdi tllos due tn reb' fiue i cmvib^ etid tnno
6::fili^
nd pozcabic tniquitat^ prts 7c« mcelli^
pioe relinquar«£b em
gimr 9 ad ecema puninonettpalt afit fepifdme inno;:() ppf alio:;^ facU
noza amicride puntunM-ltt 7 alibi oe^ clamat«£ao oe^ fbu] 1 5elore8
Tifitans pcci parents in certti 7 quarts grfacione* falts Tpuntcto pa
tuit 1 ftlt)8 Xodomitair fubmerftsjjpterparentfi fcelera* zeitia c5
maiozt opojtuntcate plures mere faciit pferrim iuueculas: q fefliuis
a maleftcis vetulis
oicb** ono 7 cunofttacib'' ampli** infiMtieo
feducanf :4)uc in terra naauitatj vni* cp bid in()f!t02tb^ c6 ouo ftmus
tuu^cula
qdam
oeuota folltn'ta
7
virgo
coKigetes
cdtigt^iRa
l>oc op**
ta ftitiua oic ab vna vetula vt fccfi p ^ad'^ ad camera afccderet: co cp
iclufi:7 ou ilia annucrenafceden
aft cerrt iuuenes pukberrimi i Wdd c&it
tibus ftmul vetula ^edite tnifi|:it iuueculc ne fe ftgno crucj muniret*
jgt licet ilia anuiflet ocdte tn flgno illo fe muniuittej ef re pn'git vt ofi
ocmoncs ibid6 epntes fu3 p
afcSdifrcnt:7 i^go ncmin€ pfpejrilTetteo
fcntia in alTimptis cozpib'' illi ?^ginine^banto(lcdcre»t'lctula malcdl
note
olm
cur te figna(li*l&ec ejc
in
oiaboloj;^
Dipit.Badas
cendo ^^gini
coreflione pura ilU' ?^gint8 coftcgitl^ot 7 addi ^rta c3. vt He fijcili** bo
mines feducdt: ^ 06 flccdfiderit cf^ talia eis a oeo facranozib^ tpibue
fieri gmictunf ;n6 ellim^t ilia ta grauia cffe ficut ft illis tgib'nc()rcnt
cp ?^bi8
fjcere.SDe loco i^o an plus in locis cert3 fe ejrerceat: oicWu
9
fmW
fpuranas illas oino in loa's facr] ejrercene
n5 pnt*Clua in rtbpidif emcada angelice cuflodie ob reuerentij tUi^
tActifcB malefiica;^ p(lat:(p
loci:7 (p ampli^effaflerfit fe nfi$ b!e pac^ mft tpe oiuino^ c6 pfontcs
ftiennt I eccna:7 ideo dti^ 7 tardf* ingrediunf 7 egrediunr: I5 alia pcf
flma certa cercmonialtabfft ad indruction^ oemonfi obferuare: vt vcj
cepoce eleuatidis in terra fpuere:feu cogitattdes nepb^di^mas per
verba aut ftne verbis pzoponere: vt vn'na cffes in tali vftali loco: p^o
ut iam in fecunda parte tangetur»
tran viftbilif ftcut tp pte maleft'ce ita ttii q ad circfiftf^
3D iiTud an vift bili^ vel inmftbiliter (tes fe mutuo agit^c«
l>m5i fpurcitias agit mtttuo:oic§du5 q^tfi ejrpientia nos edo
licccfcme viftbilicer e;: gte maieftcc oeroon incubus
cuit:
i i#
^
•^dfmafeain&epaitfe
0uc(Ho
I
operef: icacpnocdnecetrand tnutftbilif ppifftderactt paa0c;:^uni
drcfillanrce lept*^ ipe inalcttce fupinc tac&
ci app:opinquare*Cti q
ces 1 a^^ns feu flluts vifc fiinc t ooiudare mp:a vnibiUc(t*£t lUjrca otf
poficionc tUi' fpurdcie coapcaci meb:i8:abi)6 1 cniribiie U agtcices
Demonib*' mcubis inuiflbtUf tbtdeq adctrcuflatee coopanttb'' : licec
tn fine aa'^ vapoi nigerrtmus in lo^ioidtne boie furfum a malefica
boc rantHinc^c q oe ca nouic tlic millc amtej:: vc titi
aerc elcuabaf
uccuUru ctrcfifranct^ vfalio^ bolm m^ces valeat auc alUcere auc imu
tare«2:>e c^b' ^cfl5 7 qli^ i pleitfcB loc^ ta i oppido t^auefpurg(| ettc)
tn onto nobtliu oe i oppeKtein r ccrtj aU)6 tcrr^ ralia Tunc eacra i fc^a
l^te pacebic*i5ed z $ cotigtffe certu eft cp manc^ viAbiUf tncerdfi cer^
no oeinoncs ^ viros pucabac cfi futs
nectbu8 icubos oeinonce: qe
vpoiib"^ taliaeagereroQ arma arniperec z rrafrodere volebdcfubico oe
faciendo:
vnde z mulieribua manue z Ua
oifparatc
fe
tmitfibilem
mon
cbva obnct^ctbue Itcec interdum lefe fliiffenc tpfos cainen vtros obuir
gancee an ne oculos baberec auc fi a oemonib'^ obfeiH tb:ec oendebau
^'^^^ oemones tncubi muUeres e;: eo^ fpurctct)8
^ear3:aucea8 ab obdetncib'^ oblacae inteilac:^ qfcfiq^
^ndiOcrenter cum maiozi vel mtnou venerea oeleccanone*
m
m
E3naitter^opclud^do otci p5t
tpos oemoneetncubosndtin
aut eis ab obHetrtab'^ obla
tnfedoe:^ coco conatu i qfcucB fajiaiozes ^^gtnes iUi^
cerre auc oppidi per ipas malcficas fcdnctriu^ auc copulacrt
ces anbelare«^oc einejrpiencta re^ magfa edocutc: vbi in oppido Ha
iienfpurg cerce cobudc ante ttnale fniam . i^uic fife affcnierunc cp eis a
futs magfts iniunccu (\iiflec oiitt conacu oebere I fubuerdone fancurfi
virginfi z vtduarfi labo2are.i(c oe venerea oeleccacide:an fnaio: flc vel
tntnoz cii incubt8 oemonib^ tn cozpoze alTumpco
cecer] panb"* cfi vt
ris in cozge
oiccdfi.Widef qp licec nacuralie ojdo boc min'' ejrcufac
fyi maioz flc vbi ftfe fuo flti aUudic:cn miUe iUe arctl^f vbi oebica acct
ua oebicis pafliute licec nd in nacura cn fub qUcactb'' i caloze vel cepe>
tnftenb''ejc toi^ {pnrcitj^spQcnit]
,tt8 fb^e
^
ramSco aliquo conifigtc xtiOB n5 minozem e;:cicare videf concuptfcen^
C^;fed be bis in feqncib^ lact^ j ad codicion^ fer^ feminei oeclarabif
4DOc modo gitali quo p facrameca ecdene fua nialencia
tnalefice epercenc.i^c »c modo quo vim gnaciud impedire
(blenc fett eciam alios oef^cus .luper quafcunmcreacuras
oempciscozpozibus celefhbtts«
fLCapit
V
Fg^-M^^ Sm auc ^licer alias cream ras i vcrocs fcjru z cerre fVugr^
K^j^^ry infVciiinplura funcfup modos agetidi aduerteda £t pmo
*
|C|licerboft8:bein4eqlif befhas:cerno2li^cerrelTuge6«
n
qualif vim onaciuam feu eria aa6 vene
I^MA 6^
n
Ir^ESfllteS ne mulier pcipe auc vir aero e):ercere valcac malefid^B
^
*
iropcdi6c»afcoo qiwUf act* ilk impcdif refpectw vni^
m«
iCapimlum
litrie
V
mtcrdum t n5 altert^, ratio
fot
cjlftcr
m€bja
LXVIH
tfrih'a auftrunf quad
dm
a coiponb^ euulfa« CUtarto qmodo ft altqutd ^tntfrojum
omnino
conrtBgcrcr potcntia ocmonis mftrStt pcrfc : non per malcftcJ pofTec
otTcemt*Ctuinto quomodo malcficel^ines vtrm(c$ (c^ue I bdtias
pjeHigiofa arte tranfmut5t»0cj:to quomodo obftetrtces maleficc
ceptibus in vtero matris otuerfls modts tnten'tnuncir vbt boc non fii
aunt oemonibue tnfancce offerunnr ne bee quafi tneredtbtUa pucare^
tunideo in pztma parte opens per qnefhooes t argumento^ folttrto^
nes ftmc oecifa:ad quae H opus fit oubiU8 leao: mo tnueflig^da Ver<
tate recurrere potell:ad pfens tnlmodo acta t gefra per noe i eperta:fi
ue ettam ab atqe confcnpta in oetcflatione tanti cntntnie funt oedu^
cenda ad piiozes queftionee: fi fbztaflTs altcnt otfndles ad intelligent
dum foitnv*&p bis que in fecunda parte traduntur fVdem capiat:? ab
erroje itfiliat quo nullam malcftca cffe aut nullii maleftciU5 poffc fier<
tn mundo elhmauit4 t^nde pzimo notanduin :cp cum fejr modis bomit
nes ledere pofllint abf(B modts quibus alias creaturas ledunt^lSc tn^
Ht quo amo:e malfi ingerfit viro altcui ad mulierc vel mulieriad Tirfi«
efl q odifi vel inuidia in aliq fciare pcurat.ferti'* in bis ^ maleft
ciati oicunf :ne vi gnatiua vti taleant ad ftmina tel viceuerfa ftmellc
ad Vi'ril vti etia alt|S modis aboztfi pcurando: tt §*tflctu eft* Chtart^
cO in mebjo aliq boiem egrotare facifit.tfluint' c6 vita puaM&ectitff
ctt vfum r5nis auftrfitf jgt faten cfi boc opo2tet in omi giierej|^ oeptis
co:p02ib^ celcfhb^ teros oefea^ t veras inft'rmitatesej: ;kutenaaira
li inftrre p6t:7 boc tp poteti ^tute naturalt r fpfiali ^ cozpali quacfi^
ctninet virtute/lBuUa etia tnfirmitas di altera coco:dat: feu etta oeft
ctus naturalis vbi infirmitas oeftt : ideo oiuerfis modis vtiq? ad oi^
nerfas inf^rmitates t octectus pcedut« 2)c ^\m9 aliqua quantfi necef
fitas poUulat in medium pducamus: pztus tame ne animus lectozta
maneat fufpenfus cur fltpia cozpa celema aliqud immutatione facere
no pnttoicemus triplic^ ee cam*1^}ima ()a fup eas ctii <) ad lodi pena
\l e|:i(tiit:(i loc' eft aer caliginoftisn boc ppt ipo^ offifrifi as oepuca
oe Icnbis t fuccubis oemo^
cus«vide § t pina^ce tracta^in^q^t^^tbi
nibus*i3a5a cS:qa coz^a celedia mouenf a bonis igelis: vide I pleriT
fctm
ozbiA^pdpue
2'boma
pma pte«q«|rc«in q c$^
moto^ib^
oe
locis
ce
cozdant pOi cfi tbeologis«zertiac5 ppt vfe rcgtm^ t coe bonfi vniuer
n cfi oetrabercf in gnali : ft malts pmtrteref fpintib^ in ilia coiga cclc
fhaaliquas tr^fmutanones caufare^t^n z ille tmutan'ones miraculofe
facte I veteriaut in nouo teftam^to a oeo p eozfi motoies feu angelod
bonos facte funt vt I ftatide folis fub 3lonie retrogradatide fub lS5t«
obfcuratide tnaturali I paflide cbf<«3ln oib' afit eppoft elcm^tj r clemC
tAtl fua maleftcia oeo pmitt^te:? p fc abfcB maUficJ ? cfi maltftcj ejrer
cere pnt:? 6 facto ejrcrccre no cefi^t^ i5 c6o notadu q? i oi b** mSis ma
Icficiddi; Vt plunm(| femR mai^co^ ItOiMu vt inllfd fue malefttie n
Jl
•^aitia fccuOc partis
£
©udWo
I
facfa feu facrametalia ecd^ic: vf e 4^<B oiuma feu dco pfecraca efVTctSc
qn imaging cered tub palla altar]; ad tpe potmc vf p cnfma facru ft'
Ifi trabut yi'cp c^bufcficB reb' pfccrat^^rgt 5 ode mplici rocificut etia5
cp fancciozib'^ant cpt b^ t f>ctpuc circa aduccfi oni 7 (^(la nacalia fua ma
lef^ eircrcerc folec*1^2imo vc no fola boles p ralia f^fidi fiac:^ etta5
facrilegt otula q^cfi Itist pcamtnida z vc He pl'oefi creacoze fufi offtm
danr intimi'* alas ^pzias pdenenr:r pfes I pcta rueie fiacmc«Sc6o vc
oc'' fic graui^ c botes offtnfus oemot maiozc ptarc5 in boles feutedt
relin4t*idicecia 45:eQO«5c:(p mahs mcerdti tujrca tojf^ oedderta t pe^
ttctoes pccdit irar': q altjs oenegatppiti ^ ttnxo vc fic fub fpS boni
apparctis plfes fimpliccs fisciU^ occipiac:qff pacns oiuis reb'^ pucac
aU()d numints a oeo obrinuiffe: vbi fclfi pcta maioza fuc comt(Ta«1^c
T add! §rta ro fite facratioza cpa r pnnptfi ani«
q: fvfla pl^ frdgil
cur pals moztalib'
mecbanic]; optb^itujcca JBuga li«oe oecc co:dts
^upHtno afic r malefTda oe majris ferutlib^ opib^ oemdis efl pcra ot
uina reueretm^ldeo vc otcca tit Wcspftmdius caderefaac t creacoi
ampU^ ofkndif.£t fup pnci^tu anni otcere po^um^ ui|:ca 3fi6«lt* vit(
ccbimo.ca4)«(p ficut plan'' a q unuari'' mefis oicc' efl (J t in oic circQci
$
W
Honts icipit idolfi ftiic oiucrus facieb'* conticrii: vna tflcp ect ftnis ani
2)
,
pccdcc^ :z alu cSq^ eSc pnapifi fiitun:t Imtn^s ani ect ^tcrto: t foz
cunacus aucco: i ei' reueretta:^ poct^ oemonts tn idolo fadebac paga
n( vanas pmondcs lujrunofas t flrcnuas t iocula fibi mutuo tradidc
rfic$cbo:eas vanas oujcerfit mefas ^paraueriit:oe (^b'mitio fit p btm
Bugud*! multj loas tfcrc p totfi reatanf«jt:Fvi.q.vartjs.lCt flcut iaj
malt cbhant l>a8 cozruptelas tmitanf:l5 q ad larctuiS fint tranflara ab
CIS ad tpa camifpjiufj qn cu laniis t ludis t altis fupltinonib'^ oifcur^
rfit^Jta z nfic maleftce bis pfuafionib^ a oemonib'' i ipo:|^ pplaceriam
area pnapifi ani a ad oiuinfi offiafi z cuUu vt ftM Sndrec z fclla na
califl Cbti eiridfit itta inaleficia eirercet* tit (\de ii tn fpealt £ilif p facfa
^mo:oetnfi c[lif p facrametalia ralta e|:erc€t alic} noutf facta:t a nc5 p
mc^finone repta reftrain' opptdfi q6 noiarenS eFpedittq: ozdo cbari
ricacis z ronis iperat z fuadet: vbi malefica cojp^ onicfi iumpfic:r oc
<lmans fu(;>ico vt oeceflabilis modus e(l mhe:? peplfi ou'adbtbuictt t
p^niculfi onicu cojp'ejrcrab^do inuolutc:? in ollam in ^ bufo erac fic a
oiabolo infb:mata mccitiziitb cerra in (tabulfi ppe bozrefi oom' fuc
ccculcauic cfi alns phmis reb' adifiaj cp ^ b** fua maleficia eirercere ba
buiflec:^ aiTidece oiuina pietate ml (aan^ oececcfi ad luc€ puenic» 1^35
fequ^ci Die mcrcenario qdam ci fui laborj ppe Habulfi tcer tactcte vo^
cem quafi cuiu^di. infancis eiul^tis audiutc: z qu^co pzopius acccfitc
ad pauimentfi fub q oUa abfcodita erat pueniffet taro clanus
ricB
fludtuit: 7 efhmans infante aliqueamuliere fubtumulatiifcuirctiifeu
pzefidentem acceflic: t rem geHam fua edimacide a parncida perpecni
tamnamiuic:qui cico mifHs femicoiib^ tcac^ vc tile narrauerac rcptS
Capiralum
VI
fot
LXIX
cft:c?:l>utnarc autem p uerii nolcbit: fed potiuB xt cufiodcs a retnoti^
pollcis ft qua mulicr acccdcret fano rfi conftlio attcdcrt Ijabcrcr^ Tftec
Cffi
oomimctl cozpus
ibi abfconditfi
cfl'c
noueran vndc z cSngit vt ca^
dcm malcftca lodi acccdcret t fub palUo aH^s occulre ccmitib' olla ab
fcddit»tan capta z qftionib*' cpponta fea'n' octcjrtt aiTeres onicO coip^
bufone (UtfTe t olla abfcddico vc ei; }?ie puluenb^ fua ad Ubttfi noco
b'' feu al<)s crcamrj iftrre po(!ct*3ln(lip adum€dfi:(p t>ic ob
meca
nota cflkcrc valcant
femanc malefice c5icantes pfucmdin^: vt ft
onicfi co2p^ fub lingua t n5 fup:a recipiat fonibus t>i8 vt eftiman po
tdt vc abncgationis ftdd remedifi nuncj? pcrdpcrc tdint:ncc e confia
fionem ncc pcrfacramcti cucbanltte perception^* Secundo vt co fart*
itu8 cp o:e oommicfi cozpus acrtpUtur pio earfi vt oictfi ell vfibus ap
pltcandum tn maioze creatoits ofltnfam*£luare t otm ecckfte rectou
bus T populu pmunicanttb'^ femp imfigtf fummd adbtbere otltg^tta:
xt plunmfiapto ozec lingua bene eptcfa cfi amon'one pepli muUens
comunicent^igt quato maio: adbibef oiligentia: tanto plures malefic
ccperbunc modum notannir.a>e aliis rebus faaam^talibus mnumctf
ras eperccc fupflitiones«3|nterdum imagines cercas quadocg res aro
maticas fub pallaaltaris^vc fupzataaumedponentes: fublimthe
oom'^ occultant vt per trifttum ille pjo quo pofttfi eft maleftoar* 3ln*
numera podent aedua: ^ bee minima p maioza maleftcia sjgpzobatur*
iCiDc modo quo vim generanuam impedire folcnt* tC^^pi* VI
modo afit quo vim gnatiuam impedire folent cam in |x>
iumctis ena5 in vtrocBfepu: pdt lectoz cj: bis
'minibus
'q fupza tacoa funt fare i qft»vi)«an oemones p ipas male
ficas meres boim ad amozc vel odiO imutare valeat : vbt
'poll folutides argumcnto:;^ fpertalis ftt oeclaratio oe m5
Dquo vim generatiuam im pedire valcant oeo permittentc*
©bi til notandO cp rale impedimentO ab intrinfeco t ab eptnnfeco pza
ccicatur«3lntrinfece afit fit ab eis ouplirtter* '^zimo vbi n'goze mcbzi
pzo fructiticatione accSmoda oirccre repmilt* iRec boe videaf impom
bile cu z motfi alias narurale in aUquo mcbzo impedire pnt*0coo vbt
miflionc fpintufi ad mcbza i b*' df virt' motiuapbibent qft intmlu
dendo vias feminis ne ad vafa gitanonis oefcWeret vcl ne cfcidar vel
cmittaf iCFtnnfecepcurant interdfi p^imagines vel ep berbarfi come^
fhonibus^jfnterdfi p alias res epteriozestputa cp gallojp teHiailis vr
tp berbarO comeftionib^ 1R6 rn crededfi eft cp ?^ture illanO rca vir im
potcs reddaf: i occulta ?9cute oemonfi[illudenn6 bm5i malencas per
pmoi vim gitaciu^rne viC5 vir coirc aut mulier cociperc valeat malefic
fup bCc sctfi p qui pzima
ciare pnu^t bui*' ro eH cp plus pmittit
peccatfi oiflUndiF <| fup alios actus bumanos: ftc z fup ferpctes q ma
gis incatationi bus oeferuifit alia alalia* t^n z plnries a nobis t ab
impediments
«lt)8 in()iftcwibtt3 repcwn eft cp p ferpentcs aut p bm5i
$
I
T
^rfmafcoin&eparrfs
Qudtio I
C
multl 3m9 (Icrrtita
inmlcrfic*lRa <^dam capr' malcftc^fflrtUs fiicrat
tcm ta i ^joib* iumens quand4 Domfi inl?abiratib'' g malcftctfi
niUflcuTRidcrinfuc vbifuwarcfvrt qnda makficu noiefladlin i ofo
ccft laufanenft captu:^ t tarns ftierat (p I ccrta oomo vbi virr t|:oj Hi
ciidi znnis*£t cu malcftc^ <^(tionaref ejUt taha iKiirafler: aut qu6 re*
clTc poirct:fiacm^
apcniit oice8«i3ubtcr liiticn oitii oom'ferpete pofui
^ ft amoucbif ftcfiditas il)ab!tatib' nefhnief : t ftoit pdi):it ita euenic
^
ife Ucct ferpes non ftjifTec muent^tm m pu lucre redact^ terra tn omo
9fpo:tabanBUd o^ntc^ tactft in t^vcbR>alin paune ? vip ^ tuo: ^ni9
elapfts pn0it:famortflima qdi malefica erac vtpoce q folo ractu z omi
tjoja malcftaarc t abojtft pcurare faeban^n q 06 v]:oi cuiufd5 poteit
tie impgnata ect t ob fui otflodtd ^nda obftetrice ad fe recepiilct mi
fataqg ab eadS obflemce ftjifl'et nc caftrn ejriret t cp icipue a collo(\o z
cduerfarione tlltus malcfice fumadictefe caueret.l^lus alt^e fepnma
na8 imemoi Uli^ autfatnto' caftrfi tpils ({fda5 mulieres cdgregatae tit
ouodd cSuiuio vifttidi^fa acceflit: vbi cdpaululfi refcdiflct malefica
lupuenit t ipam onam qfi falutatiois gfafup ventre ambab'' manib^
tengit:t fubito puerfi fe oolojofc moucnrc pcrfenfic«t^ndc renita vbt
ad PPii* redi^t z re gefta obftemd narrafler* l&cunix^ens: ia ptierum
Qdtdtftie cjrclamauitiT tt pdifit 1 piu pti0it«TB5 nec abonfi tntegrfit
paulactm fVuda ta capita iacs pedii z manuu3 pepenc« ^agna vttcB
cc oiutna pmtfrtoecafhgacto i penaetus vc^ inartrt<) tales maleticas
punire t miurias creatorj tIciici oebercr^^niit t in opptdo merfpurg
condannenfts Of ocefte qutdam imenis tncancft malelictatue €p nulla
actfi camalem cum aliqua oempca vnacTrercerr poterat.i^ltts ena5
fludtittb'' retuUc <p feptinme 00 ab earn oedinare 7 alias terras ibabi
tare t fttgam capere volebat:adbuc interdum noctumo tempore aftUr*
gere z airfu velocifTimo iam per terram iam per acrem quaft volando
fcdirevolebat*
i£jSOc modo quo meb:a virtlta auferre folenc*
fLCapitulum
VII
Cd 7 l>oc <p mcbja virilia auferre fol€t:n5 <^dem in rerum
veritate cozpa buana tUts fpoliido:^ £>fligtofa arte occul
cado:Tt fttpza 1 qthde oefup tacta oeclaratfi elt aliq gefla
in medifi ^ucam^* Jn oppido naq^ "l^auefpurg iuuenis
(\damiuueculeadbefit$relinquere TOlens mcb:6 vinle
perdidtc pftigiofa vtiq; arte : vt nil>il vidercaut tangere
pzeter planfi corpus poffet* finirtus inde cellare quoddam ad^t: \t
emeret z paululum refidens muUert 015 altera fuperucnientc cau
fam miline fuc aperifdo f|ngul9 cnarr^ic;? 1(9 efle in co:po;c octn5»
mm
Capiniliiitt
5
VII
fon
LXX
ftrabtt^smita tlla an ne aiiquam fufpcctam l>abcret inquiriu!'r.£t
gcftam narrando manifcirauiu
le vn<8 talem ipam ocnominando t re
boimolentia ttbi noit
|gt tlla*l6Fpedtc vc per violaitiam aliq«am vbi
in crcA
fuffragatur pjo acqmrcnda fantwte ipf^m mducae* St tuucnis
ipa^;
Dufculonoctis viamquajtranfire maleficafokbatobftiauit. Kt
fjpcnes ofi jDfanitatcco2Ci8 fibirfddedafupplicaret*etillalcinnoj
ad
tiam ncc qc$ fcircaHercrcc ipam inuadcndo manutcrgia quoddaj
coafifb2ticcrc6p2imcdollrni|:ic.TRiri mi^i fanitace rcltituerl e man<
mmcta*
bu8 mcis pcribi8«t3n ilia q: clamare nd potcrat:T iam facics
nigrcfccbai.Sinc iiiqmt me libera? z te fanabo* iCt imienis ofi no
eta
da t llricturam lajralfa malcftca manu ipm inter fiemoza feu cojras tc^
rctercbac
tigicoicesriaj babes q6 oefidcras^^t iuuenisvt poflmodu
notabiUtcrperfenfcracantea vifuauttactufcipm certiftcaflet mebm
eil'e venerandue qdam
fibi cc tacm outapat maleficc fmrte reHiturfi*
Spircn reter
pater boneftatc vitc t faccia pclams I oidinc e coucntu
aiidientie inltare» jluuc
re folebat^Cioadam inquit oie ofi conftmonem
ni6(^damacccmt:z inter ?9bacofcfnoni8 rnlbiH vijile lamencabilitcr
fuis fiiciliter crcdc*
fe odidiffe aileniit.ammirans ego pater T wbis
rcnolmsieoqp leuis coidec^ lacilc credit a fapi€tc iudicatunCFperic*
locfi veltcs oetcgcdo otf
tia v>\dici per vifum nibil cemedo ofi xmenis
biet nifpecta5
m51trafl*et: vn in me fanocB cofiUo vfu8« Sn ne aiiquam
06
cue ei tale maleftcifi intuliffet inquifmi: t iunenis xtm
unc ego bee tibt
ctam fed abfentem x in 2 vo:macia reftdente ajTenii^l
ac blandis ver*
iniungo quanto citiua ipfam accedasizpmimonibus
ftcit«1Ram poll paucos pi
bis p?o pofTe ipam emoUirc fhideas quod z
rcoipaflc afleniit:
C9 raieitus elfgratias mibi refVristfc fanfi z cticta
Sunt tamen
z ftc *bi8 credidi :e;:penctia tn vifUs ccrtificatus oenuo.
eade5 materia
t bic aliqua notanda ad intel liaSdum clarws q fup:a oe
tactafmit»1^2imo(rnullomodo credendum cfltaliamebzaeuelli auc
nec vidcn aut
fegregari a co2pibus:fed arte pdigiofa per oemonem vt
fuma cactfi ftt:
tangi valcant occultan»i£t boc auto:itate z r^nerlicet
tumprfi c(t il^
vbi aicranderoc ales ptefectJda oicit*l^:elhgitt^)p2ie
mutationis rci folOmd
U ilUifto oemonis q nd babet canfam tpadope
interiozes fenfus fine q?tu5
pte cognofcetis <^ oeludif : liuc c|?tfi
ouoeptf
adcrtcriO2e8«0ug bee tn^banotandaicpbic lUudunf fenfus
fantana ima
teno:es»n vifus z t acr':t no itenwesvt funt fenfue cois
qtno:vc
ainatiuaemmatiuaz memo2ia*^;iC5 fctfis JTbO'tmmd ponat
vna z b«:parua
fUpja tacttt dl.£ocp fentaftam z imaginattuam ponit
^/^^^^
em oiffcretia einf imaginan t fentaftan ^l><>^i-V^^<l**^W*
vrn^ifellaf vl vigt
fus imutanf z no epteriozes folfi qn ni^il occftaf
fe fit : vt cum
aliter videf
ofi
res
vt
vl'ooimiedo^aigilando
lando
baberc fufpc
«
^m
bcftiam efle
JTs vidct aliquS equfi cp affeirozc oeuozantejtaut in
fwflwmatS
mmpm^^M^
t
pebcre
boiem
Ueda^ citmmi
I^:imafeam&epaiti8
J0udtio I
tunc crfi fenfus e^certozes oeluduntur t occupanf per inttriozes: oufa
Tirmte ocmonfi fpcace fcnflbilcs oudfi rcfcnwre tt>cfaurofpcac^r
ien(lbih$:vc ell memozia non illa inrcllcctma m qua fpcs mteUigi W#
m
lC8c6femanr:§ mcmozia q
eft
pfcruatn):
fp^j^i fcnnbilifiiq ertii eft
m
pcOtrioii ptccapicj cdiiamF?^oitc ocmonu oco mterdfi grmrtcntc ad
fcnmm cocm imaainatui3«et ti fbznf impnmunf:q? ftcut neccffcl^j
Jnaginare cqufi vT bcftii p ipetuofu5 actu q ocmo cduat oc metnp:ia
f|jem cq vr bcft(e:ita ncccffe b5 eftimare fe viderc p oculos cjcttrioits
tm taie bcftutq i rc ab ejrtra no eft beftia:^ p ipcnioDs oemoms opc
raaone mcdiantiib'* illis fpeb*» fic vidcf iHcc intru videaf q? ocmoncs
CO T namra p facerc pot etui oefectuofa: vc p5
frenetic! mel^co
licisxmamacis t ebzfjs alK^b^cl no pfft oifccmcre* et frenecici putanc
ft mira yidific t viderc beftias r alia bozi^da cfi tii nOJil i rca. ^
t tate*
Bide $*t qftidctan maleftcc metes Ijoij ad am«€ vfodifi pnt imutare
bi plura notanf ig ft oemfi t ro m fe clara»TB4 cO oemd babeat
dndi
Jjtatem mp ^fdam res inftnozes ejrn'picdo tmmS aiamno p5t t area
ftaares ali^s imutatiocs faccre quando oe' finit vt res apparent aU
ccr (| ftnt. t l>oc vt oiji au t turbado an t ilUidMo ozganfi
viftis vt its
Clara videaf mibiiofamcut etii poft ftetfi ppter bumozes colleaos
lu
men auterappartt<|ante*t3cl opcrando in imajjinatiua potenti4 per
cratmutationc tf>i^ fenftbilmm vt oictu eft : vel bumozes vanos
mo*
iicndo:vt appareant ignca V£\ aquca que fiint terreftrta vel
ftcca: vt A
damracmnt<Fomesml)abitati6eaUqiia bnt fe veftimentis eruerer
©enndarc puti tes fe in aqms natare^Qltcrms autem fup modum pfa
turn n quenf. Sn bmdi tlluflones indimretcr bonis t rnalis
accidere
mftrius patebit cozpales alic tnftrmitates cna
<ifa
pc
m
£
'^i'^LS^i^^
•P^^^^'^i"*^^
abbatis fi?ire»2>icWfi eft
m
P'?'
^
^^^do ?rbis Cama*CoU«.
n6» Qndc ocs ifti fic illudunf pftimunf
in peccatj mozgilib^ cfTe.^icitcm vt cp ^bie Sntbonf)
paret oemon€
nuUatenus polTc mcnte cumfcuqj vl'cozpus inuadere nec
bfe fecultat€
aliqua
cnmftibet aniam penif irniedi nifl e5 pmo oeftinierit
oib^
cogitationib^ fctis ac fpfiali pt^platide vacua nud3<B
reddiden t.Con
cozdat cfi eo qpp^^ia pmo oe pfola^ Oftoe* ti git^ralia
nbi ptiileram'
arma:q nifi po: abieaflcs micta teftrmitate tiierenf»QrtCama.ibid2
Tdtrc oe ouob^ malefic; paganis <j oiftoites I malitia fuccefliuS
fSa
malcnaa oemones miferfit ad celU bti Bntbonfi vt efi tct anoib^penii
ftigar^t odio virt fctiinfecti eo q? mrtitudo ppft ad
eu qndie pftuebac
j^oemwies l5amanf!imis cogitationu ftimuhs Sntbomfi
pnlfarfit.
<p
m
llir-u^^jV'^^
m
Ubidim ocftiifit i to oiaboraccipit ptatc^Cdcoz
z ilUtd qfi fopja circa pmi parte traccatH^ in
qftione^iiii maleftcc
iCsipiralam
B
VII
^0^
LXXI
Operant circa Ijoics in Ixlhalcs fbimas \llC6 tranfhiutldo tacttjj eft:
Tbi uui^cula coucrfa ftiit in cqua fua cftimanoc t onn ca afpicicncmm
oeptofawctx) iayacl>ano:cui^ fcnfUs oiabolus lUudcrc no potcrat: ad
que oucra p fanitatc cfi la vcri muUcre t non cqui afpiccm* iCt ccon
ucrfo 0C8 aln acclamarct:<p cqua cis vidcrcf .Jlpc fana' fms 025mb^
T alios a tali illuftonc UbcrauittafTcres l)oc ct acadiflctq: oiuis no
vacaffctrncc facfa^f.pftfTionis t cucljanllic xt occcbat frcquentaflcr*
luucnis ca oc turpimdinc foUicitaucrat licet renuiffct cp lx)ncfla
te:tn iudeus maleftcns que iimcnis ea oc ca vt iuwccul3 maUncaret ac
cdfcrac ?^tute oemonis ea in cqu4 puerterat* Stjmane jjcludamus q?
famtas
I bonis twtune ncut funt res ertenozes vt bona toalia raina r
co2Pis:licet boni p oemones r fua m€bia ledi pomnt in coy nientu cc
lefus
pbationctdcut oe beato 3ob pat«it:d in talibus p ocmone
xa ns inuiti; ficut in nullfi perm p maleftaa trabi pnt aut Tioletan: If
cct ab intra z in came ab eptra valeat tctan'«ate ctia ncc bmpi illuno
nes fancallicas actiue t pafUuc iftrrc pfft^Sctiuc vt tojf. fcnfus bienc
oemones illuderetficut aUo:a i cbantatc n6 ejciltenna.T^i^flTue vt eis
cor m^bja plhgiofa illufldc bJent auftrre.l^ec cm ouo bt6 3Iob nun^
oiaboUis inftrrc potuiirettprcrtim pafliuu nocumctO fup actu venerctt
6 tate ptinentie erat vt oicerc pofTet T^cpegi ftdus cfi oculis meis nc
qdem cogitar^ oe virginc. f02tio:i oc muliere alicnatcfi tn fup pccca
m
mu
B
ocmon magn4 nofrtf ej: ^bie euigeli) J?u»j:^«Cfi fojtis armaois
cuflodit atnO fu8:in pace Oinc oia q polfidet bJe potctiS* t^erfi er bis
qreret orca rtUiftoncs metai vinlistcp licet ilia illuflonc nd pof^
ft
vt«f.e? ns
fet ocmon eirilieti in gf a infSerrc pafliue^Bn ne poflct actme:
tn ulc 0 nbi
in gfa illudcrcf in Two vifu:q2 vidercr m5b:um annejriiicu
qo ft
circfiltantcs:
all)
crifHmaret ablatfi non videret annc|:fimec en4
pcedif videf dTe ptra pdicta«¥>dt oia q? qj non t5ta vis enft it in oa<?
no actiuo ftcwt pafliuo:capi€do actiufi non ^ actiue mtulit: fed ([ oam^
videre oa
nfi ab eptra vicfct vt oc fc ptj* 3dco qriftcs i gfa licet pofkt
mim altcnnt in ftlo oemon fenfus ei^ illuderettno tn poflct fibnr i ra
ocfeniit
no
Ubidini
cfi
puaref
Ic oamnfi iferre pafliuc: vt Cfuo meb:o
to:e8
:6
ftcutp oppofttfi vt angcl^ oi|:it rbobie.Clui libidini vacat ocmcnifi
acapit pt4tem»€faiid ocnicBfcntiendfi fup eas malcftcas q pmoi me^
b:a in copiofo interdu5 numerotvt viginti vel tnmnta mebja m nmul
ad viuentia mcbza
dd nidfi auifi vtad aliqd fci inifi includut: vbi t
fe mouent: vcl aucna vel pabulfi pfumcdatput a mulris vita funtt co
munis fama rcftrt»3>iccdum oiabolica opcratione z illufionc cficta
cpereenMcemfenftis vtdentifiilludunf modis fup:a tactl8T^etullt
an <^dam q? on mcb:fi pdidiffct z qndam malefica caufa recuperadc fa
nitatis acceflifTetnlla vt ^ndam arbojc afccdcrct infirmo inifij:it:et vt
oc nido in quo plurima erat mcbia ft q;^ vellet acciperc poifct ujdumt
UUidac
iCtcfi illc magna qddam acciperc attcta(ret:nonCait malenca;
•j^amafcainoepartfs
C
I0udho
I
ciptos t quia xni
plcbanis attmcret fab{fij:it:t>cc ofa vticg pfh'gio?
faiUufione ftcn a oemoniV modis fupja tact J ojganfi tifus p crai'mu
wtionc fpc^ fenftbUifi i ima^nattua potcnna mrbada* iRec cnl opoi
tec afTerere cp ocmoiies fmt
airumprie lie mcb:i8 oftedentes quead
tnodafolet I aflUmpt]; co:pib'' cr aere maleftns t intcrdo boib'' appa
rcrc tea cispuerfan^'Rd eft qz faciUon mo VIC5 p motum mtcnozc to
calem fpc^ fenftbilm
cofeiuarojiafeu memozariua poteiina ad ima
gmatuia ifla fiacere pnt^igt fx
oicere vellct (p etia fiu md facere poG
fifent vbi
aiTumptis cojpib^ aOminf malcfias aut alns boib'' coucn^
fan:vt vicj talcs appannoes facerct p trafmutationc fpc;: fcnfibiUfi
in iinagmatiua potenna: vt boics ou pucarcnt ocinones in afliimpns
cozpib"' ciVc pfcBtesituc no cent nifi talcs fpcif fenfibiliu i interiojib^
potetps imutatioes.'^Mcedum
d nil alri*' ocinon oUcderc vellct nifl
tmmo t>aanc cffigiei pn tatione tficvti(B op'^no clt ei i aflumpto co2pc
apparcre:cfi fiifficimt p f)fata trafmutatione 1? efftccrc poffct tlRS aiic
q: alrioja b5 ercrccre puta loc^ cducfct t alijs fpurcitfis intcda e«316 cc
ipm pfentc optct ab cjctra vifui rcali^ in aHUmpto cozpe fc obijaenc
do:q:;^tU8angcliibicft- vbioperaf
oocto^^n qflionc ^^-o^ qnmr
SXuidHocmo pfcabrcB»Tialcftcamcb:u5 vinlealicuiauft:ricr:au aliq
fit ofia mf vna ablacione t altcr5:'E)ici p6t vltra lUa q tagimf l pma
pre tractate in qitioe.Sn malcficc mcbza vinlia pofllnc aurcrrc cp vbi
ocmon p fe mebzfi auferret:«Qc vcrc z rcali^ aufcrrct
realif refti
tuerct qncficB rdtitucre bfer* 3Iii fcdo ficutno abfcg lefi6c:ita no abfcg
oolojc auftrrct*fertio cp nucp nift coact*' p bonfi angclu boc taccrct co
cp matena fui lucri amputave bfet:nouit cm plura malclicia fup iUu5
actu cpcrccrctcp ftip alios bumanos act*^:fiaitcm
pi'' pmittit illUj
alios bumanos act'': vt (itpza taaa c(l:q ftngula lo
acta malcfictare
cn non bnt vbi p maleficas oco pmitpcntc opetiaf * (tt fi oubitanan oe
mo pl^ afloat boles z creaturae p feipm Icderc p malcficas« VOici
p5t cp nulla eft coparatio: I infinitili cm pr af)cctat p maleficas Icdcre
ztl qj maio2C iftrt oco pcumelia crcatura fxbi oicata vfiirpado* !&c6o
quia cil oeus ainplius oftendif lampli'' fibi nocedi bominib*' poceflas
pcrmittitur.rcrtio pjoptcrfuilucm quod in pcrditione llatuttala^*
m
m
U
K>
zmt
$
^2>c modo quo boics in bcftiales fojmae tt af]x>:manf« Ca^vill
g d t boc (p maleftcc bomines in bcftiales tbsmas virtu te
oetnenOtquia taliapunctpaliteroperatur tranfrbzmanc*
Zicct in p2tma parte opens queftione^^4an talia tnaleftce
valeant efficcre fatis fit oeclaratum:quta tamen aliquib^
lila quelho fub fuis argimietis z folutionibus nimis pof
fct cc obfcura: pfcmm cfi arta z gefta fup bcc no funt ocj»
ducta*li^!£k>dU8ettamquorctpfasftciranfTb2mant non clt e^rpzefliis:
ideo pzcfcns addenda dt ocdaratio perfohttioncs plurimo;? oubioj^*
itt ptimo (p canon illc^j: f v|«qtV*^pircppi«noD eft fie nude itKeUigen;;
VIII
iCap'itulum
3
$0t LXXII
du6 ctrca \?mc macerti^n : p:ouc pluree ectam ooct( fed vciiiam bene
DOtfci oectpiuntur: z qui pub lice tn eo2Utn fermonibus aflerere non ve^
rentur t^uiufmodi tranrmucanonce pfti^ofas nullo
u ocmormm pofle fieri
Tt fepe
tactfi eft:t
modo £ti5 virm^
* i^c boc vciqgin magnum fidei ocrrimentum:
maleficaru conrbjtacionem que t mulrum oe talib^
congaudencfermonA>u6*concingii:aucem boc bm^ip^edicacoubus:
eo qf in cojcice t non in medulla vcrboj^ canonts laboiant: vt fupza tof
ctum ed^Cum em oirit^duifquis acdic poiTe fieri aliqui crcaturam
aut in melius auc in oetenus trafmutari aut craffbimari in alia fpem
Tel in aliam ftmilimdinS nil! ab ipo creacoze qui omnia fecit: pzoculdu
btoinfidelis efl*B?ic pius leccozactendacad ouo pncipalia^'Ozimofuf
per verbum fteri«i5cc6do fuper verba in aliam fimilicudinc conuerri:
fUp'^mum fit refolucus fieri capitur oupliater: vic5 p creari t p na
nirali^uctionc alicuius rei^'^zimo mo foli oeo puenit: vt nocu ell 4
J6
fua intinita pocecia ali(\d cji* nibilo crcarc poc* Sc6o mo oi(linguedu5
ril oe creamrj :qz aut funt creature ptecte vt bo afm^ tc*mt funt img^
ftcte vt fpltce rane mures tc.q io oicunf impfecce qz cjc putrctBctioc
gnan etia put: licet eiil fp oe pmis loquif canon no oe fc^Jie q6 p5t pa
tere:eo(p Blberan li40c aialib^ vbi qrit.Sn oemones pnt tiaccre vera
alaliatr ritdit (p fic:g boc q ad impftcra alalia«£ti4 cn ea oifttrctia
no i inftan ficut oc^opaf :^ motu qda I5 fubitoificut pt3 oe maleftcis
iSjco* vn.i3i placet vide aliq q i notata qUide tagunf area pma ptem
opis:t I foluf iot pmi argumetit^^up fci5m vbi tagif q? n5 pnr aliqua
creaturi tr5fmutare:oicas cp I ouplep trafinutatio: fubalis z acditaP
7 bee accriralis itc^ ouplcirrqz p fozma namralc z iberenrc rei q videf
vel p fojm3 no inberentc rei q videf : (5 inl>crentc ozaanis z potenttjs
ipllus videnti;8«3:)e j^mis loquif canon z pcipuc oe ^zmali feu ()ddita
tiua trafmutanone^t vna fabllantia in alia tr^fmutaf cuiufmdi fo^
Iu6 oe^ ^ talifi (^dditatfi create: ejtilht facere pot: loquif etia z oe fc^a
iicet Ilia oemo cfficere polTit inquantti p infirmitates oiuia pmiflione
immiffii& aliq fbzma accntali cozpi inducif : vt vbi lepzofa twines appa
rem vel
(i&:g qz ppzie oe bis non Mmur:§ oe pftiffiofa appari
tione^m qua videnf res trafmutari in alias ftlitudines «^iamus cp
)>a6 rrifmutatioes allegat ca^eircludere no pot:q6 autozitate roe z ep
penetia in ftmul e|: Ibis que fupza certa e|:penmcta que Sug'' li.rviij*
ca«pvi)»occiuitateoeiretertocduamf:Tpvaria8 qlrioncs ilia eriam
^larido:na inter alias piligiofas tranlrbzmacioncs rctvrt: cp famo^
Hfdmi maga €irce mutauerit fodos t-llijcis in bellias*iSt (p qda fta^
bulane muliercs conuemflent b^fpites fuos in iutneta onera poztatia
llefen: eti5 focios jDiomedis i aues c6uerfo8:r cp poflea longo tepo
re circa tempUimE)iomedi8volairenw6t quod pzeftantius narraflet
oe patre fuo vcraater:<p ipfe pater oiriflet fe caballum ftiilfc z annona
cttdlijs aniaUb''batulairet^ep;imo tianc^cp foct) ;^lij:i8 fuiilenc in be
•^:imafcainoepaitf9
C
mutatinbi
vticg fola apparecia
Qndtio
I
t oculo^ oeccptio: ita (p for^
ma Ula belh'alis educca ftiir oc pfcmatojio feu mcmozia fpc^ ad ipam
vimimagmatmaxTnrvifio nna0manacaiifab3f:t pfequctere^rfom'
poc^ctas alias ro^gana video edimabacfe beftta videre
<mpfit<^tie
modo q fup:a in pccdcnn ca^tacrfi dt : § qu5 illa ftcri pnt ^mtc oemo
m*8 fine leltone infra patebit^iDe fecfido vero vbi bofpircs in liimeca
onera pozta tia a flabulariis puertcbanf : t fi\!it boc cp pltantfj pater fc
fh'as
ftirt
m
cqua tiilfer blad6 poztaflenarraf^iRotandum cpibi tree fliemnc occc
ptionestl^nma (p ilU boles plhgiofa arte vidcbanf cSuerfi in lumen
»
ta:q conucrflo facta ftiit mo fup:a tacto*Q>cda
lUa onera tbi cpc cdc
bant vires p02tantifi:ocmones inuifibili^ ilia attulerfit* Xcitia q» illi
4 alt)s videbanf tr^finutan' in fpes:f!bt)pi8 ena mdebanf fe I befiias
puerfo8:ficut IBabuct^odonofo: ptigit: vbi feptc tga fue eii fiierfit im
mutata: vt fenfi qiiafl bos comederet*^ illo afit (p focti jDiomcdis fti
iflcncin aues c5uerft:r circa tcplO volaffe^SDicWum cp ille E)iomedc8
<\a in eyitu greco^t circa obfidion^ ciuitatis rroie ftierat: vbi ad ppzia
redire volebat i mart cfi fociis fubmerfus tint* 3ldco cfi
fuggettionc
cumfda5 idoli t^plum llbi ^ ft inter oeos annumerat' effet conitructuj
fuerat:oemones in confirmatione crro^is logo tfic tacp aues loco C026
volabat:(|rc t almdgcn^ fucHitiois a ^iaH j^ltigi^s ibi niic: (\a vc5
non B reduaion€ fpe^ fenflbiliU5 ad vim imaginanuatg in affumptis
co2po2ib^ tan$ aues volantes fc oculis afpicientifi ingerebant^ £t' ft
Siicrtf :an eti3 pdiao m5 g rcductione fpgjttfenflbilifi afpicientes illu
ere potuinent: vt oemones n5 in aflltmpt; cozgib^ e^: aerc ta<| vola^
tcs oucs fe irtgeflifTent^SDicWam qp ftc:n5 z opinio qninda5 tiiit:vt rc
cicacfanctus Iljam^ii^fente^oift-tVin.ann* cp angeli Raines fine boni*
fbte mall nO$ aflumcrct coipa:§ q? oia q oe eou appantidib^ legfitur
<n fcripmris ftcta fiiennt in ^ftigfts vel Pm vinone imaginart^^Jn <i<5
bus 19019 no taf a oocto:c fancto oifftrctia inter plh'ffifi t imagmartas
Tiftonitc^a ^ftigiu p5t |)!e re ab eptra cojpali viiui le obncientc : licet
•liter videaf (jp flt»3fmaffinaria afit viflo no ]?oc nece^ario requirtt: vc
Tic5 res ab e?: tra ob!kiat:fed pot ftcn abfqj ilia ejrtaiou obiecnde Ub
tfi m6^ illas intertojes fpSs fenfibiles vbi ad vim imaginaria reducff
muVln illoj^ opinion^ fequendo foci) Diomedis no lucrfir repntati d
oemones in amimptl coipiV t fifttudinib' anifi:fed tmmodo fantalfl
caTimaginariaviftdepilla^ viC5fpc^fenfibihn reductione rc#vtg»
Sed quia oocto: fctfis opinion^ (M vt erro2c 2 n5 vtopinionc fiinpU
cem repjobat licet n6 vt tjcreftm fejtc vt piecrcdif cfi etia tales appa
ritibnes imaginaric intcrdfi z a bonis r a malis angelis fiiennt abfcg
coipibtts afTumptis vfttate*3deo vt ibidem oicit:cum fancti cditer oi
amt angelos etu cojpozali vifionc apparuifTe : z talis apparitio fit in
amimptis cojponb^ • feirtus etiam fcrtpturc facre fup talcs cozgales
•ppantiones plus coco;dat:q? fug imagiiwrtas aut jpfhgiofas. Jjdeo
Capi'tulum
M
IX
fOt LXXIII
tT }>is ad jpfens oicere pofTum^ etiam fu^ qtiafdi<B Ttfides pfimilee iU
Us oe fod)8 a)iomcdi8 : <p I5 ilU fod) imaginana vifioc vidctia pom*
illCTit opere ocmonfi vidcri modo q oictO cir:tame porius pfumif :(p
jj
oem5es in afTBpcis co^pib^ cp elemeco aerj tan^ aues votances fuerit
Ttfi: aut
alte aues namrales a oemdib' agitate: tlloe rqmtaumnt;
CICUialiter oemones intra co:po:a r capita ejrifhint fine leftone quan
do pzedtgtofae operanmr tranfmucationes*
QZ3odft
Capfm«ix*
vlteri*' fug modfi pjeftigiofc tranfmutanonis querif«
£ln intra cojpoia z capita toe e);i(tat:t an tales flnt tan$ ob»
JfefR a oemSib'' cHimandiu fitter fieri poffTt: vt abfcg lefionc
^potetia:? et vinfi intertoj^ poflTnt fpeaes ab vna potltia int^
rion'ad alia oeduceretiSt vtrn tale opus oebeat cenfen mtracuiofB
ctfi aut n5*Sd p^imO opojtet oiftmguere oe pftigiofa illuftoetco cp vt
oictfi ednlla tUufto fit interdum fup fcnfus eptenozes: interdfi fu^ in^
ten'ozes vTcb ad (enfum ef:teri02^«|^2ta ergo licet poflTt fieri abfc^ ^ cp
oemon intret pot^tias eirterioKs illae occupando : ^ ttn eirteri' oelui^
dcdo : vt vbi co:p^ aliqd occultare vcUet p inf pofttionc alicui'^ alteri'
co:p02i8 vel alio qcuncB mo: aut vbi p fe co2p^ aflUmeret z fe vifui ob^
iiceret«0ecfida tam^ no pot fieri:ni(! ipfu caput z potetias pzlcipali^
occupet* t B ofledif aucton'tate z r5ne« 1Re< obflarc pot cp ouo fpfis
creati nd pomnt efTe I vno z eodi loco : z ania ftt in ^libet parte coipo^
ngcF ibi eft vbi opaf iRa
ri8»(e(l afit aucto:ita8 fup 1? E)aniafceni.
tio fcti 2rb04ti«ren*Di«vli4ar«v*£)e8 angeli boni z mali ejc virtute naru^
tali q p^edatioz vticB eltqciiq^ co2po;ali: l^ab^t poteflat^ trafmutandt
cozpa nfa*l^atet ^ nedfi ppi jpftatia z nobilicate nature:^ z i6o:<p to
ta macbina inOdi z creatura cozpaUs admiflref p angel06«il32ca'>«itfi*
ovalo« Jn l>uc mfidfi viflbile nibil ntft p creatura luifibtl^ oifpoi p5t:
vn Ola cozpalia regaf p angelos fkut z motozes o^bid afferfif nd folfi a
Doctoiib^ rctis:^ eti^ a pljis oib'»l^at5 1 ej: eo cp oia cozpa bfiana mo
uenf ab anlab': ficut ola alia ^ cospo^a celefha z p ipfo:^ motozes* SI
€ui placet videac (am t]^*l pma parte«qa:c«ar«)*i^f q codudif cp (\9
oemoes vbi opanf ibi fxnt* 3|deo qn fantanas et itenojes potetias p*
turbat:tfic en'a ibi ejciituu jjfte licet iUabi anie illt fit tm poilibile ^ ci
creauit:tn oemdes etia illabi pofiut oeO pmitt^te: co^pozib^ nfis* £t
quiap t6c poffBt impzeffiaes fiicere in potetias lteri02es affiiras ot ga*
nis co2palib'':ideo z p illas imp^^cfndeo ficut Imutanf o^ganatita fmtt
tanf opatiocs potctiaj?^ modo q oiccu ctltcp cducere pofiiint fperies rc
feruatas in vna potetia afftiraozgano: ficut et memo^ia q efl in vltima
,
£
^
a
parte capit] cducitfpeaiequilocalif mouendoilludf^ntafinavfq^ad
media parte capitis: vbi ell cellula ;^tut^ imaginatiue:t ocmii pfequ^
ter vfcs ad fenfii5 comun5:cuiu8 refid^tia efl in anterioii parte capit^*
iCt Ota fitbito fic imutare r pturbare poffunt: vt fbimc tales necefiario
dlimcnf :acfi epteno;i vifui obikcremrt^f ^16 pacutt tp naturaU oe«
]
C
'j^rfmaredmdepaitia ©iidh'o I
in fVencncis ct zlHie maniaci8«£^ ft qucrif quomo l>oc abfqj oolo
It capitis cfRcere poflictfacilis cll rcfpo(io«1^2imo:<\a ctil 02gana non
6iuidic nec ttnmiirat q ad ipfoj^ fubicccii : fed cnlmodo f^cies niouet«
ftcm
yti fecfido:quia no alcerac tmmttredo ahquam qualicate actiuam:vn^
de neceffario pzffio fequaf:cum ec ipfe tn fe oemon omni quaUcarc co:^
poi^ii careacndeo fine alio calta operari poreft*3ice cercio:(\a vc oictd
cnltnodo facit cranfmucattones p monim locaIe5 ab vno o:ganoad
tn6 per alios moc^ tp qutbus aleracioes Icftue tnterdd caufanf •
3Uud ergo qnod oiffiailcacc facittcjf quia onofpint'^ no pofliint cffe in
tft
flliud
code loco pura otfT^niciue: r anima ccta cpiftit in capite quomo cue oe^
tnoncs ibidS epiitcrc poffiinu^icendfi (p rertdctia anirne aflignaf cen^
crum co2di8:in quo vita influedoomnib'' memb^is comunicac^frep
emplum oaf oe aranea I medio tele q fennc tacm omni parte* X'ame
<)a oiafi Sugudtni in lib:o oe fpfntu t animaicp clt tota tn toto:? to*
fit in capite: adbuc oemon
ta in qualibec parte cozpozts* 3ldeo oato
tbi operari potefl:(^a alia efl ei^ operatio ab operatione animetcii opa
m
tio antme in cozpo^e e(l vt infozmet t vita influat«vnde tit ibi (Icut
tna in materia no ficut tn loco«3:)emon aut^ ficut tn tali parte co^pojts
t tali loco tmmutido t operando circa fpecies fenllbiles* vnde (j[a nul;
la conf^fto operationn^ e(l inter eo8:tdeo vtrficBftmul in eadem parte
tales fint t^$ o bfziCi et arreptiti^:
€02p02i8 effe pofTun t« Sd illud*
9r\ (d eft a oemonib^ arreptt eflimiditquia fpectalem l>oc vult (habere oe^
fit: vt opere roaleficozfi aliens vc
videlicet
pofJibile
Ih>c
claration^* Mn
oemon en poflideat vere t cozpo2aliter43|do
obfeflUs a oemde:td eft
oe tail materia fpecialts tractabitur modus in capttulo fequctt:babct
cnim z boc fpecial6 oifftcultatem.fln openbus malcfVco^ id fien vale*
flttHd tllud tmmodo«3n tepozalia opera malefico^ et oemona fm tad
tnodum miraculofoifi ope^ cenfenda: tta <p oebeant opera miraculofa
cfhman%^icendii
fic: inquantfi fVunr p2eter 02dine nature create no
bis note p virtutc aeaturc nobis ignote: licet non lint ^p2te miracula
Hcut ilia que fiunt pjeter ozdine totius nature create:qualia funt mira*
Mn
^
cula Oct z fancto2um*;3tde que in pztma parte opens fub quinta qfho^
ne et repjobatione terti) enxnis tacta funt: vltra que addenda funt l>ec
fizopter eos qui Imiufmodi opera tmpugnare poffent quaft no oebe^t
cenlert opera miraculofazfed fimpliatcr opera oiabolica:eo cp cfi mim
otla ftnt oata in conftrmatton€ fVdei non oebent pcedi ffdei aduerfario*
2tum etiam quia figna Bnttct>2tlh' oic6tur flgna mendacia^ &ed otcett
dum ad p:im6 (p miracula facere elt oonfi gratte gratis oate I'lnde
cut per malos poffunt fieri t>omine8: tta r per malos fpirit'^ in bis vi^
delicet ad que eojjt virtus e^rtendere fe poteft. Unde etiam oifcemnttir
miracula c bonos f^ctaabillis que per malos flunt ad minus tnplia'^
uu y^zimo tp efflcatia virtutis operatis : quia flgna f^icta per bonos
mimyimtitimUni\\i9ttim $^Hf^yirm octiuenamrefeimll^
*
-
B
tnodo cptendit: ftcuc fufcttare tyotmos t l^utufmodttqne detncnes fm
Tcntaton faccre non pofTunt : fed in pftisfte tifl tt gif mon magus oc
tnozmo cut^ caput amcabactque biu ourare no pof1unc«;S^ccfidoe|; vti^
Itcate dgno^i :quia
p bonos facta func oe rebus vnltbus: vt cu
rattontb'^ mfiirmicatm? ^utufmodu jdt'sna aat e malefkae f3cca:runt
0( rebus noduts vel vants : ficut cp volanr aerc vel reddle memb;a
^a
m
m
pominQ fhiptda r lxit'us«£t l^anc btfferentia afftgnat beat^ l^trus in
innerano Clemctis^Certia oifffercna ell quantfj ad fine:quia figna bo
nozum o^dmanir ad edificationc ftdet t bono^ mo}um«:3ed figna tnat^
l02um funt in inantftflQ nocumetum frdei t l^oneftacis^ £cti quantU5
ad modO operandi oiffh^t:()a boni operanf mtrabiUa 13 inuocattonem
Dtuint nominis pie z reuerenter* iS^ed malcfia' t mali quibufdi oeltra^
mentis z oemonu inuocanonib'^^SUud etia n6 obHat: (p videl5 Spo^
llolus o^a oiaboli z anttct>uftt nomlat fIgna medacta: (\a tunc ilia mv
rabiU'a q ft'ent ab eo oiula pmifitde funt vera z nti faKa oiuerfls refpe
ctibus*tiera in illis q fiunt virtute oemonis ad 4 cms Tirt^ fe eirtendc
re potefl*^aira:qn fecit ea ad q fua virtus fe no poteft ejctcdere: vt fu«
fcitare moztuosnlUimtnare cecos: qi in pmo vbi faccre attentabit aut
intrabit co2p^ oeftmai:aut illud amouebit z loco illi' ipc in alTumpto
cozpoze cp aere fe pfentabit:t ftc in fecfido pHigiofa arte vifum auferc
aut tnf^rmitates alias z lUbito fanabit a lenone ceffando non qlitates
33 mteriozes rcctiftc^do: ficut i legMa 36artl?olomci ponif T^oifunt eti' "
am oia mirabilia opera annct>:iiti z malefVcarfi oid figna mendada inf
quantu folfimodo ad oectptendfi fiunt: iam z tfic operabif antict>:ill^«
^skc nx>mas oi, viti^oe virtute oemonfi in operando* '^Ifet etii t)ic
addud oiflferctia miraculo:fi que pomf in cdpendio t^jeologice venta^
tis:t inter mirfi z miraculu: quia cfi miraculfi piopue quattuoz re(\rar
fc5 q^ fit a oeo 1 9? fit pter epifi^edam nature: contra cuius ozdin^ fi't:r
terdo q? fit euidestt qrto (p ad fidd cozrobozadon^^duia ergo in opi^
bus malefica^ gzimfi z vldmn ad min*' oeficiutn'deo mira opa n5 aoc
mtracula oid pnu^ etia rdne:q2 etfi aliq^mo miracfa oici pofitnt : qi
odd funt fu5 natura:qda ptra naturS:qda pict nature* £t Cap na^
tura lot tila I qb^ n5 ell fife t natura nec I tx^ poteda: vt %inS parere»
C5tra nature: vt q fifit vfu prio naturextermina? 3t ad plbzmc nature:
vt ccci illumiado* igc ptcr nacura: vt q fifit o:dine fifi nature: vt i mu^
tad5e virga^ in ferpetes : qd natura faccre potuifiet p longa putrelU^
cdone ppt ratioes fem tales: fic etta opa magoj^t oicenf mirabilia* Kle
oeclaradoni tnfiflere* £11 oppidu5
^ell^ narrare e^rpedit z panlulfi
m
tn oiocefi Brgctincfi: cui^ nomSoccultare 02docl?adfat5 rl>oneflat(8
l>o(lulat*3in q labozatoz ^da oie on ligna ad c^bmld^ oOtaj^at in 00^
tno fecaret«Catt'' ()da n5 parue quidtat^ ipfum molcilare ei impoztu^
nc fe obi^ciendo nifus : dl que abigWo ccce nU' maiozis qu^titaris fi^
ipfum aggrediunmr; quo^ ite:;!^ vlpi repcUcrc volc^
p^iozi
jmU^
mi^
^nma fcamde parria
C
QuefHo I
.
inf tibiz9 tno:flb* la^
bat cccc tTC8 pan'f et (3 ?^fu8 tulrfi faliido :
ccri do ipfil aagrcdiunf • l^rtemc*^ inde:t vt renj lit maton anrtetatc
nfi(p pplcp'^mgno cnias fe mfiicndo t op'' ptermictedo: p mcna ligna
cattos ifeftop t ind ad facie mo ad guttur oenuo faltatcs la vnfi ad ca«
fmt iam altcru ad pedes aut fug ooifum pcutiendo vip abcgtt^ £t cccc
poft bo:e fpacifi ou ite^luo opt lfifleret:ouo famuli opptdt pfuUi tan
CB malcfactozc ipflim capiitesxad pfentia balliui feu iudicl Ducere vo?
Iebat»(^ iuder a longe ipfli afpici^s: nec audictt^ illi pjeflare Tol€8»im
perat vt ad |>ftmdii cuiufda turris feu career]; vbi pleaedi includeban
tur ad mojte |>(jcerefȣiulan8 ille r cur talia pateref :cfi in nullo crimi
nefe pfcifi agnofceret; p tndufi cultodib*' careens qnilofe lametabaf#
€t bi quid^ qua to i> audictia tilt pftanda amplt^ <n(lar€t : tato acrt^
iude^ tra feutebatr^bts ptumel tofts affer^s : quom5 tanc^ malefactor
adbuc reatfi fufi non agnofceret:aut qmodo fe innocetcjpclamarettcft
eutd^tta facti ei"* flagitia bozrcda oemoHraret^igt cu bi nil pftcercttta
ttien fuafu aliozfi coftful0 tudei; tnductus audt^tta5 tilt pllare babuit*
carceretcfi ante tudicc ftaret: z wdtp ipfu5 intueri rc
iCductus t'tacB
nuerettpaup genub'' alio:? circfifedentiu p:ouolut^M)ettjt vtcaufafuc
calamitatj fibi apiref :ficcB iudep I bee ^ba ijnipit* zu fcelelliflim' bo
ntnfitqmodo tita flagina no reco0nofas«ecce tali ote t tali boza tres
matrdas ^'puas bui^ ciuitatj rulneralhtvt i lectj oecfibftes nec fur
») gere aut mouere fe valc^t^tlerocillat^ paup:? oe oie z boza ac oe eiien?
tu ret apud fe ruminans oijcit. iCn oieb' vite mec mulierc nun$ pcuflt
aut ?^beraui:r (p tali oie z bo:a fecttSt Ifgno^ tnllti:teftifi legtttma
ductt5e pbabo* &cd z xli famtliares fequ^ti bo:a buic opt me tnfiflc?
tcm copcrerunt^nic ttejjt ftiribfid^ iudtjc.f^cct ait qm5 fcelera fua pal^
Itarc ntnf « t^lteres ^bera oepUgfit oemdftrat z cp eas pcuflent pu^
bltce teltanf *2^uc paup amplt^ fup euentfi m' rumtna843llla tndt boza
creaturas me pcumfTe recolo2:n5 afit miilieres* Sttonttt ctrcfifedStes
cuiufmodi creaturas pcrcuifent rcfcran cuptfit* Z^unc ille rem seflam
ct putfup tactfi ed omnib^ fhipctib'^ rccitauit^gt intelligcres op' oe*
inonis fUtflctpauperS foUitfi z tnefu5 abire z q> ncgoctfl nuUt reiiclaret
pcipifi t» S^ed nec a ftda 5elat02ib' qui z interftjerat: euStus occu Itari
potutt:fup qu^ modfi altqua oifTercdo .Sn ne oemoncs in alfurnpt^ He
cfl^gi^s abfqot f>fenttamalef¥car apparuen'nt: aut ea:;; co:palts pfentia
pfhgtofo artiftno i befhales tllas fbimas trafmutata fiierit^t^efpdd^
do pcludereopo:tct:cp licet vtrfiqj virtute ocmonti ftcrt poflit: tpfum
tame fm facru fUiflc amplt' p:efumif IRa p motfi locale vbt oemoncs
in efftgiis catto:u labozatoze muaferfittctti labozator]; ictus et ?^bera
cattis tllata mulien'b' in oomo reftdStib' fubito et p aerc inftm* potu#
<(rc z boc ppt pacrfi mutuo oudfi t'nitfi nemo oubitanStc ait z leflonS
Tel pfictttra qua inftrre volOnfcifit: ali4 imagine oeptcta vel ftifa vb<
alique malcfiiaare TOiat;<p no ilia iin^'ne^ 1 116 qne5 pfentare t>ab^
/Dpi'tulum
a
IX
fol
LXXV
puncturas fuper imagines factas ledunt« t^aita fuper l>unc mo^
dum gella oeduci poflenc^lRec valet tndatta fi qute obiiceret iliae mii^
Iteres fic lefas fo^cadis f^tlfe innocences eo cp t per epempla tacta: le^^
flones etiam innocentibus poife contingere p.itet * 3?um aliquis igno^
ranter per imaginem artiftcialem a malefica lediturinftatia no valet:
quiaaliud elt a oemone per malefTcam ledi:T aliud per ipfum oemone5
abfcB malef\ca:quta oemon per fe in effigte antmalis tunc verbera fufd
pit quando altert (ibi per pacta coniuncto infvrt« i^t quando cum eius
conlenfu ad talem appantionem fub tali tbzma 7 modo fe ingeHit
de ftc ttnmodo nojcns z ftbi per pactum coniunctis nocere poteft t nub
tujrta
modo innocentib^l^r maleftcas autc vbi oemones ledere querfit:
tunc etiam innocentes permiflione oiuina in vltionem tanti criminis
fepe afftigunt Qerum <p etiam oemones per fe interdum oeo permit*
tente t imocmus ledunttet oudum 3|ob (anaiflimum leferfit : fed ibi
non (iterunc nec vfus fitit oiabolus t^uiufmodi pzeHigiofis apparittOi>
mbus: p^out in tali facto r per tale fiantafma catti quod animal pfYdo^
eft appzopziatum fignum:ftcut canis pzedicatozum in fcripturis*
Unde femper mutuo fibi inftdiantun tgt ozdo pzedicatozum fiib ftgura
catuli latrantis in p;imo ftmdatoze aduerfus tcrefes pinonftratus fti*
it^T^zefumitur autem (p per fecundum modum maleftce tile trestlabo?
lo
mm
-ft
ratozem inuafenint: twm (p pzimus modus non ttfl eis placuifTet: turn
quia fecundus earum curiontati magis congruit* 3ln quo etia talis oio
do circa tria feruatus ftiit*l^zimo cp ad oemonfi inftantiam follicitatc
fuper t>oc fUerunt t ni oemones ad mftantiam maleficarum«0ic enim
fepiflime tp earum fafltonibus rcpcrrii efl a nobi8:q> ad indatiam oe^
monum eas continue ad mala perpetranda intvltantes plura l^abent fa
cere*^t veriflmile cp oe fe non cogitaflcnt pauperem moleltare* Caufa
autem quare oemones ad boc foUicitabat fine oubio epntit qp quia be^
nenofcunt vbicrimina maniftfta impunita remanent ampli^ oeusof;
ftnditur:fides catl)oli' oe^neHaf :t ipfarum numerus amp lius aui?
gmentatunS^ecundo t>abito earum cdfcnfu oemones earO cozpoza lo^
caliter tranllulerfitea fecilitate qua et fpiritualis virt^ pzeftantioz co:
pozali epiftit.t'ertiotcp pzedigiofa apparitione modo quo iixpiQ tactfi
eft in fbzmas illas beftialcs conuerfe ipfum labozatozem inuadere t)a^
buerunt:nec oefenfe a vei benb'^ ftait vti^ ea facilitate qua trallate fii^
crant eas oefcndere potuiifent:^ verberan z verberatozem maniftHari
permtferunt : fcientes ilia ftamtia p efftminatos viros nullu selum ftv
dei ^abetes remanere ob caulas ^tactas imounita^Blludit quod legi*
tur oe quoda fancto viro qui oum femel piedicattm oiabolfi in rozma
facerdotis oeuoti in ecdefta reperilTet: z per fpiritum ipfum ocmonem
agnouiffet efletverba fua obferuauitxt an bene vel male populum info?
maret attendebat«<et oum ipfum irrepzet^enflbile: z potius cnminum
obittrgato;e perpcndi(ret;ftnito fermone accerfito : ofi caufam (up bis
/
'^nmafcamdcp:irti3 0ucfHo
I
qucimtrrefpondir^eccc vcritatc oico:fcicno cp ou auditoiee lint vcr*
buz no mccojes ampluis oe*^ offtndif :t lucruin mea ainjincrarur*
tLSDc modoquo ocmones permaleftcammopcranoncs boimnes iru
tcrdum fub dannali rcr inl?abitann
Capitulum «x»
jt^ia in pHccdcri capirulo rami eh qiialirer ocmoncs
ctiam
,capita bormnfi aut alias partes cozpozie occupare
t icrarc
fpecics mtenojes oe loco ad locu inoucrc
pofliint/iDubi^
careers poffet* anncejctotoboiniesadmHan^
malefica^
jt
-
^ -^^nimobfidercpofTcnc* ^toeomcrftsfnodisobridediabfci?
maleftcaru mn-aiina* Uiiiie p;o bai-0 oedaranone
ma fimt occlarada*
-^zmo oc omerfis rnodis pofRdcduecdido <p ad inft-acia inakficarfi
omma pmiflione ocmoes intetdu omnib'^ illis modis pomdct.rcrtto
acta r g^cfta fug bcc firnc ocduceda* £Quo ad p:imu
feclufo illo gcneralf
modo q oiabor bommc cfi quolibcc pcro mo:taU ibabitat.
q
mo
wnct^ rpo.qluuj.qwn.nib oubio*£n oiabor fcmp
fubllatialitftriba
^^^^J^omincQuidpciicB peccat mo^talif . Caufa oubitatiois ei'' fit cpcfi tpfiflanct^ feinfi ibabitat bomme
cfi gratiaauFta illud, j, ad cofitb^
ib*xcplO oci ellis z fpfis oei babicac i vobie: t gratic opponif
culpa;
toppoftra babcc ticn circa idc«l'lbictm Dcclarat:<p (^a
inbabirare bo-,
mine poc mteliigi oupiicitent'kl quatuad anima: vcl
quanta adcojp^^
fcc pmo modo :ctti\6 eft oiabolo pombilc mbabirai
e animS eo
foV
3D Oeus mSti illabif/iRcc iterO ©labor ira dl caiifa culperficut fvmtQs
cmcit in 2niJ p fe operado*3ideo filitudo n5 valct.iOuatu
ad cojp^
oicerepomnn; cp mphcit oiabor' pot mbabirare
borainc:ftcut etiam
w
m
m
ouplici^ bomies parmnf vel
pcco vel
gratia cnftctes^Tfeno mo^
do oictre opojtct: cp df^tp q libet pcto moztali bo femituri oiaboli
ad^
dicif nnquanru oi.ibol' mtcrdu cpterr fuggeifit
peccatfi^rcl quarfi ad
rcnfum: vel quantu ad imaginatione*3(deo oicif
mbabitarc affcctfi bo^
mmis: cu ad quclibet motu Kntatioms moucf : ftcut nam's m
man flj
nc gubematione T^otcfl ctia oiabor^ boimnc fn
bflratialu' inbabitarc
Oa boc magj ptmet ad rationc pcne cp culpc*
i^^^r^Pf
>
^.^^-^^^^'^^1^;^^^^^ ^^'"^ cofcquunf culpa:fiquadccK:pec*
Jir??.
.S^*"jf-^"^?^f^H^i^***i? mdicio^tJi ibabitarenibflan'atV pnt*
tb M
mod
porttdcdi:l5 n6 fit nre fpeculati5i8:pomf
tn:nc alicui ipodi*
pmimoe bomies a oemonib''ad mflatm malefic
r^^^^^fjalir iterdO
mbabitaf . T^flum'^ ergo oiccrc:q> furut <^nm
Jt^
modis ocmoes p fe abUp n)3lcftcj bonnes ledere t poflidcre
polfunt?
tear oibj aiis modis ad uifla tia maleftcay :ca
cf tuc ficut ampli*'oe*
us opiidif :ita t mai02^feuiendi in bomies p maleftcas ocmoi
pmirn^
turjacultas* et modi pfimctojic recit ado bi (unc
oepto co q> vecat all*
auado m bonis
iit
tb:tuneef tcno:ib'^:(p aliquado etia altqs in ppzi^e le
tmmo coippub-'ioliqij m co^ponb'^ ftmul z in potetijs mccrtwib'';.
iCapitiilum
B
X
^Ot
LXXVI
S
Itos vfu ratt'5i8 9d tlpue fm^nt*
altqttldo folfi tcntant inr» r cirtra^
3Uo9 velttt bcftias reddut«3^e flnguUs oicam'^^Sed pzi"^ qmncBcam
fas ^pr quae oe"^ ^mittit tjomies poflidcn f>mictam** :(\a H>abec oidU
nem fcmare materia polhilac* TBain aliquando (\8 polfidef pjo inaion*
fuo mcncotaliquado .p alieno leui Delicto: aliquado fno vcnialt pco
facinozc p:o
cato:aliquado jp graui peccaco aUeno:aUquado p
p
ma^o
Diio*£t t?i8 omnib'^ oecaufis
imlli
oubiu quin t oe'^ ad mft^tia male^
oemdes cnam fimilia fien interdu pmirtat*t fingiila e;: fcnp
tuns etno per noua gefla tm .pbare ejrpedit: cuftmp noiia p antiq ro*
noiyi per
bo:anf IRam oc prno patet m oialogo s3euen beati laOamni cbanfli#
mi oifcipuli* t-lbi femir quedam patrc fancniTunc vite t anto ootatfi in
gratia cjrpcllcdi ocmoes: vc bi ncdu verbis pp:i]9 fugaremr: ^ etiam
emfdS patris cpiftolis z cilitio: r at coeam mudo efTet pa^ celcberrim^^
fe tetari fertftt vana glozia: cui vicio licet viriUf refilteretuamc xt \^Ufi
miliaref amplius tons pco:dns oefi p2ecabaf :quaten*^ quin(B mefib^
a oemone poflideref .^d ct factu ell, iBam eo llanm poflemim vmcula*
riopo:tcbatt omnia appUcarefibi oemoniac^ c6mmiia*^nitoautem
quito mcfe pzojUis tabomni vana gloziat a ocmoe liberar' cH^Sfcd
ocmone poflidcri:ftcut fa
q? l?ac oecaufa t^s p maleficiu altcri** pofl'ct a
cwmftiilfeno legif; itanec ad pzefensaffiimaf: licet vt pimfru3 eft inf
c6p:ebcftbilia fmt oei iudicia/iDe fecudo ame:(p ej: alieno leui Delicto
-« aliqs poflidcf : ponit cjrcmplQ beaf^ 05ic§oii'^ oe beato (gleutbeno ab
bate viro fimpiicimmo:qtii c6 ,ppe inonaltenu virgtnfi pnoctaret:r ig
nojati oidmauerut ad fua cellam poni paruuUl piici u qui omni nocte
verabaf a oemone:^ eadc nocte oemone liberac'^ elt ad patrio pfentia*
l?ic cu rc DidinfTet gella t piier ia poftt^ eflet in monalterio fancn virt
z tranfact^ multis oieb'' paulo i moderate let* oe liberatioe puen: ait
ad c5fratresruo8«£)iabol'' llbi cu illis fo:onb*' iocabatun i^edcfi ad
feruos on venit:puerfi buc accedere no pzcfmnpfxuftz ecce llatim oiaj
boUis puerii vecare cepit iSt p lacbamas t iciunia fancti viri t cSfra^
tnim oilficulter ^ eodc oie liberate fiiit«<et quidc vbi alieno t Icui oc
Ucto (\8 inno.ens pomdef:non mirfi ft.ppter vcniale ppziutaut^ptcr
arauealiennpeccatumiaut etijm p2optcrp:op2iumfacinus:9liquicti
am ad maleficarum inltantiam per oemoncs poflidentur IRam et oe
p^opzio veniali peccato patet per CalTlanum collationc abbatis iScm
ni pzima: oicentem oc i&offe* (2C>o^k& inquit in l>cremo cum flngula^
riser incomparabilis vir eflet: ob iep;eli?cnfionem vnius fermonis
Qucm contra abbatem ^3^acl>an^m oifputans: paulo ourius o:otulit
quadam iciiica opiniortc p2eucntu8:oiro conftftim traditus ctt oemo^
ni vt bumanas egeO-iones 021 fuoab eo fuppletus ingercret*€luod fta
gelUim puigationis gi atia ocminus intulifle videtur : nc fciiiat in co
tel momentanei Delicti macula rellderet: patuiccjc miraculofa cura*
tionet iBamcpntiimQ abbate ^^^cbanp m<?;atioi)er«bini(ra:,cinu5
K
lit)
I
"p^rima fcamdc partis
^udhb
£
I
neiiuam fptmf ab eo fiigams abfcefnc* 0tmtle vtdef l^utc quod jC^ze^
QOiiue pzimo Of aiogoj^ referc oe mornalt que Ijcmca comedic non p^i
us ftguo crude fe municns ecper beacuni £quinum pacrcm libcrata*
ioc quarto etia vtdeitcec p20 aUeno graui pcccaco alique poflidcn ibi^
dem relvrt bcatus j^5:cgo:i*' oe beato ^o:ninato cpifcopo: qui ofi ora
bolum ab obfellb Ibomine pzopuU(fcc:fero idc oemon in fpecte pengn'^
ni per placeas ctuirac]; clamare cepit^iD vtrumfanctu fbnunacuin epi
fcopUf licce oe bofpicio tne pcregnnfi pitcit: nec Tbt qutefca innenio*
Z^uncq^idam cu x}:ozc fua ec filio fedene perc^rinum inuttautt fufi ad
l>oipicmm:ec qucrendo caufam ejrpulftonts cit gauifusfup oerogano^
netancri vtn qua a peregrmo fict:eaudtutc*i£jrinde aute oiaboUie put
rum muaflc t pmnie imecit ac ammain ci*> ejrcufTit &ic($ pater mifcr
t>eregin6 quem recepiilcc t^ofptcto mcellejrtc « If c oe guinea caufapp:<1
tactnozts z magnt comumter tarn m facra fcnpnira <p in fanctojp- pa(!i^
onaUbus Ugimu8*1Ram t fic pzimo iRegum*?: v^Saul mobedicns oeo
pofrefTus dt«CUie omnia vt oipmus tacta funt:ne impoffibile cuiqui
videatur: nc ob facinojfi malcficarum vt aliqut eti5 ad earum inflanti*
am po(ndeanf«i3uper quo vc otuerfoe inodos pot!tdedi tnreUtgere va
leamus: quo ad fecunda rem geflam in medium pdac^tnue* Tempoze
fiiquidl'^fl papefecfidi an re iniunaQ inquiflcionis officii vni e ouo^
tmstnquifttozib'^ talis acciditcaru8«36obemu8 quidam oe 2^cbono
2) oppido filium vnicfi t facerdotem i'ecularem ob Uberattonie gratiam:
quia obfeffim crat t^boma vfcg perdujrit*
cafu autem ouj ego vnus
tnquiftt02ibu8 \Mpitiwn refectt5i8 gratia tntraffein: ptigit Tt tan^
commefalis idem facerdos cum patre ad tabu lam pariter mecfi con^
federent* Conucfcentes aute cc mutuo vt mo2i8 Ibicnfium eft confcrcn
te8« 3idcm pater plunes fufpirans^ iCt quod pfperum iter compleuif<;
fet a oeo omnipotent! optabat: cui cp intimis copatiendotquenam fui
intineri8 z caufa tnftine elTet in^mc cepuZunc ille filio audiente ^ et
mil>i collaterali8 in mefa erat:refp5dit« l^eu ftliu l>abeo a oemone ob^
feflumtque ob liberationis gratia magnis labou'b^ z imp€fi8 l^ucufq;
perdu|:t«i6t cgo.ZJbinam ftiius effet oum inc^ra^: qf mfbicollatcralia
cflct indicauit*at tcmt' ego paululfi t oiligeter ipfum intuenstqp cfi
tanta modeftia abfi fumcret : t ad quccp interrogata pie refponderet*
^cfltare animocepitqp obfefliis no efl'etz^infirmitatj caufa fibi ali<^d
accidiffe obted* Xnc fili ' rem gefta per fe narran8:et qualiter qu4to<B
tepoze obfeffue (iiiffet tndicauit«i^ulier inc^t quedi malefica Wnc mi
IntnfVrmitate contulit«lB2igati cm contra eS ratione cuiufda oi(plic€^
tit circa regime curie cfi eam oun^ increpaffem: <)aceruicofe volatatt9
crat*oipit: cp pofl pauco8 oies Ijaberc intcdere t?i8 q mibi ptingeret*
iStd z oemon in me babitae boc id^ ref^rt: cp malefVcifi fub quad ^ ar$
boze pofltfi fit a malefica*qd nift amoueaf non potero liberan:^ nec ar
bozem vulc tndicare«;Slc ego nec minima^ futs oiccis fid^ adl^tbuidem
a
^
$
iCapi'ralum
fl
X
for,
LXXVII
interrogate a mc oc mtcniafc
n(fl erpmftia tnc ptin^ cdoaittrcMHani
modum obfcflbjjr tantc fuc rati5i6 ditt ca
paatan'S4tlcfp5dit»wru ranonts tiilmodo pnuoj: quado oiuints ant
volucrotpcipuc aurS ocmon ejc fuxe ?vbid
vifltarc
tacarc auc facra loca
per mc pUtis oi^iu^ flcut maioze oifpUccnam l?actcn^ in fermdib'
od populum flbi ftcifletnta vt nuUo mS me pdicare dnerct.iCjatiofutf
em tp relam patris pdicatoz epntit r omnib^ amabiUs* Mt ego in^ft*
ad varia fan^
tx>: cfl oe fingulis cemftcan voleb5:per quindenS z vltra
ctozum limma ipfu5 oeducere oecrcm*1^2Ccipue autc ad ecclcfti fanctt
T^zapedis tirmnistvbi pars Itatue marmozee ai( i fiw flagellatioc fai
uatoz nofter amgat'^ fiierat: r ad locfi in q T^tnis apoftor crucifiFUS
fUeratnn ^bns locis boznbilcs eiulat'' oum ejcoza'5abar emittebatta
aflcrcs fe velle e|:ire:po(t paululfi vero mmiroe* et vt pmiflum ell:m
ommb^ mozibus mant facerdos copofitus t fine oinm nota: mfi oum
eirozcifmi mcipiebanf :t illis finttie ou (tola oc coUo amoucbatiep tfic
oemSftrabat*
tterum nccminimu irrationabile aut inl?oncftfi
ocpto ofi ecclefla aliqua gtrifeundo genua pfalutatioe Virginia
gloziofe nectcbat.rOc oiabol'' eius lingua in longfi ejrtra os fufi em^
tebat^et mterrogaf.an no ab illo fe poffct ptineretrefpodit^l^ocmj
cere mtnime valeotfic cin vnf oib'^ mebzis r ozganis coUo:Ungua:piil
mone ad loqucdfi vcl em \Mn on et placet«£l6 audio dem /vba q ftc o
me T er mibiie rneis lO(^mr:g reftHere oino no valeo: t qn oaioti' aii^
cui oioni mftflere afftcto tato acri' me impugnat Unguam emittendo*
tp teplo S^alomonis circumlata
iCt qmi colfina in ecclefia fai
erifVit:p cui^ virtutc plures: I5 a oemSib' obfefli liber^f : eo cp t
l?ic tn occulto oei iudicio Ubeo
fe
tcplo
illi
appodialfet:
in
fhis pdica do
ran' n5 potuit. aiifi modu p fua libcratioe fibi oifponedotlj etug intc
grfi Die et noctc circa colQna tnclufus maftffettrn fequeti oie pofr vart
08 ejcozcifmos fup efi plectos ofi circfidarct cpl's et magn*' fieret pcur
fue^ftt interrogate in § parte calfine fe Ctzilr*' appodialTetuiic octib^
mozdedo colnna locfi oemollrabat eiul58«pic (Vetit:bic lletit^t^ltima
tim tn oijritnRolo tTcirt*i£t cfi iterrogaretiq oe caufa^TBefpodittpp^
aeobardos^iCt interrogate oenuo^Curppf iJombardos egredi nollet*
Cflc refp5dit i italica linguatcii tit infYrm'' facerdos ilUid idioma igno*
rarct:oic€8«tf)mne8 faafit fic z ftc: nominando peflTmfi vicifi lu|:uriet
voUmt l?ec ?rba
»t faccrd08 poit boc me interroaado oi):ir» l^ater
Italica q tp oze meo ptulit.Cui cu indicairem:refp5dit» t-Jcrba ^dt au^
diui:§ itelligere no potui^lSt (^a: vt rei pbauit cuef : boc oemonifi erat
oe genere illo oe q faluatoz i euagelio^feoc gen^ oemonio:5& n6 d)cifji<
ft I ofone t ieiunio»31do ^di venerabilis eps p tmcboetvt ftrr:a fedc
eirpullUstpie iUi c5panc8:p totii qdrageflmale tepus i pane T ag ieiu^
nf^e X ozonib^ z ej:ozcifmi8 qtidic inftUcs iplu p oei gratia tandc libc^
miit:r ad4>p;iacu5 gaudiorcmiflttSfuc q licet line miraculo null^ii*
lo t^pozis: vt ptcr confuctfi
momm
1^
aft
l^m
£M
'
t
pji'mafeaitidepartis^ijefh'o.
*
C 1^ vita pofHt fufRcietcr oiiTcrcrc qm'b^ ct quot modi's oemd l)omtc«
fH>indcat vel cti5 ledat* H^ofTum*^ tame oiccre q> qumcB modis: oepto
CO (p mjeb'^ toimnc e|:terio:i b'' aliquado tame ledut iRam alic^ in jp^
p2t)8 tmmodo vcpant coipoub"^: alic^ in cozpoje fimul t in pctetps
tcnoub'^:ali(i in potetns tin mode interiojib*^: ;iUc\ cafligatioc eonini
fld tSpus tmmodo vlU rdnis p?matur:aliqui
velut bcltie inonaleci
r^ddfimn T^^efata facerdotc quarto mo pofTcflli fjiife oeclar.:f IRam
nec in rcb' Ibztunc: nec in i)pJio veraf^ co2po:e fuit : put cotigit bcatq
3(00; vbi (p oe^ oemonc liccntiaflct manite(te fcnptm a tup l>oc tradi^
picfe ad ratt>an*iecce vniucrfa q |?ab5 1 manu ma funt : tni in cfi nc c|:*
taidas mano tua:z boc
res erterio^es* 31nco2p'' ?^o po(tmodu5 aic«
Kccc in manu nia eft:verutamcanima ei'' rerua,uvita nc autiras*'^
tcft ctia oici cp tertio m5:fc5 in potctijs anic Itcrionb' fimul z coipo*
rt vcpat^* mit:ca oicebatvt 3|ob.;:<i*l?abef
oominO n oicif :c6fola*
Oitur me lectul*' meue t rclcuabo: loque© mccfi in Hatu mco : tcrrcbis
mc e fomnia:r p vifidcs bwrozc cocntics ocmoe fc5 pcuratc:^m IRi*
colaum oc If ra z fm rbo. rcrrebis me p fomnia q fcj oo2mienti appa
f.apoarct vigilati ab vfu cjrteno:;: fenniu aUenato:
'iS-V!^^? ^
lolec cm fimtafmata inrojmata oiumis cogitatioib' efl'e in tcrrojc ooi
micntifi.igt \>cc rcpjobi tur I eo cp iftrmitate co2por5«t-ln fic cofolano*
nc vndicB feclufa nil remcdi) videbaf Job cuadedi tot anguft ias: niTl o
mojte t>o2ro:c in<\t paities^^iuib'' modis z malcftce bomies Icdcre o
oemScs nemo oubirat: ^ut z in fequctib** patebit ^lit d srandines in
rebus fortune z in cojpoza animaUo z t>omina lefioes inrenlt^iet terti#
U8erii mod' ledcdi eft in co:po2e r i intcnojib*^ potetijs abfcB Puatio
ne vfu8 ronis. l^atct cjc ca;t opcrationib vbi vt fnpja tactii cff; adeo
metes l>ominu ad iUicitas afftctioes incedut (p neceflano etia nocture
no tcpo:c ad amaftas p longa terra;t fpacia oirrcre t?abct: vifco cama*
lis amorj nimis iUaqueati»l^teft addud z illud qd in l^flia oppido
la^argburck ptigidc oicit oe quoda obfelTb etia facerdotc : on in ejcoz^
cifmij oemo inttrrogaref quato tcpoze facerdote inbabitar!et,TRefp6
difve rerf ;leptc annis^iSt cfi ejco2cifta obpccret^Cfi vip
p tres mefes cfi
vcj:aftr:rcliq tcpoze vbi eras^Tftefpodit^Jn cozpoze fuo me occultab^*
|gt iUe»3In q parte coupons vbi inqrebatirefpodit* vt pUirimfi
in capi*
te*ct oenuo: vbina ftiilTet quado oiuina celebzafTet z facramcntfi fum^
pftfTet re^^fit' oijrit^Bub lingua ei*^ me occultaui^et ille mifer:
q temc
ritatead pvcntin creator^ tuino auftiffifti»ruc oemo* IRunc^dfub
pom
te re nequa occultare poteft oonec oemp tir Una'^ pertranfibit: oum5
arefTiis n5 fijtent^omiiia tame cooperate gratia liberal*^ fijit: Hue
vcrff
nue ficticin ^ruleritrcu mendajL- fit r pater ei*\41uart'' modus appdca
turad pratO pofefTum TftVome libcrarij fub bac oeciaratioe: q> ocrrion
pofTit illabi coipozi: licet no 3!»e:al t>oc foli oco fit poflibileullabi
eti
amco2pon;n$ tame mtm tennios erenre coipori: t>oc inqua oeclarac
m
ad
p
'
»?
Capi'mUim
X
^0,
LXXVIII
tentimos cfl'crtrtcowporl4l?octnqu3 Dcclar3do:ljabcf modus q octtio
nes fubflatiaUf mrcrdfi \^t\nce inbabirant ad tepus rantummo vm
roniG p:tu5t«^r quids l?oc fic oeclaraf* iRam oicere pofl'un.'': <p cozp'
quado
l?abet rermios ouplic^ ranomstfcj quantat3 ct cffennc* Zflndc
auger ^cfi(B bon'^ vel ntalus o^af lufra rcrmios cozpaUs quaatatwu
ec ftc ctia illabif co2gi:operado area potctias quatitatiujs: lie ctid
boms vifiScs opant iRu^ afic otdit
boni an«cU eti5 imaginanas
lUabi effentie cozpistq: no pollur illabi tc parsinc^ r»cut ;^cu8/1H6 n
cut parsiq: alia z alia eft eifenna vrrobtcB/iWo ficut ;^tu8 ^ ft oas eflej
cffcn*
c^a Tufi elTc babet p crcationc a ©eo^tlii t ipfefol*^ baber mtrifeca
tic opaiionc t cdferuationc ^diu placirfi fticrit fuc pietari pfcruando*
boms
oc
q ad p
Vin cocluditf cp alie oes pfectioes feu oefta^: loqucdo
ftcn6c8*f«oe malis q ad oeftcr' quado opera tun ft opanf nrcacojp^t
partes ei** : vt circa caput iUabutur tali cojpi ftip termios Tic5 quatt>
m
tatT t qntitatiuas potctias* S»i ^o circa aninia: tfic itcjf. tter<BC|:tnj
fecc opatur:^ modis Diucrfts«igt oicfif opari circa anima f^tafmatail
cois
la feu fpeaes itellectui fefe i ej.fentado:t fi (bid ad iudinu fenfus
t fenftiu eirteriojit* tejc c\ bus opationib*^ fequfif tetatidcs a malis angc
irellectu*
lis T aflvctides z cogitariocs male p indirectii opcrado ?rl"u8
a
bonis afit angelis fcqufitur illuitratioes fatafinatuadcognofcedo
rcuclado ab eis: vndeer ralis oiiieifitas efl:q> boni an«cli etia oirectc
autcm
poftiint impjirnere in inrellccru : fantafmata illuflrando. <a>ali
oirc«
nccB illuftrare oicfimr fantafmata: fed pjius obfiifcare* 31tcm nec
etc
imp:imere poftiint: fed tanriimmcdo indirecte: inquantum mtelli*
genremncccft'eed fantafmata fpecuUri* Tl^cr bcc tamen cnam angelus
bonus non oicimr iliabi animc:licet cim lUummct . ^kut nec oicitur
tantumj
luperio: angclus illabi in inreriozemtlicetcum illuminct: fed
modo eptrinfecc operatum coopcratur modo quo oictii cfl: vnde mul
tominiis malus illabi poteft-*(5c per bunc modfi Demon facerdocis coi«
pus in tribus occupauit* T|b2imo q> ficut illabi fuo co:pon potuit infra
Tidclicet terminos cojpojalis quantiratis : ita caput fuum occupauit
flibllantialiter illud inbabitando* Sccundo <p area anima cius cptnn»
fecc operari potuit: obfufcadoinrcllecnim vt ration is vfum pcrdcret*
quo
3Ita ctiam potuit vt fine int crmiflione vcl etiam interpellanti eum
adamiflionem rationis vejcaret* ^'lcct etiam oici poteftcpei: oonooci
Ijocbabuerit facei dosvt non fine intenTiiflioneaoemoncvejrareturj
ad
j:crtio : cp licet omnibus mcmbiis z ozganis ad loqu€dum r voces
fb:mandu p:iuaretur:femp tame ad verba licet no ad fententia verbo^
rum adueitctiaml?abtiit: modus obftdcdi plurimu abalns oblidcdi
modis
a^
oifftrttcu coiter obfefli legunir ftne itermilTiae a oemomb'
patet in euagclio ta oe lunatico mi'* paf oiperat ad 31efu. IDnc
fligi: vt
miferereftliomeorq? Umanc^ cflt male patif ^a^*t:vi.cpetia oemu
omo
licrc ilia quafatbanas aUi^faucrar«F vit)iaim(s t crat UUnatanec
I
C
.
i
lp>:tmarcamdepa!tfe ©ucfti'o
pcftcrat furfum afpiccrc
I
CUiibus ena modis indubic ocmo?
nee oiuina permtHtone ad inllanciam maUlicarum verarepo^nt*
modo quo omne genus intimutaris inftrrc pomint: z t)Oc in ge
isruce^jrii^*
neralioegrautoabus*
Capimium *xi«
itdttboccp no fit aliqua tnfirmtcas co2po}aIis que a ma^
leficis oeo pcrinitrenie mftrri non pcflit <gtiam (i ad le^
pzam vel (epilcpfiam rcc|:tendercit?abcar«1^2oban potcft
per boc (p per oocto^es nullum genus mfirmitatis circipi*
mr«1Ham oiligenter ea que fupenus tacta func ram oe vir
tute oemonum (j? ad maliciam maleficarum conflderancur
mtllam panmr boc oifftcultiitcm^lBam et iRider cam in fuo pceptotto
eriam tbjmicano: vbi qucnc* an malefici poflint veraater fuis ma?
Kfid^s bommes ledcre *etcit queHio abfcB epccptionc ahcums inftr^
mtcacis ertam quancumcuncB incurabth8«i6CTbtrerpondiC(p flc« que^
n'cconfequcnter quibus modis z quibus rebU8«i£c quoad pjimumrc
fpondit vt fupza ejc puma qdione pnme partis tractaf patuit 1^200
bamretiam per3fidozum oefcribetcm maleftcarum operariones^viii*
$
3t)
ctbimologiarum:capimloajc*i2l>alcna oicunmrob facinojum magnw
mdmemtbi cnim cicmenca concurtuntzfcrticet opcrc oemonum ad rem
peflaces concitandas : mentes bomimim turbant modis videlicet
pza tactis : rfum rationis vel omnino impediendo autgrauiter obfk?
tcando^fubditn abfcB vllo veneni bauflu violentia tantfi carminis am'
mas intenmunt: vitam videlicet auftrendo l^jobatur eriam per fan*
ctumZbomam in fecQd^fententiarumarca oi(tincnbnem«vn*et*vi<j.
iCt in quarto oiftinaione *pppiiifif
tcommuniter per omnes ^beolo*
«09 ibidem fcribentes cp malefta omnibus modis poffimt pzocurarc
leflones in bominibus et coium rebus cooperante oemone: in quibus
ocmon poteH folum ledere vel oecipere: videlicet in rebus fama coipo
re vfu rationis et in vita: vult oicere cp in illis in quibus ocmon per fc
abfcg maleftca poiUt ledaie : pofRtetiam cum malcfica : imo amplioji
facilitate propter maio:em owine maicflatis offtnftonem: vt fiipia ta^
ctumcft* 2)erebusnan<BPatet3obo»et*ii« vtfupw patuit* 3^ fama
patet in legeda beati l^ieronyrni : vt refert :Joannes Sndreas in l^icj*
ronfmiano: <p oiaboUm fe tranlfozmauit in fbjma fancti i^iluani epfc
fcopi in lRa5aretb amatojis fjncti ^ieronymi. i0.ui oemon pzimo fc*
minam nobilem nocte in lecto pjocare et pjouocare cepit ad lujcuriam
vcrbi8:t ocinde facris follicitauit ad malum:quecu clamaret: oemon
fub fpecie fancti epifcopi fub lecto femine fe abfcondit : vbi requtfltus
rtmicnt9:per lujruriofa ^bafe menntus ed efle epifcopfi iSiluanu^^fn
crafhnu igiturfancr' vir oifparcte oiabolo oiffamaf eft grauiflime: d
oifftmia tandc area fepulcb^fi fancti l^ieron^mi fetSte oiabolo in ob^
fe(roco2po:e purgata eft* 3:>c cojpe parct in beato yobi ^ pcurfus ftiic
a ocmoe vlcere pefHmo qd efponif oc lcp;a»'<l€fert ctia idigibcrtus z
Capftulum
X
fOt
LXXIX
tc^o:c Zud<fiicifcc^diim
THinclti' infpcc. l>i^oai«Fi:T*ca.|:p|rTi^. cp
lapides iccit cc
pcratort in parroc^^ia magutina (idam ocmo pmo fepc
loquedo mrta pdcdo t
publicc
ouan malleo oomos paillic* et oemde
irntmit
fcctnde ocs ptra
oifcozdias feminado'plurcs
pa5 oes pa^ JflJJJ
ob
€Ui? bofpiciu vbicficB manebat inccndit
mttmiu
wu
m
ad cruetanor^
rtlctanias cclcb2ar€t:mult08 lacttb^ lapidfi oem6 vfqg
pmuamc qm<B
lcflt:aliqu5do c\euit:aliquado feuit: ct p crienniQ ifta
t vc^
oiaediftciaibiinccdio pfumptafunt^^te ocnocumeto vfurojiis
cuSgchcascti^
ranoc mtcno;;^ fcnfufi .pbaf ef: polfeflis z arrcptici^s p
qfdam
P^w^IrT^if^^S^J
am t?vno2ia8»31tc5 oe moitc t (p vita ctia
rcpce vir][ Bare /^ginis ocafi8:(\^pf luFurioru5
bie*
mf
W0n}
crac
non
cui^
Sfaram
^inc
appenta
frene
cdcluditTcp ftcut p fe ira t ampli^ p malefic^ »»f \*'!^*}*^*i'^!P!fJP)
ftnt ponjx
lefioes
l)U8 noccre pominc»t3era vbi qriU fln bumfmodi
ftcut ppzia ^.ime^iara a.
inonib'> aut malcftc]; imputJde^lRcfpodef :cp
ipis P""P3"/J"5 "2
cti5c democs opanf mftnmratee unittcdonta t
ptcptfi et ommfam creator; ftmul t »"J<li;"<>J^^2">?S
pur5de:(5 c\a
ftait oc^
qmntlmiufmodi p malefica6cj:crccre:rcietc6cpp wjcmodu
ampli^ imtaf nta t ampli'^ pmimt tie potcftatc
iftiTC t^ib'^^
mnfiera maUfiaa ppctranfq n6 pmitterenf piabolo
pmittutiir luHo t occu Ito »eim
ft folfi afftctarct t^ies Icdcre: q tame
it
abnegatione.^it
idci
dido P maleftcas p pf eai: pfidiam t cattx>licc f
Wf^^lp qua^^^^^^
tSia maTcftcia iputanf
d8
<*f
intigcrct aquc vt pluat t
muUer
fit actoi pjinapalis.Scopa ergo qua
pluuia nec POlTet mu
furfum in aer^ aqui fpcrg^do: licet i fe n6 caufat
oemoe mito jbi lam vt malcn.
lier inde rept>cndi:<\a tame tp pacto cu
tam€ menw mculpaf:
ca talia fecit -licet oem6 fit <\ pluuii caufat:ipfa
fe tradedO|Sic
CO CP mala fide z opere oiabolo feniitrei'^ obfequtis
malefic^
am quido imagine cercii vel ftmilc ad maleftciandfi alique
plfi bo imago apparet quic^
cit: vel qu3do maleftcio alicui' in aqua vel
iW»agi"ario
ficn
eirperif
molefhe inftrf tali imagini cu tale
vUc
m
^^^J^^
imomo^a^^
m
t
^
Eudicio
m
m
quid
bomint maleficiato puta pfictura vel alia lefura q<^"^?**i^5 -fJ^^if.
z luift bilif J^mo malc^.
liter iferaf imagini p maleftcii tel alifi t>oming
malefice iP"
ftciatfi l?omine eodc mo ledit merito tamen
V.^^, i^^m
oiabor p fe ledeie ipiu
DC*' nfi$ leftone inftrre oiabolo pmitteret:nec
attctaflfet^Sed q: oictu eft oe fama in c| ocmdes p fe V^i^^^^^^^
Sn ena oem5^
fuut abf<B maleftca:;? coopatione poflet I ^«bifi vern*
vt tancp malcfice »^Pfar|»^^
dlineai^effigiead maleftciandu clique apparerct:vnpti«crctt^^^^^^^^
qz ^tctfi eft ocit^o^^^
noc^tcr ifamin^-ftitftotaliq funt pmitteda-T^uo:
pma pte opis area vltima
ml>il po^fe emccre abfcB oiuia pmiflidetvt i
V fe poflet l>onefl:a8 mulieres ifamare :
«iWofe pati}it;€ti« tacta elt cj? no eft taw pmilRo f»R
wlloe z i ct>
P2iniafcainckpaiti8 0udlu>
I
tatc cptfl^tes ficttt fup pct5:e8 in qs tn'qp dent mai02c \>ibct potcfla*
tern mpc9 iUud* cfi fejtj armat^ aiftodit tZ* 3(ra vn<B plura pmittOf
a oco
i €o;r amicnone cp fiifi mfto8^E)cmfj licet uiflos
in rcb^ er tcno*
vtpotc fema r fanitatc co^porj Icdcrc poffTnt oeo pmirtctc: da
tn
Kuint p CIS ccdci c in audita mcntoj^: id«o m m eos ledere afftctat*
i bac oimoiltc rt(p€ct> pot
gi: qmb^ oici poccll
babcn ad omcrfa*
•pjimo ad omm5 pmimonc^eccOdo ad borninc cenfef boncft?: ai$
talcs nd femB uint
cbantare:ejciftctc8 fiaat funt fnb boneflate rcpn
ran^rcmo ad fean^ in q innocce ocbcrct infaman: (\a illud cr fiia ra^
dicccttcta flagina mfidi c|:ccdiu3(dco 0icWa4Xicet ep oinina
cmimsc
quiqs moces fine in gf a cdfh'mt^ fiuc n5 Icdi poffit in reb'^ fortune z
iiia:l»b€do tame refpectfi ad ipfum fijcin*^ t grauitatc criministcfi
mn
n
'
m
Icna nc nucupanr ob feonojjt magnimdinS* Jujcta 3ifido fepe allcgft>
^
nim«5Dici pot (p boc vt aliens innoces ^icto m6 a oemonc ftc intamcf
ftcn no dr bene poffibilc ite^multis rcfpcmb^^T^jiot^a cfi infamare
in VIC08 q abfcB pacto e^rpzcflb vel tacito inito 015 oemonc opctraf
: vc
funt furta latrocinia et act* camalcs* 2lliud fit ab infemia fup
vida q
nullo mo pofrat bom im imputartiaut ab co ppetrari:nin fup pactfi
ec5
pjcmim cfi oemoe initfi:e[lia funt opera malcftcajt q nift virwte oemo^
nil a malcncj pcrpctritun vt rbi bomies iumcta aut
terre fhiges
Icftcianf* vn r ei8 aW imputan no poflot^Jbo licet ocmd
pomr bomi^
Item oc all)8tid)s ifijmareioe tali tn vicio itBmare:cp fine co
no potdt
perpetrari n5 videf bene pofTibile l^ietcrca buoifm na« acta
ell nec
repertO vt altc\8 innoces fit g ocmone talitcr infematn*et fic
ppter ta^
icm mramu mo:n njifTct adiudicat^amo tbi tmmodo infamia labojac
talis nulla pcna punif : nifi cp canonica purgatio fibi indidf
: vt in tcr
tia parte opis circa fecfida modfi fentetiando malcftfias
patebit*T licj
ibi ptmcaf (p m cafu 08 in purgatide oenccret
p reo cfftt babcdusrad'
Juc tame adinratio nbi indiccref ante$ vltcn9 fup pcnaj relapfis oc*
pjocedcrer*i3^ed a circa ptingentia labowm^ que accu
nuna fue
runt ppctrata,nulli oubiu quin t in pofle^ oiuina pmimo fien
nd per*
mittat.'Pjetcrea t a fbjtiozippter angelica cuflodi5 que non
omittit
infontes inaKjscriminib'minojib^ infeman:vt in latroanfts
tbuiuf
modi min^ permittctatno foui^ fue cuftodic ocputatG ab infamia talt
urn fla^itioj;^ pferuabiMRec valet n ds acta p fanctfi j^ermanfi
obftce
.;
bm
ret quado oemdes in affumptj cwpo^ib^ad mefam pfedentib^
alias
muliercs vins fuis cddozmientib^ re^fentab^t bofpitc iUudete8:aft
«le muliercs
ppjirs cojpojib* femp edentes z bibetes adu^taret^oc
qua etia fup^a mitio babita c(t* <la nec ibi illc muliercs crcufanf ouafl
tonocjtes oino:fed cp talia mulienb^ fepe accidfit^qd iurta ca»rr
vuq«
isepifcopi notafjabi ref t>cndfitur talcs (p ouj in imaginana
folfimo
Hlu^c trafTcranf putat fe i^craci^ z coipojalif tranffem: licem fufi
•^n etia intcrdi ctj^aiiccr a fKm^i^^
> iS^ed qg coi^^^tSi
m
nHmr
fOt
XII
Capiraliim
LXXX
intbre Poirunt*3De
mmitatcs alias oSs miUa ocpta oiuina cmi'mocnc:cfi
jwiljftac a oo#
pnotaQ cp
aio eft Kens fpeculano^Cdcludcdo
l^iv^^c^^^
iica mate:
mmoags ^oitams area lcpi|
pui^sittrior ^ifpofttioib^j
SmSwlc*ft^rt^ mtcrdfi die iUaca rcBtfi eft OR£inoioceft^^^^
qdJ
Blfarietcfi cWa Ixmeft' jabo:ato:
S oftnib' partifi igotlwrmgic zmuUere
pmimtum wdfgnata mina^
Kura pn-anFofamqua^a
oe eo vmdicare
SdSdncp in b2c«i' fc
vellct. <et 1 lie I5
mmas paruipcn*
m
mc3do paUi^
dSreteadc tn nocre fibi puftula coUo accrcuiji'efennt
cfi follo pfennt ntin t
f
y
torn T ages tora fecie mflata t tumeftcta
oiftulit
nf
^ quatod
rtbflis fuede lep^e etii o totfi apparcret cojp-':(^
SSrr^it :z q? ftc rnon ea fide t fufpitione
^
vellet a»
^l^l^^'.^^fj^^^i^
eadcmaleftcflmmlimt.£iuidplura:mul^^^^^^^
m|
iudcr oe mo t caufa oiUgcti*^ in(^ren^*rerpodit*ca
crime fetef
&Tp:oSioft8 1^^^ ille agareflus fturtet ego irafuccefatcu ad ooma
St
I
SicaS por^ eidc mfiim Jdo i%c:tlle imVnmC
^a ei^5?ra^e5
n:rmeret:ec
ftc ille
abfceflit
z illi infirmitatc vltra $jpetn
tntuUU
w2 eS (P Su lepia ett ccuteret minie n)era(rem: vfi ^^^^"i^^^w 'JK
ouob; pfol^
i3 ab annis
Sb rcftm S^ebat: nift oebitu vniuerfe camis
tquadialia nml^re tyo^
SSIt STft
o&
q int ipfaj
agerc te^flet vctus
oe noae oSnfi egrefTa ante ofhfi <^ d opis
ep oppoftto oom^ fue ^erat ei^
ftabacfe inadi^^^^^
SSSteVumauit. tn T fubito i lepja
maleftca ofi b Ucto:e
rSr^^n oioceft oenicB eade z temtozio mgre ftlue
oiFit*K)abo nbf
eleuaref
terra
ILd ifmc li«no 2L x> incendio ftbi pato a
tx^nbili p torn cozp^ pcuO
mffi' i fic iffido I ei^ vul^ ftati lefei'
flagiiia bJemtati^ ca ob*
o^eb^ twrgda
fiJ5re?cfi
?dS caUd^ a oomo alten" muUcrJ q
KaicuS
mftffifSut t
fue
a la 4ft^^^
c^S^ozbfi
S
S^Pep
"iftil^^fl'^
ea:^ fecta tp
f
Ijec recitari
mbWcfi
^bilpotu telabo ahcuipbueft fepi^ anobis
^
•octtlis
r^tfi
^{JL^J^^^f^
vtamnmm<»
iftrmitatcs imjrifle vt cetitatc
tozftoes v co:;>ib:boim (is enfl^^^^^
xSs oem«
r S:es z
pofTent^tf pilcfta na
B oiwcfl ino:tuo^tco^iV fubmmul^
al«8 eajt cerem5$8 q recu5<to n
w
nf is fifpeirim'' z q viu ep »"<^^5^»J>;^"??SSj,^^^
•pnmafccundepaitiaOudtio
£
I
inalefica8 ftcrct:l?ic int alios ocduct^ ftiit cafus^lHa iboncfta qda pfo^
na t vni er ftmilianb^ arcljiducj mftmdto copulaca i pfitia notari) tc«
f fo^ma turl Depofuit«t c6 tpe (Ue virglcacts cuida ei: ctutb^ famula^
reftBcctdic vc vpoz lUi' graui ool9;e capitj langucrct^l^zo cut' oiratf
m
qdi imiUcr acccfltfTcK Tfuis carmmib'' r cm]; p:a|:i8 mitigarc
oolojS $ab€rct«<ggoCtn<it:ei^ pjaccica oiUg€^ obftiab5:pfpc|:KB cp p
nature aque (bfe i fcucelU quidi tpfa a4 in oUa afc^tfTec cu ali)8 cere
tncmii8:q itcicatx op^ no eft: pliderafq^ cp tp tilts oolo: capicts in Ona
n5 mictgaref :alt(|ltr tndignaca ^ec ^ba ad malefifca5 <pntlt« IRefdo
QQitl :vos n5 fadtj nift fupditiofair l>oc pp^ cSraodO veHrfi^Xfic ma?
n'5c cfi
m fentics qd rci
pbmit euems«1Ri certta ote mane me fed^te t fUfum app2et>edgte:t$
tus ooloz fu btco coxp^ me6 tnuafic* l^no in lten'o:ib^ vt nd effet jpars
coiporT in ^ n5 pficnoes li^^nbiles fenttre* 0ec&do n5 ali^ mi^ivide
bannin cp ptinue igniti carbSes capiti meo fupfundcrcf I'emo i cute
leftca fiati fubifiritfan fit fupftitiofa vfnottema oie
^
plitas pedis n5 futfTet fpaau5 ad pactum actts
€Ozpof^ a ^tice vfc^
'Vbi n$ tiitfret puflula alba fante repleta«i0tc(B in ]^is ooloztV duUdo
t tinmo mozte optado xfc6 ad oi^ qiiartfi pftiti* tide mant^ one mee
vt ftabuia qddd intrarS mil?i tnia|:tt*St ego paulat! inced^do eo fice«
dente:o0 ante ofttQ flabult eram'*iCcce inqt ad me pecia pani albi fu?
C oftt6 flabult«Bt ego^Hideo bene*C6c ille»€luatfi potes remoue: qi
fb;te melt'' l7abebts«2ruc ego quantfi potui vno bsacbio me ad ofliO te
n^te:cu altero petia app2et>edt«Bgias in^t ons:t pftdcra oihg^ter tbt
repoflta* Xixc xbi petia folui:pfa ibide Idufa rcperi:pcipue aut grana
qoa alba ad modfi q pudnle tneratco2po2i meo tfemia gc^ er legumla
quo^ fimilia nec edere poterd aut itueri cQ oflib^ ferpera ct Qiio2f> anta
Ii6 intutta fum«£t fic flupefacta:ofi inc^rere a ono c^dna agenda fbset:
vt t ign^ cficta ^cet^ inio^it^if^sotea'* fS t eccc fu bito n5 poll l^o^e fpa
cifi aut qtiartale:^ in mometo:vt in tgni res ilk f\jerat piectetomnS fa
nitatc paUina recupaui4igt (^a plura ptra xpozc illi^ cut famulabaf fue
rfit ocpofita:B q fufpecta no tarn leuif
r vet?em^ter fuit Ibabita: z pf
ctpue ppt magna5 f^miliaritate cfi malefic]; l>abitam«3nde pfumiftcp
confcia oc maleficio repofito lx)c viro tndtcauit:t oeinceps md ^miffd
publicatfi fanitatc analla recupauit* Jlnfup al iud malet^ciu cuida pfo?
ne etia3 muliebn'illatfi in eodc oppido referre in oeteflanonc tanti cri«
minis e^pedit«/^lier qdam maritata z l^onefla accefltt z iupta iuris
fb2ma5 Tt fupza oepofuit.t^etro oomfi in^t babeo tiridantltefl: et ilU
l^it> cdtigu^ vianc mee^t-iln cu5 qdam oie trifitfi fieri cp t>02to vicinc
^
ad viridanfi mcu no abfcg oamno prpejriffem flans in oftio vindarp ec
apud meipfam pqueredo z qrulando tarn oe trafitu <p oe oamno« yicU
na fubito fuperuenit:t an eam fufpecta l>abere in^fiuit^at ego temta
ppter maU ei** famammil aliud nifl i?ec ikba ptuli^j^zefTus in gramini
bus oana oemoftrantt Z&c tUa indignata; qa ab et^ tb;tafns benepla^
Capitalum
M
XII
^Oi;
LXXXI
mee Itn'gtofis ^bis cfi ca tpUcdre nolebamtabfcefTTt cfi murmurer
z ;^ba q pmut licet audir€ tn tncelligere n5 pottti«1^fl pmtco8
cttfi
C8 ingcs infirmitas mibi aco'dit cfi oolonb^ vStrj t acunflimis twflo
mbus a latere ftntflTO Mus oejctrfinvtceuerfa effi ouo gladi^ aut culm'
cfTent pecton' infi];u^t He ote noctU(B damojtb^ oes vidnos altos in^
quictmU^t c5fluenct b^ btnc tnde p
pfolaa'one acctdit tt luciftjsuUts
pfata viand t malefYcam adulten'no flagtcto bns in amadam fmm5
Tifitattois gf a accedes: t infirmttati mee cdpaties poll ibQ cdfolaco^
ria abfceflTt^iS^equeai tn otefeflme redi^t:t inter alia cdfolatozta fubift
i:<t«iSrpcn'ment& capid an et malefkto t>ec tobis tnfiirmttas acciderit
ifidnc re{»t6 fUerit (^nitate vobis recuperabo*Bccepto er^o pl0bo It
quefacto z me in leao oecobente plfibfi in fcutella aq plena fupiaco:^
pus mea appodiddo infisdittt vbt qda imago t ft'gure oiuerfarn rerfi
q: plubo cogelato apparui(Rnt«£cce inquit tp maleficio bee vobis c$
tigit tnfirmttas«lSt luc lim6 ollt^ oom^ vna pars infhumeto:;^ malefi'
cq c6 tinef taccedam' ergo:T illis amotj meli^^ fentietj :ficq| marit^ mc^
cfi eo pari^ ad tolledfi malefVafi accedot*igt lutifigur lime eleuds ma
rito inidpitz vt manfi in fbuea q apparuerat mitteret z ^cfice inuenircc
c|:traberet:qd z fcnMRa pmo imagine ^nda cerei in logimdinc vni^
palme vndiq^ efbzatd b^tis ouos acus tp aducrfo p latera ad modfi q
tpa punctides a flniflro latere vfcBad oeptrfi z ecdueifo srenferS:Q:^
35 tra^ic*^m6 pecias pantculo:;^ oiuerfas plurimas res r§ in granid
in feminib'' z ofllb' ptinctes:ftcq5 illis i ignc piectis ego (\de cdualui:
fed n5 tp toto*'tfla licet tozturc t pfictides ceffaflent appetitufcB come
dendi redftttep inte«ro tn j^Hine vanitati vfcg in pfens minime fUm re^
(htutatWn boc (p pirina fanitas n6 rediret«*ftefpondit» Burr alia mo
(trumeta ali bt abfcondita que inuenire nd taleo* i^t q liter ttic pma in
rirumcta repoflta agnouifTet ofi intjirerc.Hefpodit ^p amo:c q amic*
amico reuelare folet bee cognoui: vtt ou adultera pcabat t mxi^ixtcini.
^
1^
egrota recitabac*
agnoui* 3ldeo argumetfi fup ea ccpi fufpiti5is^
fi^ed ^d ft ftngula q in illo oOtapat oppido regta funt oa reotare vellS
liber vti<B fozet cofici^dus: quanti e»n ceci claudi andi z oiuerfls irretf
ti inftrmiratib^ iupta lb:ml iuvl ej:vebemeti fufpitione fup maleftcas
CIS bmoi inftrmitates in £fne tel in ipl pdic^f estr (p talia I b:eui fern
tire baber5t:vel ad oies vite vfad moitc flatim ecipiedam* igt q? fm
co^amfametacfictaacddiftenttvl'adfpecificaMm inftrmitarc velad
mo2te alio^:qz em terra ilia vafaUis z armigens abfidat : z ocia oant
Ticiatvbi interdum mulieres pcabant ou illas pcatas abijcere t alias
l^nedas mfimonio ftbi copulate oifpofuerfittraroflne vindicta ftiper
malefitiO inftrcdum aut viro aut xpoit ofi fe fpzetas cemebant : tboi^
coniugalis pfeuerabattnon afit tins tm quantfi mulienbusteo vt pie
efliman poreft illis inccremptis aut arefactis p2io:es amaftas moca^
re b4berct;*lB4m z cocus c\dain arcbiducis ou iuueculam bonefram et
X
£
l^:imafcamt)epams
^ucftio I
amafla in pubUca ti'a alfis ijoneftis c
foiiie mdictib^ mucoilc maleficifi t mozte pdvitte^rrcfa manu oicc6#
mantogaudcbis* Stanmc^ fequctj oie lecto oecubuit
TF15 oiii oe
T poll paucos Dies ocbiru vniucrfe
gfoluit in extremis corell^
maleftci]8 oco pmirtctc mc mtenmit:t xtiCB
do«ign mo2io: iv illa
alienigena ouFiflctzmalcfica
mo
amis
pio melioh oeo fibt alias nupnae in cells oifponete^Bic oenic^ v ma^
Icficisi miles (^daj vr pubUca fama tedaf intcrgptus fiiitific t alnpHw
qs rccirareobmirro«3lnrer qs z DomicelUis qdain ou ad fmm5 amaflc
fccu t)noctare nolcbat: t p farnuld Tuu q? ca nocte fecfi cert] ne^odjs p
pedirus cnoctarc nopoffet ei idicafTct^^lla indignata tanmlo mifijrit*
2)ica8 oomicello*ltto oiu me vej:abit:fic(i5 1 feqnti oie inftrmat^;poft
{)aucos oies fepulC^is^uc t tales, malefice q ludices folo afpectu z ecu
o:fi ituim malcfiiciarc fciut: qd ecu nulli moleflia eis Ifinre pubUcc
fe iactantcs:g xt ^ bufcti(B p cnmiiwU b' caufis oetctis r ^rauiflTmis
tozm^tis p oiccda ;^tatc erpoftti taammitacc ifcrre fcifitrcp nfi$ co
ra fannoja oece^ere poternt,i5flt t q imagine crucifipi flageUis z cul
trie ipmgedo ob maleficia ppctrada c6 curpilTimis ?^bi8 pcra gt\o(tiR
mc ?^m(s ^a&anc puritatc z nfi faluarorj ep €P tncemeraro vrero na^
tmitatc oebone(laueiiit:;^ba iUa z fingfos aa^ reatarc n6 e^rpedtnca
nimis lint po^ aunfi offtnfUia:in fcnpcj tti rcdacta z repofita funt: p
ut bapti5ata qda iudea z alias luucculas idujcerat:
vna zvalpurgl
2) noie eode ano in eptremis pofirarofi a circfiflantib'^ ad pfeffiong pccca
minfi b02tareF:e|clamauic*C02p9 z aia5 tradidi oiabofo: nccfpcs mi
l>i addt venie:t lie oefwncta Singula l>ec no ad ignommii § ad laudS
7 gfiam illuHnfTimi arcbiduas pfcriptQ funticfi reuera vti catlx)kcii8
^nceps r pcipuus ftdei 5elat02 in ej:termini6 ca^ cn amfl^ria reueren^
diirimi02dmarii 352i?:ie«no mediocriter lab02auin l^eararaafirpoti^
in oeteltanone z odiu taci cnmmis: vt q miunias boim Tlafcino ocfl
ltfit:quommna8crcaco2i8 t ftdei ptumelias erii n6 biido ad tpalia
oina refpecta (Ufli^rrc pnt: oim
eojt^boc pcipufi ftindamctum fidci
Ttdeltcec abnegacio ejrtdiu
fCS-WB »no<lD quoobftctriccs malefice maioia o5na inftrfit ofi infen
tes aut interimut aut ocmonib^ e^recrando offcrunt* Ca«XT 1
£c jptcrcfidum cd oe nocumcns a malcftas obftemribus
pueris illarts^^t pmoqu5 intenm0t«55c5oqu6 Demonic
bus ofRrrcdo eircnat.^n oiocefi nacgargctineit^t oppido
5abemio mulierqda5 l?one(la:ac beari(limi;^gini ^S^aric
plurimuooiotaboccafujrcferre fibiacndiflefingl'is ci^
m
bolpitifi qo publice tenetznigra bns a(ilam
^
p inrerfigno
irequerannb'' comemojat^a viro inc^t legitimo fed ia oettmcto imp2C
gnaWtUbi Dies partediappjopiquaretrmulier qda obltecri): xt ipas
ad obitctricadum pucrfi acccptaret ipojtunc illabat* St egocofcia oc
ci? infamu licet alia mil?i aflumerc oecremlTem ; ^^bis t» paaftas
qfl
iCapi'mlum
S
XIII
^Of.
LXXXII
fm's annucrc vellc pctiti5(b^ mc fimulab^, Sducnicte afit t^c ctiis c0
9U'aobftecncSc5du;n(rcm:iUa po: tndignata^da nocte camera meam
cuolutis xip octo oieb'' cfi ouab'^ aljjs mulicnb*' ingrcdif4iSt lecto ap<s
piopmquitcs q iaceba : cfi mannl ?nefi (i i altera oozmiebac earner
ra vocare voluiffetn ftngulis mcbiis z lingua ita remaft vinb^ oeflini
ca:<l? Dcpco viTu cfi audtm nec pedica mouere pomtflem« 3n medio er;
go tlla:;^ ouaji&das malefica |^ ^ba j>tulit.i(cce becpefftma mulie^:q2
in obltetncc mc recipe noluir i punc no trafibin^ t cfi alic one a latere
dates p ea fupplicarct oiccteettii nij(p alicui cjc nfie nooiit^ /^E^alefif?
ca fubiaj:tr,B?ac mibi 92 oifphcetia fvcit fuis iteflis ali^ imittere vo
lo* Sic tn cp infra oimidifi annu nuUos ppt vos 00I02C8 rentiet:^tUo
cuoluto fatj cruciabif accefTit ergo t vcrre cfi manu tetigit:mibi<BVi
debaf qft intcftinis extract]; certas res ^0 tn vidcn no potui intromit
tcret*3llli8 ergo abeutib** cfi vires ad clamadfi recupa(l'e5 maritfi qu5
roti*^ vocaui z re gefti ocnudaui . Cfi afit ille c5m pueiycno afTignarc
tellet oiccs«t:^o8 puerpere plurimis illufidib' rfiantafos labozatj nec
quoq mo oict^ meis ftdf adbibcre volebatadifijri^ £cce fpaafi p anno
oimidio mibi oonauittq elapfo ft nulli cniciat*^ ftipueniet oictj mis ft
dc adbibebo*C6ftKa oenicg ^ba ftlio clenco r p tuc arcbidiacon^ ru^
talis erat ptulit cfi z ipe vifttatiois gfa illo oie ea trequcta(ret*£biid
plura fee mcftb'^ ad pfictfi euoUit]; ttemo:? vifcej;^ tojtura fubito ipam
a clamonb'' ocs in(^et5do ab(K
Tft ta oirc luaftt: vt nec oieb*^ nec noctib^
ncre potuilTet^fg t q: tt pmifl'u5 eft oeiiotiflima ^gini z regine mifc^ic
crtititu pane z aq ftngulis fabbatinis oieb'^ ieiunado»3|6 z p ipi^ fuf?
fragia credidic fe liberari: vii z qda oie Tbi op' nature yftcerevolebac:
adiiocas maritfi cfi ftlio oipin
tfic ols ilia I mfidioa e cozpe prupit^igt
Sffit ne res ifle fanrafticc:'nonne oijri poll oimidi) ani fpaafi ?^itas co?
onofcef taut ^s viditvn^ fpmas offa fifetia ligna me comcdifle^igrit
ctn fpine rofarfi in longitudine vwf palme cfi ali^s vartjs innfierorcb^
imiffe^^nfup vt I pma pte opis cp illi** ftmulereducte ad pniaj i
flaco pfeffide patuit maioza oana ft'dei circa bac berefim malencaj^t ab
obfletncib' inftrunf :qd etia ^ruda pfeflio q z poltmoduj incinerate
m
oemollrauit/lRa i oiocefi bafilicfi t oppido oann:q^
dd incinerata fefla fUerat vltra*|:l pueros nccaffe p modn talc vt qncj;
vtcro egrediebanf :acfi capitib' co^t p *cicc vfcp I cerebjfi iftjcit^aitcs
ra ocnicp i oiocefi argetine^pucros abtlB nfiero:piita q: oenfiero non
coftabatfe intcremiffcfeftaftierat talif afit oe^b^a^lRa vbi ejc vnoop
pido I alid ca ob*ctnc5di mulierc qnda vocata ftiiffet offtao fuo cople
ofi ad ppzia rcdirc volcbat vbi poni oppidi epiuit cafu teacbifi pa
en recctcr nat< lincbeo q pclcta erat cui z iuolurfi bzacbiu ftierat ad
terra ceadittq vifoab bis q ifra pozta fedcb^t 06 ilia rtenfl'j leuati
e f ra peciS camis cauri''miebaf :t cu no pecia camis: ^ bzacbifi puert
V arcio) los tncb^o:;^ agnouifi'ent pfilio cu pftdetib' bUo x mto q^im
ftierfit luce clari*^
w
lii
.
0 udWo I
^nma fccunoc partis
fens an baptifmu occeifcrac b:act>to^!8careret maleftca capif:q(lt5ib^
ponif z crime octegif :riccB vc pdictfi elt abfcB ei^ nficro fc ifantcs in
teremtnecognouic^CUia auc oe ca vticp pfUmendfi cp ad mflarta mali
gnojfi fpmaifi ctia cis iterdfi iuit^ talia facere cogunf iRouit enl oia^
bolus ()? ab mrroitu re^ni celelljpp^ pcna oaniaut onginale pam ta
Ics pucn feqllranf Ott
omci*^ ftnalc ludicifi prrabtr fub q ctemif
crucian b^ ocputabunf : cfi co tardi^ nact^ electo^tcdplcaf : cSpleto
q
mfidus pfumabif £,t vc in pimlTis tactfi cfl fuafu ocmoniou ec bfn5i
mcbTj vnsucta cajv vfib*^ accomoda coftccrc b»t« ©5 1 IJ bo^r^dfitad
ims mScio pterefidfi i oetdlanonc can criminis no efl«lFU vbi infant
tcs no mrcnmfic:m illos ocinonib^ cfccxido p bfic modti ofl^rfinf^
to cm mtante obUctrijc vbi puerpera maleftca p fe no e|:ifttt: rfic e|ft rid
opi8 p intantj relbcillanoe actura ipm ejrtra cameia oepo:tat:r furm
rleuas pnapi oemonio^,f«lucifero toib^ ocmomb^ imolat:tUm lo
CO cocjijte Oijj igne.iec vt (^da retuUc cn ppcndifTct vpoil fua roe pt'' (p
pterpfuetu modfi pucrpcrarfi nulla ad remgredi mulicrc pmirrebart
nin ofitajrar ftUa ppii^ q obflcrncadi omrtu gcrebat ca5 bumfmoi ep
perin voles larent fe lUo i tpe i oomo occultabat^Gii t ojdmc facnie^
gt) T otaboUcc imolanois mo pdicco ppcdictcfi co (p vr fibi videbaf
o
appediculiinllrm i q oUe fufpedunf infans no ftilt^ bfiano aupilio fed
t>cmoi8 furfu vebcbaf : vn mere pllemac^ cO z bo:rcda ?^ba ocmonfi
p
tuocati6c z alios rit^ nepbadifTimos pfenfidctiftibiro vc ilans bapti
jarcf am? inflcnrtt cu ad alia villa i q parrocbial'crac eccfia oeferen
dus eflcKt J? ponce fup flume qdda prra fire b:enc:illc cuaginaco gla^
dio fup fiha q inf^ntl gerebac irruir oiccs alijs ouob^ fx bi adtfictT au^
dicrib^qRolo vc infancc 0 ponre ocferaszqi aur p fe ponte gradiff aut
tu I ttumiefubmcrgen^aiua pcerricacfi altjs q adcrfic mulicrib^n an
nc copos cec ronis inqr^res -ftes etn gefla cfiaas alias laccbac oepcT
ma
3)
ouob'' vins fibipifiais^Xfic iUe«T^cflima muliejjt arcc cua
magicafci
derc pediculu inrantc ftajh:fac z ia vc nullo ocftrcrc ponrJ pcrafeac
i
9ut I ftumine cc fubmcrga.SficcB coacra pucj;? fup ponce poluic:? arte
lUa ocmone inuocis fubico cp alccra pee pot] infans cemifleaprija^
to ergo pucro z ad ppj^ rcdies cfi ii p ceites ftli4 oe maleftao
couim
cere potcrat:
pmfi facin^ oblaciois minime pbarc pocuiflec: co (p
ipe vnic^ illi facnligo ncui incerftiiircc apud iudici poit tpe purgacio#
nis nliam cus mre accufat:? pan'^ inaneranf : t fmn'' oe fQcriUs^ obfi
lacione qo g obltecrtces fteri folcc oecegif . S^ed bic oubifi onf
OXuid
ne opis aut efRcacic talis facrilega obUcio in bmdi puero efftcerc vale
P^^*V <^cuc mplia cp cdioemones cfnafitrica z ad tria
ncpbadimma bcc eis oeferuiuc^lHam j^mo cp flipcrbia eo;r que quia
remperafccndic*3(urtaillud,Supbiaco^ tcodcrunt afcenditfemp:
oucnmt quancfi pofliinc oiuinis reb^^ z ceremonps fe cSfojmarc: vc flc
wb fpcoc boni apparent facilius occipiattj^ic cnj z nrsint9 pucrod
mt
cj[
iDpftuIuiti
S
XIII
fot
LXXXIII
marcs vffeminas cjrpctfit a magisJt W in fpt^6 vfvngurb^ maleftco
rfi fiina fublata vf alia occulca bnt ttianitcflarc:hcct p co2nipro8 idc5
vc fingat fc fijlfe calh rate amaTc qui tn odit:cu5
ollcdcrc valerct:^
cafhdtma T^gmc fumme odic eo cp caput et^ pmuic (^aui^^Vin He ant«
m
tnas maleficof t n"^ credenrtd o tnftdcUcacj vinfi fttb fpc ;huct8 oed
piQc^rertio tt ipa {jf^dta malencaj;^ dplt^ tn fui augtncnrO crtfcac ofi a
cunabu Us fibt oicacas maleftcas fuit«£|: bts efhnc bee facnlega obi;
puero*1|^2tmo <p ficut cptcrioj oblatio fit in rebus fcnfibili
lata
bus oco:pura vino pane terre fruaib'^n U in fignfi Oibite fubiecno %
msTbonor][:mjctaill6igcct'i«|:;;v*lRonappaicbis inpfpectuomocl
tut V;icu'^:q etta res alfjs poflmodfi ppbanis vfib^ nuUo md applieo^
ont nec pBt*t^n ?.]c.q»vS)amaf-pa«otft»£) blatiocs q intra eeeftam ^
ofltrunf facerdotib'>tmm6Btincre:ftcrnvtnon folficastnfucsTfu^ ^
e6uertant:Tt fideli^ oifpcfenttpartim ad ca q ad euliO oiuinu ctinctj
t Bttm etta in vfus paupej^t pucrtat»3lfa t talc puerfi oiabolo in ftgnfi
fubiectiois z bonoi2 oblatuoimnis vfib^ appUcan oigncTfruauofc
fubicctiois ca p fc q? ^ alt^s quo dl polTibile bpc a catbolicis ften^(\8
cm otccre DO t matcma fcclera feu aliena pcta q ad punittonS redfidart
in ftlios^foztaffts illc (\ oietfi ppbctiefi attedtt*^tU'' nd po2tabit tnt^
pft8*S5 ^d oe tllo paffu £po*pp*£so ons 5elotes vifitans pct4
paeru in fiUos vfcB in tcmi t ([ni gnatteng*i£fl^ eifj p vrriuf<B (enrenf
n'a: vt pma (ntelUgaf oc pcna fpfiali in Micio poli ftue oci z non in t»
dirto fo:i#igt c pcna q pnapatt tagit anima flue fit pena oani vt puof
tto glicfme pcnafenfus*i»cruciatidts ignis tnfimiaUs. ^is ctn penis
nfi$ punif ali<1s fine culpa ppn'a vfptraeta cptfi ad ojiotnalc rrpmif
aut02itas:q: intelligir oc imitato^f
ia $tii ad actualc pcai1«5feeoa
ma m
m
'
n
^^
uU
^
^
bus patemo:^ fceleu^tt j^jatia^cjrponito^qain.^ (^b'MJbi etia5 oar
alias eppofttidcsndeo alijs penis qbufcficB tn tudicio oet punif ()s nd
ctiJ p culpa altcri'#
folfi p culpa fua pmilfa vf pmittcda vt^f.cuitcf
TRec valet ft oicQf:(p tfic punif ftnc ca t fine culpa d oebet ct ci pcnet
q: iuj:ta r^^iurl .ftnc culpa nift fubft t ca no eft aliqs puni€dus*t^ t
oiccre ooimm^ (p fpfupefl ca etia iuaifftina: licet nobis tgnota«|:|:ii^
q«it^« Buguf«i6t ft fup action^ fiictt;i)timditate mdicioji oci pcnctrare
no poftum^ : vcrfitn vcj^t fcim^ cc qo ofirit z iuft fi ti qd hciu£(t tn oi*
(linctio in pueris oblat5 :eo <p loqucdo oe innocctib^ <^ n5 p mfcs ma
lcftcas:§ e obltetn'ces oemonib*' offtvunf z rapiunf occultc : vt oictfi
cftfup2a»abample|:ib^ z vtcro bonelle mfis : q> tales innocctes noff
fldco ocferunf vt tmttato:es etfVcianf tanto:^ fcele^: ^ imitaco^cs pa^^
tcmarfi ?^turfi boc pie credendfi eft«0c5m <p efficit bee facnlcga obUfc»
tio cft:cp ftoit in oblatione q bo feipm oco ofltrt in facriftafi recogno
fcit oefi fufi pnopiO z fine: quod (^dem facriftaii oigni^ c(t otBibus fa
crific^s aliis eirtcriosib^ ab eoimpefts«iujrtailld«&acriftafi oeofpfis
IpncipiO crcatidis z tint gUficacidisnta z ipa
cdtnbu<zc«^c boc 4
•^2ima fccfiOe partis
©udlio
I
C
maleftca pucra offerfe oiabolo ci^ aiam t coi
tancp flio pnctpi'o t ft
ni o^nattoie eceme c5medac: vn t no nifi mtractbfe a foluctoe r^ct oe^
bici hbcrari porcrtt.Bolct z qda biltojia Imo t pl'res rccitan oc puc^
ris ep inatcrno vrero ocinomb'* impjouifcz er aU^ pafTioe z cdmonSc
tncus a macnb' oblat^ : t e[Ucer cO maria oimcultatc in adulca ecare a
Demoou turifdiatde qua omia pmimoeflbivfurpat liberan poterilt*
liber e|:cplo^ btiflimc iJginis 0!^mc retm*' nofcif :fpcalif et
tllo
p fummti ponnftcc ou Ubcran a Te^ratioib^ oemonti no potc*
rat:miflUs tadetn ad qucdam yijf fctm mojiStahb*' ptib*' ocgcnrccu5
adbuc oifftculcatc p icerce^one ipi'^ gfiofifntnc j^s'is ab ilia iu
nfdtcnoe citpt^ ftiit«Z3/t u in vlnonc vni** ipjouifenS oico oblatiois:
^C|:bibin6i6:vbi mater cjc indignaci6e outa|:at fup copula camalem
vtro ejrbibcdam cfi oi|:ifl'ec mant^xfpero indcfructu puenai^:r illarc
plicas«i3ic frucr'' illc oiabolo oat^itatafcucn'tas oiuie punitiois pa*
tuit;quatacrcdif fcuire vbi c3ta oiuie rnaieftar^ ccnut ottt-nfaXertifi
qp becfacnlega oDlacio efRcic:ell babimai'iclinatioad binoi inalcftcia
iurncti z terrc friigib*^ ilrreda. t^ui*^ ro potcfl afTignari ep
q
f rbo«tv<}.q4CVin«fup punitionej cgalem q aU(^ ppf alienas culpas
puniunf oeducunf* iDicif cm (pq:fihjfuncfm co:p'^re8 qdampjisr
'
fcmi z aialia res ono^^^t cfi alicis fit punicdus i reb ' fuis oib'^: ideo
t ftUj pimiimf pluricsjj parStib'N^t oifftrt bcc ro ab illa q fup:a tacta
2) ftiit oc pctis patrutqz oc^ viftcat in filios tfcg in tcrtia r ^rta gnacio?
nc:q2 vr ibi tactfi eft t? inteUigif oe imiraro2ib*' patcmo;t fcclcj^t^l^ec
auc r5 pclndit oe punicioe ttlio^tpparentib^ vbi non imitanf parema
fcelei a in accu p nulla opa ft tm in bitu:fic ctft z tVii^nanis ejr adulrcrio
K)auid mo:m'' ftjit <p cici^»i6talalia amalccbaa:;: iurfa funt intcrftar
t^ie z bm6i ftt ro mvftica^vt t)f*i#qmit.^»puulo8«
b^ oib'^ non
incoucnicnf 6: cp |>moi pucri fp ad malttiaa ppetriJda vfcp in fine vitc
incUnanf Sicuc cift ocus fti4 oblation^ feci ftcat vt fcto^ gefta ocmon
Itrant vbi parStes fobol^ cjc cis jjcreadam oco oicafTcnr: vti(B t oiabo
lU8 flia oblations inftccre n5 cclfat e^ vetcri z nouo teflamcto ^fl innu
incra portent gelta ocduct.iB ic etn pfes pharcbc T ^pbcrc: vt ^jfaac fa
mud rampfomi3ic etia aicpi' THicola^ z alq innfien gratfjs pUinmis
adfanctitatc vite ftjcrut puctiuCppicnna oenicB ocmJftrat fup ftUaa
malcfica^ cfi plifib^ t4^ imitatriccs matenio^ fcele:^ ec oiffamatas
imo t totd qfi ^genic cc infccta«£t bui*^ (^dem z oim pccdcnriu ro (^a
fUpftitc fp bnt relinqrcrt in augmctfi illi'* pftdie finnmis conatib** cp
pacto cfi ocmonc inito tWcrc^t-lii cm ptingerc port'et: q5 fepirtlmc rcg
tfi eft pucUas Ipubcres: vcoctovfoecS ano;t tepeftatcs z grddies pci*
taiTc nifi cp tali pacco fub tali oblatioc facnlegaoiabolo p mfe^ malefi
cam infante ejcccraflc:nec etu perfe pucri taliaci: fideiabnegarioe^c
adultc malefVcc a pncipio facere babct efftcere portent: cfi nccalicuitis
fidci arcictiU fo;carti9 notici4 babct«£ quib'^geftiQ aliq in medifi^du
J
^
ma^a
toW
m
,
,
Ue
iCapimlum
XlIII
LXXXIIII
m
a
campis
camu8»3(« partibus em i^ucm'c du (^dam viHanus fe^ctcs
cfi filia pamula vip octo arinoj? cofpicerc occreuifl'et:z ^pter ficciratc
terre pUmiam apudfe ruminans t conftrfe optalTct oices^ ^eu qn ve
met pluuia« l^uella aiidtes ;^ba pitB ep ftmpUcitarc animi oi):ic* '^a^
ft pluuta oeftderas facia cp ctco ventec* £t paf t Z^ii bee nbunofcis ne
pluuta pairare*t^ndic puclla vticBiz ned0 pluuta ^ t gradines 7 c^pe
ftates cocitare feto* <Ct pater. €iuifn3 te ooaur.t\ndit mca maf: vej^t
mibt mbibutc ne alicut tndicarc.rOc ire:^ pacer« iSc quo ce oocuic
l^efpddit.iak comiftt vno inagfoique oi \>oiq ad qcficg pctita ble pof
fuin.ac pater* Zflidillf ne lUuf iRndit.Widi interdu viros incroeutcs r
cpeutes ad matrc:t cfi inter logartem (jna ell*enr»*Andit4S5ut nfi m«fi
^b^ etia te tradidi t comift ma^i fautozes z wuires*rerntU9 pf «3ti
ne ilia t)02a gradine ej:ciure poflet in(\fUiit*jSt pueUatt^ticB ft modicfi
aquebabuerofacii*2'ncpjpuella permanfiad tozrStein oedu|:it*^'ac
inc^c:^ ttfjmo fuper agrfi noftrfi*Xunc puella manum in aquam mintiz
in nomine fiii magidri iupta oortrin^ matns meuit.^t ecce rtnmo plu
uiaagni5 illu cftidit^Chiod cemcs pater:fac in^t x grandinc:^ rmmo
fup vnu ejc agris nfi8«€id cu iteru puclla ftcilfet: pater oe cjrpictia cer
tincanis x^oil apud iudtc^ accufauit« due capca tcouicta incinerata
oenuo bapti5ara t oco oicata: apli'^ ilia cflfccrc no potuiu
Cl^equtturfug modum quo iumentis malcfice vanano
ftiit:z filia
^
I^Capitiilum
xiiii
cumenta infcrttnt^
>^X\CB a fbjttozi cfi Spoflolus oicat*TBuquid oeo cura cfi oc bo
ola
c]^
licet
fubftnt
innuere:
oiuinepuid^
J I-.bU8« volens per Ik>c
1 tie t« Ipoics $ iumeta vrrofcB iupta modulum ftifi femans: tc
^'^T^faUait^^f ilt^ tti tx>im fub regie t ^ptectioe alajjt amplius gu
bemanf .Bi inqua boies oiuina cmimoe g malcftcos afftigunf:inno
cites iufti z pcfojcs parctes oenicg i hliis ^ res funt etincres ad eo8«
Cum etiam iumenra terre fruges ftmilitcroe rebus t>oim cjrillut: vti?
c6 z liipcr illos varia nocurncnra pofl'e a maleftcis inftrri nemo oubita
re omina pmilTione pcurrente pfumat* 13 ic cm 3ob a oiabolo pculHi^
cuncta iumeta pdidiu s3ic oenicBnec minima rcperif villula: vbi mu^
licres mutuo vaccas inficere lac easjpuarc z fepiffime itenmei-e n5 ccT
fant:a minimo afit nocumcto incboado cfi oe puatione lact^ eftitnan
pot.idi oe m5 q id efficere valeant quenr* l^nderi pot cp q: f m ai5«
\
•
in.oe animalib*'»«ac oe natura fit mcftrui in qlibet animali: ftcut ctii
twp ali^ in fvia:vbi no rcftnngif talis fUipus aliq infVnnitatevfei: c5
ep acottali iftnnitate:tuc reft-rlgif out auterf itcrdfi
dicione nature
r pdiiiowt afit naturali lac reftringif pofl: pceptfi fe^
maleftciali ope*
tfiiejc infirmitatc io accntali ftcut pluries ep comeflioc alicui'^ l>erbe q
cp natura lac reftringere babet z tacca alterare* ^ j; maleficio aut talia
pcurant varns modi9.£iuedam cm noctiimis Lcpo:ib^ z facrationb'
vttcB ej: induccioc oiaboU ob maio;e oftvnfam oimnc mmeflat] x qcfiq^
^udho
H^amafccun&epartfe
C
I
fn««loopm'rucfccoIIoratv:cefimtcr crura
rufi
Sft
©wboia
<j|
vd
fp CIS ad oia cooeaf inuoc5t:z<p oe
Shm^S^*^^'^^""
rali
vacca cr
rali
oo
«acrcfjpit:Tadlocfivbimalcticar^^^^^^^^
fluac rcponit^i^cc ^dc pptb pdic3do nemo
55
pprerca ec
$tfica« (^s^ocmoni luocarett p nuda inocaaSc
Mil2S>;^'
re pofle cfficercc Jimaf t fctp5 ocdpetrqj caret
tudamcro
illi'^pftdie
02
^uc em ma t ppfo no ec pponcdappf picuifi ifb:mati6if
cfi
Sr
^ pdicaroje pofic i fbiinari roc tacta.1f5>on>au t fuc
5. nSSSli?f S'JSTk ?
«^ ^^P/"*""!!?;
?hn^^2f!f
flbncgatidis ampU''
mardcTcit
"'dKcs I vltionc tantircelerl»r.ftde<
funt pdicanda: itcet n5 feme pi* ctiam
wnmrafftcfionib'
f ftjintualibus: vi? z cum cis talia pofTe ficn afftr^
^^^^ Pttitut08:(^ oum tcpojc man bu
SSSS^L^i^*^ ^2?"'
^^rTr^'?T^^l^ aff^^^ret: CIS m itmerc ejciHetib^ t pzato cir
i
S Kni^
-H
^
v'"?^^*^
^
S> .^£S^Sf
^ ^^*Kf
om^^
^ ^^'"^"^ C «"tea fuie tart
twrcntcm mtrans non ffondo: fed fcdcm
2-"'^"' ^.'^"^ vcrtcbat.|gtccterj pjpirt^nbus ilcofi
^^."f
b-*
4>tuhffct
r aqua
pofl ter^ moSifffttpofV
J
mam
paulEujin
guflantibns optimfi
W
f<rum
p^
cfi
ftiifTc
AM r^^i^^K
nouit
fjbi Diabolfiad votaamiturfi*
S^iV^dcm
oifcumac (\n ver' malcnc^ fiicriu^i afic fm rfic
i>mfi rtc
vfffs
2?n£l2-^2J2"*^
butvru5
ocmonc imtfi: vfqz p tantfi pa
^^''^
m
no indigo:
SaSfo SSbS^
apoftata air»3fuFta octcr
JionO vti fit apoftafta a ftdc^Sibcnmag^us licet pco:dat:tn magT
«
oicit (p fcmp.tn talib^^dl apoflaft j'^bi
vfopt^.St eiH inuc^anS
ncs pmraaones mmigatiSes z adozatidcs ftat: tfic aptum
paafi init
cfi oempnctabfcB
VIC5 cp aliens co:p' r aiam cfi ftdei abnegatioe
^^P*" inuocat i4 camitttt apollafia
'^^^Ji^ C
JSl^ ^^ll?
^f^B^^^^^^^ muocatto *bo^ §folfimd ftt opc fimplintqz fci
efftctu5 f02 tire pLrfic flue
P^"*.^?^
ftiLr^SS ^^liS?."^.
^ ^
ncmmincXfoUomnox^mMmfium
m
iiw>tafiucabf(Bo|
iCapirulum
XIIII
^OV.
LXXXV
tcrbonlla tn mtea'onc vt oictfS cflttfic xt fUbdit Slbcnc* apoftafU
ocmone
0Bi8:qj iU6 op*^ cppcctaf a oemonc^Cfi afit cjrpectarc ali(\d a
t
tel alic^d pctpere g ipm fcmg elt fidci ptumeliatt idco apoflalla*tJn
bic pcludif CP QcucR m5 bUtue magus txK pcurauit vticB p pacta tact
vtma;
ta vrecpflUm pcurduit^et Mf^t ft abfm pacto cjrjp flb: qd rCc
auc obltetrt
Icftcc 6cc« folct p tacitfi toccultfi pacta vfci: fc vra mf c
ce mitfi ulia cfftcit^ ^ t oi'co cp rc:qz tnlrnd opus ej:crcuit efftcrfi a oia*
bolo eppcctas* ec6m q? coUiaif cf illa vYpm pwctica dl q? qz oiabo
2U5
lus nouas rcru fpes cddcrc no p6t«36 vbi ta fubito naturale butf
er aa prap<t:boc ?^tutc ocmonO no aqui in lac mut5do:^ vl'butfrum
altbt cp loco rcpoftto acccpit t ilU ad menus tradidit:vl'c|: lactc natu^
rail boc eft cp naturali vacca recipiedo t flibito vt ftc coa«ulido tn na
tura butvn: <p q: ars muUcra p fpacifi tpis emat bu Wtt fozmado &
bzcuiflimo tpe cfficcrc nouit:T tfic ftbi obailit«fld idem reduac
ibc
modus qaUd fupftitioft vinuauttalia ncccfTariand botes noctiiniia
tipo2ib'> fmmo flafcond aut aUud vafculfi rccipiat: t ofi p vicfi aliquc
mccdutllibito vas vmo implctO rcpojtant.Xfic cm otaboUis vmu na?
turalc cp aliq vafc recipicndo ilU flafconc impleuit^Sup modp autc q
ita z
flialta T iumeta malcftn intcrimunt: oiccrc opouct <p ftcut boics
iumcnta vd tactu tcl vifur?cl viHi ttn tcl tbi fubtcr Umen oftn ip\us
ftabuli vl'vbi folct ada^ rt malcftafi aUq6 feu mltfm maleftcn reponut
36 ftc etn t iftc i -ftauSfpurg inancratc* JDe <^ bus r infra patebit femp ad
mftantiaj oemonft : vbi mcliozcs c(\ aut pingioza iumeta er3t maleti*
aare t«bcb5t»i6t 06 interrogate fuidenttjE^ <mi modu talia efncerent.
TRndit vna noic Bgncs:<p fubter lime oftii ipius ft^abuli certas res oc
cultarcr«^ t interrogata cuiufm5i res^l^ndit^^iuerfa^ fpcy allium
o(fi*£c vlteriu8«3lD cuius noie boc fiscerSt interrogata* iftndit^^n no
1 altera nomine Bnna q ouj
mine oiaboU t oim aliojst oemonio?
Tni CP ciuibus fucccfllue viginti tres cqs maleftaaflct (\a vectoz erat»
©Itimatim ou viceftmuquartu emilTet z ia ad eptrema? j?auptatc oca
ueniftet: vecto: (tans in oltio Itabuli oi|:it ad maleficam q t in ollio 00
mus fue (labat • £ccc ii emi equO pmitt 0 oco z fue matri ft equus me
mozief q? ego manibus meis ppztis te interftciam: ftcq^ temta malcft
ca cqufi ftbi intactum Tdi(\t«2)a afit capta z intcrrcwata miflet: p que
modum talia cfltciflct»-«ildit fe nil aliud nift fbuea ftdfle: q mcta pi^
bolus certas res impofuiffet ei ignotas* €iua e^ re colligitur qp tmmd
out manuj aut vifum apponcre bntt et boc vt q qm5 maleftca cooper
alias cm oiabolo fcuiMi in creaturas fiicultas no p mitccrct vbi mal^
maioze 0!^
ftca no cdcurreret vt pus tactfi efttjet boc connngit ^pter
ftnfam ornUic maieftatis S^epimme etiam a paltozibus vimm eft
certa animalia in cipis: 06 tres aut ^ tuoz faltus in acre feaflent fubi^
to in terram collapfa inten'erfit* £t boc vticp ocmonO ad inltannam:
malcftcamm virtupe in oioccft »rgcu«intcr oppiduin ^cffcn t motcrti
fl
m
•^2imafccunOc partis
C
pdiucs afTemic fibi t
0ud\io I
^draginta lumeta in bo
bus z vaccis in alpib*^ finflc inalcficiata:t boc infra annifpacifi non pc
ftc aut aliq mftrmicate pcedcte* £z p mtcrfigno oijctt: (p vbi peUe aut
aliacafualijinftrimtatc moziunf :n6 liibito fed panlanni z fncccffine oc
ftdfit.^UiMl afit nuileftcm fubito abftulit ocm Tigo:em: ica cp ab oib^
indicabancunUa malcficpe fiiiflc inrcrcmpra«l^ciii talem annocam nu
tnerfi:ellimo tn cp amplioze eirpflitxboc
venflimu cp in pcib*' z pje^
cipuetnalpibus plurimfi iuinetaafTcrunf malcftaan:qc genus cttam
matefidj vndicg oiftUfum nofcif«aiiqua fimilia infra m capitulo oc rc?
tnedijs adbibendis contra malcrtciaiuincnrojjt oifcunenf*
ClBup modum quo grandines z cepcflatcs conrare ac etiam ftilgura
fupcr t>omines z iumcnta ftilnunare folent^
Cl^^p*
^j^jgniq;; q? ocmones z fui oiTcipuli talia maleftcia I fulmimV
bus grandmibus z tcpeftattb'' pcitare pofllnt: t boc accc
pea pcScea Deo q ad oemonesiieueius pmiflloe q ad ipi^
oifcipulo8:fdcra fcpmra .TlobO't^q.reflaf : vbi accepta po
ceftrate a oeo lltatim oemon pcurauit: vc fabei (^ngeta iu«a
bofi z (^ngcras aftnas aufm€t:t oeide ignis oecelo oefc6
dens feprc iiiilia camelo^t confutneret:t5dem end fepcc ft lij z tres ftUc
p vebeincncc vcnta r p lapfu5 oomus occfibcrcr:t mlup puenu.fanm
U mulrt vno qui nunciarec oepto intcncriit: vckb t Icere peffimo fancrt
xiri cojpus pcurcref :t vpo; t tres ainici eius vc ipm vejcarcc grauitcr
i)curauir4t3bi z fanctus £bo«in poftillaftiafup 3ob ita loquir* I'Recef
fc eft c5ft temp oeo permittcte oemoncs pofTunt perturbationcaens
Inducere: vctos cocitare z l^cere vc ignis oe celo cadact^uis ctilnatu^
ra co^pojalie non obediac ad nutfi angeiis necB bonis nec^ malis ad fu
fceptione fo^ma:^ fed foli oeo crearojitcn ad tnotfi localetn naairaco:^
po^alis nata eft Ipirituali nature obedtreiaiius iudkiix in bole appa;
rectna ad folii iinpcnu voluntatis que fubiecttue eft in anima mouenf
inemb:a: vt opus a voluntate oifpofitfi pfequanf : quccucp igtturfolo
tnotu locali fien poffunt: \>cc p naturale virrutc non folfi boni fed eti^
tnah facere poflimt nift oiuinirus ptibeanf tHenrt ante z pluuie z alia
1i:;mdi aens pturbattoncs foto mom vapozfi refolutou er terra z aqua
fien put: vd ad bmoi ^creada naturalis ?^f^ oemois lumcit* tec zio*
l^la em q nfis c^rigctib' i mfido ftfit oe'^ teiut p fuos tojtojes iufte
C oemones folet infligeretZfln z glo*fup iild p84Cuti*t'iocauit fame fu^
terra z oc tirmamccuj>anis ptriuit^^t fic« D?cc mala pmirtit oe*' p an^j
gelos malos ^ talib'' ppofin funtX-locat ergo fame.t«angelu fami ppo
ntfi» J^d'cnt z ilia q fupja notata ftmt circa qftionc an 1p maleftcitarjs
ca maUficia infcrcda bnt pcurrere cu ocmonib*^: vbi oe tnplia nocumS
tott quo Iterdfi oemones (Ine maleficis mala nocumcta inter0t:ci] ma
leficis afit oemones pi'' affirctat ]?oW nocercttp eo cG oe' apli^ p f ir^
ntaf Ide eis maio; faculcos pURiedi t afftigcdi pcedif« E>SFUi0c z illa
fttrcria <\dain
alcjs vltra
m
XV
fO
^apirulum
XV
q ooc.fup.ivfcn*o{.vuan loC'
acre caligmolo
^OV.
LXXXVI
fic pucnienf ocputat^mah's anggis
moucnq: ca tna pfideranf i
m
ocmonib*^ natura ofhanz
cuipa.eicut nature coznlderet ceia cmp^jeO culpe;^ innrrn;>:ita
maloott
ofHciocu toztojesftnc t millnivtfupza tactft etn punirionc
mttitarct ft
ccercitm bonoit ppcnt aer caligmofbstnc vicj nimis no8
ignis
circa
fpl?enJ
acre
t
vn
z
I
: actia
I m6o ifenon circa nos t?Uarct:
celo cadere feu ml
pafliuis piugerc fcific vbi a oeo pinittunf :t i^nl oe
iudice:ofi
aura ftilminare pcuraClHarraf m ^ormi»oe qda capto p
tcrrogaref quo gradines z tcpcftatC8 pcitadas pcederct:t an faolc I?
Ubitu ledcrc
gr5die0.pcuram*':^ad
tisf^.ct pcurarc.TRndit^^acilif
ic
non valem'MBoca cuftodia bono^ angeloj^^: vn addidic«eo8 rmmo
muntut uios
derc poflUm^ d oei ocllituti (uc au|:iUo:t <\ fmno cruc5 fe
pncipe
ccrt^ i capi^
Icdcre no poffumMeft aot 1? nf mod-\ p2io
oemonio^ iplo:am*^:vc oefuis miccatalique C\ a noD ^engnateo
ni^tu unolam^cu
pullu
adc
i
bmio
ocinone
ccrco
cutiat.2)einvenicce
pcicat ar
de I altoi)t)cicdo I aera q a oenione Inpto obedit: z Haci aura
gradies T ml
tn n5 fp I loca 6ltinaca a nob ^ iuFta Oi viuec5 pmitfione
malcfico^
mia puciMRarraf etia ibidc oc qda auctoze fcubercfiarcba
piiblicc oc
X adcrncfiu tcrntozio t locj adiaccrib'^ pltiruf
oict^
eozfi
m
me
dm
ftac*^
vellet ipe fc i 015 emulo;: ocl'iu vcluc tna
ita ena capitalm
re ftcereveU5 z oilabi tnaib'^ iniinico|i fuo^ lecaliu z
fuo^immicojK manib*' fcpi' euaftffe* iDiulacniulliciacfi rermiim rue
qnda ledc
ftncllra
ppe
^da
llupa
malirtc fBcerevoluirtp boftres fuos i
z ballT lopiate tranf^
re oQ cauti^ ecplojabar a fibi infidi^nb'' gladus
oifcipl'in ^ boppovo
ftcus Ob fUa mcinoza miferabilV obi1t:fiipllitc rn
boc gKari audebat: cp qncQcB
^ciu&cy.
cabaf reU(^t:(\ z S oiccfi ftadUn«oc q i ca» v^.mctio fit mgfm
cui*^ctt«
ucrOt bi ouo qn eis placuit rertia pee ftmi ftni vrfiiimctiiauc
ocftrregridies viuacif
ret oe vicino agrotnemievidcre ad ,pp:i6 agru
mtant^
fimas z auras leftuas cO lulminib'' pcurarefi afpecm paretu
npe aqtta5 ambulanres i ipa5 nullo videce pncere ftcnUtatc i" bou>'
m
cozpib"
oiSjJb^<6
t iumcr5 emcerc occfca al09 inalftHare reb' z
petrircra p
ledereiictu fulmis nonfiqp que vellet irerimcre t mfta alia
tut ep
curarctvbi z qn 61 iudicia IJ ften piniltt^ad ea tn q p nos repra
vigmtiocto
pedit puertere«31n oio^nancB pftan^ab oppido THau^fpurg
ca
feuifTim'^eFntat"
reutbonicalia Mue Saltjburgaj grando
"1
miliaria
•
pmuerat:
etas fruges fegctcs z vincias adco i laritudie vni*^ miliar^
res gedacO p nota
vt KnV> ann*' vip iudicabaf frugiffer'' in vinetl*
op^ cct^O cc^
nfi Mdtidie Tnotuifl'et:T cpppt clainozc pplV inc^fttiSc
iudicaret«iuuarc
teri p malcfiicia imo penc oes oppidani talia pngiflc
berefim outa*
pfulib'* ad id pfentietib*' 9 c^ndena iujrta iur3 fbima fup
tn i p^
cat malefica:^: ano5 ic^rif :n6 ad ouas oCta|:at pfonas p alns q
arte
uo nfiero no er 3t oitfainatas pucif tnomevm'^ agnet] balncatnc]:
ignojatc
mid€it>ei:qb'^cap't5T ad oiftiaos carceres pofiQ
Hn'>
^n^
^
©uefho I
•^rfnwfccunoepaitie
tna DC altera fequcti mane balacatrt^: qfhofb'* Icmfflmid a rccto:e feu
auiu mgro ndei 5elatojc j^elre cognoiaro z ab alns cp pfulib*^ fibi ad
ifictis m pntia nocarij cppofuf :t I3 nialcftciu taaoimitatj
rndubie pc
nes ft babm(Rr:oe d t fg uidmb*^ timeafi c co (p i pmo aggrcfTu no \^
muUebn' gvinU aio fc ino^ra amrmabat olna tn fBuctc clcm^rta nc tril
raan' ipunc trinrcr:mbito libci c t a vkfis abfolutc:l5 i loco tojturc
z cficta ttagitia ab co opctrata octciric.na a notarto it^flndis itcn oga
taniBamdosToepdne tclria area noaim eta foib'^t lumetX illata:
CF <ib*^ ia violent reddebaf t5(| niakfica fufpecta: cu nco teflj oe ftdef
abnegattoe ac camali fpurcitia ca dmde icubo aduetfus ca oepofmj]^
CO (p Ilia fecretifltmatatrn vbi p> nocumentaalalib^^ r boib^ »llata vt<
ca mdifkttcetcra oia oc fidei abncaanoe x fpnrntiis oiabolicX cfi icu
bo ocmoc caaj Uerrogata p6lice fatebaf :arere8 fe tltra occe t oao
ano9 till lew bo cfi oimoda ftdei abnegatiSe fuccubuifletd b' er pletT vM
fnp gliding pfata an ne alit^d oe ilffcirec ic^reref: nidit cp Xxc.tx itcno
gata quo t qltjf :mdit.3in oomo eri x boja mcndiei ^mo me accerftmc
X vtfuccapa feu plamcic kuppelificem noiaf paululu aq mecu oefeig
do me traffcrre lifijrit: x ou iterrogaflem (^dna opie 1 aq erplerevellet
plmjia ft velle caufarc rndit^poztacrgo cvxitaxi ef ifenpj dmo ne fub
arbo:e frantc reppu Jntcrrogata etn a ludicc fub ^ arbo:c: mdit»3ub
illa£c?: opponto xWiP turrl »pni oenot^do: x tnterrogata
ddfub arbo:c
cgiflct:rndit oemd: vt fouea pua fbdcrc:T illi aqua iigdere lifi^it^
tnterrogata an ne pant pcedifl*ent:mdit me fcdcte ipe oemonfh-abat*
3nterrogata oeipu (lb' ne?obi8 aut mois aqua mouiflet^Hndtt oigito
ride moiu:^ i noie
oiaboU 1 015 aho^oemomo^tzT rurflis tuder*
qd aaO niit oe aq«Tlndit42DiTcmt:Tfurfo acre oiabol'' oujrirrr oe«
mfi an ne aliqwa foci4 babuirTj Cnterrogata*TRndit:eF oppofito fub ta
It arboie alia capta maleftc5 inavcj mtndelbeim
noiando pfodalc ba
but:qd afit egoft ignoio.iC t finalit tnterrogata balneatnr 6 internal
lo tgis ab aq aflHpndevfqjad gradm^.TRndit^rata oilatio tint qufcR
ad Domfi cuemffcnt.05 x p mirabile cfi ftqnti oie altera qfhoib^ctS
laiimmjs ejrponta pmo ftiifict vtpote oigito vij: a terra cleuata port*
libere foUita pftta oia n6 oiftrepado i mimo:ncc
q ad iocfi put altera
lafla merattqj vc5 fub tali drb02e:r altera fub alia:nec
q ad tps q: bo
ra mcridiet:nec q ad modutq: p morioneaci in fouea immilTe in nom<
neotaboliTomnitt oem6io:p:nccq ad internal 16 tpi8:q2 ouei'^ oiabo
lu8 aqua accepifla; in fublime eleuado regreffa ad oomu fupiicniflc gr4
dme amrmabat fingKi t>€te|:it:fic(B tenia oie incineran f : x balneatric
cotrita x pftfla pftmfi fe oco pmcdauit:aflerc8 fe libSti animo moji:vc
^monie iniurias poffet euadcre:cruce in manib'^tencdotamplepado
^
\W
m
3tt4m altera fpnebat:q etia vltra.jcjc.anos incubfi oemonS cfi omimo
a ndet abnegatioc babuerat: prna in multj maleftci)8 boi b' tumetj t
•errc fiiigib' iUai3q:ccdc8;vtiiKeflw8adpfuUtO rcpofit^ oemdlh-att
iCapinilum
S
XVI
fi^ufflciant ifla cfi rcucra qfi
fot LXXXVII
mmimera circa l)m5i
malcficia tllata reef
tan poifent* &cd z oc icm ftilmmis cp feptHTrae awt t>oic6 folfi aut cfi
beftt)6 aut cu oemonib^ r l>o:rci8 cSfumpfcnnt: licet occultiojc T ma*
Sis am bigua videaf b^e caufam: eo cp alia otuina cmi^one fepe cdtin
g^tabfcBtnaleficarfi Tic5cooperattoe:tnvbtfp5tee|;earfi fatHonib^
calia eas Irctfle feu pcuralfe re^tfi edrfup q ettivaria acta t gefta pter
ea 9 fupia tacta funt oedu'a po(f%nt:r5 etia fuflVagaf c6 e« fBah'tate H
gradtnes fie z fulmmapcurare pnt in man etti t^pcftates: tdeo otnts
ambiguitas oe medio tol It titr*
modos quo Tin' t n5 mulieres rcpcn'unf malefidjs
CI^wp^
infecti B tna capfait pmo oc fagittari^s maleftcis
api^xvi.
pfcns gen* malefictjcj vminficmnf in tnbu»
fpccieb^«inotddum eflj^mooegrauitatc cnminisqad
malefico8 fagittan'os in fepte bozr^is malefidj8«1Rani
pino facratiou oic onice pafTidis fcpta vic5 fieria parafce^
ues: vt ferf infra mifTaru fol^ia bnt facratidtmd cruaTt«
pi imagine tela
ad meta fagittado^o qnta crudelttas
7 inturia faluatorl ^^c6o iics fu b oubio
:an alia apoitafld ^bo vl
era ilia apodafta ocie l^nc cO oemonib* inire : tit dcficB m5 fiat maioz
cdtumelia n5 p5t a cbuano irrogan ftdeitcfi certfi nt cp fi infVdeles con
llfta pcrpetraret nuUi*' foz^t efficatie: i nullo etia tito c5placere aducr
fano falutj ope pofTent. XAn miferi tafft'dei catbolice ?^itatC z eff^cacia5
poti^ppeoere oeberet:q ecia occi oe^buiufmoiflaginaiuflepmittic
UiiSttm&ad
3o
2tertio <p tree aut q tuoz iact* totidi tela ]b5 inftgerett e^; cdfequ^ti toe
f m efidem numerti botes qlibet oie potent intenmere* €hiarto (p fic
oepmilTis cem'ftcanf a oemonib^:q6 tn coipali vtfu illfi ocddendum
p2m8 bab€t cdfpicerc^t cordis volunratS vbi qc tntcgro illfi ad inten'*
tela emif
mendfi flectfitttalie qcfic^ loco Idufus fe tuen no poterit
fa feraf z p oiabolfi et infigaf «£^into <p fub tali cemtudine fagittam
emittere valet: vt in cafum q oenanfi a capite o fagitta eeponere abO
CB capitj leftoe voluerit IJ ipm efftcerc valeat:fm' m6 r p bobarda $tfi
cuncB magna«0ef to cp fup p ef}taeda omagifl tale cfi cozpis z ale pdi^
tione Diabolo pftare bnttfup (^b^ aliq gelta I medifi4xlucam*« IRa pn
ceps ()da rbeni barbat*^ cognominat^:eo q: barbd nutnebat cfi an am
no6«lp4adifict][ flbi terrj ipenalib^ qdd^caftrfi ^Menbzfinen ppt ra*
pinas ^8 callr^e8 inde facie bac obfidedo drcfiuallafTet: babutc in fuo
comitacu qndi buiufmdi maleficfi l^ker noIe:() inttn caftr^es mole
(tabat:<pvno oepto oce fuccefftuefagittUteremitttaUq? modfi ftiauic
Tt efi que intuit^ fuifTet qcfi(B fe otuernnet p emiffam fagittd letaliter
Tulnerarec z ocdderet: talefcg tract^ qlibet oie tree ofitajrat in fua po
reflate babcbat:eo vc5 cp tree fagittas imagini faluatorj ifijcerat:cur
afit otabol* temanfi numerfi p alijs eltgit efltmari poi: cp I abne^no
nl falfftmc trinitati 1^ etnciacillis afit tnb^ emi^s tracnb^ no nifl in
^nma kcSt>c partis
C
*
p
IE)
0ac^o
I
foitl vt cctcrt fagtccas cinittcbat:accidit Dcmfli xt cfi ^da cjc caftr^lib^
ocn'dedo ad ipm clamaff^ p6cker:none ctrculu I t>o:ca p^d^cS tUefB |}
mitte8:t mdctc tllo ab eprra noctumo tpe:no ^ ip5 Die caprioiscaflrt
aufer5:5 ide qi5 pdi|:it adiplemc:na5 oi b** vt pinifTO e o^ptovno iter€
Stis callrfi capirit ipccirailfi oomut fuc i rozbac t-lojma* opocc«app{
p^ a nifticj
it:t ftc appSfa i bodicmu oie cemif
b' plimu molm*
crat fero cfi ibflwps coj^ inftfis ocndif « ^erf oenicB oe tpo cp (^da5 be
opttmatib*^ ofi art3 fue CFpicnam ccrta^ caperc voUiirtet cidc ^p2iu fii
hum puulfi ad meta pofutct figno fup bpzrerfi pucn oaiariu:ftbt<!g
tnandauic vt oenana fine bjpzreto pfag(tta5 amouereticn aut malcftc*
id fe fecturu 5 cu oifticultatc affercret libctt^ ab(tinere ne p oiabolfi fc
duceref i fui iteritui^bis tH pncipl iduct*^ fagittam vnam coUan ftio
niTca collu imifit: t alte^i balifle mpponcs oenanu bf zrcto pueri fine
oritt nocumeto e|:cufiit:q vtfo ofi ille maleftcfi IterrogalTettair fagttt^
collari ipofuiffettrndit* 0i oecept^ p otabol0 puerfi occidiUcm cfi me
tno:i neceffe fuifTet flibito cfi fagitta altera vos tranfRj:ifl*ein: vt vel he
mo:te mea5 vindtcafrem«i&c (\de licet omina pmtflto mala bniot I pba
none z caltigatione fideUfi ftert fimttep aducrfo tn i pfb:taticme t glo
na5 ftdei potioia miracfa clcmStia faluatorj ogal'*lHa3 \ oio.ff 61tari#
ppc caflTU bobe502n ac monadenfi monialtfi ecct^a 4da5 tarn oe uouo
cemif pfhiicta I ^ bm6< imago faluatorj cfi fagitta Ifipa ac cruo2c cffU
fo cemif :cui^ miraculi ?^ita8 tali ojdine patuit^a^i^er em c^dam ofi in
fta o:dine ^notatfi fup tree aut qtuoz tract^ balilte ad intcntfi alio:?
a oiabolo certiftcari cuperet i biuio qdaj imagine cruaftpi fagitta pe^
nt:t mo q vfcg I pns cemif tranfftpitu ofi cruoi miradbfus erfiperet
mifer imobilV oina Mute greflii pcuffus fiigif :t vbi a pterefite qd5 ciir
<b< fiiC maneretUerrogarefimif caput agirabat b2acbnf<Bac manib^
^b*^ bah(la5 tenebat ac toto cojpc tremce nil ritdcrc porerattt alf bic
idedrcfifpicies ofi imaging cmcifi|;i ituef t fagittas ttijcam cfi cmose
rfAtfo fpcailaf T^effime inqt necjp imagine oni nf i tranmjcidi: t alios
puocanstattcdite i(^t ne fiiga5 cai)iat:ou tn vt f>miifu^ e fe oe loco mo
uere n5 potcrat:ad callrfi cucurnt t rc gclla5 narrauic:(^ cSdre oefceit
dfit t miferfi I eode loco pftftetereperi6t:t in<\Yltib'^ oe cafu:ofi cnm€
taffus fliillet cp c5tacmpublice xuiticie oe loco mouef :t oignas JP ptniC
ftsvltiong p miferabile mo2tc recepit4 553 beu q5 bozribile ejriftitmec
|?i8 bfiana puei firas terref : vt a ftnb^ flagiri^s fe ptineat4iRa5 1 curijs
opcimatfi vndicp vt ferf tales full etanf oe fuis flagitijs publice in pt6
ptfi ftdei t guc offcnftonS oine maieftatis r ptumelia5 nf i redeptozis
glou'an z fe iactan oe calib^ pmittunf :vn t tree receptatozes oefvnfoi!
res 7 fautozes nedfi bereticoj9; § apoflata^ a ftde iudicandi ffit t penis
pleaedi fubfcnpt];:^ 5 e fepnmfi4lRa5 pmo ipo iure efrcoicati lur:7 fa
iictes clerici ab oi offtcio t bnftcio oeponunf :nec ad ilia redituunf abf
(B fpeali apt'ice fcdS Idultot 3lce pfgtt recepcaco;c9 pcfl(p n^erf t pbUcsi
(Capinilum
a
XVI
ti ft I tpcdioitiot (tcterit
.fOf^LXXXVIII
c anna aio gtfnaci
vcUit l?erctic! (lint
c$dem
nandi:q ftngfa ftc i)banf^lRa5 i ca» vr inc^ft*^ pl?i»U.Ti«tan0if oe non
Ipedildo oireae vTidirecte pceflUm ludidfi opoceflano;^ z in(\ftto? i
caufts fi4ci vt)i cangtf pdici:a p^na Ifligcda p'' annu:na5 t^z pmo«l^:o
l)it>cm^ oidncti^ poteltatib^:omi8 tpalib' z rcctoub*' cojudc offtciaU
b** TC«ft Oil placet capftn cle0af«a)cics q? t ipi malcfici c6 eo;^ recepta
tonb'' ftnt ipo mre epcdmti: P5 ^ »Pi8 bercticfs malcfVcie i ca« ad abo
Icdaj I pn.z I ca^efrcSicam'^pmo z pfcrtim tocui'^ I ca«e|:coicam^«i^oc
l?ere»vbi d:«i(j;cdicam^ r anatbcmati5ain9 vntuerfos bcrcticos catba
ros*z mfra*t alios bufc^ce
cenfeanf tc • £t nota fug (^bufcfiqj
noib*^ oc credctib' afit r receptatojib^ z ceterj fupjadiaj br i c*tpc6u
)*§4credttcs*ybi di^Credetes pterea receptatozes oefenfo^es rf^to^
rc8 talifi cjrcoicattoi oecemim'' fubiacerc zc* z I ca^eircoicauim^^t^^tan:
gunf pfes penc i^s ioirrfit infra annu cu ipis clcricl : Tbi dz^t^ecepta^
noW
to:^8 feutojcs z ocftnfozes e|:c6icati6i occcmim^ ftibiaccre: vt poflcp
(ilibet taliu tucnt epcdicaa^c notar* ft fatilTaccre cdtSpfcnt ifra annft
ejctuc ipo iurc ftt ifamis ncc ad publica offtcia feu pftUa nec ad eliacdof
ahqs ad bmoi nec ad rellimoniu admiccacur:ftt etiam inteftabms vc
nec reftandi liberas bear facultace nec ad beredttatis fticcetUone acce«
datrnull'' pterea ipi fiip qcficg negooo rndere cogaf *
ft fb:tc mdep
ei'' ftiia nullam obtincacfirmitate:nec caufc aliq ad ef audii
tiam pftranhft ftient aduocaf^nuilaten^ ei^ pfoaniu admirtaf
ta
bellio mdrumeta cdf^cta nuUiu8 ftnt motnctttfed eft autoze oamnato
t>amnenf:t in ftmilibU8 idem pjecipimu8 obremart* fSi vero cicriais
fiient ab omni ofllcio z beneft'cio oeponaf: vt in quo grauio: eft: culpa:
maio: eirerceatur vindicta«Bi ^ tale8 afit poftq? ab eccl'ia fticnnt oeno
tati cuitare ptepfermt ejc c6icationi8 ftiia vfcB ad fatiftacnonc idoneaj
percellanf .0ane derici non epbibeant buiuftnodi peftil^tib'' ecclefta^
ilica facrametainec eo8 cbiiane pftimanc tradere fepulture: nec elemo^
ftna8 auc eoz^oblationes recipiant: altoqutn ftio pziuentur oft^cto: ad
qd negq? rcrtituanf abft^ indulto fedis apfice fpeaii^Sfit oenicg z alic
pene q^plures ftig pdictos etia5 ft nonpftft:ant p annfi omo ^nnaciftigeoj!? VC5 fiUos nepotes (\a ab epo z incfft toze pitt puari feu puatos oe*
nuciari oignitatib'' pfonatib*' z olb'^ bonwib*^ ac bnftcps ccc\\:!iilicl z
ofltdjs publicis (^bufcuncBiujrca ca. vt pmifli«^>\puandi.oc bere«li«v)*
^ntelligif tn ft ipenitctes eptiterit^vt i ca.ftatutfifeli*e*li*T ti«3Itc
tpo;t ftli^ Tfcg ad fc^ani gnationc ftnt puati ot bnftdo eccfiaftico z offt
efts public^: vtica»qc6^»^«berenci«eo«li*31ntelligcdfi tnd epfna5 tr
non p mfna5 linea5 oefcederuttctiaj oe ipenicccib*^ vti aile*c»ftatu*3tc ilf fupple credccib' receptatozib^ z oeftnfojibue co^ ftt appeb
lationis bnficiu iterdictft :pt5 i ca»vt
fttionis^eo.li* vbi tn arcbidia^
con'' fup ca*eoateUigic*vc pollq? p fnia5 ec rfeo filt oeclarati tuc non
pnt an mla5 ft I alicjibus aggrauanrfeu indebite fati^^anf appeUare pnc
e^ticenc
35
Si
^^amafccaDcpaitid
£
0adtio I
plurd alia pofTent oediict:ftd ifla fufnrat«1^20 mpUoii tnpmitfomjf
tntclUg€ctaaUquaiuncoifcttct^da«'l^2tmo<^d fl^nceps velfecularis
poce(ta8:tuj:ca pnotaca gefta ad oeualtacione altcut^ caftn lufto bcUo
altqu^ l^mdt malcfVca fecarcapiac:t et^ afltdencta n'r^tdem malo^
cdpefcacrmuK^d totus eirercitus vc fautx>:e8 z receptatwes taltfi fune
tudic^dt t ^tctfe penis mulctandi« *l^efp5denda videf <p : q: pptor
fnulctcudini n'soi tufttcie eft tipaidas Dift*]cl«c5fh'oieref « 3ldeo lies
pndpales t ei^ affefTozes r cafiltail): calia foueces omino lint tpo iure
J>ent8 pfiitis tnnodaci:vbt monttiab eo^ ojdtnati^e nd oeflttertnt c6
a vet recepcacozes fmtozes iudtcanf : vn r ipfls penis fubiiciunf :rtll
otius tR cpcrcit* cfi abfcB tojf> c5filto r fiuimc talia fVacnmmo p ocftw
ncme reipnblice fua coica ejcponere funt paratitlicec fbitaflTs in fiictts
malefVa'8 cdplacenttd pabeantn clfura ill ^ cj:c6tcao5i8 euadfic:licet
reatfi ill6 in co^ coftffione agnofccre l>abeanf oebica caucione accepca
fup omimoda bm$i oectftaeiae in ppetufi a cotttToit abfolui : z $co in
ipis eft ab eoja ftnib' t>m5i malefVcos erpeHerc«0i vero qnnir:a quf
bus pofitnc pndentes vbi reftpifcic abiolaitan ab con 02dinaiifs aut
xn^fitoiib\f^t(pondcf ytiqs aWblni pnt z ab ozdinarijs ac aliis int^ ft*
tojibtts ft rcflpifUt l?f in ca^vt omcifi in ptimoe l>ereai«v1»vbi ftc d:*
vt ofKcifi r infVa^ptra l>erettco8 credices rcceptaiwes faucmes z oe^
ftnfozes eo^:nrcn$ cdcra infiamatos oe bertfi
fufpectos fm fanaio
ali^
3[) nes canontcas botm mem oiuino cimoze poflpoflro 4)cedat3 :ft
quis cp pdicrte t>eretica labe pmit' abiurata redirc toluene ad ecclVe
Tnitaciiujrcafxum^ ecd\'e abfblunonis benetiinfi impedacis* &i oent'
^
CB inHaf quando oicef pnceps vcl alius refipircere«*l^erpondef qn ma
kft'cfi ppter iniurii creatxni illata pumidu rradiuvn z vt ipm a oomi
nio tmmodo ejcpellat n5 eft malefia feu bcrctia manifefle ocpbenfi in
l>eretica p:auicate vt fupzatpacebic pena oebica: z vt oe ^cencis oole
at:T talcs n6$ oe cctero fbuere vti cacbolicfi oecet ^cipem (Vrmiter I
animo fuo flatuac«£t: ^ qncur cui cradendus z quo o:dme puni^dus:
7 an vt mantfefte oepbenfus in leered fit iudicddus«
pmfi fb^alis
tangef oifiVailtas in pncipie tertie pns:an vic5 eoj;^ punttto tmmodo
ad iudicc feculare z no ecctefiafhcfi ptineat:manifHtfi eft em p ca«vt iti
quifltioni8«^«^bibemus li*v1«(ppoteftatib^t oomtntjs t^pozalib'' in
terdicitur ne oe crimine berefls quoquo modo iudicet abfcp epo26 fm
in^dto]^ aut falt^ alten^ eojund^ licetia: fed ()a ratio q ibi afTignaf cir
ca malet^cos no vtdef b!e locfi:()a 6t ibi cp ideo no oebet iHdicareco
crimJ berefis eft mere ecclcflafl icfl:maleftcoj^j afit crime no videf me*
re ecclefiafticfi: fed ena ciuile ppter oana tgalia quiccjd rn fit vt infra
patcbit:licet ludias eccftafhci ftt cognofcere z iudicare: tn indicie fco
Bd
culans eft tpc^ z punire: vt patet ejctra oe berc ca»ad abolendu z cap*
Ter0^tis«t ca«cjccoicamu8«vtn'(B»Wn z iudejc fecuUrJ n tradet rale oj*
dinanoad iudicand6:t)5 tn b fe e0dc5 punire poft$ ab epo fibitradit
Capitulum
a
XVI
foW
LXXXlX
rclmiair: vcl criJ cjc pfenfU cpi fccularj feoilan's iudep rtrficp fxt
re potM .mdicare ec punu e. iHcc talct ft oicaficp rales malclia n6 func
l)creLici:^ potf' apoflaterc^a cu vtrficBptingat area ftdc:tumc ftcut
l?c
itnr circa ilia rininodo oubicat t l?oc i toro vcl pane: ita z 9pofta#
te malcftciranoctia g fc oicrat:cacm graui^ eft cojifipei e fioc quaj
g
cO: anic vicarqp fdlfjre pccunia
p qua vice tepo:ali fubuenif. Wn ft n u
fan) peci?nie vel alt) malefi3cco:e8 fran'm p fcculai es peaces wfte mozci
tradiimn mulconiag^ talcs terenci tapoaate ft^anm q^pumcunf pcf
fmic m:te occidi.^n ec p t>ec til refpofto ad fccundfi:quo IC5 02dme r a
quo lu J ICC fit puf u'cnd^:§ clan ' oe illo tractabif in tenia pane opis cir
fliit
m
moaos fcnccciandir^iicer ocpt>cftis maniftfte in Ijercft ftt I'enteriart
dus ci ca. vii).et.|:n.modu: t ftig oubiQ: (^d ft peniteiet an adbuc cftec
cd
occidcdu8«tleuera eni ft l>erecic*' ftmplep rclapftis quarficunq^ penite*
at eft occidcdus in ca.ad aboiedam allegato* et t)Oc 1 onabiUf Pm Xl?o*
cum p boc.pmdeaf bonocomuni : c^a ftl?crenci reuerft recipieiif vi
yica pfeiiaai ctur z alljs tcpozalib' bonis polfet boc cfTe in ^mdicifi fa^
luris alioj^s- : tu c^a ft relabcr^tur alios inficirct: ta eci4
ft ftne pena
3^
euadcrct alri fecun'^ in bereftm relaberctur: ep rclapfti ecia iptojo pfti^
mir oe inco iancia co^ area ftde:et idco iufteoccidcdus.^ret bic otcc
Teopo2cec:(p ft 4>pccrftirpinoncfola inc6fl4tie:eccleftaaic^ iudep tela
pftiMi babet traderc cune feculan ad occid Wti : a fo:tio:i ft nd TClit tra^
dere apoftata auc rnaleftca quantficficg oine fccui^ippi penicetiam z
ti'^ cOuemone:camc relinqre babet taie t n6 iinpcdire: cO
iudcf fecula
ris pptcr
oana tcpo:alia ipfo^i
maieficfi vulc occidere
fm leges* I5 ec^
babeat penitctc maleficft abfoluereab e^rcdicarto^
nc qua ppt bcreftm maleftcaj^t inaimt: cu z bcrenc^ fttejrcatcat^ iup
ca ca«c|:coicam^.f .et«n«t ad gremiu ecclefte 1 enpc vt fpfis Olu*^ ftai:vc
oicir*^:i.q4<i*andi«aiie rdnes af!ign5cur ilm^ circa qltione pjima ter
tic pmi :ftiflici3c ift^a ad pfens* tmmd aduenat anima^ recto:es ^dii
ra toiflncta eiriger ab eis rd a trem Wo aidicexfi n^iera iudici^ ourlf
nmu bis <j pmt:ac vbi tales I iniana creator^ viuere pmittftc*d*equi^
mr oe ouob' alt^s malertco:jt generib'MRi ad ida gen' malettd) rcducfi
mr:t illi <^ p incicacioes et carmia facnlega arma qcuncB incacare fci^
unc: vc eis nnllo mo nocere valeant* vn nec etia vulneranJ>oftl}t:bi eiii
omcrftftcanf . iRjm ali(\ ftinc ^ cfi pdictj fagittarifs maleffcj c6c02d5t:
in eo q? ecia circa imagine cruaft|;i ec ptumelia ei illata calia addifcot«
gra eyepli: ^ vulc vc no valeac Icdi in capitc aliq ferro aut ictu : babet
caput imaginis auferreic^ circa collfi auftrac coUfi: ^ area bjac^jift auft
rat feu cdininuac b:acbm z ftc pfcqueter* 3ncerdfi fup cingulu aut CfYa
intcrdft cp toco cdmmuuncn in bui^ ftgnfi vip int dec imagics in bif
uioauc HI cipis repoftcasvna integra repif.filK^ i^o fBc(^ certa bjeuia
fcca octvruc»aii(^ ?vbis incerdO facrj auc etia ignocj talia^Kurat.JInf
ci Ipcc clhnuf omCi ftcas* ifla p;imi I3
pcumeua ndei area oetoelta
cleftaltiC^ iudei: p:i^
m
m
•prima rccuiidepartte Qucttio I
C
tionS imag 18 faluarorT cfi pfac3 malctic5 fajsi tta n is pco:da t« vil ? vert
apoftare repuradi r iudicadi vbi ftierlr ocpljcfiraho rti rcfpccru fjgit^
tarioj;^ nec cria i malu pi'iini manitilhl .put ituitionc ppiq cozpor] fu«
pja cigulu vel ifia aut ena toti'' cozpw puire videf : lOo rancp berenrt
penireres t no rclapfi vbilut inaleftci pmcri t penircat fmt mdicadu
t iurta octauu modu pcnitcnadi cu admraaoc r mcluftoe : vt i tcrtia
grc 0^18 tagcf .'H^20 fecudis
(\ p caniiia anna incarare nituf et fuo
«Unudi6 plans kedcrc t rit'iae]cerccrc«3incatat02C8 rm oicuf mjfjifu
tin*ecbi*(^ arte ahqua ^bis pagut oi(li§ued6*(^a ircrdu mcantanoes
fmt p ^pbafacra aur p carmiafcnpia flip iftrmos^z be (^dc incatanocs
iKitcften pntfeprc pdindib'' fcniatltvt iftn*' pate bit circa modes cu
tadi malettciatos ifinno8«31ncatanoc8 ifit q nfit fup arma p aliq ver
ba aut vbi calia carmiafcnpta oefcrfif I? iudicib'' attcdcdfi (p fibi func
nomla incognita* 31 tern caracteres ctpgnature alie pter fignaculfi cru^
deit^c talia funt oino rcflitada z attcdcdifunt boies pie a taliu crude
litate:cp fi ocflllere nollct:tfic tan$ leui^ fufpccn (Bt ludicaduoc (jb^
in fecudo mo fcntctiadi Iftn^ patebit«no em tfic caret fcrupulo bercn'^
cc piutatjnino qi talia oIno ope z auFido oemonfi babct ncri: cui*' Tt
fup panut q aujctlio vrif apoftara a tide iudicaf :l5 cna ppt ignoj^na
Tcmed-ifioisgtia min'^c^cfifagirrariis malefic] firagcdfi* Crtc^aplm
coinue ccmif apud clictes z mercato:c8 fccu ocfcrie binoi carmi
na r bndiccioes q incatanois fpecic babcre vidctur:e|:pcdit oino fiuc
in tb20 pcmtcne p pfcf!b2c:ftue i fo:o ptcnofo p eccl'iallicu ludicc bui^^
modi eUmiare: cu tacitfi pacrfl ppf ?vba ignota z caraaeres fignari cfi
©emSc inif t oemo occulte fe igmt z c prara pcurat vt tand€ ad peioza
alUdat* vn vbi i Ibzoptetiofo talis oebet admrare iujctafecud(i modfi
fentetjaui: vbi i fb20 ;>icictic pftfTo: oeb5 carmia ifpicere: z ft nolit oh
no^t)cere:oebet tit noia ignota z paracteres oelerc;reliq ^o vt euagc*
lica ?^ba z ftgnacula crucj pmittf re«©up (^b'' oib'' z pcipue fup malcfi
cos fagittarios notad6:q2 fup taafi efl:an vt miifmc oepbcfi I berc
tica puitare iudicadi ftnt^oe q materia etia p:i' tactfi cfl i p2ia qltioc
pme partj *€t didc (p ftc patct ibidc. 7Ra vt oicit 36crn» I glo.o2diaria
in ca«abolcda«^«prenti«t ;^bi*oepbcri«rrib'' modis oc iure c\6 p maife
ftt 0€pl>cfo I b^ctica puitate babef * puta fBcti euidctia: vt I nmplia
^rcftrqn publice pdicatbereftnuff*pfntu nup.pald«^*vlti«vel legit?
tima ^jbanoc p tefres* vel ejc fua pfefn6e4<et ti\x^dt r^ern^glo* i ca^ep
c5icam*'.n.fup»?&«oepbcfi publice: ita cp notozifi fit illis eti3 q: pdena
ti11int»ad idl videf facere fup ca.fup (^bufda^ejctra oc ;^b«fig« put pa
qb^ patet cp malefici fagittart^
tuit i pzia* q* pme partJ bui*' opis*
manifeftc oepbefis i l>erertca puitate p aU
ftfr z alia arma icantatcs
qd pacta eirpfIB cn oemoe initO ^pf manifrfta ipfojs opa:dnd nifl oia
bolica ?^tutc fitrimt babWi funt* T^atct z fecfidotqa eoj;^ rautoars rc^
ceptatojes x>tf^n\ozts vt maatMe r^le8i> taUb'' I'dbedt funt z peni^
nmu
p
<0vidHo
II
fot
CX
pjefcn'ptl maniftlle fubiaccrc ita <p no i'5 fub oubio aut tan$ fufpccti
rccepcato:e8 Icui auc graut: vel vtolecafufpinoe iudicandi^pur plurcs
cc fcmp gramffime ptra fide oeUnquut;t feing ma^
iltere pnr*
alii
la ino:te a oeo gcuciumr.iRa vt tvrf <lda pjiceps cu pfifcs fbucrec ma<j
leticos t cu 5 qndi cim'cace in ccrtj negodjs indcbice aggi auarct ou (J
fibi a qda5 famiUari obqceref nUcoi nmoje oei poltpofiro nldin K>ct
OC'
1? loco mouarift iniullc a mc till aggrauaif* Sd q ?vba fubito
omia vltio fubfecuta:fubiranea mo2CC cicpirauic: rcuera i vmdicta n5
ta intuHe aggiviuatiois quatu z faurojic f>ercfi8«'paret t tei no (p pla
ti ^ai(\^ X reccoies vbi t?m5i flagitt)8 1 co:^ aucto:ib't fautojib*^ lUjcta
omne poflibilitacc no refiftuc: ctia tanqp mamftlli fantojes t q? j^fcnV
m
pcis penis manifcltefubiacere oebeant iudicantun
ClScquirurfcamdum pjincipale buius fecunde partis fupcr modos
toUendi rcurandimalericiap:emittaido oifftcultatcm*
ffc^ >^2'rfi licitu fir maleftaa p alia inaleftcia vel p alt^ tllicira tollc
re«igcarguif cp n6:qi vti au^iho oemonfi no ell licitu: vr fu?
m
patuit^t i*n.fentc*oi»vi)» a ooaonb'' coiter oeterminaf
^a vic5 eft apodalia a ftdetr quide qp fine aupilio ocmonii no
pofTtt oiflblui*T^JObaf: (\a aut oiifoluit bfianoartiftcio : aut oiabolica
aut oiuia potcti3«lHo pmfi: (^a mtvTio: ptas no por infr'igere fupiojc:
cfi nVoi\ agat vltra fua virtutc no etia oiuia: (^a boc cflct op'' mtraculo^
fum:t cil ilia oe'^ ad fuil nutii opatum n6 ad inflantia bominij^ftcut z
Cl|?nfl:'' mfi pctcti Tuiraoilu oe fubuetioe neceHitat^ vini* Tt ooctojcs
cFPoniit cp ^oc miraculfi puerflonis oefidcrabat: CbJill*^ nidit*£iuid
miti z f ibi mulier*f*c6mune in ope iniraculofo* apparet ctia cp rarifli
t
\ A
-ift
mc Uberanf qu3tucfi(B ^inim au^rilitl tfuffragia fcto^
iniplozat^ergo
nonifi aurilio oemonu libcrari ptit:qd rn no ell licitu qrcrc.l^:ererca
pccicaf
fit
illicitu::
;l5
coitcr pcticaf
tolcraf
vfu
toe
coiter
(5
ioc qd
qp tales maleficiati cun tit ad mulierculas fupftitiofas a qb*' fepiflime
liberanf et n6 p facerdotes aut cpojciftas: ergo ipctica oiTdit (p aurilio
oetnonii malcficia tollntur:cui' tn auf ilifi qrere cu fit illicitiiietiaj no
eft \icim malcficia tollere:§ patiSter mfftrre^l^zetea fm Zbo. z OBon*
in.iip*oi»j:;:|:ii<)» oe ipediincto malcftciali: maleticiu citappetuu cpno
pot babcrc Ibfianfi remcdiuiqa ft baberet remediii non eft boi noru vel
licitu^ in quibus ;vbis oant intelligere (p fit quafi inftrmitas incuraW'/
lis z ppetue int)erc6:vndc fubdut: licet oeus pftarc poflit renicditl oes
monc cogendot oemon oefiftcdo tiicille curaref: tamecuratio noerit
t?iiana> ergo nift oe^ oiflblucrit p fe: no eft licitfl ei'^ oifTolutionc qcncB
m5 qrere^l^jefea in eade oi«et«q. oicQt cp etia p aliud nialcficiO adt>i^
berc remediii eft \\\\citn*'9n oiciit etft pofTet p aliud maleficiii adbiberi
remedifi nibilomin'' reputarcf ppecuu:l5 amouci cf nralcftcifuq: nullo
m5 eft licitu p maleftciu luocarc ocinois au|:i liU4l^:ctea cf oicilmi ec^
clcfie no v^lctod repmcdu ocmocs icntp c) ad ocs moUftias co: pales
m
Sccunda kcundc partis
C
fcmg tft vzlit cotra illas oemonfi rufVaatioes
cdcra qe pnnapaU^ funt iflimtc:fkut con a obftflbe vel circa pueros
C|:02ci5ad08.'^2efea no opoim <p fi ppt pcccatuj oiabolo ftr pras in
aliquc oaca ceffantc pcco ccrtac pras: <^a ircrdu ccffanre culpa rcmanec
pcci c^: bus ?9bis vidcmr pfati ouo oocroics fentire cp no fit licitum
inaleftcia rollere:g emittere tUa ficut pnuttfimrah'c ifirmitates
icura
biles z comittere illa tmmd ono oeo ilia roUcrc p5t ad fuu5 piaatfi*
3(n Ptrari^c cp ficut oe^ ct namra no abfidat i fupfUiis: ita
no otftcmc
in ncceflaros : qrc z riccefTano fidchb^ ptra t?mufmodi infuiv> ocmcna
funt oaca n6 folfi remedia pfeniatiua oc (\bus
pzicipio bui*' ftcudc
parcj tactfi ert-* veruetia remc dia curatiua cu al's no fumaerer fidcUb'
a ocopmfuj eflct topa oiaboU vidererur fbjtioja oeib*' oei.l^zcrcrea
giotfufi illo 3(obapyiR6 efl pt^ fup terratc* oint: oia fiana fupat:
f
z n mcntj mctojf^ fubiacet • CJndc z meric] fanaoj^t virou in bac Tita
fubiacct^l^zcitcrea augufhn* oe moiib^ ecclefic^nd tft anger cu inbc
rem*^ oeo mgtc noftra potctio2:na fi potcftas viW eft in toe niudo: to
to mndo mbUmioj eH mes oeo inbcrcs . vnde cp talib' oiflbliu poflBt
oca oiabolutlefpdno.tic oue folcncs opmioes fibiinuicc rt vidcf c6*
trmianrc8*0fic em <^dam tbeologi z canonille inuicc pco2datec:<p iif
cicfi eft maletioa tollere etia
p ooa fupftitiofa z vana et bm' opinio*
ni8 nine s3coc^*^fticn»t jCoffrcr cditer ocs canonifte. aiiojtt
iK'O*
logojp opmio T pcijweannqrfi et quozfidi modemojtt:vt
rbcme a6o*
naueture Blbcm 'ftctn oepaludc z aUo^j multo:fi:(p nu llo rnd fmt fa
cienda mala vt eueni^t bona: r q? poti'^ bo mo2i oebeT5
q? in ralia '^fen
tire vtfcj p ogafupfliciofa t vana Uberaref :
§ (^a vnica oifticnoe'po?
terflt eo4? oicra pco2dan: vidende funt pji*^ eo^ fentctic^TRa
53cor^
ruoaiij^ouFFnifi^oe impcdimeto maleftciali flue oc f. igidis ct malefi'*
oatjreputat famitatc aflercre <p etia p vana et fupfliiiofa n6 oebcanc
maleftcia tolli.oicit em nec I boc efl infTtdelitas ahq:(^a'ocflnie8
no af^
fentitppib** OiaboU: § credit eO pcfTe z velle tatigare oO
ourat tale fig*
tjumzqa ej: pacto n6 afUfht ad l?oc:niri oii illud ourat* ie t fic oeftnictu
iillr ngni no ponct fin^ tali vcj:ati6i»vn et oicit
q? eft meriro2iu opera
©laboh oelerert c\aMf oeftgnis:ponam^ ejrcplfi. Sijt qdc mulieres
^ tall ftgno notat malefitcas: tt n vacca vbertate lactj cp makficio p2i
iwf:tuc V2ceu lacp fup ignc appcdfit: z ccnl ^bis fupftitiofte infiftei
do»V2cefi cfl banilo pcutiunt: z I5 flafculO mulier pcutiar:tti ola
?^bcra
Oiabol^ ad 002fB malef^cc Deficrt q fic oiabor cQ malefica l^ti'gaf fa*
p
at tn Ilia oiabor vt pcutiente catlK)lic3 ad pcio2a alliciat. vil picu loffi
no ejrifrit: ars nd vidercf opinio t^ti ooctorj babere oiff.aMrarc* pof*
ftmt t alia eircpla addua»l^ofti«ad ide in fumma copiofa oc
frigidis cc
malen.T tuoe ipotetiacoe«in glo.fiip caJitrere«i>\muliere aar^oicir
(p
in boc oefecm recun cdfi eft ad remedia medicojtr .fgt licet
qdam reme*
tec fcrtpta vana fw fuftftitiofa videanf; tii cuilibet awcto;i in
l>oc oei iHdino cpig^re*
m
3j)
m
mpm
^udWo
M
fot
II
dl^S^cd t fatis tolerare
CXI
vana
vani8«[&ubemn^ ocnt(^ in ruo«uti«pfjta otdin* bts vnlf verbte* l^nc
auc
ane
qua
facta
Dcfhiii«3d
funt
id^
j[Bof#
maleticta auc c ozones
q
p
fred*' I lama fua eo«n*(@f>aleftctfi no pot folut femg p illO (\ ftctt«vel
dl mo2tu'' : vel q: nefdt oelerc tpffi: vel qi malefiictu efl pdtt0:fl afic (a
Tcf Unte poffet foUiere* et lo()tur ptra tllos A otcebic q? p tnalefi'aia nd
nuUfi tale cfl^t ppenifi*vti
pofCct copule camali pdart tpedtmet6:eo
n5 otnei et mfttnontfi ii ^tracta* 'pictta t lit ^ fucrdt mott afTerere <p
tiullfi malcficid fit ppcruu:moiiebaf bts r5ntb^:q2 purabStoe malefic
ctu poffe niouen:vel p aiiud malettctfi vel o tpoiafmos eccfte<^ f&toi^
dim adrc^medfi vim oemonfi.vel p vera penitent :c(i otabol^ n5 t^a
beat ptate nift fup pctdzef.vn q ad pmfi pcosdabdt cfi opfnde alio^ qp
ad min^ p fupflitiofa pofltnt toUi«c5trarie afit opmidie eflX Xl^o.itt
fuoaiii.pfata oufxc indent!: cp fi maleficiu no podltrettocan ntft p aU>
qd iUicito: vt p oemdis ainriUu vel Inii^xctii ft fcirefpofle fir reuocar<
nibilomin^ ppetufi iudtcanqt remedifi n6 eft lictca*2ld tde :i6on.1^e«
Blber*t cotter o^s tl>eologt:vbic(i b^cuif tangfit oemdis au^iltii taa'
te vel e^pde luocadu: videnf fentire cp p nil aUud nift p licicos e):o2af;
mos: vel p vera penit^ttitvt i ca*ft p fo:cio:ia9 aUe*tangif * remoueri
t^^
oebed t moti: vt apparet rdntV in pncipio qdtdis annotate • l^t
t08 ooctozes I eoj^ oict; quitfi podlbile efl e^pedit pco:dare:t 1> vnt?
rolUf
malefiau
aut
alift
maUfV
notadntcp
0i(ttcti5e
ften
p5t«3ido
p
26 (a
cfl ftmuUt p aUud malefiaO: ant tolUt no c\de p malefictu:§ p malefi?
ciales rit^ t ilhcitos«T I? ittjf, ouplVtqj vel p illicitos t vanos rit' infi
mul vel p vanos t n5 illtato8«1^2imii remedift ell oino illicitft: tas ep
pte actor] $ et tpft ' remedii:^ ttf q: fit ouplV:qz aut ca nocumeto illt^
z UlicU
^ malefitcia tntulittaut ftne nocumeco ft t: p malcftaalcs
toe: ttic c5pl^dif ftib fc^o mo vic5 vbi malennft tollif n5 d maleffdl
altfi:^ 6 maleftcialee rif' z illicitos: tftc ite:;^ illiatfi iudicar: I5 n$ ttfi
flcut pmfi^dii ffimarie oicere po(rum'':(p p tna et tnb' modis remedifi
reddi f illtdtfl :qn vtc5 tolltf p maleftcft altft z p malefi'cia alia vic5 vtv
cute oemois alicui^* &c6o qn nd p malcficO g bonelia pfoni tolltf* fic
tn qf fupititiofts remed^s maleftnil qd vnt pfone auferf alteri tftrf:t
Q ite^ tllict6«Certto qn auftrf ftne eo qd aln Iftrf : vttf tn oemonfi in^
fiia arte crededum
|>oc ecdefia : retfidere
m
'
uocattde eppfTa vel taataitac itezt tllicttft: z fm Itos modos ol a tl>eo^
! talia pfentire«Blf)s ih ouob^
Io0ts (f pott^ mozs flc peligeda
dis vltimis tollere maleftcift pot efle vel lidtft vel nd vanft fm canonii?
itasiz q? tollerart pnt vbi remcdia cccYic piP att^tata:vt (Bt €fQzciii
mi ecche:fuffrasia fct5;z tplo:ata:aut^a penit^tia nt>il efR:afiet*et vt
clario} l^abeaf uellect^: oe ftngfio ftnt aliq gefta z aaa p nos rcpta ra
citdda«tlom4 tpe iFltcol ai pape:eps ()da e^ alemanie ptib^ certa eirpe
ditur^ negocia aduenerat:cui'» nomc occultare ojdo cbaritatj poflnlat
I5 id vniucrfe cami^ ocbicu pfoluentt l^ic qjM^ iim^cuU adamado
$
ma
©camda feoinde partis
C
t ipfa J ail fu5 oioceflm
ocltinarc cfi ouob'^ famulis ac rcb^ alns r dcno
dt)8 oirpormfr5: iimecula auidicacc firinmca fug clcnodia
q pciofa crat
occcpca: niodu crcogicire cepic: vt ea i inncre enHcrc epus iiialcfici^s
intcnrecaac^ i fua babcbat cUnodia comiflioc.et ccce fequeri noctc cpi
fcop' fubico Uirmaf :r ne IbjcalTis vciieno iro^ricaf cfTetia niedicT pcfi
ctaf r a farnuUs oolenrer onbiutta inges cm calo: incrat pecro2i: vt
no nifi garganfinis g aqua fngidam pnnue baberct refbciUan^rertia
w
nulla fpcs vtre baberef t^erula qda nwrelTn ad epm ifta
igif oie CO
ter perqciz q; ca fuc farurat^ aducnnr5 apuin^ngrcflaigif epm alloc^f
t famcate^mitcicroumo fuis acqefcere fuafiomb*' vcUcigpus i^o dd?
n4 fo:cc cui acc^cfcerc ^ recupaiida ranitate:qu5 fummc afftctabat* vbi
i(\rit vctla rndic^ £ccc p iftrmitas malcftcio vo5 Qccidiuz n ntfl o
ali6
malcftdu libanporcnne: vt vic5 iplli malcftca q vo5 ituht mo2iaf,ct
cade vfa inftrmitatc inficiaf Stupcfacc' ep8:ct qp alio mo liberan no
poflct vbi crcnntmil tn tcmcre voles agere; J^pd pfulere o fupplica^
none oecreuic* Bt y^tifcf cC cu rencrrk oiiigebat:t tp no mft o moj?
^
t5 maleticc libcran poflet cfi oidialTet annuit: vt inf ouo maia mm*'
mirtcref tfug p fupplicationc fignauit^vn oenuo vetula accerfita : et
ta ipfeq? fum'^ '^nnf^jr i mo:tc maleftccpfennret: ofimo pjifticfanf
tati reflituerer ouVcmit.ficcB
vecula abfcefllrrt (p fequeti nortc Itbc
raref ^pmifit* £c ecce circa mcdifi noccj vbi fc fann^ t ab oi mftrmitatc
libcrarfi pfenfilTit nficio milTo (^dna oe luuccula rb:ec pfcrutaturir eccc
iaderac q ipfa circa rncdm noct^ in latere mf lo oojmiete inftrmara ftiif?
ferubitoatfirmabar.q in re oabaf uelligKpcadcpojat momeromftr^
mi'tar* epm relinqucdo malefica imiccnla p aha maleftca vetula inua«
z fic fpus malign' a Icfioc epi ceflando ipfo famtati p accidcs rcft-i*
mere videbaf :ca tnppc fanitatc no imittcbat:qua rn occupare oco o
inittctej)ocerat:rppe pacta cfi malefica alfa mitfi <^ fcztucalten*' iui>
debatape oemo magiftTaiuuccula mficere babebat:t bene eflian pot
ilia ouo malcftcia no p vnfi oemone ouab*' pfoni^ : ^ a ouob^ oemoib^
ouab' malefic^ feruietib^ finfl'e mnicta:ncc \ i(to oemoes fibi)nincc c6#
trarianf : cji lemp in pditionc an la^i q? mme t pcojdif afftcrar fingula
pBanf ti^pus oenicB cC pietatj caufa ipfa vifitare pponeret camera in^
grcdies bo^ribilib-^ maledictioib*' fufcppf fuit ejLclamado* tu cCi tua
q te talia oocuit t te liberauit maledicamini meremu*et cpfis einollirc
ei*' animii ad penitetiait q> omne offtnta ei reiniflffet: vbi tgtabat:
ilia
•vultfi auertedo clamabat»e|:ea8 maledicte: btc nulla fpes vente:
^ ani^
ma mea oib** oem5ib^ comcdo:t miferabilir iter<)t» t epfis cu gaudio
fld pp:ia remeauit^t-lbi ctia notandu:qp c^a puilegiU5 vni'^ no facit
lege
COmunc«3ldeo oifpa>fatio T^ape 5 cafu no arguit oib^ fic licere^fid
tdc refiirt iRidcr I fuo fwmicano^oicit em«(26od*' tollcdi maleftcifirauc
fc vmdicadi i maleftco talis pcticaf infdu mod'M-lenir em alicis lefus
fe rel i fui^ ad molcftcl fafcitie kux
malelacto;^;cac malefifw plO^
fit*
,
m
w
€udKo
S
II
fol CXII
bum Itqfiicru: aliqriens fiindebat I aquam qufiS oge oetndis in pifibd
m
imago diiq vidercf Cua vifa malcftca qfUitt ab ejrplojantc q parrc
Ti8 icdi maleficu tun cc I eode vulnere efi a^ofceretcikt; ej:plo2aco2 lo;
plfibo relucebat fipu
c6 ehgerct:flati malefica I eade parte imagis q
ram vel vuln^ p oiltifi pofuicn locfi vbt refi muenirec mdicauit: nom^
tnnullaren*^ manifcllauit.§ cFpicntiateftc malefic' poiaicdirepiebaf
Acuc fua imago pl0bea oemofrrabaM^ec inqiiam rcmedia t fiha vn'(^
iudicanf ilUcica: q^uis buana ira^Ucae Tub fpe ventecofequede a oeo
tanirate co:por];
anie* tfic6m ?^ re
fcpi'^ bis irmoluif :pl' eft^uans
mediO: oe ipfls malefic^ malcfiaa oiflblucres rubcfpjclTo pacto cfi oc
mone inito abfiB nocum^to pfonc:t <^dc oe ciP c^d agedii fir er ^iit co^
m
p
$
nofciirur ifra in fedecio mo fenr^tiandi parebir.bi cm (jpplures^epift-uc
tfemp mfra vnu aur ouo miliaria reurbonicalia repiimtur:in q fpacio
etii curatioes aliq
quieted alic maUficc ledut 5 ille curare videtur:
ftmplicif q ad omne t^p'ralid ?^ ttn a ppia angana lefos malefictje cu
^
33
no nin in pfenfii maleftce q malefiafi intulit cu
rare fe iactitat: aliq
rare pifc«t be notaturfiip cppjcflfi paccii cij ocmoe micti: ppf boccpoc
culta manifeftare foletillis ^ caulafanitatj rccupande ipfas accedfitr
ipfis em caiifas fiie calamitati fiibito manitefiat oicgtcstq? ^prcr bJi^
gas et njrae cil vidna vel alia mulicre 2\xi viro babirae Icfa fuerit in fe
Td in fuis atrinctib'' : q etia ad occulrandfi fua fia«itia interdfi pcgn?
nationcs vel alia pietac^ opera iniiigunt : qs quidc accedere p recupc*
randa fan irate canto pninoft*^ ejciftit quaro p:e illie A <olu per pactum
tadtti curare videturin ptumeliam fidei ampli' oelinqu6t*t»i em oum
vna parte f^nitatc coipojale oeo pponti c;l j: altera parte fibijpfie in
vindtaa criminie vita oeo pcutiente abb:euiant«fic ctn in Saul Diula
feutc vlnorcfi p2mo magoe z anolos abfiulifTet oe terra: pofiea pfiilu^
iC4vnde t in bcUo occifus cfi filps fiiito**iRega*^|; vii)« et culpa tangitur
l^aral'«|:»4)p^ boc etia iDcboftas infirm*' mou babuit^iiu* *<^e«f
tales etia vifitatozes malefica^ internes « vn nec ad accufationS oebSt
admitti«ii«q»viu«quifi^s nec«3tc tales Pm leges oebctpenacapit] pic
aizvt in pma qllioe oper3 tactfi eft^ Sed beu one oe': cum oia indicia
tua iufia fimt: c\8 liberabit paupes maleficiatos r in ptinuis ool02ib'
ciulantes:pais noftris epigStib' inimic^ nimis jpualuit^vbi fiint ^ \U
dtis ejrojcifinis illaopa oiaboli oifToluere valeant.^oc vnicfi ergo fii?
perefle vidccurremedifi et iudices eo:^ infiilf' admin'' refiienant varijs
penis :auctrices maleficas cafiigando* vnde z inftrmis facultas viftta
di maleficas amputabitur: ^beu nemo pdpit co2de: o^s quefiia n5 q
^efiicb^ifti fiinc qrentes*3lla em malefica in iRycbPbofl^n* oe q fup:a
tncncio facta e(l:adeo afiiduis fi-equ^tabaf p recupanda fanicate male
fiiciat3 : vt comes calVri rbclonei lucrfi babere voluitiita q? <\lib5 ma?
leficiat' in fe vel i fibi atcinetib' oenaria vnii in itroitu poitefoluere
l^abebact v6 ct magnfi epinde fe b^buiffe ^uenta alleruit telle etiai
pmo
eudlto
fl
II
fOR XCIl
<p tot Dicb' vos vffitarc l>abco5t
fub maleftcio (tetillj t itcrrogarc 4t oics clapfl fuiffmaisi^ tridiio rai*
mc vtficddo ct pcdc tnipictedo
tridufi
oieb''
ipfe
fingulis
vn
ifi:
t
(U8
b
actfi
dl vt cito remcdifi adljibcaf :
pence fc niminado Icegre Ctlitati fugaco ma
r cagcdo t cocta
mc rdlimit^l^ic cmc mod* acto:^ n5 molrrat malcftcfi: nc mo
dfi fliorhtioffi: i CO cm cp oei admto:to t no opc otaboU fanitat€ jpm<^
fiKt p <p a* atumi ifUiiru flip plfibQ ta^ cj: ci' onio cicfi allcgauit <rre
^biftbilis cFtinc t port' comcdad*^ ftiiu
5 ^ /^cute maleftcifi maar t
fpcs rcj^t I plfibo cauit fub oubiorcUn<\f iRa ca malcftafi nulla ^mtc
nafali point amoucn I5 mitigari valcat: vt iftri' oc obfcflbj^t rcmcdw
paccbtc«port' vidcf q? p aliqd pactu ad min'^ racitfi cfi ocmonc int'tfl p
pccicaucn't:t 05 b»€ pactfi cacitfi qn ad mm*> auctoz tacitc i afltll^ti^ oi
aboUpfenrtt:p que modu mfierafuplttrtofaopa pctiamvAioifftrtnt
q ad oiumi ofttnfi: cC in vno opcmaio: lie creator]; olftnfaq? i altcro*
3ln CO an q? oc fanitatc paimdQ cert* ftnt:T i co cp tot oieb*^ qr fub
nrmitatc cFtitcratnpra vifitarc babuitxncc alw^b'' mcdicamib' nam*
ralib* vfus faitiz tn iu^rta pmifl'a egrocfi fanitan rcfhtuit:n6 ta fufpc
ct' c| vt maniftftc ocpbcfUs ad mm' I5 no fup cirpfluj inita cu oemoc
pactfi:tn mdicaf t t5<p p puiao babcri t penis ad min' 1 fcoo m5 fen*
tct(adi mfraptetis:^ punirc ocbct cfi adiurati6cfolcni:niri leges q
c5n anfi fcnnrc vidSt ipfu fuftctaret^^n q cafu dd o:diarm fit faciedo
remedm toleraduj
in folunoc argumcrojtt patebit pollea. Ctuartfi
t oc q canoiftc ad mm' mtcdfit cum certs tbcqlogj o5 vanu ttil ct pcifc
tadto ep intmoe
vf
pact
0
aliq
crpffo
puta qi folO fupftitiofB t no iUb
7 ppoftto pctic5tis opatfiit oico ad min':q2 (bztafTis ft velit ena tcr*
remcdifi buic ^rto adififfcrc*pon' vidcf nobifco:;t afl'ertioi ccdercj
pteti6ib' oefcruire: t IJ qdc remcdifi vanfi fuptus cjrcplificatfi 0 mu
licrib'^ q viccolfi fup ign^ pofttfi pcutint: in fine Tt crat inalcfica q vac
ca vbcrtatc laa^ priuauit ^bcref : I5 fwtaflis talia in noic oiaboU race
rc babear aut fo: taflis fine ci' ejcpflioc* ad ide pitt t alia caj^ gdla ad?
duci.ni ifdfi vbi vaccas bmoi Icfas ad pafcuaemittcre Tolut c?:plo:a?
re cria ipfa malcftca niruf : cue bzaca viri vfalid imndfi fup caput aut
tKKlB vaccc ponetes:t boc port' fcftiuis oieb' z facrartojib' ipfa vac*
caj baculo fbuaflis ite:^^ fub tali: vt fuptcFpfHoc pcutiWo cjrpcllfit: z
tfic vacca recto tranute ad 00m u malcftcc .ppcrat z cotnua i ci' oHifi vi
b:at cu magno ciulatu ptinne pulfando: z bcc vti<5 oiabol' i vacca opa
tur tadiu quo p alia malcficiafcdaf .ifteucra ct Pm pfatos ooctozes ta*
liaftnt toleradatno tn mcrirozia vt (^di atfercre conatur cj:iftfit:cfi cm
luyta apl'm oia q in ?^bo aut ope facim :m noic oiii nfi icfu £\}ii(ti ta^
cere pcipimurU? ibi no fit cir^lt'a oemois inuocatior z cfi ci' nois cjrpv
llo: z itcj^t I5 ibi no fit inrctio p pacrn aliqd tacitfi vel e^p2Cfffi talia fa?
ceretq: fojtaffis oicec: volo I? fjcerc fme oiabol' Uromittat fc fine nofi
<pfa tcmcncas i oiuino timo;c poftponit ocfi olfeidittvndc t oiabolo
folfi
Itficio
m
36
^
m
$
Sccunda fccundepaitis ©udWo II
poteftatc talia facicdi pmitnt mducgdi: ergo talcs funt ad
pcnit^tiat
t poitmdii vt poti'^ ocfiftant: r ad rcmedia vfra fcnpta vt fuoms ctil
in parte tacta p vfurn videl5 aque bcnedicte t fahs
02a5ate zc^recur
rant^Sirmli mo mdicandu oe illio b'' oum aliqd mmctu maleliao iiw
tcrimit €C ej:pl02are maleftcu aijc ena5 ft nacurati ocftcfu vel
malefiao
fit mtcrcptu : vbi nirOrur ad loca vbi cadaucra
bcfUan e;rco2ianf jpotfi
rant T mtcHma cadaucr^ fup ccrram trat^cdo xic^ ad oomu5 ocftrfit
n5
aot intro Domfi p olliO fugig Oib limie oom*^ ad cot^nam trat?ut t
ignc
fiacto fup crarc mrdlma ponot ct cue: vt
rclatu talia pzaatcantifi fcf
pirttme info:inan lum' : licut mreflia c aleftut t ard^t tta intcflma
mas
lencc calo:c t oolojib^ crudenf laduertut ergo illi e]cplo:ato:e8
xt ofli
urn oom'» optimc ft t obflmftim: co <p pzc oolojtb'' maleftca
ad introm
pabebic carbonc 0 igne auftrre:et tuc omms cmciaf* cfftioaf
fteptiis
ocnicpfcpr^ nouim*' vbi introim t?abere non poterantteymnc
ocnftlfi*
mi8 teneb:i8 oomO inrus z era vallabant cfi comotione tain Iwjribi'
11 z itrcpitu vt cp
oom*' oce fc tandc intcrimerc putarSt nift oflifi
apenremnad ide ctia5 certa cfpimata rcducQtunnam ccrti voletes c
multitudme rmUiej;t in ecclcfia cjriflctium cyrpcrin malcficas d etia
ft*
nc W2t ccaicoTu ccclcU oiuinis pactis cpirc nd valcantirali
ejcpenm^
to innitot « IHam oie oorninica fomlaria imienO ftingia feu
pingucdinc
pozrt : vt mo2t8 eft pjo reltaurationc fieri pungunt: z ftc
vbi ecclefiam
intrant tamdm malence c|:ire ecclefta non poterfit quo adufcK
erplo;a?
toies^t e^reunc aut illis Uccnarn ftib eppjclTioc: vt ftjp2a:emjndi pec
mma
dant*0imilc fit ctia p certa ;^ba q annotate n6 e^rpedirtne ^9 p oiabo
fcducatur.lHam nec indices autpftdctes t>i8 infjilibile fidem aut
opinionc accomodate oebet:nift talis pfona ars plunmil effet oifTamatf
mm
cum fub tali prcjcru ille inille artift:;: etia inno^rias intamare po(!*et»
Gnde poti^ auertedifunt bomies a talib^ erpenmeristt falutares pe«
mtetie miogende: I5 tnterdfi toleranf«1^r bee patet rcfpdfto ad
argu*
tnctaq pcludfit maleftciano ec tollcdarqz pmis ouob'^ modis oino
tlU
toUcre f rifi remediu ^m legestt ft toleraf :tn no pua fup 6
eccle*
ta:
am
naltic'' lude^: 03 bleaduertcciaORa q? leges vide
tur tolerate pat?*C«
oe maleftcj4 .eo^* vbi ftc b^ B lH afit faciut id ne labozes tx)mina
vc
<![
to^ £fradimfcB lapidatide (Va-nanf :n6 pena:g pmio oigni iUuitt
rponm' I tuma oe legib' i (^b^ inscanoidl touile oifcrepat:B idc alle
gat: ep q videt cp pcediic leges p pferuatioe frugii z iumero;r z
I omnc
wcntu poffc cercos t^oies talia pcrtcates nd folu tolerare:a z pmiare*
Cn'tcrgo eccftaltici iudicjaduertereftttnmoiuircamentc Icgisprra
gradics taeti ueperie modis pgniis:vtifen-^patebit:auc etia
dbuf
da fuBO-iciofts pcedit* z tfic ofi inde nulla fec^f ftdei fcadalfi etia tolc.
g rcuera l>oc non ent m;:ta terrifi g quartfi modum z 6nxum oe d
carequeccrtractanducnt dccclcfiaft^ic]; tlicitisremedcrsinferedo iiS
ordo oe fiififtitiofts ad qrtu inodft mtinttiW 1 1? g capl'a fcquctiai
rare:
iOpi'taUim
M
I
fCt XCIIII
Cap
Icubos t (Ucaibos oemones
^0 in pcedctib' capfis pme qlliois fup modes maleftdj
di l?oic8 lurncta t rem fruges tacra fut an oia ea q ipfc male*
fice er^a .ppao pfoiias pcticati^lif vic5 InopiAs tuucculas
auginccu i'ue pti'die allicifit:qli8 etiam mod^ fit pfttcdi ca;t T
d'i^tmcdi u
Qt^u
t'cclcfialhcu ptra
m
omagn prt-adKolir ecia infites ppos auc alienos ocmoib''
offtrfittct
quo localif tralret-anf B£>cc inqua z lifta rcmcdiare:q: no eH poflibtlct
mil vc p fuos indices oc medio rollanf aut ad mm'^ in c|:m oim luturo
rupimianf :idco oe bmoi rcrncdns no ad pfcns ^ in vlcia preopis vbi*
vigUi modi^jccdcdi z fenrctiadi otra z fup malcfica;? pfonas oeducef
tractabif fld pfens Di fug re media pcra ca:;: maleftciales cfftct*^ cede
re opozteKt pmo ^iit boies maieticiaci remedianf :ocmu ^lir bcflie z
vltio qlif fruges terre pfeniaf 2C>e boib'' ?^o maleftciat^ q ad icubos
oemoes vei fiiccubosrq: flic in tnplici gne: ea:;t q fejolnraric oemo?
iTib'' iciibis lubtkiuc vc funt malefice: q: oe fiicaibis q ad viros no ita
voliirarie pcticatio repif : cil e]c naturali vigoje ronie q vin mulierib'
peminec:catia pi abbo2rcc:efl z co^ q a malefic^ c6 incubis auc fuccit
bis pcra eo:;^ volutacc muolmlcur«r eft tcrtia gen*':ad p pcipue ^ginfi
quanda q ptra camoiiio volQcareab inaibis oemoib' molcflanir* oc
qb' cna fepe pfuinif q> .1 maleftc]; lie maieticianf : puta q: oemoes ad
'
33
tnflaria malcftca:; : rtcu r fcpifTime alias iftrmicates i mitrerc folct: ita
rincubos iUis pfonis fe facerc babcr: vt vel fic eos ad fua pftdia allicc
re valeanCfiDcm'^ qda crepla^^gfl 1 ciuitacc pflu€tia paup (jda fic male
ftciat^ cp I pfenria v^ror^ omnc acta vcncreii put Tiri cfi mulieinb*^ age^
rc iblcc:ccia repctit^ vicib'' p fe eirercetmec ab illis ad indaria z aula*
tU5 muiicri auerri p6r:q: vno aut trib'' acttb*' ejcpletj ?^ba replicat* vo
luin*' itc2L oc nouo z iv:^ oe nouo icboaretcij rn nulla pfona co:pali vi*
fucemar ei fuccfiberc* titcB vt p*^ oiucias bmoi vcpatioes paup ille col
lifus I f ra 01 b** ^ib*' 6ltituif z oil p*^ ali^rii vinn recnpationc irrogaf
quo z qlif ift-a fibi otigat r an ne pfona fuccubatc babucnt. rndere foi
let fe nibil videretft ita mete captiuatft vt oino ablticre n valeat et <\dc
fup ]J maleficiu mrier qda pfimfi bz fufpccta qp ei itulentteo q? illi pau
pi miata fticnt p ?cba ptaeliofaiq? ipln ppt oifplicctia ftbi tact5 eppe?
ccutojcs iulticie no afltit ^ faltc fup oiffiimia z §i
dire vcll5:^ le^u z
uc fuipiwone i vidict a riti crimis pcederct puraKs ncinc bbere pde«
nari nift ^ pfvflioc ppa aut rrifi teftifi pductioe legitia puincaf : qfi iuj
dicia factiaut euidetia fup gues aut violctas fufpiroef nullas mere|r
pcnas oe q b'^ tu mod^ fentStiadi iferi^ vt pmiflu c parebit«IDe fc;5o ivo
gfie q pueUe ab icubis i5m6ib'^ molcltaf etia nris rpib'' reftrre nimie
logo fb:et:cu bf Hojiec erte 6 fthb*' ejciflfit refertc*s?5 cti ^nta oifftcuN
tatc talia remedi jrt pofTint patere pot ej: bis qXbo* b:ab5tin'* circa fi
nc opens fui oe apib'^^oe qiiada in puc modu reftrt* Uidi in^tit in c5«
f^lftone audmi vir^tnc^ q